КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН МЫЙЗАМЫ 

Бишкек шаары, 2022-жылдын 11-августу № 93 

Банктар жана банк иштери жөнүндө 

(КР 2023-жылдын 3-апрелиндеги N 78 Мыйзамынын редакциясына ылайык) 

I БӨЛҮМ. ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР 

1-глава. Жалпы жоболор 

1-берене. Ушул Мыйзамдын жөнгө салуу предмети 

1. Ушул Мыйзам банктык ишти жүзөгө ашыруу маселелерин, банктарды түзүү, кайра уюштуруу жана жоюу тартибин, банктык сырды түзгөн маалыматты колдонуу тартибин жөнгө салат. 

2. Банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын (мындан ары - Улуттук банк) көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактардын иши, эгерде "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында жана ушул Мыйзамда башкача каралбаса, мыйзамдар жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен жөндөлөт. 

2-берене. Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдары 

1. Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдары - Кыргыз Республикасындагы банктык укуктук мамилелерди жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын тутуму. 

2. Кыргыз Республикасынын кодекстеринин жана мыйзамдарынын ченемдери банктык укуктук мамилелерге карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында жана ушул Мыйзамда жөнгө салынбаган бөлүгүндө колдонулат. 

3. Ушул Мыйзамдын ченемдери менен Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин ченемдеринин ортосунда коллизия болгон учурда Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин ченемдери колдонулат. Ушул Мыйзамдын ченемдери менен Кыргыз Республикасынын башка мыйзамдарынын ченемдеринин ортосунда коллизия болгон учурда банктык укуктук мамилелерди жөнгө салуу үчүн ушул Мыйзамдын ченемдери колдонулат. 

4. Банктык укуктук мамилелерди козгогон Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын долбоорлору милдеттүү түрдө Улуттук банк менен макулдашылууга тийиш. 

3-берене. Банктык укуктук мамилелердин негизги принциптери 

Банктык укуктук мамилелердин негизги принциптери төмөнкүлөр болуп саналат: 

1) мыйзамдуулук, чынчылдык, ак ниеттүүлүк, айкындуулук, акыл ченемдүүлүк, адилеттүүлүк, социалдык жоопкерчиликтүүлүк; 

2) банктык иштин ишенимдүүлүгү жана коопсуздугу; 

3) банктык иштин жана каржылоонун ар кандай формаларын жана принциптерин, анын ичинде банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерин пайдалануу; 

4) Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында жана эл аралык банк стандарттарында каралган жалпы кабыл алынган негиз болуучу башка принциптер. 

4-берене. Банктык ишин жана каржылоонун ислам принциптери 

1. Кыргыз Республикасында салттуу банктык иш жана кредиттөө менен бир катарда банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптери да колдонулат. 

2. Банктык ишин жана каржылоонун ислам принциптери - банктык операцияларды жана бүтүмдөрдү шариат стандарттарына ылайык жүзөгө ашыруунун принциптери жана эрежелери. 

Шариат стандарттары деп исламдык банктык ишти жүргүзүү стандарттарын белгилеген эл аралык уюмдар (Ислам финансылык институттары үчүн бухгалтердик эсепке алуу жана аудит уюму, Ислам финансылык кызмат көрсөтүүлөр кеңеши) тарабынан иштелип чыккан жана бекитилген экономикалык же башка ишти жүзөгө ашыруу эрежелеринин жыйындысын түшүнүү зарыл. 

3. Өз ишин банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу банктарга, банктык эмес финансы-кредит уюмдарына жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактарга карата ушул Мыйзамдын жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарынын ченемдери банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерин жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында каралган спецификаны жана өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен колдонулат. 

5-берене. Банктык терминология 

Эгерде ушул Мыйзамда же Кыргыз Республикасынын башка банктык мыйзамдарында башкача аныкталбаса, ушул Мыйзамда пайдаланылган терминдерди жана аныктамаларды Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында жана эл аралык банктык тажрыйбада жалпы кабыл алынган мааниде түшүнүү зарыл. 

2-глава. Банктык жана төлөм кызматтарын көрсөтүүгө, маалыматтарды ачууга карата негизги талаптар. Кардарлардын укуктары жана кызыкчылыктары 

6-берене. Банктык жана төлөм кызматтарын көрсөтүүнүн негиздери 

1. Банктардын, банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактардын (банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактардын) кардарлар менен өз ара мамилелери ушул Мыйзамга ылайык өнөктөштүк принцибинин негизинде, Кыргыз Республикасынын жарандык жана башка мыйзамдарынын негизинде түзүлөт. Кардарлар деп банктык кызмат көрсөтүүлөрдү пайдалануучу юридикалык жактарды, жеке адамдарды, жеке ишкерлерди түшүнүүгө болот. 

2. Кардарлар финансы-кредит уюмун жана банктык кызмат көрсөтүүлөрдү тандоо эркиндигине ээ. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар кардардын талабы боюнча уюштуруу, уруксат документтери жана финансылык отчеттор менен таанышуу мүмкүндүгүн берүүгө милдеттүү. 

Ушул главанын жоболору банктарга, банктык эмес финансы-кредит уюмдарына жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактарга, анын ичинде өз ишин банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучуларга банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптеринин жоболорунда каралган өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен жайылтылат. 

7-берене. Банктык кызмат көрсөтүүлөр жөнүндө маалыматтарды ачуу 

1. Банктык кызмат көрсөтүүлөрдүн жалпы шарттары ачык маалымат болуп саналат жана коммерциялык же банктык сырдын предмети болушу мүмкүн эмес. 

2. Банктык кызмат көрсөтүүлөргө кандай болбосун келишим түзүлгөнгө чейин кардарга көрсөтүлүүчү кызматтар жөнүндө маалыматтардын толук ачылышы камсыз кылынууга тийиш. 

Көрсөтүлүүчү кызматтардын шарттары жана наркы тууралуу толук маалымат берүүдөн баш тартууга жол берилбейт. 

3. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар кардардын көрсөтүлүүчү кызматтардын шарттарын, аларга байланыштуу тобокелдерди жана жоопкерчиликти толук түшүнгөнүнө ынанууга милдеттүү. 

4. Пайыздык ставкалар жана валюталардын алмашуу курсу жөнүндө маалыматты кошпогондо, банктык жана төлөм кызматтарын көрсөтүүнүн жалпы шарттарынын өзгөрүүсү жалпыга маалымдоо каражаттарында же расмий интернет-сайттарда, алар күчүнө киргенге чейин кеминде он жумуш күнү мурда жарыяланууга, ошондой эле маалымат такталарында туруктуу негизде жайгаштырылууга тийиш. Пайыздык ставкалардын жана валюталардын алмашуу курсунун өзгөрүүсү жөнүндө маалымат токтоосуз жарыяланат. 

5. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар көрсөтүлүүчү кызматтар жөнүндө маалыматты Улуттук банк тарабынан аныкталган талаптарга ылайык ачып көрсөтөт. 

8-берене. Келишимдерге карата талаптар 

1. Кардарлар менен түзүлүүчү келишимдер Кыргыз Республикасынын банктык жана башка мыйзамдарына ылайык келүүгө тийиш. Кардарлар менен банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык түзүлүүчү келишимдер ошондой эле шариат стандарттарына ылайык келүүгө тийиш. 

2. Келишимдердин тексттери бирдей өлчөмдөгү ариптер менен жазылышы, кардардын кабылдоосу жана түшүнүүсү үчүн абдан түшүнүктүү жана жеткиликтүү баяндалууга тийиш. Кардар менен макулдашуу боюнча келишимдин тексти мамлекеттик же расмий тилде түзүлөт. Зарылчылык болсо келишимдин тексти башка тилге которулушу мүмкүн. 

9-берене. Аманаттардын сакталышы жана кайра кайтарылышы 

1. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар банк эсептеринде турган акча каражаттарынын сакталышын камсыз кылууга жана ушул Мыйзамда, Кыргыз Республикасынын кодекстеринде жана мыйзамдарында каралган учурларды кошпогондо, аманатчылардын биринчи талабы боюнча аларды кайтарып берүүгө милдеттүү. 

2. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар аманатчылар үчүн Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында каралбаган кандайдыр бир чектөөлөрдү белгилөөгө укуксуз. 

3. Банктык эсептер жана аманаттар менен иштөө тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

10-берене. Жоопкерчиликтүү кредиттөө 

1. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар кредиттөө ишин (каражаттарды жайгаштыруу) жоопкерчиликтүү кредиттөө: ак ниеттүүлүк, айкындуулук, аныктык, зайымчыларга карата өнөктөштүк принциптерин сактоо, алардын экономикалык кызыкчылыктарын жана финансылык мүмкүнчүлүктөрүн эске алуу менен жүргүзүүгө милдеттүү. 

Зайымчылар кредиттөө боюнча кызмат көрсөтүүлөргө кайрылууда терең ойлонулган жана жоопкерчиликтүү чечим кабыл алууга милдеттүү. 

2. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар зайымчыларды кредиттөө боюнча кызматтарды көрсөтүүдө төмөнкү талаптардын аткарылышын камсыз кылууга милдеттүү: 

1) кредит боюнча натыйжалуу пайыздык ставка кредит берүү датасына карата декларацияланган (жарыяланган) натыйжалуу пайыздык ставкадан ашпоого тийиш; 

2) кредиттик келишим түзүлгөнгө чейин, кредиттик продукттун толук наркы тууралуу маалыматты кошуп алганда, кардарларга (мүмкүн болуучу зайымчыларга) кредит берүү шарттары жөнүндө толук маалыматтарды толугу менен ачып берүү камсыз кылынууга тийиш. Улуттук банк маалыматтарды ачып берүүгө карата башка талаптарды белгилөөгө укуктуу; 

3) зайымчыга, гарантка/кепилдик берүүчүгө, күрөө коюучуга тиешелүү келишимдер боюнча милдеттенмелерди аткарбаганын же талаптагыдай эмес аткарганынын кесепеттери кол койдуруу менен түшүндүрүлүүгө тийиш; 

4) кредиттик келишим түзүлгөнгө чейин зайымчынын айкын төлөө жөндөмдүүлүгү Улуттук банктын талаптарына ылайык кылдат изилденүүсү керек. Зайымчыга - жеке адамга карата анын инсандыгы, жумуш менен камсыз болуу көрсөткүчтөрү, үй-бүлө мүчөлөрүнүн кирешелери, чыгашаларынын өлчөмү, багуусунда тургандардын саны жана башка көрсөткүчтөрү кылдат иликтенүүгө тийиш; 

5) кредиттик келишимдин шарттарына Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленгенден тышкары кошумча жыйымдарды, комиссиялык жана башка төлөмдөрдү, ошондой эле зайымчы менен макулдашылганына карабастан, акы төлөнүүчү негизде башка кошумча кызмат көрсөтүүлөрдү кошууга тыюу салынат; 

6) кредиттик келишимде кардардын келишим түзгөндөн кийин акча каражаттарын алганга чейинки мезгил аралыгында же болбосо лизинг боюнча мүлк үчүн төлөөгө чейин, акысыз негизде кредит алуудан баш тартуу укугу каралууга тийиш; 

7) кредиттик келишимде кардардын каалаган убакта эч кандай комиссиясыз, айыптык санкцияларсыз жана башка төлөмдөрсүз кредитти (лизингди) мөөнөтүнөн мурда жабуу укугу каралууга тийиш; 

8) кайрылганда зайымчыларга кредит боюнча иш жүзүндөгү карыздын өлчөмү жөнүндө толук маалымат, ошондой эле кийинки жумуш күнүнөн кечиктирбестен өзгөртүлгөн төлөө графиги берилүүгө тийиш; 

9) эгерде бул зайымчынын укугун начарлатса жана/же милдеттерин көбөйтсө, банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар кредиттик келишимдин шарттарын бир тараптуу тартипте өзгөртүүгө жана толуктоого укугу жок; 

10) мөөнөтү өтүп кеткен кредиттик карыз боюнча чегерилген үстөк айыптын (туумдун, айып пулдун) максималдуу суммасы Улуттук банк белгилеген мааниден ашпоого тийиш; 

11) эгерде күрөө предметинен өндүрүп алууну жүргүзүү процессинде тараптардын келишиминде сатуунун башка ыкмасы каралбаса, турак жай түрүндөгү күрөөдө турган кыймылсыз мүлк ачык тоорук аркылуу гана сатылат; 

12) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка талаптар. 

3. Улуттук банк кредиттер жана башка операциялар боюнча күрөөлүк камсыз кылуунун минималдуу чегин, кредит боюнча төлөм өлчөмүнүн зайымчынын кирешесине карата максималдуу катышын жана жеке адамдарды кредиттөөгө карата башка талаптарды белгилөөгө укуктуу. 

11-берене. Комиссиялык сый акылар, тарифтер жана пайыздык ставкалар 

1. Пайыздык ставкалардын, комиссиялык сый акынын өлчөмдөрү жана банктык кызмат көрсөтүү үчүн тарифтер банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар тарабынан өз алдынча Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарынын талаптарына ылайык белгиленет. 

Банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруучу банк операцияларды жана бүтүмдөрдү ишке ашыруу шарттарын өз алдынча Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарынын талаптарына ылайык белгилөөгө укуктуу. 

2. Пайыздык ставканын, комиссиялык сый акынын өлчөмү жана банктык кызматтарды көрсөтүү үчүн тарифтер жөнүндө маалымат кардарлар үчүн ачык жана жеткиликтүү болууга тийиш жана коммерциялык же банктык сырдын предмети болушу мүмкүн эмес. 

3. Банктык кызмат көрсөтүүлөрдүн наркы жөнүндө маалыматты жарнамада, жарыялоодо көрсөтүүдө жана жайылтууда берилүүчү кредиттер боюнча номиналдык жана натыйжалуу пайыздык ставкалар жана комиссиялык сый акы жөнүндө маалыматты милдеттүү түрдө көрсөтүү зарыл. 

4. Номиналдык жана натыйжалуу пайыздык ставкалар келишимдерде салыштырылып эсептөөдө көрсөтүлүшү керек. 

5. Кредиттик келишимди түзгөнгө чейин банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар номиналдык жана натыйжалуу пайыздык ставкалардын өлчөмү жөнүндө маалымат менен бир катарда, кредиттин негизги суммасын, пайыздарды, комиссиялык сый акыларды жана келишимди түзүүгө жана аткарууга байланыштуу башка төлөмдөрдү өз-өзүнчө көрсөтүү менен, кардарга кредиттин абсолюттук маанидеги толук наркы жөнүндө маалыматты берүүгө милдеттүү. 

Пайыздык төлөмдөр номиналдык ставка боюнча кредиттин негизги суммасынын азайган калдыгына карата чегерилет. Натыйжалуу пайыздык ставканы аныктоо жана эсептөө методикасы Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

6. Кызмат көрсөтүүлөрдүн наркын бурмалаган жана кредиттик келишимдин валютасынан айырмаланган валютага байланган кредит боюнча төлөмдөрдү индексациялоо каралган кредиттик продукттарды пайдаланууга жол берилбейт. 

7. Эгерде бул кардардын укугун начарлатса жана/же милдеттерин көбөйтсө, мөөнөттүү аманаттар жана кредиттер боюнча пайыздык ставкалардын чоңдугун банк бир тарап-туу тартипте өзгөртүшү мүмкүн эмес. 

12-берене. Кайрылууларды кароо. Талаш-тартыштар 

1. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактар банктык мыйзамдардын талаптарына ылайык кардарлардын кайрылууларын кароо тартибин жөндөөчү документтерге ээ болууга милдеттүү. Кардарлардын кайрылуулары отуз календардык күндөн кечиктирбестен, жазуу жүзүндө жооп берүү менен каралууга тийиш. 

2. Кардарлардын каралган кайрылууларынын жыйынтыгы боюнча документтер белгиленген тартипте үч жылдан кем эмес сакталышы керек. 

3. Келишимди аткаруу процессинде келип чыккан талаш-тартыштар, эгерде алар тараптардын макулдашуусу боюнча чечилбесе, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тартипте, анын ичинде талаш-тартыштарды сотко чейин жөнгө салуунун алкагында чечилүүгө тийиш. 

13-берене. Банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактардын жоопкерчилиги 

Ушул главанын талаптарын бузгандыгы үчүн банктык кызматтарды көрсөтүүчү жактарга карата Улуттук банк ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган таасир этүү чараларын колдонууга укуктуу. 

II БӨЛҮМ. БАНКТАР 

3-глава. Банктын укуктук абалы. Банктарды уюштурууга карата негизги талаптар 

14-берене. Банк 

1. Уюштуруу-укуктук формадагы акционердик коом (жабык же ачык) түрүндө түзүлгөн жана ушул Мыйзамга жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык Улуттук банк тарабынан берилүүчү тиешелүү лицензиянын негизинде банктык ишти жүзөгө ашырууга укуктуу юридикалык жак банк болуп саналат. 

Эгерде ушул Мыйзамда башкача белгиленбесе, банк деп чет өлкөлүк банктардын филиалдарын да түшүнүү зарыл. 

Улуттук банк чет өлкөлүк банктардын филиалдарынын ишине өзүнчө ченемдерди жана талаптарды белгилөөгө укуктуу. 

2. Банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык мамлекеттик каттоодон өткөн күндөн тартып юридикалык жак статусуна ээ болот. Банкты юридикалык жак катары мамлекеттик каттоо үчүн Улуттук банк тарабынан берилген банкты уюштуруу жөнүндө уруксаты көрсөтүлөт. 

3. Ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык банктын өзүнүн фирмалык аталышы, капиталы жана башкаруу органдары болот. 

4. Банк Улуттук банк тарабынан берилген лицензиянын негизинде банктык ишти жүзөгө ашырууга укуктуу. 

5. Ислам банкы же "ислам терезеси" бар банк өз ишин Улуттук банктын тиешелүү лицензиясынын негизинде банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашырат. 

6. Мамлекеттик органдарга, алардын кызмат адамдарына, ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган негиздер боюнча гана кийлигишүүнү эске албаганда, банктардын мыйзамдуу ишине кийлигишүүлөрүнө тыюу салынат. 

7. Банк мамлекеттин милдеттенмелери боюнча жооп бербейт. Мамлекет мындай милдеттенмелерди өзүнө алган учурларды же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында башкача каралган учурларды кошпогондо, мамлекет банктын милдеттенмелери боюнча жооп бербейт. 

8. Банк Улуттук банктын милдеттенмелери боюнча жооп бербейт. Улуттук банк банктын милдеттенмелери боюнча жооп бербейт. 

15-берене. Банктын фирмалык аталышы 

1. Банк өзүнүн толук жана (же) кыскартылган расмий фирмалык аталышына ээ болот. Банктын фирмалык аталышы анын уставында көрсөтүлөт. Банктын фирмалык аталышында анын уюштуруу-укуктук формасы, ишинин түрү (банк) камтылууга жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жеке аталышы көрсөтүлүүгө тийиш. 

2. Банкка өзүнүн фирмалык аталышында же символикасында кайсыл тилде, кандай болбосун сөз айкалышында, толук же кыскартылган түрдө "мамлекеттик", "государственный", "Кыргызстан", "Кыргыз", "Кыргызский", "Улуттук", "Национальный", "Борбордук", "Центральный", "Кыргыз Банкы", "Банк Кыргызстана" деген сөздөрдү, "НБКР", "ЦБКР", "КРУБ", "КРББ" деген аббревиатураларды колдонуусуна тыюу салынат. 

3. Кыргыз Республикасынын аймагында мурда түзүлгөн же түзүлүүчү банктардын фирмалык аталыштарында чаташтыруу деңгээлине чейин окшош же окшошуп кеткен белгилөөлөрдү фирмалык аталыш катары пайдаланууга жол берилбейт. 

4. Банкка расмий аталышынан башка фирмалык аталышты пайдалануусуна тыюу салынат. Банктын өзгөрүлгөн фирмалык аталышы, мамлекеттик кайра каттоодон өткөн күндөн тартып он жумуш күнү ичинде банк тарабынан жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланууга тийиш. 

5. Башка юридикалык жактарга өз аталыштарында "банк" деген сөздү жана андан келип чыккан туунду сөздөрдү пайдаланууга тыюу салынат. 

6. Өз ишин тиешелүү лицензиянын негизинде банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашырган банктар гана банктын фирмалык аталышында "исламдык" деген сөздү пайдаланууга укугу бар. 

7. Банктын фирмалык аталышы Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык келбеген учурда, Улуттук банк ага макулдук берүүдөн баш тартууга укуктуу. 

16-берене. Банкты уюштуруу 

1. Банк ушул Мыйзамда каралган өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен Кыргыз Республикасынын жарандык мыйзамдарына ылайык уюштурулат. 

2. Ушул Мыйзамда белгиленген талаптарга жооп берген жеке адамдар жана/же юридикалык жактар банктын уюштуруучулары боло алышат. 

3. Төмөнкүлөр банктын уюштуруучулары боло алышпайт: 

1) оффшордук чөлкөмдөрдүн аймагында жашаган жана/же катталган, же катышуучу катары оффшордук чөлкөмдөрдө каттоодон өткөн аффилирленген жактары бар жеке жана юридикалык жактар, алардын тизмеги Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

Төмөнкүлөр аффилирленген жактар катары таанылат: 

- юридикалык жактын олуттуу катышуучулары; 

- бир эле ошол юридикалык жак олуттуу катышуучу болуп саналган юридикалык жактар; 

2) аларга карата БУУнун Коопсуздук кеңеши тарабынан кабыл алынган эл аралык санкциялар бар жеке жана юридикалык жактар, ошондой эле көрсөтүлгөн жактар менен укуктук мамилелерге тыюу салган жана Кыргыз Республикасы үчүн да милдеттүү БУУнун Коопсуздук кеңеши тарабынан кабыл алынган эл аралык санкциялар белгиленген мамлекеттерде каттоодон өткөн жеке жана юридикалык жактар; 

3) иши, финансылык абалы, катышуучуларынын курамы жөнүндө маалыматтарды жана бенефициардык менчик ээлерин кошуп алганда, юридикалык жактын катышуучуларын так идентификациялоого жана изилдөөгө мүмкүндүк берген кандай болбосун башка маалыматтарды жана документтерди белгиленген тартипте бербеген, же болбосо бенефициардык менчик ээлерин кошуп алганда, юридикалык жактын катышуучуларын так идентификациялоого жана изилдөөгө мүмкүндүк бербеген маалыматтарды беришкен, ошондой эле өзүнүн кынтыксыз ишкердик аброюн ырастай албаган жеке жана юридикалык жактар; 

4) Улуттук банк тарабынан белгиленген тартипте банктын акцияларын сатып алууга багытталган каражаттардын келип чыгуу булактарынын мыйзамдуулугун ырастай албаган жеке жана юридикалык жактар; 

5) Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетин кошпогондо, республикалык же жергиликтүү бюджеттерден каржылануучу юридикалык жактар; 

6) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына же болбосо чет мамлекеттердин мыйзамдарына ылайык аларга карата тыюу салуулар же чектөөлөрү бар жеке жана юридикалык жактар. 

4. Ушул берененин 3-бөлүгүндө көрсөтүлгөн юридикалык же жеке жактар тарабынан банктардын акцияларын сатып алууга байланыштуу бүтүмдөрү жараксыз бүтүмдөр болуп саналат. 

5. Банктык жана/же финансылык иш менен алектенбеген уюштуруучулар - юридикалык жактар, кандай болбосун добуш берүүчү акциялардын жыйырма же андан көп пайызына тике же кыйыр түрдө ээлик кыла албайт же башкара албайт же банкты контролдой албайт. Финансылык иштин жана банктык жана/же финансылык ишке байланыштуу иштин түрлөрү жана критерийлери Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

6. Банктын капиталына чектүү катышууну сатып алуу боюнча банктын уюштуруучуларына карата ушул Мыйзамдын талаптары колдонулат. 

7. Банктын уюштуруучулары үчүн белгиленген чектөөлөр банктын акционерлерине, ошондой эле банктын капиталына чектүү катышууга ээ жактарга да жайылтылат. 

Ушул берененин 3-бөлүгүнүн 3 жана 4-пункттарында көрсөтүлгөн чектөөлөр банктын миң минималдуу эсептик көрсөткүчтөрүнөн төмөн суммадагы акцияларына ээ болгон банктын акционерлерине жайылтылбайт. 

8. Эгерде алардын ишин жөнгө салуучу атайын мыйзамдарда жана/же Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында башкача каралбаса, ушул берененин 3-бөлүгүндө каралган талаптар уюштуруучуларга, акционерлерге, Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактардын катышуучуларына жайылтылат. 

17-берене. Банктын уюштуруу документтери 

1. Банкты уюштуруу жана уюштуруучулардын өз милдеттенмелерин аткарганга чейинки мезгилде банктын негиздөөчү документтери катары уюштуруу келишими жана устав, ал эми андан кийин устав саналат. 

2. Банктын уставында, мыйзамдарда каралган маалыматтардан тышкары, милдеттүү түрдө төмөнкүлөр камтылууга тийиш: 

1) уюштуруу же жалпы чогулуштун уставды бекитүү тууралуу чечими жөнүндө маалымат; 

2) мамлекеттик жана расмий тилдерде банктын толук жана кыскартылган фирмалык аталышы; 

3) банктын юридикалык дареги (жайгашкан жери); 

4) банктын башкаруу органдары тууралуу жобо; 

5) банктын башкаруу органдарынын чечим кабыл алуу тартиби; 

6) чет өлкөлүк банктын филиалы же өкүлчүлүгү ачылган учурда Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талап-тарын аткаруу жөнүндө жобо. 

3. Банктын фирмалык аталышы, башкаруу органдары, уставдык капиталы өзгөргөнүнө, ошондой эле банкты башкарууга таасир этүүчү башка өзгөртүүлөргө байланыштуу банктын уставына өзгөртүүлөр жана толуктоолор милдеттүү түрдө Улуттук банк менен макулдашылууга тийиш. 

4. Банктын капиталынын өлчөмүнө жана түзүмүнө тиешелүү өзгөртүүлөрдү кошпогондо, банктын уставына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүүгө Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү макулдугу банктын документтери жана тиешелүү өтүнмө келип түшкөн күндөн тартып бир айдан кечиктирбестен жана макулдук берүүдөн баш тартуу үчүн негиздер болбогондо берилет. Банктын капиталына байланыштуу өзгөртүүлөр 3 айдын ичинде макулдашылат. 

5. Банктын уставына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду макулдашуу тартиби жана жол-жобосу Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

6. Уставга өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду макулдашуудан төмөнкү учурларда баш тартылышы мүмкүн: 

1) көрсөтүлгөн документтер коюлган талаптарга ылайык келбегенде же анык эмес документтер жана маалыматтар берилгенде; 

2) эгерде акционерлердин жалпы чогулушунун чечими Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын бузуу менен кабыл алынса; 

3) эгерде уставдык капиталдын өлчөмү белгиленген минималдуу өлчөмдөн аз болсо; 

4) эгерде мурунку эмиссия боюнча акцияларга жазылуулар жүргүзүлбөсө, алардын толук наркы аныкталган мөөнөттөрүндө төлөнбөсө, же болбосо акциялар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын бузуу менен чыгарылса жана төлөнсө, же акцияларды сатып алууга багытталуучу акча каражаттарынын келип чыгуу булактарынын мыйзамдуулугу ырасталбаса; 

5) ушул Мыйзамга ылайык банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга Улуттук банктын уруксаты болбогондо; 

6) эгерде бул банктын ишинин туруктуулугуна жана коопсуздугуна коркунуч келтирсе. 

7. Банктын уставына киргизилген өзгөртүүлөр жана толуктоолор мамлекеттик каттоодон өтүүгө тийиш. Мамлекеттик каттоо жол-жобосунан өтүүнүн жыйынтыктары жөнүндө банк мамлекеттик кайра каттоо тууралуу күбөлүктү алган күндөн тартып беш жумуш күнү ичинде Улуттук банкка маалымдоого милдеттүү. 

8. Уставдык капиталдын өлчөмү өзгөргөн учурда банк баалуу кагаздар жөнүндө мыйзамдарга ылайык, бир айдын ичинде банктын баалуу кагаздарынын эмиссиясын акыркы каттоонун жыйынтыгы тууралуу Улуттук банкка кабарлоого милдеттүү. 

18-берене. Банкты уюштурууга уруксат берүү 

1. Банктын уюштуруучулары банкты уюштурууга уруксат алуу тууралуу өтүнмө менен (мындан ары - уруксат) Улуттук банкка кайрылышат. 

2. Уруксат алуу үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген тизмекке, талаптарга жана тартипке ылайык документтер Улуттук банкка берилет. 

3. Уруксат берүү өтүнмө жана бардык канааттандырарлык документтер келип түшкөн күндөн тартып алты айдан ашпаган мөөнөттө жүзөгө ашырылат. 

Уруксат берүү жөнүндө өтүнмөнү кароодо Улуттук банк маалыматтарды сурап алууга жана ыйгарым укуктуу органдар, анын ичинде чет өлкөлүк көзөмөл органдары менен консультация жүргүзүүгө укуктуу. 

Эгерде документтер Улуттук банктын талаптарына ылайык келбеген учурда, кароо мөөнөтүн эсептөө канааттандырарлык документтер алынган күндөн тартып башталат. Уруксат берүү мөөнөтү Улуттук банктын Башкармасынын чечими менен алты айга узартылышы мүмкүн. 

4. Уруксат берүү жөнүндө өтүнмөнү кароонун жыйынтыктары боюнча Улуттук банк уруксат берүү же болбосо андан баш тартуу жөнүндө чечим кабыл алат. 

Уруксаттын колдонуу мөөнөтү - алты ай. Ушул мөөнөттүн ичинде уюштуруучулар өздөрү уюштурган банкты юридикалык жак катары мамлекеттик каттоодон өткөрүүгө жана Улуттук банкка лицензия берүү жөнүндө арыз менен кайрылууга милдеттүү. 

5. Уруксат берилгенден кийинки жана лицензия алууга чейинки мезгилде банк жана анын уюштуруучулары уруксат берүүгө негиз болгон маалыматтарга кандай болбосун өзгөрүүлөр жөнүндө, өзгөрүүлөр болгон күндөн тартып беш жумуш күнүнөн кечиктирбестен Улуттук банкка кабарлоого милдеттүү. 

6. Кайсы болбосун төмөнкү негиздер боюнча уруксат берүүдөн баш тартылышы мүмкүн: 

1) уюштуруу документтери жана башка документтер коюлган талаптарга ылайык келбесе же болбосо анык эмес документтер жана маалыматтар берилсе; 

2) банктык топтун катышуучулары тууралуу маалыматтар жана документтер берилбесе же толук эмес көлөмдө берилсе, же болбосо банктык топко же банктык топтун катышуучулары менен байланыштуу жактарды натыйжалуу банктык көзөмөлгө алуу мүмкүн эмес болсо; 

3) акча каражаттарын алуу булактарынын мыйзамдуулугу жөнүндө маалыматтар жана документтер берилбесе же толук эмес берилсе же болбосо акча каражаттарынын келип чыгышынын легитимдүүлүгүн аныктоо мүмкүн эмес болсо; 

4) минималдуу уставдык капиталдын өлчөмү белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

5) уюштуруучулар ушул Мыйзамда белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

6) банкта кызмат орундарын ээлөөгө талапкер жактар (кызмат адамдары) ушул Мыйзамда жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

7) чет өлкөлүк банк же финансы-кредит уюму тарабынан туунду банкты ачууда чет өлкөлүк көзөмөл органынын расмий макулдугу көрсөтүлбөсө же болбосо мындай макулдук уюштуруучунун өлкөсүнүн мыйзамдары боюнча талап кылынбай турганын ырастоо берилбесе; 

8) Улуттук банктын баалоосу боюнча чет өлкөлүк уюштуруучуга - банкка же финансы-кредит уюмуна карата, ошондой эле катталган жери боюнча банктык топтун катышуучусун көзөмөлдөө, анын ичинде консолидацияланган негизде жетишсиз деңгээлде жүргүзүлсө. 

7. Улуттук банк мурда берилген уруксатты төмөнкү учурларда жокко чыгарууга укуктуу: 

1) алардын негизинде уруксат берилген анык эмес маалыматтар жана документтер табылганда; 

2) эгерде уюштуруучулардын финансылык абалы начарласа же алардын негизинде уруксат берүүдөн баш тартууга мүмкүн болгон фактылар аныкталса; 

3) Улуттук банктын макулдугусуз уюштуруучулардын курамында, уюштуруучу жана башка документтерде өзгөрүүлөр болгондо; 

4) эгерде банктын уюштуруучулары уюштуруудан баш тартса же банкты уюштуруу боюнча кийинки аракеттерди жасабаса. 

8. Уруксат жокко чыгарылган учурда Улуттук банк бул тууралуу юридикалык жактарды мамлекеттик каттоодон өткөрүү боюнча ыйгарым укуктуу органга маалымдайт. 

9. Уруксат алуу тууралуу өтүнмө чакыртылып алынганда, ошондой эле уруксат берүүдөн баш тартканда же жокко чыгарылганда берилген документтер кайтарылбайт. 

10. Улуттук банк берилген уруксаттар жөнүндө, уруксат берүүдөн баш тартылганы же берилген уруксаттын жокко чыгарылганы тууралуу маалыматтарды жарыялайт. 

19-берене. Банктык операцияларды жүргүзүү укугуна лицензияларды берүү 

1. Банктык операцияларды жүргүзүү укугуна лицензия алуу үчүн (мындан ары - лицензия) банктын уюштуруучулары уруксатты колдонуу мөөнөтүнүн ичинде Улуттук банкка лицензия берүү жөнүндө арыз менен кайрылат. Арызга документтер жана төмөнкү талаптардын аткарылганы жөнүндө маалыматтар тиркелет: 

1) мамлекеттик каттоо тууралуу күбөлүктүн болгону; 

2) минималдуу уставдык капитал толук төлөнгөнү жөнүндө ырастоо; 

3) банктын орун жайларынын жана жабдууларынын Улуттук банк тарабынан белгилеген коопсуздук талаптарына ылайыктуулугу; 

4) алдыда турган финансылык жылга көз карандысыз тышкы аудиторду тандоо; 

5) Улуттук банктын талаптарына ылайык банктын уюштуруу түзүмүнүн, башкаруу органдарынын жана персоналынын (кызмат адамдарынын) болгону; 

6) банктын бизнес-планынын, бардык негизги саясаттарынын, жоболорунун жана жол-жоболорунун болгону; 

7) өз ишин жүзөгө ашыра баштагандан кийин капитал боюнча Улуттук банктын бардык ченемдерин жана талаптарын сактаганы тууралуу маалыматтарды берүү; 

8) мүлктү коргоону, камсыздандырууну ички контролдоо тутумунун, техникалык, маалыматтык, технологиялык чараларынын болгону; 

9) банктык ишти жүзөгө ашыруу үчүн маалымат тутумдарын жана коопсуздук тутумдарын ийгиликтүү тестирлөө; 

10) Кыргыз Республикасынын салыктык эмес кирешелер жөнүндө мыйзамдарына ылайык лицензия үчүн мамлекеттик алым төлөө; 

11) Депозиттерди коргоо фондуна кирүү төгүмүн төлөө. 

2. Улуттук банк лицензия берүү жөнүндө арызды 6 айдан ашпаган мөөнөттө карайт. Кароонун жыйынтыгы боюнча Улуттук банк лицензия берүү же берүүдөн баш тартуу жөнүндө чечим кабыл алат. 

3. Улуттук банк баш тартуу үчүн негиздерди көрсөтүү менен, төмөнкү учурларда лицензия берүүдөн баш тартууга укуктуу: 

1) лицензия берүү жөнүндө арыз уруксатты колдонуу мөөнөтү бүткөндөн кийин берилсе; 

2) берилген документтер жана маалыматтар ушул беренеде белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

3) эгерде ушул Мыйзамга ылайык уруксатты жокко чыгаруу үчүн негиздер келип чыкса. 

4. Лицензия берүүдөн баш тартылган учурда берилген документтер кайтарылбайт. 

5. Лицензия Улуттук банк тарабынан ушул Мыйзамда белгиленген тартипте берилет. Лицензияга анын ажырагыс бөлүгү болуп саналган, уруксат берилген банк операцияларынын тизмеси тиркелет. 

6. Банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык банктык операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруу үчүн лицензия алуу тартиби, ислам банктарынын жана "ислам терезесине" ээ банктардын статусу Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

7. Лицензия Кыргыз Республикасынын бардык аймагында колдонулат, чектелбеген колдонуу мөөнөтүнө ээ, жеке таандык (ээликтен ажыратылгыс) болуп саналат жана үчүнчү жактарга берүүгө болбойт. Банктык операцияларды лицензиясыз жүзөгө ашырууга тыюу салынат. 

8. Улуттук банк лицензиясы бар банктардын реестрин жүргүзөт. Банктардын реестринен маалыматтар Улуттук банктын расмий интернет-сайтында жарыяланат. 

20-берене. Лицензияны кайтарып алуу 

1. Улуттук банк төмөнкү учурларда лицензияны кайтарып алууга милдеттүү: 

1) эгерде лицензия көз көрүнөө жалган документтердин негизинде, ошондой эле алдоо же башка мыйзамсыз жол менен алынган болсо; 

2) эгерде банктык мыйзамдарда тыюу салынган кандай болбосун иштер менен алектенсе; 

3) чет өлкө банктын филиалынан - чет өлкөлүк башкы банктын лицензиясы кайтарылып алынган учурда; 

4) Улуттук банк ушул Мыйзамга ылайык банктын төлөөгө жөндөмсүздүгүн белгилеген учурда. 

2. Улуттук банк лицензияларды төмөнкү учурларда кайтарып алышы мүмкүн, эгерде: 

1) лицензия алгандан кийин банк 12 айдын ичинде банктык ишти жүзөгө ашырууну баштабаса, же болбосо 6 айдан ашык банктык ишти токтотсо; 

2) банк Депозиттерди коргоо фондуна милдеттүү төгүмдөрдү төлөбөсө; 

3) банк өзүнүн бекемдигине жана туруктуулугуна таасир тийгизүүчү Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарынын талаптарын бузса; 

4) банк мыйзамдуу негиздерсиз кардарлардын алдындагы милдеттенмелерин аткарбаса; 

5) банк Улуттук банктын жазма буйруктарын жана башка милдеттүү талаптарын аткарбаса, алардын аткарылбай калуусу кредиторлордун жана аманатчылардын кызыкчылыктарына айкын коркунуч жаратса; 

6) банк башкаруу, ички контролдоо, банктын финансылык отчеттуулук менен байланыштуу маалыматтарды системалуу түрдө белгиленген мөөнөттө берип турбаса, же болбосо анык эмес маалыматтарды берсе; 

7) банк кооптуу, ишенимсиз жана алгылыксыз банктык иштерди жүзөгө ашырса; 

8) банк көз көрүнөө анык эмес маалыматтарды үзгүлтүксүз жарыяласа же башка ыкмалар менен кардарларды өз иши жөнүндө адаштырууга алып келсе; 

9) банк өз иш-аракеттери же аракетсиздиги менен инспектордук текшерүүлөрдү, түздөн-түз банктык көзөмөлдү жүргүзүүгө, убактылуу администрациянын ишине тоскоолдук кылса; 

10) банк ушул Мыйзамга ылайык тышкы аудитти жүргүзүүгө карата талаптарды бузса; 

11) кайра уюштуруу жол-жобосунан улам банк өз ишин токтотсо; 

12) банкка жана банктык топтун катышуучуларына карата талаптагыдай консолидацияланган көзөмөлдү жүзөгө ашырууда тоскоолдуктар келип чыкса; 

13) банкты ыктыярдуу жоюу жөнүндө банктын өтүнмөсү канааттандырылса; 

14) банк Улуттук банктын монополияга каршы жөнгө салуу боюнча талаптарын аткарбаса; 

15) ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген башка учурларда. 

3. Лицензия кайтарылып алынган учурдан тартып, Улуттук банктын чечими боюнча кредиторлор менен эсептешүүлөрдү бүткөрүү учурларын кошпогондо, бардык банктык операциялар жана банктын башка иштери токтотулат. Лицензиянын кайтарылып алынышы ушул Мыйзамга ылайык банктын ишин токтотууга жана анын жоюлушуна алып келет. 

4. Улуттук банк лицензияны кайтарып алуу тууралуу маалыматты Улуттук банктын расмий интернет-сайтында жана жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыялайт. 

21-берене. Банктын капиталы жана акциялары 

1. Банктын капиталы пайда алуу жана банктын туруктуу өнүгүшүн, банк ишине мүнөздүү потенциалдуу жоготууларды жабууну камсыз кылуу үчүн кызмат кылат, кардарлардын банкка карата ишениминин кепили болуп саналат жана банк ишин жүзөгө ашырууда келип чыгышы мүмкүн болгон тобокелдиктерден коргонуу чарасы катары аракеттенет. 

2. Улуттук банк көзөмөлгө алуунун максаттары үчүн банктын капиталынын өлчөмүн, анын түзүмүн аныктайт, ошондой эле ага карата экономикалык ченемдерди, талаптарды жана чектөөлөрдү белгилейт. 

3. Банктын капиталынын негизин толук төлөнгөн уставдык капитал түзөт. Банктын капиталынын курамына акционерлер тарабынан салынган каражаттарды кайтаруу боюнча банктын милдеттенмелери болбогон жана Улуттук банктын талаптарына ылайык келген уставдык капитал гана кирет. 

Карыздык каражаттардын эсебинен уставдык капиталды түзүүгө, банктын акцияларын сатып алууга, ошондой эле банктын капиталында чектүү катышууну сатып алууга тыюу салынат. 

4. Банктын уставдык капиталы Кыргыз Республикасынын улуттук валютасында гана акционерлердин (уюштуруучулардын) акча каражаттарынын эсебинен гана накталай эмес формада түзүлөт. Уставдык капиталдын өлчөмүн өзгөртүү Улуттук банктын макулдугу менен гана жүргүзүлөт. 

5. Банктар үчүн уставдык капиталдын минималдуу өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

6. Банк Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында каралган талаптарды эске алуу менен, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык акциялардын эмиссиясын жүзөгө ашырат. 

7. Банктын уставдык капиталын түзүүдө же өлчөмүн көбөйтүүдө акциялар үчүн төлөө, ушул Мыйзамда каралган банкты кайра түзүмдөштүрүү же кайра уюштуруу, ошондой эле бөлүштүрүлбөгөн пайданы банктын уставдык капиталын топтоо үчүн багыттоо учурларын кошпогондо, акча каражаттары менен гана жүзөгө ашырылышы мүмкүн. Банктын уставдык капиталынын өлчөмүн негизги каражаттар, материалдык жана материалдык эмес активдер менен түзүүгө же көбөйтүүгө жол берилбейт. 

8. Банк жеке таандык гана акцияларды чыгара алат. Банктын акциялары жөнөкөй жана артыкчылыктуу болушу мүмкүн. Артыкчылыктуу акциялардын көлөмү банктын уставдык капиталынын жыйырма беш пайызынан ашышы мүмкүн эмес. 

9. Банк өз акцияларын күрөөгө алууга жана сатып алууга укугу жок. 

10. Лицензия алганга чейин банк Улуттук банкта ачылган эсепке минималдуу уставдык капитал өлчөмүндө каражат салууга милдеттүү. 

11. Банкка акционерлерге жөнөкөй акциялар боюнча дивиденддердин төлөнөрүнө кепилдик берүүгө тыюу салынат. 

12. Улуттук банк дивиденддерди төлөөгө тыюу салууга же болбосо чектөөгө төмөнкү учурларда укуктуу: 

1) эгерде бул банктын экономикалык ченемдерди жана көрсөткүчтөрдү бузуусуна алып келсе; 

2) эгерде банктын капиталынын адекваттуулук коэффициенти Улуттук банк белгилеген минималдуу чектен төмөн болсо; 

3) эгерде потенциалдуу жоготууларды жана чыгымдарды жабууга резервдер Улуттук банктын талаптарына ылайык түзүлбөсө же жетишсиз өлчөмдө түзүлсө; 

4) эгерде банктын өткөн жылдар жана/же отчеттук жыл үчүн жабылбаган чыгымдары бар болсо; 

5) эгерде банктын финансылык абалы начарласа; 

6) ушул Мыйзамда каралган башка учурларда. 

22-берене. Банктын капиталына чектүү катышуу 

1. Банктын капиталына чектүү катышуу - жеке өзү же башка жактар менен биргеликте банктын добуш берүүчү акцияларынын он жана андан көп, жыйырма жана андан көп, отуз үч жана андан көп, элүү жана андан көп, алтымыш жети жана андан көп пайызына түздөн-түз же кыйыр түрдө ээлик кылуу же башкаруу (чектер). 

2. Жеке өзү же башка жактар менен биргеликте акцияларга менчик укугуна ээ болуу ыкмасына көз карандысыз, мурастоону же менчик укугун калыбына келтирүүнү кошуп алганда, олуттуу катышууну жана контролдоону, анын ичинде акцияларды кошумча сатып алуу жолу менен банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга ниеттенген кандай болбосун жеке же юридикалык жак Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү уруксатын алууга милдеттүү. 

Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү уруксатын алуу, ошондой эле бир же бир нече бүтүмдөрдү жүргүзүүнүн натыйжасында олуттуу катышуучу болуп калган же мурда банктын капиталында чектүү катышууну сатып алууга Улуттук банктын уруксатын алган жакты контролдоону жүзөгө ашыруучу жакка да талап кылынат. 

Ушул бөлүктүн экинчи абзацында көрсөтүлгөн жактардын олуттуу акционерлеринин (катышуучуларынын) курамына өзгөртүүлөр, ушул жактар ушул Мыйзамдын 16-беренесинин 3-бөлүгүнүн 1 жана 2-пункттарында белгиленген чектөөлөргө туш келбеген шарттарда, Улуттук банктын уруксатын алуу талап кылынбайт. Мында банктын капиталында чектүү катышууга ээ болгон жак Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык мындай жактар жөнүндө документтерди жана маалыматтарды Улуттук банкка көрсөтүшү керек. 

3. Банктын капиталына чектүү катышууга ээ болгон, жеке өзү же башка жактар менен биргеликте менчиктен ажыратып алуу ыкмасына көз карандысыз, чектүү маанини өзгөртүүгө таасир этүүчү сандагы акцияларды ажыратып алууга ниеттенген кандай болбосун жеке же юридикалык жак бүтүм жасалганга чейин бир ай мурда бул тууралуу алдын ала Улуттук банкка кабарлоого, ошондой эле мүмкүн болуучу сатып алуучуга ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга Улуттук банктан алдын ала уруксат алуунун зарылдыгы жөнүндө маалымдоого милдеттүү. 

4. Олуттуу катышуу - жеке өзү же болбосо башка жактар менен биргеликте, акционердик коомдун добуш берүүчү акцияларынын он жана андан көп пайызына же болбосо акционердик коом болуп саналбаган юридикалык жактын уставдык капиталынын он жана андан көп пайызына түздөн-түз же кыйыр түрдө ээлик кылуу же башкаруу. 

5. Контроль - жеке өзү же болбосо башка жактар менен биргеликте: 

1) акционердик коомдун добуш берүүчү акцияларынын же акционердик коом болуп саналбаган юридикалык жактын уставдык капиталынын элүү пайызынан ашыгына түздөн-түз же кыйыр түрдө ээлик кылуу же башкаруу; же 

2) юридикалык жактын Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн кеминде жарымын шайлоо мүмкүнчүлүгү; же 

3) юридикалык жактын капиталына катышууга көз карандысыз, ошол юридикалык жактын жетекчилигине же саясатына түздөн-түз же кыйыр түрдө аныктоочу таасир этүүнү жүзөгө ашыруу мүмкүнчүлүгү. 

6. Кыйыр ээлик кылуу - банктын башкаруу органдарынын же анын олуттуу катышуучуларынын же болбосо банкка же банктык топтордун катышуучуларына контролду жүзөгө ашыруучу жактардын чечим кабыл алуусуна үчүнчү жак аркылуу олуттуу таасир этүү мүмкүнчүлүгү. 

7. Ушул Мыйзамдын максатында жактар төмөнкү учурларда банктын акцияларына биргелешкен ээлик кылуучу катары таанылат, эгерде алар: 

1) жакын туугандары болуп саналышса (жубайы, ата-энеси, балдары, асырап алуучулар, асырап алынгандар, ата-энеси бир жана атасы бир, энеси башка же энеси бир, атасы башка эркек жана кыз бир туугандар, чоң ата, чоң эне, таята, таене, неберелери); 

2) банктын кызмат адамдары - акционерлери болуп саналышса; 

3) өз-өзүнчө же биргелешкен олуттуу катышуучулар болуп саналышса; 

4) келишимдин күчүнөн же башкача акцияларга биргелешип ээлик кылышса: 

а) банкты башкаруу боюнча добуш берүү жөнүндө; 

б) акцияларды добуш берүү укугу менен күрөөгө коюу жөнүндө; 

в) акциялар боюнча добуш берүү укугун өткөрүп берүү жөнүндө; 

г) акцияларды ишенимдүү башкарууга өткөрүп берүү же башка негизде башкаруу укугу менен депонирлөө жөнүндө; 

д) акциялар өз пайдасына, бирок башка жактын атынан сатылып алынганда; 

е) ишеним кат же башка мыйзамдуу өкүлчүлүк боюнча өкүлчүлүктө; 

ж) жалпы кызыкчылыктар болгондо. 

8. Төмөнкү шарттардын бири болгон учурда, эки жана/же андан көп жеке жана юридикалык жактар ортосунда жалпы кызыкчылыктар бар деп таанылат, эгерде: 

1) бир юридикалык же жеке жак башка юридикалык же жеке жакты контролдосо; 

2) ошол жактар банк менен байланышкан жактар болуп саналса; 

3) ошол жактардын бири башка жактын көз каранды компаниясы болуп саналса. 

23-берене. Иштеп жаткан банктын капиталында чектүү катышууга ээ болууга уруксат алуу тартиби 

1. Банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксат алуунун тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

2. Уруксат алуу үчүн кызыкдар жак тиешелүү документтер жана маалыматтар тиркелген арыз менен Улуттук банкка кайрылат. Улуттук банктын талаптарын канааттандырбаган документтер кароосуз кайтарылып берилет. 

3. Улуттук банк келип түшкөн арыз боюнча чечимди арыз кабыл алынганы жөнүндө арыз ээсине билдирген күндөн тартып алтымыш календардык күндөн кечиктирбестен кабыл алат. Улуттук банк арызды кароонун мөөнөтүн отуз календардык күнгө узартууга укуктуу. Улуттук банк өз чечимин - макулдугун же баш тартууну арыз ээсине жазуу жүзүндө маалымдайт. Баш тартуу жүйөлөнгөн болушу керек. 

4. Улуттук банк арызды канааттандыруудан баш тартууга укуктуу, эгерде: 

1) арызды канааттандыруу Кыргыз Республикасынын банк тутумунда монополияга алып келиши мүмкүн болсо; 

2) арыз ээсинин финансылык абалы канааттандырарлык эмес болсо. Канааттандырарлык эмес финансылык абалдын критерийлери Улуттук банк тарабынан белгиленет; 

3) арыз ээсинин, анын бенефициардык менчик ээлеринин жана кызмат адамдарынын (эгерде арыз ээси - юридикалык жак болсо) ишкердик аброю кынтыксыз эмес экенин күбөлөгөн фактылар болсо; 

4) арыз ээси бурмаланган же анык эмес (жалган) маалыматтарды берсе; 

5) арыз ээсинин мыйзамсыз финансылык же башка иштерге катышканы же катышып жатканы жөнүндө ишенимдүү маалыматтар болсо; 

6) арыз ээсинин буга чейинки иши банкроттук менен аяктаса же кайсы бир юридикалык жактын банкроттугуна же олуттуу финансылык чыгымга учуроосуна өбөлгө түзсө; 

7) арыз ээсинин - юридикалык жактын банктын контролдоочу адамдарынан болууга ниеттенген кызмат адамдары банк мыйзамдарынын талаптарына ылайык келбесе; 

8) банк аманатчыларынын кызыкчылыктарына зыян келтирилиши мүмкүн болсо же банктын жана арыз ээсинин жана/же банк менен байланыштуу жактардын жана/же арыз ээсинин жалпы кызыкчылыктары бар компаниялардын ортосунда түзүлгөн мамилелердин кесепетинен банкты натыйжалуу көзөмөлдөө мүмкүн болбосо; 

9) арыз ээсинин бенефициардык менчик ээлерин идентификациялоого же болбосо каражаттардын келип чыгуу булагын белгилөө жана алардын келип чыгышынын мыйзамдуулугун бышыктоо мүмкүн болбосо; 

10) арыз ээси анын финансылык туруктуулугуна, ишенимдүүлүгүнө же банк аманатчыларынын кызыкчылыктарына коркунуч келтирүүчү банк саясатын олуттуу өзгөртүүнү болжоп жатса; 

11) арыз ээси анын чыккан (катталган) өлкөнүн көзөмөлдөө органы тарабынан көзөмөлгө алынууга тийиш болгон чет өлкөлүк юридикалык жак болсо, жана эгерде: 

а) өзү чыккан (катталган) өлкөдө натыйжалуу, анын ичинде консолидацияланган негизде көзөмөлдөө жүзөгө ашырылганы жөнүндө бышыктаган маалымат Улуттук банкка бербесе; 

б) Улуттук банктын баасы боюнча арыз ээсин натыйжалуу көзөмөлдөө, анын ичинде консолидацияланган негизде көзөмөлдөө жүзөгө ашырылбаса; 

в) арыз ээси чыккан (катталган) мамлекеттин көзөмөлдөө органы менен кызматташуу мүмкүн болбосо. 

5. Улуттук банк банктын олуттуу катышуучусу же контролдоочу жагы болуп калуусу мүмкүн болгон же банкка инвестиция жумшап, анын натыйжасында банк ошол жактын компаниясына көз каранды болушу мүмкүн болгон, ошол жак контролдогон юридикалык жактардан бардык кошумча маалыматтарды берүүнү талап кылууга укуктуу. 

6. Улуттук банк банктын капиталында чектүү катышууга ээ акционерлер тарабынан берилген бардык маалыматтардын жана документтердин аныктыгын, ошондой эле банктын капиталында катышууга (акцияларды сатып алууга) багытталган акча каражаттарынын келип чыгуу булактарын жана мыйзамдуулугун текшерет. 

7. Эгерде экинчилик рынокто банктын капиталында чектүү катышууну сатып алуу боюнча бүтүм ушул Мыйзамдын 22-беренесинин колдонулушуна туура келген учурда, баалуу кагаздар рыногунун кесипкөй катышуучусу, мындай бүтүм жасоого Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү уруксатын талап кылууга, ал эми кандай болбосун жеке же юридикалык жак ага аны көрсөтүүгө милдеттүү. 

8. Эгерде жак анык эмес (жалган) маалыматтардын негизинде алынган Улуттук банктан уруксатынын негизинде банктын капиталына чектүү катышууну сатып алса, же болбосо ал уюштуруучуларга карата ушул Мыйзамда каралган талаптарга ылайык келбей калса, Улуттук банк ушул беренеге ылайык арыз ээсине акцияларды сатып алууга мурун берген уруксатын кайра чакырып алат жана ушул берененин 11-бөлүгүндө көрсөтүлгөн кесепеттер келип чыгат. 

9. Эгерде жеке же юридикалык жак Улуттук банктын уруксаты жок банктын капиталына чектүү катышуу сатып алынган болсо, мындай бузуу аныкталган күндөн тартып бир ай ичинде Улуттук банк ошол жакка бузууну четтетүү жөнүндө жазуу жүзүндө талап жөнөтөт, ал тууралуу капиталына чектүү катышуу сатылып алынган банкка, банктын капиталына чектүү катышууга ээ болгон юридикалык жакка, ошондой эле көрсөтүлгөн банктын көз карандысыз реестр кармоочусуна жана/же банктын капиталына чектүү катышууга ээ болгон юридикалык жактын реестр кармоочусуна маалымдайт. 

Улуттук банктын талабын алган жак аны алган күндөн тартып отуз календардык күндүн ичинде Улуттук банкка талапты алганы жана талапты аткаруу ниети же болбосо аткаруудан баш тартканы тууралуу жазуу жүзүндө жооп берүүгө тийиш. 

Талап жиберилген жактан ушул бөлүктүн экинчи абзацында белгиленген мөөнөттүн ичинде жооп болбогон учурда Улуттук банк өзүнүн расмий интернет-сайтында Улуттук банктын талап жибергени жөнүндө маалыматты жайгаштырат. 

Ушул бөлүктүн биринчи абзацында көрсөтүлгөн Улуттук банктын талабы жиберилген жак төмөнкүлөргө милдеттүү: 

- көрсөтүлгөн талапты алган күндөн тартып бир айдын ичинде (ушул бөлүктүн үчүнчү абзацында каралган учурда) же болбосо талап жиберилгени жөнүндө маалымат Улуттук банктын расмий интернет-сайтында жайгаштырылган күндөн тартып бир айдын ичинде Улуттук банкка ушул берененин 2-бөлүгүнө жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык, банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксат алганы жөнүндө арызды көрсөтүүгө. Ошол жактын арызы Улуттук банк тарабынан ушул берененин 3-бөлүгүнө жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык каралат; 

- банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксат алганы жөнүндө арыз көрсөтүлбөгөн учурда, Улуттук банктын расмий интернет-сайтында Улуттук банктын аталган талабы жайгаштырылган күндөн тартып үч айдын ичинде банктын капиталына чектүү катышууну токтотууга багытталган бүтүмдөрдү жасоого. 

Улуттук банк ушул бөлүктүн бешинчи абзацында көрсөтүлгөн банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксат берүү жөнүндө арызды канааттандыруудан баш тарткан учурда, ошол жак банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксат берүү жөнүндө арызды канааттандыруудан баш тартылганы жөнүндө Улуттук банктан билдирүү алган күндөн тартып 3 айдын ичинде банктын капиталына чектүү катышууну токтотууга багытталган бүтүмдөрдү ишке ашырууга милдеттүү. 

Эгерде жак ушул бөлүктүн алтынчы жана жетинчи абзацтарында каралган учурларда банктын капиталына чектүү катышууну токтотпосо, Улуттук банк банктын капиталына чектүү катышууну токтотууга багытталган бүтүмдү ишке ашырууну мажбурлоо менен токтотууга мүмкүндүк берүүчү тиешелүү доо менен сотко кайрылат. 

10. Эгерде тиешелүү жак мурастоо боюнча же аларга укукту калыбына келтирүү аркылуу банктын капиталына чектүү катышуу өлчөмүндө акцияларга карата менчик укугуна ээ болсо, Улуттук банктын уруксатын алганга чейин ушул берененин 11-бөлүгүнүн биринчи абзацында көрсөтүлгөн кесепеттер келип чыгат. 

Эгерде көрсөтүлгөн жактарга Улуттук банктын уруксатын берүүдөн баш тартылса, ушул берененин 11-бөлүгүнүн экинчи абзацында каралган кесепеттер келип чыгат. 

11. Ушул берененин 8 жана 10-бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн учурларда, мындай акциялар боюнча добуштар кворумду эсептөөдө жана чечим кабыл алууда эске алынбайт. Эгерде мындай акциялар боюнча добуштардын саны маңызы боюнча чечим кабыл алууга таасирин тийгизсе, мурда кабыл алынган бардык чечимдер жараксыз деп эсептелет. 

Ушул берененин 8 жана 10-бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн учурларда бузуу табылган жак акциялардын тиешелүү пакетин аны менен байланыштуу болбогон жактарга, Улуттук банк тарабынан аныкталган мезгил ичинде сатууга милдеттүү. Мындай болбогон учурда Улуттук банк көрсөтүлгөн жактын акцияларын ээликтен мажбурлап ажыратуу жөнүндө өтүнүч менен сотко кайрылат. 

12. Улуттук банктын ушул берененин 9-бөлүгүнүн биринчи абзацында көрсөтүлгөн талаптары жарыяланган күндөн тартып: 

- ушул берененин 9-бөлүгүнө ылайык банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууда бузууга жол берген жеке же юридикалык жак, эгерде мындай макулдук алуу зарылдыгы ушул Мыйзамда жана банктык мыйзамдарда каралса, аларга карата Улуттук банктан өзүнчө уруксат алынган банктын акцияларынын ошондой саны боюнча гана добуш берүү укугуна ээ болот; 

- ушул берененин 9-бөлүгүнө ылайык банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууда бузууга жол берген жеке же юридикалык жак контролдогон банктын акционери (уюштуруучусу) банктын акцияларынын он пайызынан ашпаган банктын акциялары боюнча гана добуш берүү укугуна ээ болот. 

Бузууга жол берүү менен сатып алынган же ага карата ушул беренени бузуу менен контролдоо белгиленген банктын акционерине (уюштуруучусуна) таандык болгон банктын калган акциялары добуш берүүчү акция болуп саналбайт жана алар банктын акционерлеринин жалпы жыйынынын кворумун аныктоодо эске алынбайт. Эгерде мындай акциялар боюнча добуштардын саны маңызы боюнча чечим кабыл алууга таасирин тийгизсе, ушул беренени бузуу менен мурда кабыл алынган бардык чечимдер жараксыз деп эсептелет. 

13. Улуттук банк банктын көз карандысыз реестр кармоочусуна ушул берененин 11 жана 12-бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн кесепеттер келип чыкканы жөнүндө маалымдайт. 

24-берене. Банк тарабынан түзүлгөн резервдер 

1. Банк ишин жүзөгө ашырууга байланыштуу чыгымдарды өз убагында жабуу үчүн банк Улуттук банктын талаптарына жана финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына ылайык тиешелүү резервдерди түзүүгө жана активдердин жана милдеттенмелердин реалдуу наркын финансылык отчеттуулукта чагылдырууга милдеттүү. 

2. Жөнгө салуу жана көзөмөлдөө максатында белгиленген Улуттук банктын талаптарына ылайык, банктар кредиттик жана башка тобокелдиктерди камтыган активдер жана милдеттенмелер боюнча тиешелүү резервдерди түзүүгө милдеттүү. 

3. Өз ишин контролдоону жана ишенимдүүлүгүн камсыз кылуу максатында, банк жүргүзүлгөн операциялардын мүнөзүнө жана масштабына жараша финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык капиталдык жана башка резервдерди түзөт. 

25-берене. Пландарга жана программаларга карата талаптар 

1. Банктар Улуттук банк тарабынан аныкталган талаптарга жана тартипке ылайык, программаларды жана пландарды, анын ичинде бизнес-планды берүүгө милдеттүү. 

2. Банктын бизнес-планы банктын ишинин стратегиясын жана масштабын ачып көрсөтүүгө тийиш. Бизнес-план үч жылга түзүлөт жана төмөнкүлөр милдеттүү түрдө камтылышы керек: 

1) банктын ишинин экономикалык негиздемесин жана финансылык келечегин (бюджет, болжолдонуучу баланстык отчет, капиталдын адекваттуулугунун эсеби, кирешелер жана чыгашалар); 

2) башкаруу жана ички контролдоо тутумдарынын түзүмүн; 

3) кредиттик саясатты (кредиттөөдө тобокелдиктерди баалоо механизми, берилген кредиттерди үзгүлтүксүз контролдоо механизми жана банктын кредиттик саясатына байланыштуу башка маселелер) жана кредиттик стратегияны; 

4) террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) байланыштуу операциялардан коргоо механизмин; 

5) кардарларды тартуу жана банктын кардарлар базасын түзүү планын; 

6) банктын кадр саясатын жүргүзүү планын; 

7) активдерди жана пассивдерди башкаруу планын; 

8) Улуттук банк тарабынан аныкталуучу иштин башка өңүттөрүн. 

3. Бизнес-план төмөнкүлөрдү баалоого мүмкүндүк бериши керек: 

1) банктын финансылык туруктуулукту камсыз кылуу, экономикалык ченемдерди жана көрсөткүчтөрдү, милдеттүү резервдик талаптарды аткаруу, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарын сактоо жөндөмдүүлүгүн; 

2) кирешелүү финансылык уюм катары банктын узак убакыт бою иштөө жөндөмдүүлүгүн; 

3) тобокелдиктерди башкаруу тутумунун адекваттуулугун. 

4. Бизнес-план төмөнкү талаптарды эске алуу менен түзүлүшү керек: 

1) эсептөөлөр жана болжолдоолор банк иштөөчү рынок сегментинин айкын экономикалык шарттарын эске алуу менен түзүлүшү керек; 

2) экономикага инвестициялардын суммасын, анын ичинде кредиттерди көрсөтүү менен, өлкөнүн экономикасын жакшыртууга банк операцияларынын таасиринин сыпаттамасы келтирилиши керек; 

3) алгылыктуу мөөнөттөрдө банктын кирешелүүлүккө жетишүүсүн; 

4) банктын капиталынын адекваттуулугу Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык келүүсү жана активдердин болжолдонгон өсүшүн колдоого алуу, тобокелдиктерди жабуу жана банктык ишти уюштурууга байланыштуу баштапкы чыгымдарды колдоо үчүн жетиштүү болушу керек; 

5) өбөлгөлөр жана болжолдоолор сапаттуу жана текшерилген маалыматтардын негизинде түзүлүшү керек. 

5. Банктын бизнес-планы жыл сайын жаңыртылып турууга жана Улуттук банк белгилеген мөөнөттөрдө Улуттук банкка көрсөтүлүүгө тийиш. 

6. Улуттук банк банктардын бизнес-планына карата башка кошумча талаптарды белгилөөгө, ошондой эле банктын тобокелдиктер стратегиясын жана тармагын эске алуу менен бизнес-планга түзөтүүлөрдү киргизүү боюнча сунуштамаларды берүүгө укуктуу. 

26-берене. Банктын туунду жана көз каранды компанияларына карата талаптар 

1. Банктын туунду компаниясы - бул банк (башкы компания) тарабынан контролдонгон юридикалык жак. Туунду банктын туунду банкы башкы компаниянын туунду банкы катары каралат. 

Банктын көз каранды компаниясы - юридикалык жак, банк анда жеке өзү же башка жактар менен биргеликте юридикалык жактын добуш берүүчү акцияларынын же капиталдагы үлүшүнүн жыйырма же андан көп пайызына тике же кыйыр түрдө ээлик кылууну же башкарууну жүзөгө ашырат. 

Ушул аныктамалар башка юридикалык жактарга да жайылтылат. 

2. Банк тарабынан туунду компанияны түзүү же сатып алуу төмөнкү шарттар сакталган учурда Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү уруксатынын негизинде ишке ашырылат, эгерде: 

1) банктын жана туунду компаниянын менчик жана башкаруу түзүмү, финансылык мүмкүнчүлүктөрү Улуттук банк тарабынан белгиленген критерийлерге ылайык келсе; 

2) туунду компаниянын ишинде келип чыккан тобокелдиктерди контролдоо жол-жобосу, банктын жана туунду компаниянын корпоративдик жекелигин колдоого багытталган жол-жоболор банкта иштелип чыкса; 

3) туунду компанияны түзүү же сатып алуу банктын финансылык туруктуулугу жана бекемдиги үчүн олуттуу тобокелдиктерди түзбөсө; 

4) Улуттук банк тарабынан белгиленген башка талаптар аткарылса. 

3. Банктын туунду компаниялары банктык жана/же финансылык иштерди, ошондой эле банктык жана/же финансылык ишти жүзөгө ашырууга байланыштуу ишти гана жүзөгө ашыра алышат. 

Банктык ишти ислам принциптерине жана каржылоосуна ылайык жүзөгө ашыруучу банктын туунду компаниялары инвестициялоо иши менен алектене алышат. Ишин банктык иштин ислам принциптерине жана каржылоосуна ылайык жүзөгө ашыруучу банктын туунду компаниясынын инвестициялык ишти жүргүзүү тартиби жана эрежелери Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен белгиленет. 

4. Банк Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү макулдугу менен көз каранды компанияны сатып алышы же түзүшү мүмкүн. Банктардын көз каранды компаниялары банк жана/же финансылык ишке байланыштуу иштерди кошуп алганда, банк жана/же финансылык ишти гана жүзөгө ашыра алышат. 

5. Банк туунду же көз каранды компанияны сатып алууга укугу жок, эгерде: 

1) компания, тизмеги Улуттук банк тарабынан аныкталган оффшордук чөлкөмдөрдө, ошондой эле аларга карата БУУнун Коопсуздук кеңеши тарабынан кабыл алынган, Кыргыз Республикасы үчүн милдеттүү эл аралык санкциялар бар мамлекеттерде жана аймактарда катталса жана/же өз ишин жүзөгө ашырса; 

2) компаниянын катышуучулары ушул Мыйзамда аларга карата чектөөлөр белгиленген жактар болуп саналса. 

6. Банк төмөнкү учурларда туунду же көз каранды компания түзүүгө укугу жок, эгерде: 

1) мындай компаниянын каттоосу жана/же анын ишин жүзөгө ашыруусу тизмеги Улуттук банк тарабынан аныкталуучу оффшордук чөлкөмдөрдө, ошондой эле аларга карата БУУнун Коопсуздук кеңеши тарабынан кабыл алынган, Кыргыз Республикасы үчүн милдеттүү эл аралык санкциялар киргизилген мамлекеттерде жана аймактарда экени болжолдонсо; 

2) компаниялардын тең уюштуруучуларына карата, алар ушул Мыйзамда чектөөлөр белгиленген жактар болуп саналышса. 

7. Банкка туунду жана/же көз каранды компанияны түзүүгө жана/же сатып алууга уруксат берүү тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

8. Ушул берененин 5 жана 6-бөлүктөрүнүн талаптары Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга да жайылтылат. 

27-берене. Банктын филиалы жана башка обочолонгон бөлүмдөрү 

1. Банк Кыргыз Республикасынын аймагында өзүнүн филиалын түзө алат. Банктан сырткары өзүнчө жайгашкан, юридикалык жак болуп саналбаган, банктын атынан банктык операциялардын бардыгын же айрым бөлүгүн жүзөгө ашырган жана берилген ыйгарым укуктарынын чегинде иштеген анын обочолонгон бөлүмү банктын филиалы болуп саналат. Банктын филиалы жөнүндө маалымат банктын уставында камтылууга тийиш. 

2. Филиал банк бөлүп берген мүлккө, банк менен бирдиктүү баланска, ошондой эле "филиал" деген сөз кошулуп, банктын фирмалык аталышына толук дал келген аталышка ээ болот. Филиалдардын жетекчилери банк тарабынан дайындалат жана аларга берилген ишеним каттын негизинде иштешет. Ишеним катта операциялардын тизмеги жана филиалдын жетекчисинин башка ыйгарым укуктары көрсөтүлүүгө тийиш. 

3. Филиалдын жана банктын башка обочолонгон бөлүмдөрүнүн иш-аракети банктын - юридикалык жактын иш-аракети катары каралат. Банк өз филиалынын жана башка обочолонгон бөлүмдөрүнүн иш-аракеттери үчүн толук жоопкерчилик тартат. 

4. Банктын филиалын түзүү тартиби жана шарттары Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

5. Банктын филиалы каттоодон өткөнү жөнүндө банк беш жумуш күнү ичинде Улуттук банкка кабарлоого милдеттүү. Улуттук банк банктардын филиалдарынын реестрин жүргүзөт. 

6. Банк өзүнүн филиалын Улуттук банктын уруксаты менен чет өлкөдө ача алат. Банктын филиалын чет өлкөдө ачууга уруксат берүүнүн тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

7. Банктын филиалын чет өлкөдө ачууга Улуттук банктын уруксат берүү тартибинде каралган негиздер боюнча баш тартылышы мүмкүн, ошондой эле эгерде: 

1) кабыл алуучу өлкөдө жетиштүү жана натыйжалуу банктык көзөмөлдөө, анын ичинде консолидацияланган негизде көзөмөлдөө камсыз кылынбаса; 

2) маалымат алмашуу мүмкүнчүлүгүн кошуп алганда, кабыл алуучу өлкөнүн көзөмөл органдары менен натыйжалуу кызматташуу мүмкүнчүлүгү болбосо. 

8. Банк Кыргыз Республикасынын аймагында банктык кызматтарды көрсөтүү максатында аманат кассалары жана башка өзүнчө бөлүм түрүндө обочолонгон бөлүмдөрдү ача алат. 

9. Аманат кассаларын жана башка обочолонгон бөлүмдөрдү ачуу тартиби жана иш өзгөчөлүктөрү Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

28-берене. Чет өлкөлүк банктын филиалы 

1. Кыргыз Республикасынын аймагында ишенимдүү финансылык абалга, кынтыксыз ишкердик абройго ээ чет өлкөлүк банктар, чет өлкөлүк банк катталган өлкөнүн көзөмөл органы менен Улуттук банктын ортосунда кызматташуу жөнүндө келишим түзүлгөн шартта филиалдарын ача алышат. 

2. Чет өлкөлүк банктын филиалы "филиал" деген сөздү кошуу менен банктын фирмалык аталышына толук дал келген аталышка ээ болууга тийиш. 

3. Чет өлкөлүк банктардын филиалдары Улуттук банктын лицензиясынын негизинде аракеттенет. Чет өлкөлүк банктардын филиалдарын лицензиялоо жана алардын иш өзгөчөлүгү Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

4. Чет өлкөлүк банктын Кыргыз Республикасынын аймагында филиал ачууга өтүнмөсү алты айдын ичинде каралат. Улуттук банктын Башкармасы өтүнмөнү кароо мөөнөтүн алты айга узарта алат. 

5. Чет өлкөлүк банктын филиалын ачуу үчүн чет өлкөлүк банк катталган өлкөнүн банктык көзөмөл органынын расмий макулдугу талап кылынат. Чет өлкөлүк банктар өз филиалдарына банк капиталына карата Улуттук банктын талаптарына ылайык өлчөмдөгү кайтарылып алынгыс жана мөөнөтсүз акча каражаттарын бөлүп берет. 

6. Чет өлкөлүк банктын филиалына лицензия берүүдөн төмөнкү учурларда баш тартылышы мүмкүн: 

1) уюштуруу жана башка документтер Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарынын талаптарына ылайык келбегенде, ошондой эле толук эмес маалыматтар же анык эмес документтер берилгенде; 

2) башкы чет өлкөлүк банктын Улуттук банк белгилеген кынтыксыз ишкер аброй жана финансылык туруктуулук критерийлерине ылайык келбегенде; 

3) башкы чет өлкөлүк банктын ушул Мыйзамдын банктын уюштуруучуларына карата коюлган талаптарына ылайык келбегенде; 

4) эгерде башкы банк бөлүп берген акча каражаттары белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

5) эгерде филиалдагы кызмат ордуна талапкер адамдар (кызмат адамдары) банк мыйзамдарында белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

6) эгерде филиал жайгашкан жай жана анын жабдуулары, ички контролдоо тутуму, техникалык, маалыматтык тутумдары жана коопсуздук тутуму белгиленген талаптарга ылайык келбесе; 

7) эгерде чет өлкөлүк банк катталган өлкөнүн көзөмөлдөө режими натыйжалуу банктык көзөмөлдү, анын ичинде консолидацияланган негизде камсыз кылбаса, ошондой эле маалымат алмашууну кошуп алганда, аны менен талаптагыдай кызматташуу болбогондо. 

7. Чет өлкөлүк банктын филиалы лицензия берүү шарттарына байланыштуу же ага тиешелүү бардык өзгөрүүлөр тууралуу Улуттук банкка токтоосуз маалымдоого милдеттүү. 

8. Чет өлкөлүк банктын филиалынын лицензиясын кайтарып алуу Кыргыз Республикасынын банктары үчүн ушул Мыйзамда каралган негиздер боюнча жана тартипте жүргүзүлөт. 

9. Улуттук банк лицензия берүү, берүүдөн баш тартуу негиздери жана чет өлкөлүк банктын филиалынан лицензияны кайтарып алуу жөнүндө маалыматты жалпыга маалымдоо каражаттарына жана Улуттук банктын расмий интернет-сайтына жарыялайт. 

29-берене. Банктын өкүлчүлүгү 

1. Юридикалык жак болуп саналбаган, банктын кызыкчылыгында өкүлчүлүктү жүзөгө ашырган, ошондой эле ушул Мыйзамга ылайык банктык операцияларды кошпогондо, анын атынан бүтүмдөрдү же башка уруксат берилген иш-аракеттерди жүргүзгөн банктын обочолонгон бөлүмү банктын өкүлчүлүгү болуп саналат. 

2. Банктын өкүлчүлүгү банк бөлүп берген мүлккө, банк менен бирдиктүү баланска, ошондой эле "өкүлчүлүк" деген сөз кошулган, банктын фирмалык аталышына толук дал келген фирмалык аталышка ээ болот. Банк өзүнүн өкүлчүлүгүнүн иш-аракети үчүн толук жоопкерчилик тартат. 

3. Банк Улуттук банкка банктын өкүлчүлүгүнүн катталганы жөнүндө беш жумуш күндүн ичинде кабарлоого милдеттүү. Улуттук банк банктардын өкүлчүлүктөрүнүн реестрин жүргүзөт. 

4. Банктын өкүлчүлүгүнүн жайгашкан жеринин жана ишинин түрлөрүнүн тизмегин өзгөртүү Улуттук банктын макулдугу менен жүзөгө ашырылат. 

5. Банктын чет өлкөдөгү өкүлчүлүгү Улуттук банктын уруксаты менен ачылат. Банктын өкүлчүлүгүн ачууга карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

6. Эгерде өкүлчүлүктүн иши Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына каршы келген учурда, Улуттук банк банктын өкүлчүлүгүн ачууга уруксатты кайтарып алууга укуктуу. 

30-берене. Чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгү 

1. Чет өлкөлүк банктын Кыргыз Республикасынын аймагындагы өкүлчүлүгү Улуттук банктын уруксаты менен ачылат. Чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгү "өкүлчүлүк" деген сөз кошулган чет өлкөлүк банктын фирмалык аталышына толук дал келген фирмалык аталышка ээ болууга тийиш. 

2. Чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгүнө банктык операцияларды жүргүзүүгө тыюу салынат. Чет өлкөлүк банктардын өкүлчүлүктөрүн ачуу тартиби жана алардын ишине карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

3. Улуттук банк чет өлкөлүк банктардын өкүлчүлүктөрүнүн реестрин жүргүзөт. Улуттук банк Кыргыз Республикасынын аймагында чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгүнүн ачылганы жөнүндө маалыматты жалпыга маалымдоо каражаттарына жана Улуттук банктын расмий интернет-сайтына жарыялайт. 

4. Чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгүнүн фирмалык аталышын, жайгашкан жерин жана ишинин түрлөрүнүн тизмегин өзгөртүү Улуттук банктын макулдугу менен жүзөгө ашырылат. 

5. Эгерде өкүлчүлүктүн иши Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына каршы келген учурда, Улуттук банк чет өлкөлүк банктын өкүлчүлүгүн ачууга берилген уруксатты кайтарып алууга укуктуу. 

31-берене. Банктардын бирликтери, ассоциациялары жана бирикмелери 

1. Банктар өз ишин координациялоо, жалпы кызыкчылыктарды көздөө, биргелешкен долбоорлорду жүзөгө ашыруу жана башка жалпы милдеттерди чечүү үчүн биригүү аркылуу бирликтерди, ассоциацияларды жана башка бирикмелерди түзө алышат. Мындай уюмдардын иши алардын уюштуруу документтерине ылайык жүзөгө ашырылат жана Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына карама-каршы келбеши керек. 

2. Банктардын бирликтерин, ассоциацияларын жана башка бирикмелерин түзүү жана мамлекеттик каттоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте жүзөгө ашырылат. 

3. Банктардын бирликтери, ассоциациялары жана башка бирикмелери мамлекеттик каттоо жүзөгө ашырылган учурдан тартып беш жумуш күнү ичинде Улуттук банкка түзүлгөндүгү жөнүндө кабарлоого тийиш. 

4. Банктарга өз бирликтерин, ассоциацияларын жана башка бирикмелерин банк ишинде атаандаштыкты чектөөгө багытталган жана пайыздык ставкаларды, тарифтерди жана комиссияларды акыларды белгилөө маселелеринде банктык кызмат көрсөтүүлөр рыногун монополиялаштырууга, ошондой эле кардарлардын укуктарына жана мыйзамдуу кызыкчылыктарына зыян келтирген же зыян келтириши мүмкүн болгон, кандай болбосун башка шарттарга жетишүү үчүн пайдаланууга тыюу салынат. 

5. Банктар өзү же башка жактар менен биргеликте капиталдар рыногунда, акча жана валюта рыногунда Улуттук банктын монополияга каршы жөнгө салуу боюнча талаптарына ылайык аныкталган үстөмдүк абалды камсыз кылуучу бүтүмдөргө катышпоого же иштерди жүзөгө ашырбоого тийиш, ошондой эле ак ниетсиз атаандаштыктын кесепетинен өздөрү же үчүнчү жактар үчүн артыкчылыктарды камсыз кылуусу мүмкүн болгон иштерге же ар кандай түрдөгү операцияларга катышпоого тийиш. 

32-берене. Банкты кайра уюштуруу 

1. Банкты кайра уюштуруу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырылышы мүмкүн. 

2. Банкты кайра уюштуруу Улуттук банктын макулдугу менен гана жүзөгө ашырылат. 

3. Банктарды кайра уюштуруунун тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

4-глава. Банкты башкарууну уюштуруу 

33-берене. Банктын башкаруу органдары 

1. Банктын башкаруу органдары төмөнкүлөр болуп саналат: 

1) банктын акционерлеринин жалпы чогулушу; 

2) банктын Директорлор кеңеши; 

3) банктын Башкармасы. 

2. Эгерде ушул Мыйзамда башкача белгиленбесе, банктын башкаруу органдарынын укуктук статусу жана компетенциясы Кыргыз Республикасынын жарандык мыйзамдары менен жөнгө салынат. 

3. Ишин банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашырган банкта Шариат кеңеши иштеши керек. 

Шариат кеңеши - банк саясатынын жана типтүү келишимдеринин шариат стандарттарына ылайыктуулугу, банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптери боюнча операцияларына карата маселелерди кароо жана сунуштамаларды даярдоо үчүн банктын жооптуу органы. Шариат кеңешинин курамына Улуттук банк белгилеген талаптарга ылайык келген адамдар кире алышат. Банктын Шариат кеңешинин мүчөлөрү менен эмгек келишимдери же башка ушул сыяктуу макулдашуулар жана контракттар түзүлбөйт, ал эми Кыргыз Республикасынын эмгек мыйзамдары аларга жайылтылбайт. Банктын Шариат кеңешинин мүчөлөрүнө ушул Мыйзамдын 37-беренесинин 3-бөлүгүнүн 2-пунктунда белгиленген чектөөлөрдү кошпогондо, ушул Мыйзамда Директорлор кеңешинин мүчөлөрү үчүн белгиленген чектөөлөр жайылтылат. Шариат кеңешинин мүчөлөрү бирден ашык банкта жана эки банктык эмес финансы-кредит уюмдарында Шариат кеңешинин мүчөсү кызмат ордун ээлей алышпайт. 

34-берене. Банктын акционерлеринин жалпы чогулушу 

1. Банкты башкаруунун жогорку органы банктын акционерлеринин жалпы чогулушу болуп саналат. 

2. Банктын коопсуз, алгылыктуу жана ишенимдүү иштөөсү үчүн банктын акционерлери өз укуктарын жана милдеттерин ак ниет жана акыл-эстүү жүзөгө ашырууга милдеттүү. 

3. Банктын акционерлеринин жалпы чогулушу ушул Мыйзамда белгиленген өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тартипте чакырылат жана өткөрүлөт. 

4. Банктын акционерлеринин жалпы чогулушу, эгерде ага акционерлер же уставга ылайык банктын добуш берүүчү акциялары жайгаштырылган добуштардын алтымыштан ашык пайызына ээ болгон мыйзамдуу өкүлдөрү катышса укук ченемдүү деп таанылат. 

Кворум болбогондо банктын Башкармасы бир айлык мөөнөттө банктын акционерлеринин жалпы чогулушун кайра кайталап чакырууга милдеттүү, ал эгерде ага акционерлер же банктын добуш берүүчү акциялары жайгаштырылган добуштардын кырк пайызынан көбүнө ээ болгон алардын мыйзамдуу өкүлдөрү катышса укук ченемдүү катары эсептелет. 

5. Кворумду эсептөөдө жана добуш берүүнү өткөрүүдө ушул Мыйзамдын 23 жана 83-беренелеринин жоболору эске алынат. 

6. Акционерлердин кезексиз жалпы чогулушу төмөнкү учурда милдеттүү чакырылат, эгерде: 

1) банктын капиталы Улуттук банктын талаптарына ылайык келбесе; 

2) Директорлор кеңешинин курамында бош орун пайда болуп, анда кворум болбогондо же Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөлөрүнүн саны ушул Мыйзамда белгиленгенден аз болуп калганда; 

3) тышкы аудитор келишимди жокко чыгарганда же башка себептер боюнча аудитти улантууга мүмкүнчүлүк болбогондо. 

7. Улуттук банк өзү аныктаган күн тартиби менен жана өзү көрсөткөн мөөнөттөрдө, бирок Улуттук банк мындай талапты койгон күндөн тартып он күндүк мөөнөт өткөндөн кийин акционерлердин кезексиз жалпы чогулушун чакырууну талап кылууга укуктуу. 

8. Улуттук банк акционерлердин алдыда турган жалпы чогулушу боюнча кандай болбосун маалыматты талап кылууга укуктуу. 

9. Банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун ыйгарым укуктары банкта убактылуу башкаруунун атайын режими киргизилгенине байланыштуу жана ушул Мыйзамда каралган негиздер боюнча чектелиши мүмкүн. 

35-берене. Банктын акционерлеринин реестри 

1. Банктын акционерлеринин реестри Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык баалуу кагаздар рыногунун кесипкөй катышуучусу - көз карандысыз реестр кармоочу тарабынан жүргүзүлөт. 

2. Банктын акционери акцияларга менчик укугунун өтүшүн каттоого байланышкан бардык өзгөрүүлөр жөнүндө көз карандысыз реестр кармоочуга маалымдоого милдеттүү. 

3. Көз карандысыз реестр кармоочу акционерлердин реестриндеги бардык өзгөрүүлөр жөнүндө банкка, алардын ортосундагы келишимде белгиленген тартипте жана мөөнөттөрдө кабарлоого милдеттүү. 

4. Улуттук банктын жана банктын талабы боюнча көз карандысыз реестр кармоочу аларга банктын акционерлеринин реестриндеги кандай болбосун маалыматты берүүгө милдеттүү. 

5. Банк Улуттук банк белгилеген тартипте акционерлердин юридикалык ишин түзүүгө милдеттүү. 

6. Банктын акционерлери юридикалык ишке киргизүү үчүн банкка Улуттук банк тарабынан белгиленген тизмек боюнча жана көлөмдө маалымат берүүгө милдеттүү. 

Банк тарабынан суралган маалыматты берүүдөн баш тарткан учурда, Улуттук банк акционерден ага тиешелүү акцияларды аны менен байланышы жок жактарга, Улуттук банк тарабынан аныкталган убакыт ичинде сатууну талап кылууга укуктуу. Мындай болбогон учурда Улуттук банк ошол жактын акцияларын ээликтен мажбурлап ажыратуу жөнүндө өтүнмө менен сотко кайрылат. 

7. Эгерде банктын капиталында чектүү катышууну сатып алуу, өзгөрүүлөр же ажыратуу фактысы жөнүндө ага белгилүү болуп калган учурда, банк токтоосуз бир жумуш күнүнөн кечиктирбестен Улуттук банкка кабарлоого милдеттүү. 

36-берене. Банктын Директорлор кеңеши 

1. Банктын Директорлор кеңеши - акционерлердин жалпы чогулуштарынын ортосундагы мезгилде банкка жалпы жетекчиликти жүзөгө ашыруучу банктын башкаруу органы. 

Директорлор кеңеши банктын негизги кызыкчылыктарын эске алуу менен иш алып барууга, бардык акционерлерге бирдей мамиле жасоо принцибин сактоого тийиш жана банктын акционерлеринин жыл сайын өткөрүлүүчү жалпы чогулушунда өз иши жөнүндө акционерлерге отчет берүүгө милдеттүү. 

2. Банктын Директорлор кеңешинин өзгөчө ыйгарым укуктарына Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган ыйгарым укуктардан тышкары төмөнкү маселелер кирет: 

1) банктын уюштуруу түзүмүн бекитүү; 

2) банкты ички контролдоонун адекваттуу тутумун уюштуруу; 

3) банктын аткаруу органдарынын жана кызмат адамдарынын ишин текшерүү, көрсөтүлгөн текшерүүлөрдүн жыйынтыктары боюнча чараларды көрүү; 

4) Улуттук банктын инспектордук текшерүүлөрүнүн, ошондой эле ички жана тышкы аудиттик текшерүүлөрдүн натыйжаларын кароо жана алардын жыйынтыктары боюнча чараларды көрүү; 

5) ички аудит, тобокелдик-менеджмент жана комплаенс-контролдоо кызматтарынын жетекчилерин бекитүү, аларга эмгек акы төлөө шарттарын аныктоо; 

6) банктын уставында каралган, Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына каршы келбеген башка ыйгарым укуктар. 

3. Банктын Директорлор кеңеши банк ишиндеги тобокелдиктерге ылайык капиталдын адекваттуу деңгээлин кармоо максатында баа берүүнүн, мониторинг жүргүзүүнүн жана контролдоонун натыйжалуу тутумдарынын белгилениши үчүн жоопкерчилик тартат. 

4. Банктын Директорлор кеңеши беш мүчөдөн кем эмес, так санда болууга тийиш. 

Банктын Директорлор кеңешинин кеминде бир мүчөсү мамлекеттик жана/же расмий тилди билген Кыргыз Республикасынын жараны болууга тийиш. 

Банктын Директорлор кеңешинин курамынын кеминде үчтөн бирин Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөлөрү түзүшү керек. 

5. Банктын Директорлор кеңешинин жыйналышы кварталына бир жолудан көп эмес өткөрүлөт. Директорлор кеңешинин жыйналышы, ага анын курамынын үчтөн экиден кем эмеси катышса, банктын уставында кыйла жогорку кворум каралбаса, укук ченемдүү (кворум) деп эсептелет. Директорлор кеңешинин чечими добуштардын жөнөкөй көпчүлүгү менен кабыл алынат. Добуш берүүдө Директорлор кеңешинин ар бир мүчөсү бирден добушка ээ болот. Директорлор кеңешинин мүчөсүндө кызыкчылыктардын кагылышуусу пайда болгон учурда, ал талкууга жана добуш берүүгө катышууга укуксуз. 

6. Жыйналышты өткөрүү жөнүндө Директорлор кеңешинин мүчөлөрүн кабарлоо тартиби жана мөөнөтү, жыйналыштарды өткөрүү жана банктын Директорлор кеңешинин чечимдерди кабыл алуу тартиби Директорлор кеңешинин регламенти менен аныкталат. Банктын уставында Директорлор кеңешинин чечиминин жазуу жүзүндө сурамжылоо методу менен кабыл алынышы, Директорлор кеңешинин жыйналыштарын коммуникация каражаттарын пайдалануу менен өткөрүү мүмкүнчүлүктөрү каралышы мүмкүн. Директорлор кеңешинин ар бир жыйналышында банктын корпоративдик катчысы тарабынан протокол жүргүзүлөт. Директорлор кеңешинин жыйналышынын протоколуна төрагалык кылуучу жана банктын корпоративдик катчысы кол коюуга тийиш. 

7. Директорлор кеңешинин мүчөлөрү өз алдынча, үчүнчү жактын алдында банктын милдеттенмелерин түзүүчү, банк үчүн милдеттүү чечимдерди Директорлор кеңешинин жыйналыштарынан тышкары кабыл ала албайт. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн кандай болбосун документ менен таанышуу, банк кызматкерлеринен банктын иши жөнүндө кандай болбосун зарыл маалыматтарды алуу мүмкүнчүлүгүнө чектөө коюлушу мүмкүн эмес. 

8. Эгерде банктын Директорлор кеңешинин мүчөсү Директорлор кеңешинин жыйналышына катышпаса, ал Директорлор кеңешинин жыйналышынын протоколу жана чечимдери менен кол коюп таанышууга милдеттүү. Банктын Директорлор кеңешинин ар бир мүчөсү Банктын Директорлор кеңешинин жыйналышында кабыл алынган чечимдер үчүн жеке жоопкерчилик тартышат. Эгерде банктын Директорлор кеңешинин мүчөсүнүн пикири боюнча Директорлор кеңеши кабыл алган чечим банктын финансылык бекемдигине жана туруктуулугуна, аманатчылардын жана башка кредиторлордун укуктарына жана мыйзамдуу кызыкчылыктарына коркунуч туудурса, ал бул тууралуу Улуттук банкка маалымдоого милдеттүү. 

9. Банкта банкроттук коркунучтун белгилери пайда болгон учурда, банктын Директорлор кеңеши төмөнкүлөргө милдеттүү: 

1) банктын банкрот болуусун алдын алуу боюнча зарыл шашылыш чараларды көрүүгө; 

2) кечиктирбестен акционерлердин кезексиз жалпы чогулушун чакырууга; 

3) банкта банкроттук коркунучтун белгилери пайда болгону жөнүндө жана акционерлердин кезексиз жалпы чогулушун чакыруу жөнүндө маселенин Директорлор кеңешинин кароосунун натыйжалары жөнүндө, ошондой эле банктын банкрот болуусунун алдын алуу боюнча көрүлүүчү жана пландалуучу зарыл шашылыш чаралар жөнүндө Улуттук банкка токтоосуз кабарлоого. 

37-берене. Директорлор кеңешинин мүчөлөрүн шайлоо жана бошотуу 

1. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү банктын акционерлеринин жалпы чогулушунда төрт жылдык мөөнөткө шайланат. Банктын уставы бир эле адамдын шайлануу мөөнөттөрүнүн санын чектей алат. 

2. Эмгекке толук жөндөмдүү жана Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык кынтыксыз ишкердик абройго, кесиптик даярдыкка жана иш тажрыйбага ээ болгон жеке жактар гана банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү болуп шайланышы мүмкүн. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү менен эмгек келишими же ушул сыяктуу макулдашуулар жана контракттар түзүлбөйт, ал эми Кыргыз Республикасынын эмгек мыйзамдары аларга жайылтылбайт. 

3. Төмөнкү адамдар банктын Директорлор кеңешинин мүчөсү боло албайт: 

1) банктын Башкармасынын мүчөсү болгон же банкта башка кызмат ордун ээлеген; 

2) башка банктын же Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактын кызмат адамы же олуттуу акционери (катышуучусу) болгон же башка атаандаш финансы уюмдарында кызмат орундарын ээлеген адамдар; 

3) Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык келбеген, ошондой эле мыйзамдарга ылайык же соттун чечими боюнча мындай кызмат ордун ээлөөгө тыюу салынган адамдар. 

4. Эгерде Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн ыйгарым укуктарынын мөөнөтүнөн мурда токтоосунун натыйжасында анын курамы белгиленген кворумга жетпеген санга чейин азайган учурда, банктын Башкармасы Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн ыйгарым укуктары токтотулган датадан тартып беш күндүн ичинде Директорлор кеңешинин жаңы курамын шайлоо үчүн банктын акционерлеринин кезексиз жалпы чогулушун чакыруу жөнүндө чечим кабыл алууга милдеттүү. 

Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөлөрүнүн кворумга таасирин тийгизбеген, бирок анын натыйжасында банк тарабынан Директорлор кеңешинин курамында анын көз карандысыз мүчөлөрүнүн үчтөн бири болушу тууралуу талаптын бузулушуна алып келүүчү бош орун (бош орундар) пайда болгон учурда, банктын Директорлор кеңеши бош орун (бош орундар) пайда болгон датадан тартып он жумуш күнү ичинде акционерлердин кезексиз жалпы чогулушун чакыруу жөнүндө чечим кабыл алууга тийиш, анда тиешелүү бош орундарга Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөлөрү шайланышы керек. 

5. Директорлор кеңешинин мүчөсү ушул Мыйзамдын ченемдерин бузган учурда Улуттук банктын чечими боюнча банктын Директорлор кеңешинин мүчөсү четтетилген мезгилге карата сый акы төлөбөстөн, өз милдеттерин аткаруудан четтетилиши мүмкүн. 

6. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөсү Улуттук банктын чечими боюнча төмөнкү учурларда ээлеген кызматынан бошотулууга тийиш: 

1) кынтыксыз ишкер аброюн жоготкондо; 

2) банк бүтүмдөрдү түзүүдө кызыкчылыктардын кагылышуусун же кызыкчылыктарды жашыргандыгы фактылары аныкталганда; 

3) эгерде адам өзүнүн квалификациялык талаптарга, көз карандысыздык талаптарына жана кынтыксыз ишкердик аброюна ылайыксыздыгын күбөлөндүрүүчү маалыматты жашырса; 

4) Улуттук банктын баасы боюнча Директорлор кеңешинин мүчөсүнүн аракеттери же аракетсиздиги банктын финансылык туруктуулугуна коркунуч келтиргенде. 

7. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөсүн четтетүү же бошотуу жөнүндө Улуттук банктын чечими чыгарылган күндөн тартып токтоосуз күчүнө кирет. 

38-берене. Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөлөрү 

Директорлор кеңешинин көз карандысыз мүчөсү - бул шайлоо учуруна карата: 

1) мурда, эми ошол банктын кызматкери болуп саналбаган же акыркы беш жыл ичинде банк менен байланыштагы кандай болбосун юридикалык жактын кызматкери болбогон; 

2) мурда, эми ошол банктын Башкармасынын мүчөсү болуп саналбаган же акыркы беш жыл ичинде банк менен байланыштагы юридикалык жактардын Башкармасынын мүчөсү болбогон; 

3) Директорлор кеңешинин жыйналыштарына катышууга байланыштуу чыгашалардын ордун толтуруп берүүнү кошпогондо, акыркы беш жыл ичинде ошол банктан же банкка байланышкан жактардан же алардын атынан тике же кыйыр түрдө эч кандай олуттуу кошумча сый акы, компенсация, жөлөк пул же ыктыярдуу жардамдарды албаган; 

4) ушул банк же банк менен байланыштагы кандай болбосун жак менен акыркы беш жыл ичинде түздөн-түз же өнөктөш катары олуттуу ишкер байланышы (кредиттерди, зайымдарды берүүнү жана алууну кошуп алганда) болбогон; 

5) акыркы беш жыл ичинде ушул банктын же банк менен байланыштагы кандай болбосун жактардын учурда иштеп жаткан же мурдагы тышкы аудиторунун өнөктөшү же кызматкери болуп саналбаган; 

6) ушул банкка олуттуу катышууну же контролдоону жүзөгө ашырбаган жана банкка олуттуу катышуучу же банк-тын үстүнөн контролдукту жүзөгө ашыруучу акционердин атынан иш алып барбаган; 

7) акыркы төрт жыл ичинде ушул банктын Директорлор кеңешинин, Шариат кеңешинин же банк менен байланыштагы кандай болбосун юридикалык жактардын курамына кирбеген; 

8) ушул бөлүктүн 1-7-пункттарында көрсөтүлгөн жактар менен жакын туугандык мамиледе болбогон адам. 

Эгерде банк менен байланышы бар юридикалык жактар мамлекеттик мүлктүн менчик ээси катары мамлекеттин кызыкчылыгын коргогон ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын атынан мамлекеттин 100 пайыз катышуу үлүшү менен (банктардан жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарынан тышкары) юридикалык жактар болуп саналса жана банк менен байланышы банктын жана юридикалык жактын капиталында мамлекеттик мүлктүн менчик ээси катары мамлекеттин кызыкчылыгын коргогон ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын атынан мамлекеттин катышуусунун негизинде гана аныкталса, ушул талап Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн көз карандысыздык критерийлерине ылайыксыздыгынын негизи катары колдонулбайт. 

39-берене. Директорлор кеңешинин комитеттери 

1. Банктын Директорлор кеңеши өзүнүн иш милдеттерин аткаруу үчүн комитеттерди жана башка көмөкчү эксперттик-консультативдик органдарды түзө алат. Директорлор кеңешинин комитеттери Директорлор кеңешинин компетенциясына кирген маселелерди алдын ала кароо жана алар боюнча сунуштамаларды иштеп чыгуу үчүн түзүлөт. Комитеттер банктын башкаруу органы болуп саналбайт, Директорлор кеңешин алмаштыра албайт жана алардын иш милдеттерин аткара албайт. 

2. Директорлор кеңеши милдеттүү түрдө төмөнкү комитеттерди түзөт: 

1) Тобокелдиктерди башкаруу боюнча комитет; 

2) Аудит боюнча комитет; 

3) Дайындоолор жана сый акылар боюнча комитет. 

Банкта ошондой эле жана башка комитеттер да түзүлүшү мүмкүн. 

3. Комитеттерди түзүү тартибине карата талаптар, алардын компетенциясы жана жоопкерчилиги Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

40-берене. Банктын корпоративдик катчысы 

1. Банкта корпоративдик катчынын кызмат орду негизделиши керек. Корпоративдик катчы банктын кызмат адамы болуп саналат, банктын Директорлор кеңеши тарабынан шайланат. Банктын корпоративдик катчысынын өз алдынча кызматын банктагы башка милдеттерди аткаруу менен айкалыштырууга банктын Директорлор кеңешинин макулдугу менен гана жол берилет. 

2. Корпоративдик катчы акционерлердин жалпы чогулушунун жана Директорлор кеңешинин протоколдорун жүргүзөт, алардын чечимдеринин аткарылышын контролдоону жүзөгө ашырат, банктын башкаруу органдарынын ортосунда талаптагыдай корпоративдик өз ара аракеттенүүнүн камсыз кылынышына көмөктөшөт жана Улуттук банк тарабынан аныкталган башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырат. 

41-берене. Банктын Башкармасы 

1. Банктын Башкармасы банктын аткаруучу органы болуп саналат. Банктын Башкармасынын компетенциясына банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун жана Директорлор кеңешинин компетенциясына гана кирген маселелерден тышкары, банктын күндөлүк ишин жетектөө боюнча бардык маселелер кирет. Банктын Башкармасы банктын акционерлеринин жалпы чогулушу жана Директорлор кеңеши тарабынан кабыл алынган мыйзамдуу чечимдердин аткарылышын камсыз кылууга милдеттүү. 

2. Банктын Башкармасынын компетенциясы, иш тартиби жана жоопкерчилиги Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдары жана банктын уставы менен белгиленет. 

3. Банктын Башкармасы бештен кем эмес адамдан турууга тийиш. Башкарманын мүчөлөрү банктын уставында каралган, бирок беш жылдан ашпаган мөөнөткө дайындалышат. Башкарманын мүчөлөрү кайрадан дайындалышы мүмкүн. 

4. Банкты уюштурууда Башкарманын мүчөлөрү алгач банктын уюштуруучулары тарабынан дайындалат, ал эми кийин алар кызмат ордуна банктын Директорлор кеңеши тарабынан дайындалат. 

5. Эмгекке толук жөндөмдүү жана Улуттук банктын кынтыксыз ишкердик абройго, кесиптик жарамдуулукка жана иш тажрыйбага карата белгилеген талаптарына ылайык келген жеке жак гана банктын Башкармасынын мүчөсү боло алат. 

6. Банктын Башкармасын банктын Директорлор кеңеши дайындаган Башкарманын төрагасы жетектейт. Башкарманын төрагасынын орун басарлары кызмат орундары боюнча Башкарманын мүчөлөрү болуп саналат. Банктын Башкармасынын мүчөлөрү банктын Башкармасынын төрагасынын сунуштамасы боюнча банктын Директорлор кеңеши тарабынан дайындалат. 

7. Төмөнкүлөр банктын Башкармасынын мүчөсү боло албайт: 

1) банктын Директорлор кеңешинин мүчөсү болуп саналган адам же башка банктын же Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактын кызмат адамы болуп саналган же башка атаандаш финансы уюмдарында кызмат орундарын ээлеген адам; 

2) банктын капиталына олуттуу катышууга ээ акционер, же башка банктын же Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактын олуттуу акционери (катышуучусу) болуп саналган адам; 

3) Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга жооп бербеген кандай болбосун башка адам, ошондой эле мыйзам боюнча же соттун чечими менен мындай кызмат ордун ээлөөгө тыюу салынган адам. 

8. Башкарманын мүчөсү ушул Мыйзамдын ченемдерин бузган учурда жана Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарында каралган башка учурларда, Улуттук банктын чечими боюнча банктын Башкармасынын мүчөсү четтетилген учурга эмгек акысы төлөнбөстөн, өз милдеттерин аткаруудан четтетилиши мүмкүн. 

9. Банктын Башкармасынын мүчөсү Улуттук банктын чечими боюнча ээлеген кызматынан төмөнкү учурларда бошотулууга тийиш: 

1) кынтыксыз ишкердик аброюн жоготкондо; 

2) банктын бүтүмдөрүн түзүүдө кызыкчылыктардын кагылышын же кызыкдарлык фактыларын жашыргандыгы аныкталганда; 

3) эгерде адам өзүнүн квалификациялык талаптарга, көз карандысыздык талаптарына жана кынтыксыз ишкердик аброюна ылайыксыздыгы жөнүндө күбөлөндүргөн маалыматты жашырганда; 

4) Улуттук банктын баасы боюнча Башкарманын мүчөсүнүн аракеттери же аракетсиздиги банктын финансылык туруктуулугуна коркунуч келтиргенде. 

10. Банктын Башкармасынын мүчөсүн четтетүү же ишинен бошотуу жөнүндө Улуттук банктын чечими, мындай чечим чыгарылган күндөн тартып күчүнө кирет. 

11. Банктын Башкармасынын жыйналышы зарылдыкка жараша, бирок айына бир жолудан көп эмес өткөрүлөт. Эгерде банктын уставында кыйла жогору кворум каралбаса, банктын Башкармасынын жыйналышы анын курамынын үчтөн экиден кем эмеси катышса укук ченемдүү (кворум) деп эсептелет. Банктын Башкармасынын чечимдери добуштардын жөнөкөй көпчүлүгү менен кабыл алынат. Добуш берүүдө Башкарманын ар бир мүчөсү бир добушка ээ болот. Банктын Башкармасынын мүчөсүндө кызыкчылыктардын кагылышуусу келип чыккан учурда, ал талкууга жана добуш берүүгө катышууга укуксуз. 

12. Банктын Башкармасынын жыйналышынын протоколун Башкарманын катчысы жүргүзөт. Банктын Башкармасынын жыйналышынын протоколуна төрагалык кылуучу, банктын Башкармасынын жыйналышка катышкан мүчөлөрү жана банктын Башкармасынын катчысы кол коюуга тийиш. Эгерде банктын Башкармасынын мүчөсү банктын Башкармасынын жыйналышына катышпай калса, ал кийин банктын Башкармасынын жыйналышынын протоколу менен колун коюп таанышууга милдеттүү. 

13. Банктын Башкармасынын төрагасы жана мүчөлөрү банктын Башкармасынын жыйналыштарында кабыл алынган чечимдер үчүн жеке жоопкерчилик тартат. Эгерде Башкарманын мүчөсүнүн пикири боюнча банкта кабыл алынган чечимдер анын финансылык туруктуулугуна, кредиторлордун укуктарына жана мыйзамдуу кызыкчылыктарына коркунуч келтире турган болсо, Башкарманын мүчөсү бул тууралуу банктын Директорлор кеңешине маалымдоого милдеттүү. Эгерде Директорлор кеңеши Башкарманын мүчөсүнүн маалыматын этибарга албаса, банктын Башкармасынын мүчөсү бул жөнүндө Улуттук банкка кабарлоого укуктуу. 

42-берене. Ички контролдоо системасы 

1. Ички контролдоо - банктын төмөнкү максаттарга жетүүсүнө багытталган үзгүлтүксүз процесс: 

1) иштин натыйжалуулугуна жана жыйынтыгына, активдерди жана пассивдерди башкаруунун натыйжалуулугуна, активдердин сакталышын камсыз кылууга, тобокелдиктерди натыйжалуу башкарууга; 

2) ички жана тышкы пайдалануучулар үчүн финансылык, жөнгө салуучу жана башка отчетторду берүүнүн ишенимдүүлүгүн, толуктугун, объективдүүлүгүн жана өз учурунда түзүлүшүн жана берилишин камсыз кылууга; 

3) мыйзамдарды жана банктын ички ченемдик документтерин сактоого. 

2. Банктын ички контролдоо системасы төмөнкү компоненттерди камтууга тийиш: 

1) банктын башкаруу органдарынын, түзүмдүк бөлүмдөрүнүн жана кызмат адамдарынын компетенциясын, ыйгарым укуктарынын жана жоопкерчиликтеринин бөлүнүшүн, банктагы сый акы төлөө системасын караган банктын тиешелүү уюштуруучулук түзүмүн; 

2) өз учурунда чечим кабыл алууга, маалымат коопсуздугун камсыз кылууга мүмкүндүк берүүчү тиешелүү ички маалымат системасын жана башкаруу органдарына маалымдоо системасын; 

3) тобокелдиктерге, тобокелдиктерди башкаруу жана аларды баалоо системаларына туруктуу байкоо жүргүзүүнү; 

4) ички контролдоонун тиешелүү жол-жоболорун; 

5) анын кемчиликтерин табуу жана өркүндөтүү максатында ички контролдоо системасынын мезгилдүү өзүн-өзү баалоосун. 

3. Банктын Директорлор кеңеши банктын ички контролдоо системасынын талаптагыдай уюштурулушун жана иштешин камсыз кылууга милдеттүү. 

4. Ички контролдоо системасын уюштуруу жана иштетүү боюнча банктарга карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

43-берене. Ички аудит, тобокелдик менеджменти жана комплаенс-контролдоо 

1. Банкта милдеттүү түрдө туруктуу негизде иштеген, Директорлор кеңешине отчеттуу ички аудит, тобокелдик менеджменти жана комплаенс-контролдоо кызматтары иштейт. 

2. Ички аудит, тобокелдик менеджменти жана комплаенс-контролдоо кызматтарынын ишине карата талаптар жана алардын компетенциясы Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

44-берене. Банктын кызмат адамдары 

1. Банктын милдеттүү түрдө макулдашылууга тийиш болгон кызмат адамдарынын тизмеги Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

2. Банктын кызмат адамдарына талапкерлер белгиленген квалификациялык талаптарга жооп берүүгө жана жетиштүү иш-тажрыйбага жана кынтыксыз ишкер абройго ээ болууга тийиш. Кызмат адамдарына талапкерлерге карата талаптар, аларды макулдашуу тартиби жана аларды макулдашуудан баш тартуу үчүн негиздер Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

45-берене. Кынтыксыз ишкер аброй 

1. Банктын олуттуу катышуучулары жана алардын аффилирленген жактары, банктын кызмат адамдары, ошондой эле банк менен байланышкан жактар ушул Мыйзамга ылайык кынтыксыз ишкер абройго ээ болууга тийиш. 

2. Жак (жеке же юридикалык) төмөнкү учурларда кынтыксыз ишкер абройго ээ эмес же андан ажыраган деп эсептелет: 

1) эгерде экономика чөйрөсүндө кылмыш жасаганы үчүн алып салынбаган же жоюлбаган соттуулугу болсо; 

2) эгерде өзү мажбурлап жоюлууга, банкроттукка дуушар болсо же сот тарабынан юридикалык жактын олуттуу катышуучусу же башкаруу органынын мүчөсү катары анын аракеттери же аракетсиздиги банкроттукту кошуп алганда, мажбурлап жоюлууга алып келген деп таанылса; 

3) эгерде жак соттун чечими боюнча банктык, финансылык, аудитордук, камсыздандыруу жана инвестициялык чөйрөлөрдө иштерди жүзөгө ашырууга укуксуз же болбосо Улуттук банктын чечими боюнча банк чөйрөсүндө иштерди жүзөгө ашырууга укуксуз болсо; 

4) эгерде жак соттун чечими боюнча иштин башка чөйрөлөрүндө кынтыксыз ишкер аброюн жоготсо; 

5) эгерде банктын кызмат адамы Улуттук банктын Башкармасынын же Көзөмөл боюнча комитетинин же банктык көзөмөлдүн чет өлкөлүк компетенттүү органынын чечими боюнча банкка карата таасир этүү чарасын колдонуу тартибинде ээлеген кызмат ордунан бошотулса; 

6) жакта өзүнүн финансылык милдеттенмелерин төлөө боюнча аткарылбаган соттун чечими болсо; 

7) эгерде жак Улуттук банкка атайылап анык эмес маалыматтарды жана документтерди берсе. 

3. Таасир этүү чарасын колдонуу тартибинде кызматынан бошотулганына байланыштуу кынтыксыз ишкер аброюн жоготкон банктын кызмат адамдары чектөөлөр белгиленген мөөнөттүн ичинде: Улуттук банктын чечими күчүнө кирген күндөн тартып беш жана андан көп жыл Улуттук банк менен милдеттүү түрдө макулдашылууга тийиш болгон кызмат орундарына кайрадан талапкер боло алышпайт. Кынтыксыз ишкер аброюн жоготуу себептерине жараша чектөөлөрдүн айкын мөөнөттөрү Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен белгиленет. 

4. Ушул беренеде көрсөтүлгөн жак деп, Кыргыз Республикасынын жана чет мамлекеттердин кандай болбосун жеке жана юридикалык жактары түшүнүлөт. Мыйзамдар, соттор жана ыйгарым укуктуу органдар деп, Кыргыз Республикасынын жана чет мамлекеттердин мыйзамдары, сот жана ыйгарым укуктуу органдары түшүнүлөт. 

46-берене. Банктын кызмат адамдарынын фидуциардык милдеттери 

1. Банктын кызмат адамдары банктын негизги кызыкчылыктары үчүн ак ниет жана акыл ченемдүү аракеттенүүгө милдеттүү, бул алардын төмөнкү талаптарды сактоосун болжолдойт: 

1) Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарын жана банктын уставынын талаптарын сактоо менен өзүнүн ыйгарым укуктарынын чегинде аракеттенүүнү; 

2) берилген ыйгарым укуктарды алар көздөп берилген максаттарда пайдаланууну; 

3) акыл ченемдүү мөөнөттөрдө жеткиликтүү маалыматтарды алуу үчүн мүмкүн болгон күч-аракеттер жумшалгандан кийин жеке квалификациясынын жана иш тажрыйбасынын негизинде таразаланган чечимдерди кабыл алууну; 

4) кызыкчылыктардын кагылышына жол бербөө боюнча талаптарды сактоону, кызыкчылыктардын кагылышы келип чыкканы тууралуу банктын башкаруу органдарына өз учурунда кабарлоону; 

5) бир акционердин кызыкчылыгына башкалардын кызыкчылыгы алдында артыкчылык бербестен, акционерлерге карата теңдик принциптерин сактоону; 

6) банктын финансылык туруктуулугуна коркунуч келтирген бардык белгилүү инциденттер тууралуу банктын башкаруу органдарына билдирүүнү. 

2. Улуттук банк банктын кызмат адамдарынын фидуциардык милдеттерине карата башка талаптарды белгилөөгө укуктуу. 

3. Ушул берененин ченемдери Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга да жайылтылат. 

47-берене. Кызыкчылыктардын кагылышуусуна жол бербөө 

1. Банктын Директорлор кеңеши банк ишинин бардык деңгээлинде кызыкчылыктардын кагылышын идентификациялоо жана жол бербөө боюнча бардык зарыл чараларды көрүүгө тийиш. 

2. Банк кызыкчылыктардын кагылышына байланышкан банктын ишинде орун алышы мүмкүн болгон коркунучтар жөнүндө банктын жетекчилигине маалымдоо жол-жоболоруна ээ болууга тийиш. 

3. Банктын кызмат адамы кызматка дайындалганга (шайланганга) чейин банкка жакын туугандарынын тизмесин берүүгө милдеттүү. Банктын жана өзүнүн ортосунда кызыкчылыктардын кагылышы келип чыкканы жөнүндө билген кызмат адамы же банк кызматкери бул тууралуу банктын Башкармасына жана/же Директорлор кеңешине токтоосуз билдирүүгө тийиш. 

4. Банк орун алган кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө маалымат базасын жүргүзүүгө тийиш. 

5. Кызыкчылыктардын кагылышуусунун өз убагында ачылбаганы Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык жоопкерчиликке алып келет. 

5-глава. Банк иши 

48-берене. Банк иши жана банк операциялары 

1. Банк аларды лицензияда түздөн-түз көрсөтүү менен, улуттук жана/же чет өлкөлүк валютада төмөнкү банк операцияларын жүзөгө ашырат: 

1) келишимдик шарттарда өзүнүн атынан аманаттарды тартуу; 

2) келишимдик шарттарда өздүк жана/же тартылган каражаттарды өзүнүн атынан жайгаштыруу; 

3) эсептерди ачуу жана жүргүзүү; 

4) кардарлардын жана банк-корреспонденттердин тапшыруусу боюнча эсептешүүлөрдү жана төлөмдөрдү жүргүзүү жана аларды кассалык тейлөө; 

5) кредиттик жана төлөм карточкаларын кошуп алганда, төлөм документтерин (чектерди, аккредитивдерди, векселдерди жана башка документтерди) чыгаруу, сатып алуу, төлөө, кабыл алуу, сактоо жана бышыктоо; 

6) үчүнчү жактардан милдеттенмелерин акчалай формада (факторинг) аткаруусун талап кылуу укугун алуу; 

7) жөнөкөй жана которулма векселдерди (форфейтинг) сатып алуу жолу менен карыз милдеттенмесин төлөө; 

8) карыздык баалуу кагаздарды чыгаруу жана жайгаштыруу; 

9) банктык кепилдиктерди берүү; 

10) кардарлардын акча которууларын, анын ичинде эсеп ачуусуз жүзөгө ашыруу; 

11) Кыргыз Республикасынын резидент эмес банктары үчүн корреспонденттик эсептерди ачуу жана жүргүзүү; 

12) кардарлар үчүн чет өлкөлүк валютадагы эсептер боюнча жана кардардын атынан чет өлкөлүк валюталарды сатып алуу (алмашуу) боюнча операцияларды жүзөгө ашыруу; 

13) өзүнүн атынан чет өлкөлүк валютаны сатып алуу жана сатуу (алмаштыруу); 

14) баалуу металлдар менен операцияларды жүзөгө ашыруу (банктык алтын, күмүш, платина жана аталган металлдардан жогорку сынамдагы монеталар менен гана); 

15) туунду финансылык инструменттер (деривативдер) менен операцияларды жүзөгө ашыруу; 

16) электрондук акчаларды чыгаруу; 

17) маалыматтык технологияларга жана электрондук каражаттарга, төлөмдөрдү жүргүзүү ыкмаларына негизделген төлөм системасы аркылуу өз ишинин жыйынтыгы болуп саналбаган товарлар жана кызмат көрсөтүүлөр үчүн үчүнчү жактардын пайдасына төлөмдөрдү кабыл алуу жана эсептешүүлөрдү жүргүзүү; 

18) ушул процессинг, клиринг борборунун төлөм системасынын катышуучуларына үчүнчү жактардын төлөмдөрү жана эсептешүүлөрү боюнча финансылык маалыматтарды (процессинг, клиринг) кабыл алуу, иштеп чыгуу жана берүү. 

2. Банктар төмөнкү иш-аракеттерди жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашырууга укуктуу: 

1) үчүнчү жактар үчүн кепилдиктерди жана башка милдеттенмелерди берүү; 

2) баалуу кагаздарды чыгаруу, сатып алуу, сатуу, тейлөө, ошондой эле депозитарийдин кызмат көрсөтүүлөрүн; 

3) жеке жана юридикалык жактар менен келишим боюнча мүлктөрдү (акча каражаттарын кошпогондо) ишенимдүү башкаруу; 

4) баалуулуктарды сактоо үчүн жеке жана юридикалык жактарга сейфтерди ижарага берүү; 

5) банктын алдындагы милдеттенмелерди жоюуга күрөөлүк мүлктөрдү сатып өткөрүү; 

6) инвестициялык кызмат көрсөтүүлөр; 

7) банк ишине байланыштуу консультациялык кызмат көрсөтүүлөр; 

8) финансылык лизинг боюнча бүтүмдөр; 

9) финансылык агент катары кызмат көрсөтүүлөр; 

10) Улуттук бактын ченемдик укуктук актыларына ылайык онлайн платформалардын жана башка соода/сервистик платформалардын кызмат көрсөтүүлөрүн берүүчү оператордун иш милдеттерин жүзөгө ашыруу. 

3. Банктар, эгерде бул Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына карама-каршы келбесе, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык башка иштерди жүзөгө ашырат. Банк анын негизги ишин камсыз кылуу үчүн зарыл болгон же банк ишине байланыштуу иштерди гана жүзөгө ашыра алат. 

4. Банк Улуттук банктын макулдугу менен лицензиялануучу иштин башка түрлөрү менен алектенүүгө укуктуу. 

5. Банк келишимдин негизинде банкка зарыл кызматтарды (аутсорсинг) көрсөтүү үчүн башка жакты ишке тартууга укуктуу. Аутсорсингге карата талаптар Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

6. Улуттук банк банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык операциялардын, бүтүмдөрдүн жана типтүү келишимдердин түрлөрүн, тизмегин жана аларды жүргүзүүнүн тартибин белгилөөгө, ошондой эле жаңы продукттарды иштеп чыгууга укуктуу. 

7. Айрым банк операциялары, анын ичинде банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптери боюнча операциялар банктык эмес финансы-кредит уюмдары жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактар тарабынан, Улуттук банк берген тиешелүү лицензиясы/күбөлүгү болгондо, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык жүзөгө ашырылышы мүмкүн. 

8. Банк операцияларын, башка иштерди жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруунун талаптары, шарттары жана өзгөчөлүктөрү Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

49-берене. Кредиттөө 

1. Банк жооптуу кредиттөө принциптерин жана Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарынын талаптарын сактоо менен кредиттөөнү жүзөгө ашырууга тийиш. 

2. Банк банктын Директорлор кеңеши тарабынан бекитилген кредит саясатына ээ болушу керек. 

3. Банкта кредиттик тобокелдиктерди башкаруунун натыйжалуу системасы иштеши керек. 

4. Директорлор кеңеши банктын кредит саясатынын, лимиттер, кредиттик тобокелдиктерди башкаруу инструменттеринин жана жол-жоболорунун системасынын, кредиттик тобокелдиктерди башкаруу боюнча ички контролдоо жана ички аудит системасынын адекваттуулугун мезгилдүү, жылына бир жолудан көп эмес кайрадан карап чыгууга милдеттүү. 

5. Банк бүткүл банктык продуктуларда, операцияларда жана банк ишинде орун алган кредиттик тобокелдиктерди башкаруусу керек. 

6. Банкта Улуттук банктын кредит берүүгө жана кредиттик тобокелдикти башкарууга карата талаптарын эске алуу менен, кредиттерди берүү тартиби белгиленет. 

7. Каражаттарды банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жайгаштыруу Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына ылайык банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптеринин спецификасын жана өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен жүзөгө ашырылат. 

50-берене. Банктын инвестициялары 

1. Банк инвестицияларды төмөнкү талаптарды жана чектөөлөрдү сактоо менен жүзөгө ашырышы мүмкүн: 

1) банктык эмес уюмдарга банктын катышуусу узак мөөнөттүү инвестициялоо катары жүзөгө ашырылышы керек; 

2) ар бир банктык эмес уюмга кандай болбосун инвестициянын өлчөмү, финансылык салымдарды жана кредиттерди кошуп алганда, банктын өздүк (жөнгө салуучу) капиталынын он беш пайызынан азын, ишин банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу банктар үчүн - банктын өздүк (жөнгө салуучу) капиталынын отуз пайызынан азын түзүшү керек. Мындай инвестициялардын жалпы өлчөмү банктын өздүк (жөнгө салуучу) капиталынын алтымыш пайызынан ашуусу мүмкүн эмес; 

3) кыймылсыз мүлккө инвестициялардын өлчөмү белгиленген лимиттерден ашпоого тийиш; 

4) өз ара байланыштуу жактар бир жак катары каралат. 

2. Операцияларды жана бүтүмдөрдү банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу банктын инвестициялык саясатына карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

3. Банктарга карата инвестицияларды жүзөгө ашыруу жана алардын банктын капиталына таасири боюнча башка талаптар жана чектөөлөр Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

51-берене. Банктын кыймылсыз мүлкү 

1. Банк кыймылсыз мүлктү, анын ичинде жерди Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга ылайык сатып алууга, ижарага алууга, ижарага берүүгө жана ээликтен ажыратууга укуктуу. 

2. Улуттук банк кыймылсыз мүлккө байланышкан эсебин алуу, кармап калуу мезгилин белгилөө маселелери, баалоого карата талаптар жана башка маселелер боюнча талаптарды белгилейт. 

52-берене. Банк менен байланышкан жактар жана кызыкдар бүтүмдөр 

1. Банк менен байланышкан жактар - бул: 

1) банктын кызмат адамдары жана алардын жакын туугандары; 

2) банктын капиталына тике же кыйыр түрдө олуттуу катышы бар жана/же контролду жүзөгө ашыруучу жактар; 

3) банктын жана анын кызмат адамдарынын олуттуу катышы бар жана/же контролду жүзөгө ашыруучу юридикалык жактар; 

4) ушул бөлүктүн 2 жана 3-пункттарында көрсөтүлгөн юридикалык жактардын байкоочу жана аткаруу органдарынын мүчөлөрү жана алардын жакын туугандары; 

5) жеке адамдар - ушул бөлүктүн 2-пунктунда көрсөтүлгөн адамдардын жакын туугандары; 

6) ушул бөлүктүн 2-пунктунда көрсөтүлгөн олуттуу катышы бар жана/же контролду жүзөгө ашыруучу адамдар кирген юридикалык жактар. 

2. Банктын банк менен байланышкан жактар менен Улуттук банк тарабынан белгиленген мааниден ашкан суммадагы бүтүмдөрү кызыкдар бүтүмдөр болуп саналат. 

3. Акчалай наркы Улуттук банк тарабынан белгиленген мааниден ашпаса кызыкдар бүтүмдөрдү түзүү жөнүндө чечим банктын Директорлор кеңешинин кызыкдар эмес мүчөлөрү тарабынан гана кабыл алынат. Эгерде Директорлор кеңеши кворум жоктугунан мындай чечимди кабыл ала албаса, мындай бүтүмдү түзүү жөнүндө маселе банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун кароосуна жиберилет. 

4. Эгерде акчалай наркы Улуттук банк тарабынан белгиленген мааниден ашса, кызыкдар бүтүмдөрдү түзүү жөнүндө чечим банктын акционерлеринин жалпы чогулушу тарабынан гана кабыл алынышы мүмкүн. 

5. Банктын бүтүм жасоого кызыкдар жак болуп саналган адамы ушул маселени талкуулоого жана добуш берүүгө катыша албайт, ошондой эле башка ыкма менен чечимдин кабыл алынышына таасир эте албайт. 

6. Бүтүмдүн жасалышына кызыкдар жак экени өзүнө маалым болору менен, ошол жак банкка токтоосуз жазуу жүзүндө бүтүмгө канчалык даражада кызыкдар экени жана/же бүтүмдүн экинчи тарабы менен өз ара мамилесинин даражасы тууралуу маалыматтарды ачып берүүгө милдеттүү. 

7. Банк Улуттук банк тарабынан аныкталган талаптарга жана өзгөчөлүктөргө ылайык банк менен байланышкан жактардын реестрин жүргүзүшү керек. 

8. Эгерде атайын мыйзамдарда жана/же Улуттук банктын алардын ишин жөнгө салуучу ченемдик укуктук актыларында башкача каралбаса, ушул берененин 1 жана 7-бөлүктөрүндө каралган талаптар Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга жайылтылат. 

53-берене. Банк жана банк менен байланыштуу жактардын ортосунда жасалуучу операцияларга жана бүтүмдөргө карата талаптар жана чектөөлөр 

1. Банк төмөнкү учурларда банк менен байланыштуу жактарды кредиттөөгө укуксуз: 

1) акыркы отчеттук датага карата учурдагы чыгымдар болгондо; 

2) эгерде банк менен байланыштуу бир жакка банк тарабынан берилген бардык кредиттердин жана аларды алмаштыруучулардын өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленген өлчөмдөн ашса; 

3) эгерде банк менен байланыштуу бардык жактарга берилген кредиттердин жана аларды алмаштыруучулардын жалпы суммасы Улуттук банк белгилеген өлчөмдөн ашса. 

2. Эгерде Улуттук банк тарабынан башкача каралбаса, мындай операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруу шарттары ачык рыноктук шарттарда түзүлгөн окшош операцияларга жана бүтүмдөргө салыштырмалуу кыйла жагымдуу болуп саналса, банк менен байланыштуу жактар менен кандай болбосун операцияларды жана бүтүмдөрдү банк жүзөгө ашырууга укуксуз. 

3. Ачык түзүлүүчү келишимдерден тышкары, банктын Улуттук банк белгилеген өлчөмдөн ашкан суммада банк менен байланыштуу жактар менен бүтүмдөрү жана операциялары банктын Директорлор кеңеши тарабынан жактырылышы керек. 

4. Банктын туунду компаниялары, эгерде мындай операциялар жана бүтүмдөр Улуттук банктын талаптарына ылайык келсе, банк менен байланыштуу жактар менен операцияларга жана бүтүмдөргө катыша алышат. 

5. Банк ага төмөнкү мүмкүнчүлүктөрдү берүү үчүн кандай болбосун жак менен бүтүмдөрдү түзүүгө укуксуз: 

1) банк менен байланыштуу жактын алдында милдеттенмелерди төлөөгө же башка жол менен аткарууга; 

2) банк менен байланыштуу жактан кандайдыр бир мүлктү сатып алууга; 

3) банк менен байланыштуу жак тарабынан эмитирленген баалуу кагаздарды сатып алууга. 

6. Эгерде банк менен байланыштуу жактар менен жүргүзүлгөн мындай операциялардын жана бүтүмдөрдүн натыйжасында банктын финансылык абалы начарлай турган болсо жана финансылык кыйынчылыктарга алып келсе жана аманатчылардын жана башка кредиторлордун кызыкчылыктарына коркунуч туудурса, банктын кандай болбосун операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруусуна тыюу салынат. Банктын финансылык кыйынчылыктарынын белгилери Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

7. Эгерде банктын акционерлери жана кызмат адамдары ушул Мыйзамга карама-каршы жана банкка чыгымдарды алып келүүчү чечимдерди кабыл алса же ошондой чечимди кабыл алуу үчүн добуш берсе, анда алар ошол чыгымдар үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартышат. 

8. Банк жана банк менен байланыштуу жактардын ортосундагы ушул Мыйзамдын талаптарын бузуу менен түзүлгөн кандай болбосун бүтүмдөр жараксыз болуп саналат. 

9. Банк менен байланыштуу жактар менен түзүлгөн банктын бардык бүтүмдөрү тууралуу маалыматтарды банк Улуттук банк тарабынан белгиленген тартипте, Улуттук банкка берүүгө милдеттүү. 

10. Банктын банк менен байланыштуу жактар менен операцияларынын жана бүтүмдөрүнүн өзгөчөлүктөрүн Улуттук банк аныктайт. 

Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактардын алар менен байланыштуу жактар менен операцияларынын жана бүтүмдөрүнүн өзгөчөлүктөрү атайын мыйзамдарда жана/же Улуттук банктын алардын ишин жөнгө салуучу ченемдик укуктук актыларында аныкталат. 

54-берене. Банктын ишинде коркунуч туудурууга жана аны алгылыксыз, кооптуу банктык тажрыйбага тартууга жол бербөө 

1. Өз ишин жүзөгө ашырууда банктар, алардын акционерлери жана кызмат адамдары аманатчылардын жана кредиторлордун кызыкчылыктарына, Кыргыз Республикасынын финансы жана банк тутумдарынын туруктуулугуна, коопсуздугуна жана бүтүндүгүнө коркунуч келтирген жагдайларга жол бербөөгө, ошондой эле банктын алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага тартылуусуна бөгөт коюуга милдеттүү. Улуттук банк алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбаны жүзөгө ашыруу белгилерин белгилейт. 

2. Алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага тартылган, ошондой эле банктын аманатчыларынын жана кредиторлорунун кызыкчылыктарына, Кыргыз Республикасынын финансы жана банк системасынын туруктуулугуна, коопсуздугуна жана бүтүндүгүнө коркунуч келтирген жагдайды түзгөн банктарга, алардын акционерлерине жана кызмат адамдарына карата ушул Мыйзамда каралган таасир этүү чаралары колдонулушу мүмкүн. 

3. Банкты, анын акционерин жана/же кызмат адамын алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага тартылган деп таануу ушул Мыйзамда жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында каралган укуктук кесепеттерге алып келет. 

4. Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарды, алардын кызмат адамдарын, акционерлерин/катышуучуларын алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага тартылган деп таануу тартиби жана укуктук кесепеттери алардын ишин жөнгө салуучу атайын мыйзамдарда жана/же Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында аныкталат. 

55-берене. Чындыкка ылайык келбеген жарнамаларга тыюу салуу 

1. Банктарга жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга иштин чыныгы абалына ылайык келбеген жарнамаларды берүүгө тыюу салынат. Улуттук банктын талабы боюнча банк жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жак талапка жооп бербеген жарнамаларын жана башка ушундай маалыматтарын белгиленген мөөнөттө өзгөртүүгө, талапка ылайык келтирүүгө же кайра чакырып алууга милдеттүү. 

2. Улуттук банктын талаптары аткарылбаган учурда Улуттук банк ушул беренеге ылайык, банктын жарнамалары чындыкка ылайык келбегени тууралуу маалыматты банктын эсебинен жарыялоого жана ага карата ушул Мыйзамда каралган таасир этүү чараларын колдонууга укуктуу. 

3. Банктарга саясий ишти, саясий партияларды жана шайлануучу кызматтарга талапкерлерди кошуп алганда, анын ичинде акысыз негизде каржылоого, саясий өңүттөгү жарнамаларды берүүгө, ошондой эле башкача түрдө саясий иштерге катышууга тыюу салынат. 

4. Банктарга ар түрдүү лотереяларды жана башка ушул сыяктуу "оюн-зоок" иш-чараларын уюштурууга же өткөрүүгө, ошондой эле аларды жарнамалоого же башка жарыялоого катышууга тыюу салынат. 

5. Банктар Улуттук банктын талаптарына ылайык маркетинг иш-чараларын жүзөгө ашырат. 

56-берене. Банктардын жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактардын террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын аткаруу боюнча милдеттери 

Банктар жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактар террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын аткарууга милдеттүү. 

57-берене. Аманаттарды милдеттүү түрдө коргоо системасы 

1. Банктар жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактар аманаттарды милдеттүү түрдө коргоо системасына банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык катышат. 

2. Аманаттарды милдеттүү түрдө коргоо системасынын иштөө тартиби Депозиттерди коргоо фондун түзүү жана аны пайдалануу, кепилдик учурлар келип чыкканда аманаттар боюнча компенсацияларды төлөө, ошондой эле депозиттерди коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органдын, банктардын, Улуттук банктын, мамлекеттик органдардын ортосундагы мамилелер жана башка ушул чөйрөдө келип чыгуучу мамилелер банк аманаттарын коргоо тууралуу мыйзам менен жөнгө салынат. 

3. Банк эл аралык банктык тажрыйбада колдонулуучу депозиттерди коргоонун кошумча формаларын тандай алат. 

58-берене. Камоого коюу, өндүрүп алуу жана конфискациялоо 

1. Юридикалык жана жеке жактардын банктык эсептерде же сактоодо турган акча каражаттарына жана башка баалуулуктарына соттук актынын негизинде камоо коюлушу мүмкүн. 

Банктык эсеп же банкта сактоодо турган баалуулуктар камоого коюлганда, токтоосуз эсеп боюнча кандай болбосун чыгымдоо операциялары же баалуулуктарды которуштуруу токтотулат. Банктык эсептеги акча каражаттарынын белгилүү бир суммасына камоо коюлганда, ошол сумманын өлчөмүндө азайтылбаган калдык чегинде кандай болбосун чыгымдоо операциялары токтотулат. 

2. Жеке жана юридикалык жактардын банктык эсептерде же банкта сактоодо турган акча каражаттарын жана башка баалуулуктарды өндүрүп алуу, аткаруу документтеринин негизинде сот тарабынан, ошондой эле салык мыйзамдарына ылайык салыктык төлөм талаптарын коюу аркылуу салык органдары тарабынан жүзөгө ашырылышы мүмкүн. 

3. Камоо коюлган убакта күрөөдө турган мүлккө камоо коюлган учурда, мындай мүлктөн камоону алып салуу жөнүндө чечим күрөө менен камсыз кылынган кредитордун өтүнмөсү боюнча сот/тергөө органдары тарабынан кабыл алынат. 

4. Банкта жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарда турган акча каражаттарына, баалуулуктарга жана документтерге карата тинтүү, кароо, алып коюу жана башка процессуалдык иш-аракеттерди жүргүзүү соттук актынын негизинде гана жүргүзүлүшү мүмкүн. Мында документтердин түп нускаларында камтылган үлгүлөрдүн болушун талап кылган экспертизаларды жүргүзүү үчүн документтердин түп нускасын алуу зарыл болгон учурларды кошпогондо, банктык сырды камтыган маалымат жана документтер күбөлөндүрүлгөн көчүрмөлөр түрүндө гана алынышы мүмкүн, бул тууралуу тинтүү жана алып коюу жөнүндө токтомдо түз көрсөтүлөт. Документтердин түп нускалары экспертиза жүргүзгөндөн жана/же соттун чечими күчүнө киргенден кийин беш жумуш күнү ичинде кайтарылып берилүүгө тийиш. 

Улуттук банк тарабынан көзөмөлдөөнүн алкагында алынган материалдар жана башка документтер, анын ичинде Улуттук банктын көзөмөлүндөгү жактарды текшерүү материалдары белгилүү бир текшерүү мезгилине жана маселелерге тиешелүү болгон бөлүгүндө гана алынууга жана алып коюлууга тийиш. 

5. Акча каражаттарын жана башка баалуулуктарды конфискациялоо мыйзамдуу түрдө күчүнө кирген соттук актынын негизинде гана жүргүзүлүшү мүмкүн. 

6. Сот же башка ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар, кызмат адамдары банктардын ишин, анын ичинде алардын өздөрүнүн акча каражаттарын же мүлкүн тескөөлөрүнө карата чектөөлөрдү киргизүү тууралуу чечимин кабыл алуудан мурда, Улуттук банктан мындай чечимдин банктын кредиторлоруна жана кардарларына, ошондой эле Кыргыз Республикасынын финансы системасына таасирин тийгизүүчү кесепеттери тууралуу сурап алууга милдеттүү. 

6-глава. Эсеп, отчеттуулук жана аудит 

59-берене. Жалпы жоболор 

1. Банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына, финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына жана банктын эсепке алуу саясатына ылайык, эсепке алуу жана отчеттуулукту жүргүзүүгө милдеттүү. 

Өз ишин банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кабыл алынган ислам финансылык институттары үчүн бухгалтердик эсепке алуу стандарттарына ылайык бухгалтердик эсепке алууну жүргүзөт жана финансылык отчеттуулукту түзөт. 

2. Банктын эсепке алуу саясатында бухгалтердик эсепке алуунун жалпы принциптери, бухгалтердик эсепке алууну уюштуруунун методдору жана эрежелери камтылууга тийиш. Эгерде банктык топту көзөмөлдөө жүзөгө ашырыла турган болсо, банк (банктык холдинг компаниясы) Улуттук банктын талаптарын эске алуу менен ошол топтун жалпы (консолидацияланган) эсепке алуу саясатын түзүүгө тийиш. 

3. Банкта эсепке алуу төмөнкүдөй түрдө уюштурулууга тийиш: 

1) анын негизинде төмөнкүлөр ишенимдүү түзүлгүдөй: 

а) банктын айкын финансылык абалын жана ишинин натыйжаларын чагылдырган, эл аралык стандарттарга ылайык финансылык отчеттуулук; 

б) Улуттук банктын талаптарына ылайык жөндөөчү отчеттуулук; 

в) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык отчеттуулуктун башка түрлөрү; 

2) банктын активдерин жана милдеттенмелерин, ошондой эле келип чыгуучу тобокелдиктерди коопсуз жана ишенимдүү башкаргыдай; 

3) банктын акционерлери жана Директорлор кеңеши банктын финансылык абалын жана кызмат адамдарынын ишин контролдой алгыдай. 

4. Ушул берененин жоболору Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга да жайылтылат. 

60-берене. Банктагы эсепке алуу жана отчеттуулук 

1. Банктын финансылык жылы 1-январдан тартып 31-декабрды кошо алган мезгилге белгиленет. Эгерде банк 1-январдан кийин каттоодон өткөн учурда, анда биринчи финансылык жыл банк мамлекеттик каттоодон өткөн күндөн тартып башталат жана ошол эле жылдын 31-декабрында аяктайт. 

2. Банктар бухгалтердик эсепке алуу жүргүзөт жана ушул Мыйзамдын өзгөчөлүктөрүн, ошондой эле Улуттук банктын талаптарын эске алуу менен бухгалтердик эсепке алуу жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык финансылык отчеттуулукту түзөт. 

3. Консолидацияланган негизде түзүлгөн отчетторду кошо алганда, банктык, бухгалтердик жана башка отчеттордун тизмеги, берүү формалары жана мөөнөттөрү, ошондой эле аларды бузууга жол бергени үчүн жоопкерчилик Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын-да белгиленет. 

4. Банктар Улуттук банктын суроо-талабы боюнча акча каражаттарынын, анын ичинде Кыргыз Республикасынын чегинен тышкаркы акча каражаттарынын (корреспонденттик эсептер) кыймылы жөнүндө кандай болбосун маалыматты берүүгө милдеттүү. 

5. Банктын Башкармасынын төрагасы Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык финансылык отчеттордун, эсепке алуу документтеринин жана башка маалыматтардын ишенимдүүлүгү, толуктугу жана сакталуусу үчүн жоопкерчилик тартат. Банктын башкы бухгалтери финансылык отчеттордо бухгалтердик операцияларынын жана жагдайлардын туура чагылдырылышы, бухгалтердик эсепке алуунун жана финансылык отчеттуулуктун регистрлеринин талаптагыдай сакталуусу үчүн жоопкерчилик тартат. 

61-берене. Документтерди эсепке алуу жана сактоо 

1. Банк бухгалтердик эсепке алууда жана отчетторду түзүүдө пайдаланылган документтердин так эсепке алынышын жана сакталышын камсыз кылууга милдеттүү. 

2. Так эсепке алынууга жана сакталууга тийиш болгон документтердин тизмеги, ошондой эле аларды сактоо тартиби жана мөөнөттөрү Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

62-берене. Банктардын аудити 

1. Банктын иши аудиттин эл аралык стандарттарына ылайык жыл сайын тышкы аудитордук текшерүүдөн өткөрүлүүгө тийиш. 

2. Банктын Директорлор кеңеши акционерлердин жалпы чогулушунун кароосуна киргизүү үчүн аудитордук уюмдарды жана аудитордукка талапкерлерди тандайт. Банк акционерлердин жалпы чогулушу өткөрүлгөнгө чейинки токсон жумуш күнүнөн кечиктирбестен аудитордук уюм жана аудитордукка талапкерлер тууралуу Улуттук банкка билдирет. Улуттук банк банктарды аудитордук текшерүүдөн өткөрүү үчүн белгиленген талаптарга жооп бербегендер катары аудитордук уюмду жана аудитордукка талапкерлерди четке кагууга укуктуу жана билдирүү келип түшкөн күндөн тартып он жумуш күнүнөн кечиктирбестен ал жөнүндө банкка билдирет. 

3. Кыргыз Республикасынын аймагында аудиторлордун, аудитордук уюмдардын жана кесиптик аудитордук бирикмелердин мамлекеттик бирдиктүү реестрине киргизилген, банктарды аудитордук текшерүүдөн өткөрүү үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга жооп берген аудитордук уюм гана банктын тышкы аудитору боло алат. 

4. Тышкы аудитор банктан көз карандысыз болушу керек, бул аудитордук корутундунун натыйжаларына, тыянактарга жана тышкы аудитор өз пикирин билдиришине сырттан кимдир бирөөнүн таасирин жокко чыгарган шартта өз алдынча иш алып барууга жөндөмдүүлүктү билдирет. Тышкы аудитти жүргүзүү жөнүндө келишимде аудитордук уюмдун өзү же анын кандай болбосун аудиторунун же башка кызматкеринин банкта эч кандай кызыкчылыгы жок экени, ага көз каранды эместиги, банк жана анын кызмат адамдары менен эч кандай мамилесинин жоктугу жөнүндө билдирүүсү чагылдырылышы керек. 

5. Аудитордук уюм жана аудитор банктан көз каранды эмес деп эсептелбейт, эгерде алар акыркы эки жылдын ичинде: 

1) банктын же анын аффилирленген жактарынын капиталына тике же кыйыр түрдө олуттуу катышы бар жактардан болсо; 

2) банктын же анын аффилирленген жактарынын аффилирленген жактары болсо; 

3) аудит жүргүзүлүүчү банкка карата, эгерде ушул аудитордук уюм же бир эл аралык тармакта жайгашкан уюм тарабынан бухгалтердик эсепке алууну калыбына келтирүү жана жүргүзүү, бухгалтердик эсепке алуу методикасын иштеп чыгууга байланыштуу, ошондой эле финансылык отчетторду түзүү, ички аудит кызматтары көрсөтүлсө; 

4) банктын же анын аффилирленген жактарынын кызматкери болсо; 

5) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка учурларда. 

6. Банктын тышкы аудити бир эле аудитордук уюм тарабынан катары менен беш жылдан ашык жүзөгө ашырылышы мүмкүн эмес. Банктык топтун курамына кирген банктын өтүнмөсү боюнча ротациялоо мөөнөтү узартылышы мүмкүн. 

7. Тышкы аудитор төмөнкүлөр жөнүндө табылган учурдан тартып, бир жумуш күнү ичинде алар тууралуу Банктын Башкармасына, Директорлор кеңешине жана Улуттук банкка маалымдоого милдеттүү: 

1) банктын туруктуулугуна жана бекемдигине коркунуч келтирүүчү фактылар табылганы тууралуу; 

2) убактылуу администрацияны киргизүү жана лицензияны кайтарып алуу үчүн негиз болгон фактылар жөнүндө; 

3) банкты аудитордук текшерүүнүн жүрүшүндө тышкы аудитти жүзөгө ашыруудан баш тартуу чечими жөнүндө; 

4) алдамчылыктын же алдамчылык схемаларынын бети ачылганы же террористтик ишти каржылоо жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштыруу (адалдоо) боюнча операциялардын белгилерине туура келген бүтүмдөр аныкталганы жөнүндө; 

5) тышкы аудитордун өтүнүчү боюнча банктын кайсы бир маалыматты Улуттук банкка билдирүүдөн баш тартып жатканы жөнүндө; 

6) аудиттин эл аралык стандарттарына ылайык банкта же аффилирленген юридикалык жакта олуттуу чыгымдарга алып келиши мүмкүн болгон кемчиликтер же бузуулар аныкталганы жөнүндө; 

7) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка учурларда. 

8. Тышкы аудитор Улуттук банктын талабы боюнча аудит жүргүзүүгө байланыштуу кандай болбосун маалыматтарды берүүгө милдеттүү. Мындай маалыматтарды берүү тышкы аудитти жүргүзүүдө купуя маалыматты ачыкка чыгаруу катары эсептелбейт. 

9. Эгерде Улуттук банк аудитордук корутундуну Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана/же аудиттин эл аралык стандарттарынын талаптарына ылайык келбейт деп тааныган учурда, банк өз эсебинен башка аудитордук уюмду тартуу менен кайрадан аудит жүргүзүүгө милдеттүү. 

Эгерде ушул аудитордук уюмдун же аудитордун мурунку аудитордук корутундусу кабыл алынбаса же Улуттук банк тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын жана/же аудиттин эл аралык стандарттарынын талаптарына ылайык келбейт деп таанылган учурда, банк кийинки финансылык жылда ал аудитордук уюмду же аудиторлорду аудит жүргүзүү үчүн тартууга укугу жок. 

10. Аудитордук корутундудагы маалыматтар аудит программасына киргизилүүгө тийиш болгон сунуштамаларды кошуп алганда, аудиттин эл аралык стандарттарына жана Улуттук банктын талаптарына ылайык чагылдырылууга тийиш. 

11. Аудитордук уюмга жана аудиторлорго карата талаптарды кошуп алганда, банктардын жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактардын тышкы аудитине карата талаптар Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

63-берене. Банктык топтордун аудити 

1. Эгерде банк банктык топко кирген учурда, бардык банктык топ милдеттүү түрдө аудитордук текшерүүдөн өткөрүлүүгө тийиш. Банктык топтун аудитинин натыйжалары боюнча топтун ар бир катышуучусу боюнча отчеттор жана консолидацияланган отчет түзүлөт. 

2. Банктык топтун аудити бир аудитордук уюм тарабынан жүзөгө ашырылууга тийиш. 

3. Банктык топтун аудитин жүргүзүүгө карата талаптар, анын ичинде ушул берененин 2-бөлүгүндө каралган талаптарга карата алып салуулар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

4. Тышкы аудитор Улуттук банктын суроо-талабы боюнча банктык топтун аудитин жүргүзүүгө байланыштуу кандай болбосун маалыматты берүүгө милдеттүү. Тышкы аудитти жүргүзүүдө мындай маалыматтарды берүү купуя маалыматтарды ачуу болуп эсептелбейт. 

64-берене. Аудитти жүргүзүүнүн, банктын жылдык финансылык отчеттуулугун бекитүүнүн, берүүнүн жана жарыялоонун мөөнөттөрү 

1. Финансылык жыл аяктагандан кийин банк төмөнкүлөргө милдеттүү: 

1) жаңы финансылык жыл башталгандан тартып токсон күндөн кеч эмес мөөнөттө банктын тышкы аудитин жүргүзүүнү камсыз кылууга; 

2) аудитордук корутундунун күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсү менен бирге финансылык отчетту жана аудитордун банктын жетекчилигине жазган катын акционерлердин жылдык жалпы чогулушу өткөрүлгөнгө чейин беш жумушчу күн мурда Улуттук банкка берүүгө; 

3) банктын жылдык финансылык отчеттуулугун жаңы финансылык жыл башталгандан тартып токсон күндөн кеч эмес мөөнөттө акционерлердин жалпы чогулушунда бекитүүнү камсыз кылууга; 

4) аудитордук корутундунун күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсү менен бирге акционерлердин жалпы чогулушунда бекитилген финансылык отчетту жана аудитордун банктын жетекчилигине жазган катын жаңы финансылык жыл башталгандан тартып жүз беш күндөн кеч эмес мөөнөттө Улуттук банкка берүүгө; 

5) банктын жылдык финансылык отчеттуулугун (анын ичинде консолидацияланган отчетту) аудитордук корутунду менен бирге жаңы финансылык жыл башталгандан тартып жүз жыйырма күндөн кечиктирбестен, Улуттук банк тарабынан белгиленген формада жана тартипте жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыялоого. 

Өзгөчө абал, өзгөчө кырдаал киргизүү менен жана/же ал жеткис күчтүн жагдайларына байланышкан өзгөчө учурларда Улуттук банктын Башкармасынын чечими менен ушул бөлүктүн 1, 3, 4 жана 5-пункттарында белгиленген мөөнөттөр узартылышы мүмкүн. 

2. Банктын акционерлеринин жалпы чогулушу аудитордук корутунду болбогондо банктын жылдык финансылык отчеттуулугун кароого жана бекитүүгө укуксуз. 

65-берене. Банктын финансылык отчетун жарыялоо жана банк ишинин негизги көрсөткүчтөрүн ачып берүү 

Банк бухгалтердик эсеп жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык өзүнүн ишинин негизги көрсөткүчтөрүн ачуу менен финансылык отчеттуулугун жарыялоого милдеттүү. 

III БӨЛҮМ. БАНКТЫК СЫР 

7-глава. Банктык сыр 

66-берене. Банктык сыр 

1. Банктык сыр - бул алардын келишим түзүү алдындагы мамилелерин кошуп алганда, банктык ишти жүзөгө ашыруунун жүрүшүндө кардар тарабынан банкка берилген, же болбосо банк тарабынан түзүлгөн же болбосо банк менен кардардын өз ара мамилелерине байланыштуу башкача келип чыккан кандай болбосун маалыматтар. 

2. Банктык сырга төмөнкүлөр кирбейт: 

1) легитимдүү ачык маалымат (мыйзамдарга ылайык эркин жеткиликтүүлүктө турган маалымат); 

2) банктын кардарын идентификациялоого мүмкүндүк бербеген консолидацияланган мүнөздөгү маалымат; 

3) Улуттук банк тарабынан аныкталган чектерде банк менен байланыштуу жактар тууралуу маалымат. 

3. Ушул главанын талаптары Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактарга да жайылтылат. 

67-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматты берүү 

1. Банк банктык сырды түзгөн маалыматты, ушул беренеде башкача каралбаса, кардардын өзүнчө жазуу жүзүндөгү макулдугу боюнча кандай болбосун жактарга берүүгө укуктуу. 

2. Банк Улуттук банкка банктык сырды түзгөн кандай болбосун маалыматты берүүгө милдеттүү. Улуттук банк банктык сырды түзгөн маалыматты мамлекеттик кызыкчылыктарды коргоо максаттары үчүн Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине, ошондой эле банктык көзөмөлдөө максаттары үчүн ушул Мыйзамда каралган тартипте башка мамлекеттердин борбордук банктарына/көзөмөлдөө органдарына жана башка жактарга берүүгө укуктуу. 

3. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды банк төмөнкүлөргө берет: 

1) Кыргыз Республикасынын сотуна - соттук актынын негизинде; 

2) финансылык чалгындоо органына - террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык; 

3) ыйгарым укуктуу салык органына - Кыргыз Республикасынын салык мыйзамдарына ылайык салык салуу максаттары үчүн; 

4) кредиттик бюролорго - кредиттик маалымат алмашуу чөйрөсүндөгү мыйзамга ылайык; 

5) кардардын мураскерлерине (укук улантуучуларга) же алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнө - Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган мураскерлик укугун (укук улантуу) ырастоочу документтерди көрсөткөндө, ошондой эле мураскерлик иштери боюнча алардын өндүрүшүндө турган мамлекеттик нотариалдык кеңселерге каза болгон аманатчылардын аманаттары жөнүндө - маалымат берүү жөнүндө нотариалдык кеңсенин расмий талабынын негизинде. 

4. Банктык сырды түзгөн маалымат ушул берененин 2 жана 3-бөлүктөрүндө көрсөтүлбөгөн кандай болбосун башка жактарга соттук актынын негизинде гана берилет. 

5. Банктык сырды түзгөн маалыматты берүүдө ушул берененин 2-4-бөлүктөрүнө ылайык банктын кардарларынын макулдугу талап кылынбайт. 

(КР 2023-жылдын 3-апрелиндеги N 78 Мыйзамынын редакциясына ылайык) 

68-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды берүү жөнүндө суроо-талапка карата талаптар 

1. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды берүү жөнүндө суроо-талапта төмөнкүлөр камтылууга тийиш: 

1) суроо-талап менен кайрылган жактын толук расмий аталышы жана реквизиттери, ошондой эле маалымат алууга ыйгарым укуктуу адамды жана өткөрүп берүү ыкмасын көрсөтүү менен анын дареги, байланыш каналдары же башка байланыш түзүү маалыматтары; 

2) суроо-талап даректелген жактын аталышы; 

3) талап кылынган банктык сырды түзгөн суралган маалыматтардын чегин жана көлөмүн көрсөтүү менен банктын кардарынын аты-жөнү (анын ичинде ИСН/ИЖН); 

4) банктык сырды түзгөн маалыматтарды пайдалануу максаты жана суроо-талап жиберүүнүн укуктук негиздери; 

5) суроо-талапка кол койгон адамдын колу, мөөрү жана ыйгарым укуктары жөнүндө маалыматтар. 

2. Банктык сырды камтыган маалыматтарды берүү жөнүндө суроо-талап ушул берененин талаптарына ылайык келбеген учурда, банк банктык сырды камтыган маалыматтарды берүүдөн баш тартууга милдеттүү. 

3. Кыргыз Республикасынын финансылык чалгындоо органынын Кыргыз Республикасынын террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү мыйзамдарына ылайык жөнөтүлүүчү суроо-талабына карата талаптар Улуттук банк менен макулдашуу боюнча Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан аныкталат. 

4. Ушул берененин жоболору Кыргыз Республикасынын салык мыйзамдарында каралган тартипте ыйгарым укуктуу салык органына берилүүчү банктык сырды түзүүчү маалыматка жайылтылбайт. 

(КР 2023-жылдын 3-апрелиндеги N 78 Мыйзамынын редакциясына ылайык) 

69-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды пайдалануу 

1. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды банк пайдалануу үчүн төмөнкүлөргө бериши мүмкүн: 

1) банктын негизги ишине байланыштуу кызматтык милдеттерди аткаруу максатында банктын кызматкерлерине; 

2) банктын ишине байланыштуу банкка кызмат көрсөтүүлөрдү берген жактарга, эгерде мындай маалыматтар ушул кызмат көрсөтүүлөрдүн алкагында зарыл болсо; 

3) консолидацияланган отчетту даярдоо максатында банкка контролду жүзөгө ашыруучу жакка; 

4) сотко, банктын жана кардардын ортосундагы талаш маселелер боюнча өз укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоо үчүн зарыл учурда жана чектерде. Банктын же анын кардарынын өтүнмөсү боюнча сот отуруму жабык болушу мүмкүн. 

Мындай берүү банктык сырды берүү жана ачыкка чыгаруу деп эсептелбейт. 

2. Мында банк ушул берененин 1-бөлүгүндө көрсөтүлгөн жактарга берилген банктык сырды түзгөн маалыматтын корголушун жана купуялуулугун камсыз кылууга милдеттүү. 

70-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматты коргоо 

1. Банк, ошондой эле банктык сырды түзгөн маалымат берилген жана/же ачыкка чыгарылган башка кандай болбосун жактар анын талаптагыдай корголуусун жана купуялуулугун камсыз кылууга милдеттүү. 

2. Коргоо жана купуялуулук банктык сырды түзгөн маалыматтарды талаптагыдай сактоо, пайдалануу, ачыкка чыгаруу жана аларга санкциясыз кирүүдөн коргоо боюнча адекваттуу уюштуруучулук, укуктук жана техникалык чаралардын көрүү аркылуу камсыз кылынат. 

71-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматты мыйзамсыз ачыкка чыгаруу же пайдалануу үчүн жоопкерчилик 

1. Банктык сырды түзгөн маалыматты мыйзамсыз ачыкка чыгарганы же пайдаланганы үчүн банк, ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар жана башка кандай болбосун жактар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартат. 

2. Банктык сырды түзгөн маалымат мыйзамсыз ачыкка чыгарылган же пайдаланылган учурда, укуктары бузулган кардар же башка жактар буга байланыштуу келтирилген чыгымдардын ордун толтуруп берүүнү талап кылууга укуктуу. 

72-берене. Банктык сырды түзгөн маалыматтарды алмашуу 

1. Кредиттик тобокелдиктерди минималдаштыруу жана маалымат алмашуу максатында кредиттик таржымалды түзүү жана банктык сырды түзгөн маалыматтарды пайдалануучуларга берүү үчүн юридикалык жактар түзүлүшү мүмкүн. 

2. Банктар өз ара макулдашуунун негизинде банктык сырды түзгөн маалыматтарды өз ара алмашууга укуктуу. 

3. Ушул берененин максаттары үчүн банктык сырды түзгөн маалымат "Насыялык маалымат алмашуу жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган учурларды кошпогондо, банк тарабынан кардардын макулдугу менен гана жана ушул главанын талаптарын сактоо менен берилиши мүмкүн. 

4. Кредиттик маалымат алмашуу жөнүндө мыйзамдын максаттары үчүн банктык сырды түзгөн маалыматтарды берүү жана жүгүртүү ушул Мыйзамга ылайык банктык сырды ачыкка чыгаруу деп эсептелбейт. Кредиттик маалыматты алмашуу жөнүндө мыйзамдын максаттары үчүн берилүүчү жана жүгүртүлүүчү банктык сырды түзүүчү маалыматтар дегенде кредиттик маалымат алмашуу жөнүндө мыйзамдарга ылайык аныкталган кредиттик маалыматтар түшүнүлөт. 

Мында кредиттик маалымат алмашуу жөнүндө мыйзамдардын максаттары үчүн кардардын эсептери тууралуу маалымат күрөөнүн жүйөсү катары каралган акча каражаттары жөнүндө маалыматтардын берилиши жана жүгүртүлүшү менен чектелет, ал эми кардардын тапшыруусу боюнча аткарылган операциялар жөнүндө маалыматтар кепилдиктер же кепилдик берүүчү түрүндө берилген камсыз кылуу боюнча милдеттенмелердин аткарылышы жөнүндө маалыматтарды берүү жана жүгүртүү менен чектелет. 

5. Банктар банктык сырды түзгөн маалыматтарды өз кардарларынын - кредиттик маалымат субъекттеринин макулдугу менен кредиттик бюролорго берет. 

Кредиттик бюролор банктык сырды түзгөн маалыматтарды кредиттик маалымат субъекттеринин макулдугу менен кредиттик маалыматты пайдалануучуларга берет. 

Кредиттик маалымат алмашуу чөйрөсүндөгү мыйзамдарда каралган учурларда, ал жөнүндө кредиттик маалыматты өткөрүп берүү үчүн кредиттик маалымат субъектинин макулдугун алуу талап кылынбайт. 

6. Банктар, кредиттик бюролор жана кредиттик маалыматтарды пайдалануучулардын ортосунда банктык сырды түзгөн маалыматтардын берилиши жана жүгүртүлүшү кредиттик маалымат алмашуу жөнүндө мыйзамдардын тартибинде жана ага ылайык жүзөгө ашырылат. 

IV БӨЛҮМ. БАНКТЫК КӨЗӨМӨЛ ЖАНА ТААСИР ЭТҮҮ ЧАРАЛАРЫ 

8-глава. Банктык көзөмөл жана экономикалык ченемдер 

73-берене. Банктык көзөмөл 

1. Улуттук банк банктардын, банк эмес финансы-кредит уюмдарынын жана башка юридикалык жактардын иштерин көзөмөлдөөнү жана жөнгө салууну "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамына, ушул Мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына, ошондой эле террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырат. 

2. Банктык көзөмөл тышкы көзөмөлдү жана инспектордук текшерүүлөрдү жүргүзүү жолу менен, ошондой эле жөндөөчү ченемдерди чыгаруу аркылуу жүзөгө ашырылат. Улуттук банк жеринде комплекстүү жана максаттуу текшерүү методдорун тышкы көзөмөлдөө менен айкалыштыруу аркылуу ар бир банк үчүн анын өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен көзөмөлдөө стратегиясын аныктайт. 

3. Ушул бөлүмдүн талаптары алардын өзгөчөлүгүн жана атайын мыйзамдардын жана/же Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарын эске алуу менен Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка юридикалык жактарга жайылтылат. 

74-берене. Банктык көзөмөлдүн максаттары үчүн маалымат жана документтер 

1. Банк, анын кызмат адамдары жана башка кызматкерлери, банктын акционерлери жана банк менен байланыштуу жактар отчетторду, документтерди жана башка кандай болбосун маалыматтарды Улуттук банктын талабы боюнча өз убагында берип турууга милдеттүү. 

2. Улуттук банк тарабынан алынган жана банктык сырга кирбеген маалыматтар жана документтер купуя маалымат болуп саналат жана ушул Мыйзамга ылайык банк көзөмөлүн жүргүзүү максаттары үчүн зарыл учурларды кошпогондо, жарыяланууга же берилүүгө жатпайт. 

3. Улуттук банк, банктык топ үчүн көзөмөлдү консолидацияланган негизде жүзөгө ашыруу үчүн зарыл болгон алардын иши жөнүндө маалыматтарды берүүнүн тартибин белгилөөгө укуктуу. 

75-берене. Банк үчүн экономикалык ченемдер, талаптар жана чектөөлөр 

1. Банктар үчүн экономикалык ченемдердин жана талаптардын төмөнкү түрлөрү белгиленет: 

1) уставдык капиталдын минималдуу өлчөмү; 

2) өздүк (жөнгө салуучу) капиталдын минималдуу өлчөмү; 

3) капиталдын жетиштүүлүк (адекваттуулук) стандарттары; 

4) бир зайымчыга же байланыштагы зайымчылар тобуна тобокелдиктин максималдуу өлчөмү; 

5) ликвиддүүлүк ченемдери (көрсөткүчтөрү); 

6) валюталык, кредиттик, операциялык жана башка тобокелдиктерди чектөө жана аларды башкаруу боюнча талаптар; 

7) резервдерди түзүү тартибине карата талаптар; 

8) Улуттук банк тарабынан белгиленүүчү ченемдердин, көрсөткүчтөрдүн, талаптардын жана чектөөлөрдүн башка түрлөрү. 

2. Экономикалык ченемдердин, көрсөткүчтөрдүн, талаптардын, чектөөлөрдүн өлчөмү жана аларды эсептөөнүн методикасы Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

3. Улуттук банк банктардын жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын системалуу маанилүүлүгүнүн критерийлерин белгилейт жана аларга карата экономикалык ченемдердин, көрсөткүчтөрдүн, талаптардын жана чектөөлөрдүн башка өлчөмдөрүн жана түрлөрүн белгилөөгө укуктуу. Банктардын жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарынын тутумдук маанилүүлүгү Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

4. Улуттук банк банктык иштин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруучу банктар үчүн экономикалык ченемдерди, көрсөткүчтөрдү жана башка милдеттүү талаптарды, ченемдерди жана лимиттерди белгилейт. 

5. Банктар, алардын кызмат адамдары жана акционерлер Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарында белгиленген экономикалык ченемдерди, талаптарды жана чектөөлөрдү бузганы үчүн жоопкерчилик тартат. 

76-берене. Банктын ишине тышкы көзөмөл 

1. Банктарга тышкы көзөмөл берилген отчеттор жана башка маалыматтар боюнча банктардын ишин талдоо аркылуу, ошондой эле банк менен анын иши боюнча өз ара аракеттенүү менен аралыктан, туруктуу негизде жүзөгө ашырылат. 

2. Улуттук банктын ыйгарым укуктуу кызматкерлери банктан тиешелүү документтерди жана маалыматтарды суратып алууга, жетектөөчү банкка барууга, банктын жетекчилиги, башка кызмат адамдары жана кызматкерлери, ошондой эле тышкы аудиторлор менен жолугушууларды өткөрүүгө укуктуу. 

3. Банктардын ишине тышкы көзөмөлдү уюштуруу, ыйгарым укуктары жана аны жүзөгө ашыруу тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

77-берене. Банктын ишине инспектордук текшерүү 

1. Улуттук банк ыйгарым укуктуу кызматкерлерди банкка жөнөтүү аркылуу банк ишине мезгилдүү инспектордук текшерүүлөрдү жүргүзүп турат. 

2. Инспектордук текшерүүлөрдүн алкагында төмөнкүлөрдү баалоо жүзөгө ашырылат: 

1) банктын финансылык абалына, башкаруунун сапатына жана натыйжалуулугуна; 

2) банктын бекемдигине жана коопсуз ишине таасир этүүчү банк ишине мүнөздүү тобокелдиктерге; 

3) банктын финансылык жана регулятивдик отчеттуулугунун аныктыгына; 

4) банктын Улуттук банктын жазма буйруктарын, талаптарын жана сунуштамаларын аткаруусуна; 

5) банктын Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарынын жана террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын ченемдеринин сактоосуна; 

6) банктын Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген башка милдеттерди жана талаптарды аткаруусуна. 

3. Улуттук банктын ыйгарым укуктуу кызматкерлери инспектордук текшерүүлөрдүн жүрүшүндө төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) банктын кандай болбосун орун жайына кирүүгө, кандай болбосун документтерди жана маалыматтарды көрсөтүүнү талап кылууга, анын ичинде алардын көчүрмөлөрүн алууга; 

2) тышкы аудитор, банктын кызмат адамдары жана башка кызматкерлери, банкка кызмат көрсөтүүчү башка жактар, банктын кардарлары менен жолугушууга, ошондой эле алардан оозеки жана жазуу жүзүндөгү маалыматтарды алууга; 

3) банкты инспектордук текшерүүгө байланыштуу башка зарыл иш-чараларды жүргүзүүгө. 

4. Текшерилүүчү банк төмөнкүлөргө милдеттүү: 

1) пайдалануучулардын жана кардарлардын автоматташтырылган системаларга кирүү коддору (паролдору, PIN-коддору) тууралуу маалыматтарды кошпогондо, Улуттук банкка зарыл бардык документтерди жана маалыматтарды берүүгө; 

2) текшерилүүчү банктын ыйгарым укуктуу кызматкеринин катышуусунда, Улуттук банктын талаптарына ылайык банктын маалымат системаларына жана маалымат базасына кирүү мүмкүнчүлүгүн камсыз кылууга; 

3) өзүнчө орун жай, тиешелүү техникаларды жана байланыш каражаттарын берүүгө; 

4) башка кызматташууну жүзөгө ашырууга. 

5. Ушул берененин талаптары ошондой эле банктык топторго жана анын катышуучуларына, банк менен жалпы кызыкчылыктары бар кандай болбосун башка компанияларга жана банк менен байланышы бар кандай болбосун башка жактарга жайылтылат. 

6. Инспектордук текшерүүлөрдү жүргүзүүнүн тартибин Улуттук банк аныктайт. 

7. Банкты инспектордук текшерүүлөрдүн жыйынтыгы боюнча отчет Улуттук банктын купуя документи болуп саналат жана Улуттук банктын макулдугусуз үчүнчү жактарга өткөрүлүп берилүүгө тийиш эмес. Банктын Директорлор кеңеши жана Башкармасы инспектордук текшерүүлөрдүн натыйжалары жөнүндө отчет менен Улуттук банк белгиле-ген мөөнөттө, кол коюп таанышууга милдеттүү. 

9-глава. Банктык топ. Консолидацияланган көзөмөл 

78-берене. Консолидацияланган көзөмөл объекти 

1. Улуттук банк төмөнкү банктык топторго карата консолидацияланган көзөмөлдү жүзөгө ашырат: 

1) банк жетектеген жана анын туунду жана/же көз каранды компанияларына; 

2) банктык холдингдик компанияга, ал жетектеген туунду жана/же көз каранды компанияларынын бири Кыргыз Республикасынын аймагында түзүлгөн банк болуп саналат. Банктык холдингдик компания - бул башкы компания, анын туунду жана/же көз каранды компанияларынын бири банк болуп саналат; 

3) курамына аны контролдоону бир эле жак жеке өзү же башка жактар менен биргеликте жүзөгө ашыруучу банк кирген банктык жана/же финансылык иш менен алектенген юридикалык жактардын тобуна. 

2. Эгерде юридикалык жактардын тобунун башкы компаниясы болбогон учурда, анда Улуттук банктын макулдугу менен контролдоочу жак катары ыйгарым укук берилген топтун юридикалык жактарынын бири Улуттук банкка консолидацияланган отчетту жана маалыматтарды берүү милдетин аткарат. 

3. Улуттук банк консолидацияланган көзөмөл талаптарын колдонбоо учурларын белгилөөгө укуктуу. 

79-берене. Банктык топтордун иши 

1. Банктык топко кирген компаниялар банктык жана/же финансылык ишти, ошондой эле банктык холдингдик компаниялар менен болгон учурларда, топтун катышуучуларынын акцияларына ээлик кылууну кошуп алганда, банктык жана/же финансылык ишке байланыштуу иштерди гана жүзөгө ашыра алышат. 

2. Банктык топтун катышуучусу болуп саналган банк өз ишин банктык топтун калган катышуучуларынан көз карандысыз жүзөгө ашырат. Кыргыз Республикасында түзүлгөн жана банктык топко кирген банктык холдингдик компаниялар акционердик коом формасында болууга тийиш. 

3. Банктык топтун башында турган банк, банктык холдингдик компания же юридикалык жактар тобун контролдоочу башкы компания бүтүндөй банктык топтун ишинин Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайыктуулугу үчүн жоопкерчилик тартат. 

4. Банктык топту, банктык холдингдик компанияларда жана юридикалык жактар тобун контролдогон башкы компанияларды жетектеп турган банктын Директорлор кеңеши жана Башкармасы, банктык топтун бардык катышуучуларынын ортосунда тиешелүү маалыматтардын талаптагыдай алмашуусун камсыз кылууга тийиш. 

5. Кыргыз Республикасынын аймагында түзүлгөн банктын финансылык абалына анын банктык топко катышуусунан улам коркунуч келген учурда, банк бул тууралуу токтоосуз жазуу жүзүндө Улуттук банкка билдирет. 

6. Банктарга карата коюлган ушул Мыйзамдын талаптары банктык топко жана банктык топтун катышуучуларына Улуттук банк тарабынан белгиленген көлөмдө жана чектерде жайылтылат. 

80-берене. Экономикалык ченемдер жана башка талаптар 

1. Улуттук банк банктык топтордун катышуучуларынын капиталынын адекваттуулугуна карата талаптарды, ошондой эле банктык топ сактоосу милдеттүү башка экономикалык ченемдерди жана талаптарды белгилейт. 

2. Банктык топ банктык топтун бардык катышуучуларынын потенциалдуу жоготууларын жана чыгымдарын жабуу үчүн жетиштүү капиталдын тиешелүү деңгээлине ээ болууга тийиш. 

3. Банктык топтун жана банктык топтун катышуучуларынын капиталы Улуттук банк белгилеген талаптарга ылайыктуу болушу керек. Банктык топтун катышуучулары капиталдын адекваттуулугун камсыз кылуу боюнча саясатка жана жол-жоболорго ээ болууга тийиш. Банктык топтун катышуучулары капиталдын адекваттуулугун камсыз кылуу үчүн жоопкерчилик тартат. 

4. Банктык топтун катышуучулары капиталдын адекваттуулугуна олуттуу таасирин тийгизиши мүмкүн болгон бардык фактылар жана жагдайлар тууралуу токтоосуз Улуттук банкка кабарлоого милдеттүү. 

81-берене. Тобокелдиктерди башкаруу жана ички контролдоо 

1. Банктык топтун катышуучулары өз ишинде банктык топтун кандай болбосун катышуучусунун же бүтүндөй банктык топтун финансылык туруктуулугуна коркунуч келтириши мүмкүн болгон тобокелдиктерди өзүнө албашы керек. 

2. Банктык топ жана анын катышуучулары банктык топтун тиешелүү ишине, ошондой эле ушул Мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык тобокелдиктерди башкаруунун жана ички контролдун талаптагыдай системасына (саясатына) ээ болууга тийиш. 

3. Банктык топ жана анын катышуучулары Улуттук банктын ири тобокелдиктер, инвестициялардын өлчөмдөрү жана консолидацияланган негиздеги валюталык позицияга чектөөлөрүн сактоого, ошондой эле тобокелдиктерди азайтуу жана иштеги чектөөлөр боюнча башка талаптарды аткарууга тийиш. Улуттук банк банктык топтун катышуучуларынын ортосундагы бүтүмдөр жана операциялар боюнча чектөөлөрдү белгилөөгө укуктуу. 

4. Банктык топтун башында турган банк, банктык холдингдик компания жана юридикалык жактардын тобун контролдоочу башкы компания Улуттук банктын ички контролдоо жана тобокелдиктерди башкаруу системасына карата талаптарынын банктык топ тарабынан сакталуусу үчүн жоопкерчилик тартышат. 

82-берене. Банктык топтор берүүчү отчеттор жана маалыматтар 

1. Банктык топтун консолидацияланган финансылык отчеттуулугу Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына жана финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына ылайык түзүлөт. 

2. Банктык топ Улуттук банк тарабынан, анын ичинде банктык топтордун катышуучуларына - Кыргыз Республикасынын резидент эместерине карата да белгиленген тизмек боюнча, формада, көлөмдө, тартипте жана мөөнөттөрдө өз иши жөнүндө консолидацияланган финансылык жана жөндөөчүлүк отчеттуулукту жана маалыматтарды ачып көрсөтүүгө жана Улуттук банкка берүүгө милдеттүү. 

3. Банктык топ же анын катышуучулары аларга карата олуттуу таасир тийгизген (түздөн-түз же кыйыр) башка юридикалык жактар консолидацияланган отчеттуулукту түзүү максаттары үчүн өз иши жөнүндө отчеттуулукту берүүгө милдеттүү. 

4. Банктык топ Улуттук банкка Директорлор кеңешинин жана Башкармасынын мүчөлөрү жөнүндө, түздөн-түз же кыйыр контролдоону жүзөгө ашыруучу олуттуу катышуучулар, жактар жөнүндө, алар менен байланышкан башка жактар тууралуу маалыматты Улуттук банк тарабынан белгиленген көлөмдө, тартипте жана мөөнөттөрдө берүүгө тийиш. 

5. Улуттук банк банктык топтон жана анын катышуучуларынан финансылык абалды, тобокелдиктерди башкаруу системасын, корпоративдик башкаруу сапатын баалоо жана көзөмөлдөөнүн башка максаттары үчүн башка отчетторду жана маалыматтарды берүүнү талап кылууга укуктуу. 

83-берене. Банктык топтун катышуучуларына карата таасир этүү чаралары 

1. Банктык топтун кандай болбосун катышуучусуна (жеке жана юридикалык жактарга) же кызмат адамдарына карата ушул беренеге ылайык таасир этүү чаралары колдонулушу мүмкүн, эгерде: 

1) аффилирленген жактар банктын финансылык туруктуулугуна жана банктын аманатчыларынын кызыкчылыктарына зыян тийгизген же тийгизиши мүмкүн болгон кемчиликтерди жана бузууларды четтетүүгө карата Улуттук банктын талабы боюнча чараларды көрбөсө; 

2) банктын олуттуу катышуучусу, иши же финансылык абалы банктын финансылык туруктуулугуна же банктын аманатчыларынын кызыкчылыктарына зыян тийгизген же тийгизиши мүмкүн болгон, алар контролдогон компанияларга карата Улуттук банктын талабы боюнча чараларды көрбөсө; 

3) Улуттук банктын баасы боюнча банктык топтун ичинде башкы (негизги) банк/компания жана/же чет өлкөлүк көзөмөл органы тарабынан банктык топтун катышуучуларын контролдоо/көзөмөлдөө тобокелдиктерди табууга жана азайтууга мүмкүнчүлүк бергидей эмес, жетишсиз жүргүзүлүп жатса; 

4) Улуттук банк консолидацияланган негизде көзөмөлдү жүзөгө ашыруу үчүн зарыл маалыматтарга карата жеткиликтүүлүк ала албай жатса; 

5) Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарында каралган башка негиздер боюнча. 

2. Улуттук банк төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) банктын туунду компаниясы менен болгон учурда - банктан ушул компанияга кандай болбосун инвестициялардын убактылуу токтотулушун талап кылууга; 

2) банктын аффилирленген жактары менен болгон учурда - банктан жана/же аффилирленген жактардан мындай аффилирленген жактар менен банктын ортосундагы операцияларды, бүтүмдөрдү (түздөн-түз же кыйыр) токтотула турушун талап кылууга; 

3) банктык холдинг компаниясы менен болгон учурда - банктык холдинг компаниясынан банк ишин контролдоону, анын ичинде акциялар боюнча түздөн-түз же кыйыр добуш берүү укугун жүзөгө ашырууну токтото турууну талап кылууга; 

4) банктын олуттуу катышуучулары тарабынан контролдонуучу компаниялар менен болгон учурда - олуттуу катышуучудан төмөнкүлөрдү талап кылууга: 

а) банк ишине катышууну токтото турууну, анын ичинде акциялар боюнча түздөн-түз же кыйыр добуш берүү укугун жүзөгө ашырууну токтото турууну; 

б) банк менен олуттуу катышуучу жана/же банк менен банктын олуттуу катышуучусун контролдогон компаниянын ортосунда түздөн-түз жана кыйыр операциялардын, бүтүмдөрдүн жүзөгө ашырылышын токтото турууну; 

5) банктын туунду же көз каранды компаниясы менен болгон учурда - компания андан ары банктын туунду же көз каранды компаниясы болуп саналбагандай деңгээлге чейин банктын өз инвестицияларын азайтуусун талап кылууну; 

6) банктык холдингдик компания менен болгон учурда - банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксатын жокко чыгарууну жана акциялардын тиешелүү топ-томун сатууну талап кылууну; 

7) банктын башкы компаниясынын туунду компаниясы менен болгон учурда - банктык холдингдик компаниянын туунду компанияны, же болбосо банкты контролдоону токтотуусун талап кылууну; 

8) банктын олуттуу катышуучусу болуп саналган компаниялар менен болгон учурда - банктын капиталына чектүү катышууну сатып алууга уруксатын жокко чыгарууну жана банкка олуттуу катышууну токтотууну талап кылууну; 

9) банктын олуттуу катышуучулары контролдогон юридикалык жактар менен болгон учурда - банктын олуттуу катышуучусу болуу укугуна уруксатты жокко чыгарууну жана банкка олуттуу катышууну токтотууну талап кылууну. 

3. Ушул берененин 2-бөлүгүнүн 3-9-пункттарында көрсөтүлгөн учурларда, акциялар боюнча добуштар банктын акционерлеринин чогулушунун кворумун эсептөөдө жана чечим кабыл алууда эске алынбайт. Эгерде мындай акциялар боюнча добуштардын саны маңызы боюнча чечимдин кабыл алынышына таасирин тийгизсе, мурда кабыл алынган бардык чечимдер жараксыз деп эсептелет. Улуттук банктын талабы боюнча бузуу аныкталган жак акциялардын тиешелүү пакетин белгиленген мөөнөт ичинде аны менен байланыштуу болбогон жактарга сатууга милдеттүү. Мындай болбогон учурда, Улуттук банк сотко ушул жактын акцияларын мажбурлап ажыратуу жөнүндө арызы менен кайрылат. 

4. Ушул берененин 2-бөлүгүнүн 1, 2 жана 4-пункттарында көрсөтүлгөн учурларда, эгерде бүтүмдөр Улуттук банктын талаптарын бузуу менен жүзөгө ашырылса, анда мындай бүтүмдөр алдын ала жараксыз болуп саналат. Улуттук банк жараксыз бүтүмдүн жараксыздыгынын кесепеттерин колдонуу жөнүндө талап менен сотко кайрылууга укуктуу. 

10-глава. Банктарга карата колдонулуучу таасир этүү чаралары 

84-берене. Жалпы жоболор 

1. Улуттук банк банкка, анын акционерлерине жана кызмат адамдарына, ошондой эле банктык топко карата ушул Мыйзамда каралган таасир этүү чараларын колдонот. 

2. Улуттук банк тарабынан таасир этүү чараларын колдонуунун максаты Кыргыз Республикасынын банктарынын жана бүтүндөй банк системасынын туруктуулугун жана бекемдигин колдоо үчүн көйгөйлөргө алдын ала ыкчам чара көрүү, түзөтүүлөрдү киргизүү жана четтетүү, аманатчылардын, башка керектөөчүлөрдүн жана башка кредиторлордун кызыкчылыктарын коргоо болуп саналат. 

3. Улуттук банк тарабынан таасир этүү чаралары ушул Мыйзамда каралган негиздер боюнча, анда каралган учурларда жана тартипте колдонулат. Банкка карата таасир этүү чараларын колдонуунун максатка ылайыктуулугун, түрүн (түрлөрүн айкалыштыруу) жана тартибин Улуттук банк өз алдынча аныктайт. 

Улуттук банк алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбанын белгилерин белгилейт жана ага карата банктардын, алардын кызмат адамдарынын катыштыгын аныктайт, ошондой эле алгылыксыз жана кооптуу банктык тажрыйбага катыштыгынын укуктук кесепеттерин аныктайт. 

4. Улуттук банк банктарга карата таасир этүү чараларын колдонуу менен, банктык тажрыйбанын жогорку стандарттарын жана Кыргыз Республикасынын финансы жана банк тутумдарынын туруктуулугун сактоонун зарылдыгын жетекчиликке алууга тийиш. Ал банктын акционерлеринин, кызмат адамдарынын, банк менен байланыштуу жактардын жана бардык башка жактардын таасири алдында болууга, же болбосо Улуттук банк тарабынан колдонулуучу таасир этүү чараларынан улам алар тартуучу потенциалдуу чыгымдарды көңүлгө алууга укугу жок. 

5. Жарыялоо банктын аманатчыларынын жана башка кредиторлорунун кызыкчылыктарына, Кыргыз Республикасынын банк системасынын туруктуулугуна, коопсуздугуна жана бүтүндүгүнө зыян келтириши мүмкүн болгон учурдан тышкары, ошондой эле Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген башка учурларды кошпогондо, Улуттук банктын банктарга карата колдонулган таасир этүү чаралары жөнүндө, ошондой эле мындай чаралардын кандай болбосун өзгөрүүлөрү же токтотулганы жөнүндө маалыматтарды жарыялайт. Аталган маалыматты жарыялоонун мөөнөттөрү жана тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. Мындай маалыматтардын жарыяланышы банктык сырды ачыкка чыгаруу болуп саналбайт. 

85-берене. Таасир этүү чараларын колдонуунун негиздери 

1. Ушул Мыйзам жана Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдары, ошондой эле террористтик ишти каржылоого жана кылмыштуу кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен белгиленген ченемдердин, талаптардын жана чектөөлөрдүн бузулушу таасир этүү чараларын колдонуу үчүн негиз болуп саналат. 

2. Таасир этүү чаралары ушул Мыйзамда каралган башка учурларда да колдонулат. 

86-берене. Таасир этүү чаралары 

Таасир этүү чараларына төмөнкүлөр кирет: 

1) жазма буйруктар: 

а) бузууларды четтетүү тууралуу; 

б) ишти ылайык келтирүү жөнүндө; 

в) белгилүү бир иш-аракеттерди аткаруу жөнүндө; 

2) дайындалуучу айып пул: 

а) банкка - уставдык капиталдын минималдуу өлчөмүнүн ченеминен он пайыздан көп эмес өлчөмдө; 

б) банктын кызмат адамына - төлөмдөрдүн бардык түрлөрүн (кызматтык маянаны, сый акыларды, бонустарды ж.б.) кошуп алганда, орточо жылдык сый акыдан көп эмес өлчөмдө; 

в) банктык эмес финансы-кредит уюмдарына жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү жана башка юридикалык жактарга - активдердин баланстык наркынан он пайыздан көп эмес өлчөмүндө жана алардын кызмат адамдарына - төлөмдөрдүн бардык түрүн (кызматтык маянаны, сый акыларды, бонустарды ж.б.) кошуп алганда, орточо жылдык сый акыдан ашпаган өлчөмдө; 

3) талаптар: 

а) банкты финансылык жактан чыңдоо, кайра түзүмдөштүрүү жана/же кайра уюштуруу боюнча иш-чараларды өткөрүү жөнүндө; 

б) банкка кайталап/атайын тышкы аудит жүргүзүү жөнүндө; 

в) Улуттук банк тарабынан белгиленген мөөнөттүн ичинде банктын акцияларын сатуу жөнүндө; 

г) административдик чыгымдарды кыскартуу жөнүндө; 

д) банктын уюштуруу түзүмүн өзгөртүү жөнүндө; 

е) банктын саясатын, жоболорун, жол-жоболорун жана башка ички ченемдик документтерин өзгөртүү жөнүндө; 

4) экономикалык ченемдерди жана талаптарды жогорулатуу; 

5) төмөнкүлөрдү чектөө же тыюу салуу: 

а) банктын мүлкүн жана/же акча каражаттарын тескөөгө; 

б) пайданы бөлүштүрүүгө жана/же сыйлоо сый акыларын төлөөгө; 

в) инвестицияларды жана кыймылсыз мүлк, баалуу кагаздар менен бүтүмдөрдү жана башка бүтүмдөрдү жасоого; 

г) банктык операциялардын айрым түрлөрүн жүзөгө ашырууга; 

д) банктын туунду компанияларын, филиалдарын, өкүлчүлүктөрүн жана башка түзүмдүк бөлүмдөрүн түзүүгө; 

е) банк менен байланышы бар жактар менен операцияларды жана бүтүмдөрдү жүргүзүүгө; 

ж) акционердин банктын ишине андан ары катышуусуна; 

б) кызмат адамдарын иштен четтетүүгө же бошотууга, башкаруу органдарын алмаштырууга; 

7) атайын режимди киргизүүгө: 

а) түздөн-түз банктык көзөмөлдү киргизүү; 

б) убактылуу администрацияны киргизүү; 

8) ушул Мыйзамда каралган негиздер боюнча лицензияларды кайтарып алуу. 

87-берене. Таасир этүү чараларын колдонуу жана даттануу тартиби 

1. Банктарга карата таасир этүү чараларын колдонуу тартибин Улуттук банк белгилейт. 

Жазма буйрук жана айып пул таасир этүүнүн негизги сыяктуу эле, кошумча чарасы да болуп саналат. 

2. Банктарга карата колдонулуучу таасир этүү чаралары эгерде Улуттук банктын тиешелүү документинде, башкача белгиленбесе, ага кол коюлган күндөн тартып күчүнө кирет. 

Таасир этүү чаралары аткаруу үчүн милдеттүү болуп саналат. Улуттук банктын таасир этүү чараларын аткарбоо же талаптагыдай эмес аткаруу лицензияны кайтарып алууга чейинки таасир этүүнүн башка чараларын көрүү үчүн негиз болуп саналат. 

3. Банкка карата колдонулган таасир этүү чарасы Улуттук банктын чечими менен жокко чыгарылышы мүмкүн. 

4. Таасир этүү чарасы бузуулар табылган күндөн тартып он эки айдан кечиктирбестен колдонулушу мүмкүн. 

5. Ушул Мыйзамга ылайык банктын кызмат адамдарынын жоопкерчилигин кароодо, Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарынын ченемдеринин бузулушу белгилүү болгону, ошондой эле мындай бузуулардын алдын алуу же четтетүү үчүн мүмкүн болгон бардык чаралардын көрүлгөнү жөнүндө, анын ичинде банктын коллегиялык башкаруу органы тарабынан добуш берүү аркылуу чечимдер кабыл алынганы тууралуу Улуттук банкка өз убагында маалымдоо фактору эске алынат. 

6. Банктарга жана алардын кызмат адамдарына карата ушул Мыйзамга ылайык колдонулуучу таасир этүү чаралары административдик жоопкерчилик чараларына кирбейт. 

7. Банктарга карата таасир этүү чараларын колдонуу тууралуу Улуттук банктын чечими ушул Мыйзамда белгиленген тартипте даттанылышы мүмкүн. 

V БӨЛҮМ. БАНКТЫ ФИНАНСЫЛЫК ЖАКТАН ЧЫҢДОО. УБАКТЫЛУУ АДМИНИСТРАЦИЯ ЖАНА КАЙРА ТҮЗҮМДӨШТҮРҮҮ 

11-глава. Банкты финансылык жактан чыңдоо 

88-берене. Банкты финансылык жактан чыңдоо планы 

1. Банкта финансылык кыйынчылыктар жана көйгөйлөр келип чыккан учурга карата Директорлор кеңеши тарабынан бекитилген банкты финансылык жактан чыңдоо планы болууга тийиш. 

2. Банкты финансылык жактан чыңдоо планында банктын үзгүлтүксүз жана туруктуу ишин калыбына келтирүү боюнча адекваттуу чаралар, ыкмалар жана ресурстар каралууга тийиш. Банк банкты финансылык жактан чыңдоо планынын адекваттуулугуна баалоо жүргүзүүгө милдеттүү. 

3. Банкты финансылык жактан чыңдоо планы, жаңылоону кошуп алганда Улуттук банк менен макулдашылууга тийиш. Банкты финансылык жактан чыңдоо планын түзүүгө жана жаңылоого карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

4. Эгерде банк банктык топтун бөлүгү болуп саналган учурда, банктык топту финансылык жактан чыңдоо боюнча банктын кошумча планы болууга тийиш. Ушул главанын талаптары банктык топко жайылтылат. 

5. Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында каралган учурларда, Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарда финансылык кыйынчылыктар жана көйгөйлөр келип чыккан учурга карата финансылык жактан чыңдоо планы болууга тийиш. Финансылык жактан чыңдоо планына карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

89-берене. Улуттук банктын талабы боюнча банкты финансылык жактан чыңдоо 

1. Улуттук банк кандай убакта болбосун банктан финансылык жактан чыңдоо планында каралган чаралардын, ошондой эле Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык өз каалоосу боюнча кандай болбосун башка чаралардын колдонулушун талап кыла алат. 

2. Улуттук банктын талабына ылайык банктын Директорлор кеңеши банкты финансылык жактан чыңдоо программасын бекитүүгө милдеттүү. 

3. Улуттук банктын талабы коюлган күндөн тартып банк пайданы бөлүштүрүү, дивиденддерди төлөө, акционерлердин алдында кандай болбосун финансылык милдеттенмелерди аткаруу жөнүндө, ошондой эле эмгек акыны кошпогондо, банктын кызмат адамдарына жана кызматкерлерине кандай болбосун сый акыларды төлөө жөнүндө чечимдерди кабыл алууга укугу жок. 

4. Банкты финансылык жактан чыңдоо боюнча чаралар көрүлүп жаткан мезгилде Улуттук банк, эгерде бул банктын финансылык абалынын начарлашына же банкроттукка алып келе турган болсо, банктын акчалай милдеттенмеси боюнча кредиторлордун талаптарын канааттандырууга тыюу салууга же чектөөлөрдү киргизүүгө укуктуу. 

12-глава. Убактылуу администрация 

90-берене. Жалпы жоболор 

1. Убактылуу администрация - ушул Мыйзамга ылайык таасир этүү чаралары катары Улуттук банк тарабынан киргизилүүчү банкты башкаруунун жана ишинин атайын режими. 

2. Убактылуу администрация төмөнкү максаттарда киргизилет: 

1) активдердин, документтердин жана маалыматтардын сакталышын камсыз кылуу үчүн банкка контролдоону белгилөө; 

2) банктагы иштин айкын абалын белгилөө жана анын андан аркы ишин аныктоо; 

3) банктын аманатчыларынын жана башка кредиторлордун укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоо, Кыргыз Республикасынын банк системасынын туруктуулугун жана коопсуздугун камсыз кылуу. 

3. Убактылуу администрация алты айга чейинки мөөнөткө киргизилет. Убактылуу администрациянын иштөө мөөнөтү алты айдан көп эмес мөөнөткө, бир жолу узартылышы мүмкүн. 

4. Убактылуу администрация убактылуу администрациянын иштөө мөөнөтү бүткөндө, же болбосо Улуттук банктын чечими боюнча мөөнөтүнөн мурда токтотулат. 

5. Улуттук банктын убактылуу администрация киргизүү жөнүндө чечими белгиленген тартипте банктын башкаруу органдарына жана кызыкдар жактарга жеткирилет. 

6. Улуттук банк убактылуу администрация мезгилинде кандай убакта болбосун банктын лицензиясын кайта кайтарып алууга жана аны мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоого укуктуу. 

7. Улуттук банктын убактылуу администрация киргизүү жана анын ишин токтотуу жөнүндө чечими жалпыга маалымдоо каражаттарында жана Улуттук банктын расмий интернет-сайтында жарыяланат. 

8. Ушул главанын жоболору Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактарга алардын өзгөчөлүгүнө жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын талаптарына ылайык жайылтылат. 

91-берене. Убактылуу администрация киргизүүнүн негиздери 

1. Улуттук банк төмөнкү негиздердин кайсынысы боюнча болбосун банкка убактылуу администрация киргизүүгө милдеттүү: 

1) банктын өздүк капиталынын өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленген өздүк (жөндөөчү) капиталдын минималдуу өлчөмүнүн кеминде жетимиш беш пайызын түзсө; 

2) капиталдын адекваттуулук коэффициенттеринин кайсынысы болбосун Улуттук банк белгилеген коэффициенттин маанисинин өлчөмүнүн элүү пайызынан азды түзсө; 

3) төлөм мөөнөтү келип жеткенден кийинки беш жумуш күнү ичинде банк карыздык милдеттенмелер боюнча кредиторлордун укук ченемдүү талаптарын канааттандырууга жөндөмсүз болсо. 

2. Улуттук банк төмөнкү негиздердин кайсынысы боюнча болбосун банкка убактылуу администрация киргизүүгө укуктуу: 

1) банк капиталга карата талаптарды бузса жана/же Улуттук банктын баасы боюнча банктын финансылык абалы олуттуу начарлайт деп эсептөөсүнө негиздер болсо; 

2) ушул Мыйзамга ылайык лицензияларды кайра чакыртып алуу үчүн кандай болбосун негиздер болсо; 

3) банктын башкаруу органдарынын ортосунда анын ишинин үзгүлтүккө учурашына алып келүүчү пикир келишпестиктер болсо жана/же банктын өз ыктыяры менен жоюлушуна баш тарткан учурду кошуп алганда, банктын башкаруу органдары же кызмат адамдары өз иш-милдеттерин аткара албай, банкты башкарууга мүмкүн болбой калганда; 

4) ушул Мыйзамда каралган башка негиздер. 

92-берене. Убактылуу администрация киргизүүнүн кесепеттери 

1. Банкка убактылуу администрация киргизилген учурдан тартып төмөнкү кесепеттер келип чыгат: 

1) банктын башкаруу органдарынын жана кызмат адамдарынын ыйгарым укуктары токтотула турат жана убактылуу администрацияга өтөт. Юридикалык жак катары банктын атынан убактылуу администрация гана чыгууга укуктуу. Ким болбосун, банктын атынан кандай болбосун иш-аракеттерди жасабасын, бардыгы жараксыз деп эсептелет; 

2) эгерде Улуттук банк тарабынан башкасы белгиленбесе, бардык банктык операциялар, бүтүмдөр жана башка иштер токтотула турат; 

3) банктын ишенимдүү башкарууда турган мүлкүн кошпогондо, банктан карыздарды өндүрүү жөнүндө соттук актыларды аткаруу токтотула турат; 

4) банк тарап катары чыгуучу жарандык жана экономикалык иштер боюнча сот өндүрүшү токтотула турат; 

5) ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдардын банкка карата кабыл алынган кандай болбосун мажбурлоочу актыларын аткаруу токтотула турат; 

6) банктын бардык карыздык милдеттенмелери, анын ичинде бюджетке милдеттүү төлөмдөрдү төлөө боюнча пайыздарды, үстөк айыпты жана башка финансылык санкцияларды кошуп эсептөө токтотулат; 

7) пайданы бөлүштүрүү, дивиденддерди төлөө, акционерлердин алдында башка кандай болбосун финансылык милдеттенмелерди аткаруу, ошондой эле банктын кызмат адамдарына жана кызматкерлерине кандай болбосун сый акыларды (белгиленген эмгек акыны кошпогондо, сый акылар, бонустар жана башка дем берүүчү төлөмдөр) төлөө токтотулат. 

2. Убактылуу администрация мезгилинде банктык операцияларды жана төлөмдөрдү, ошондой эле башка иштерди жүргүзүү тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

3. Улуттук банктын чечими боюнча убактылуу администрация банкка байланышы жок жактардын аманаттары боюнча төлөмдөрдү ишке ашырышы мүмкүн. 

4. Улуттук банктын макулдугу менен ушул Мыйзамда каралган төлөм системаларында жана баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системаларында биротоло эсептешүүлөрдүн эрежелери колдонулушу мүмкүн. 

5. Банк убактылуу администрация ушул Мыйзамга ылайык банктын атынан жүргүзгөн бардык операциялар жана бүтүмдөр боюнча толук жоопкерчилик тартат. 

6. Убактылуу администрация мезгилинде эмгек акыны төлөө жана кызматкерлердин өмүрүнө жана ден соолугуна келтирилген зыяндын ордун толтуруу токтотулбайт. 

7. Кызмат көрсөтүүлөрдү берүүчүлөр (электр энергиясы, суу, байланыш, күзөт жана башка кызматтар) убактылуу администрациянын киргизилишине байланыштуу банк менен түзүлгөн кызмат көрсөтүү келишимдерин бир тараптуу негизде токтотууга укугу жок. 

93-берене. Убактылуу администратор 

1. Кынтыксыз ишкердик абройго ээ, финансы-банк системасында беш жылдан кем эмес иш тажрыйбасы бар жана Улуттук банк тарабынан белгиленген квалификациялык жана башка талаптарга жооп берген жеке адамдар убактылуу администратор болуп дайындалышы мүмкүн. Улуттук банктын кызматчылары убактылуу администратор боло алышпайт. 

2. Убактылуу администратор Улуттук банк менен түзүлгөн келишимдин негизинде иш алып барат. 

3. Кызыкчылыктардын кагылышуусун болтурбоо максатында убактылуу администратордун кызмат ордуна талапкер адам белгиленген форма боюнча өзү жана иш кызыкчылыктары жөнүндө толук маалыматтарды Улуттук банкка берүүгө милдеттүү. 

4. Убактылуу администратордун жана ал ишке тарткан, Улуттук банктын кызматчылары болуп саналбаган адистердин эмгегине акы төлөө банктын каражаттарынын эсебинен жүргүзүлөт. Убактылуу администратор дайындалган банкта убактылуу администратордун жана ал ишке тарткан, Улуттук банктын кызматчылары болуп саналбаган адистердин эмгегине акы төлөө үчүн ликвиддүү каражаттар болбогон учурларда, Улуттук банктын чечими боюнча бул чыгашалар Улуттук банктын өздүк каражаттарынын эсебинен төлөнөт. Ушул чыгашалар убактылуу администратор дайындалган банктын сарптоолоруна киргизилет. Убактылуу администрациянын курамына тартылган Улуттук банктын кызматчыларынын эмгек акыларын төлөө Улуттук банктын өздүк каражаттарынын эсебинен жүргүзүлөт. 

Ушул бөлүктүн биринчи абзацына ылайык Улуттук банк тарабынан жүзөгө ашырылган чыгашалар убактылуу администрациянын иши токтотулган учурда банк тарабынан, ал эми банкка карата мажбурлап жоюу жол-жобосу башталган учурда - ушул Мыйзамдын 122-беренесинде белгиленген кредиторлордун талаптарын канааттандыруунун кезектүүлүгүнө ылайык жоюлат. 

5. Убактылуу администрациянын чыгашаларынын сметасы убактылуу администратор тарабынан түзүлөт жана Улуттук банк менен макулдашылат. Убактылуу администратор убактылуу администрациянын чыгашалары боюнча Улуттук банк белгилеген тартипте жана мөөнөттөрдө отчет берет. 

6. Убактылуу администратордун жарандык жоопкерчилиги милдеттүү түрдө камсыздандырылууга тийиш. Камсыздандыруучуга карата талаптар жана камсыздандыруу шарттары Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

94-берене. Убактылуу администратордун ыйгарым укуктары жана анын ишин уюштуруу 

1. Убактылуу администратор өз ыктыярдуу жоюлуу жөнүндө чечимди кабыл алуу боюнча ыйгарым укуктарды кошпогондо, устав жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдары боюнча банктын башкаруу органдарынын бардык ыйгарым укуктарын жүзөгө ашырат. 

Акционерлердин жалпы чогулушу ишин өзгөртүү жана микрофинансылык компанияга кайра катталуу жөнүндө чечим кабыл алышы мүмкүн, ал убактылуу администратор тарабынан бекитилет. 

2. Убактылуу администратор ушул Мыйзамда каралган максаттарга жетүү үчүн өз ыйгарым укуктарын жүзөгө ашырат. Убактылуу администратор банктын, анын аманатчыларынын жана башка кредиторлордун эң мыкты кызыкчылыгында ак ниет жана акыл ченемдүүлүк менен иш алып барууга тийиш. 

3. Убактылуу администратор өз иш-аракеттерин Улуттук банк менен координациялайт жана ага отчет берет. Убактылуу администратор операцияларды жана төлөмдөрдү Улуттук банктын уруксаты менен жүзөгө ашырат. 

4. Убактылуу администратордун ишин уюштуруу жана отчет берүү тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

95-берене. Убактылуу администратордун корутундусу 

Убактылуу администратор банкка убактылуу администрация киргизилген күндөн тартып он беш календардык күндөн кечиктирбестен, банктын финансылык абалына жүргүзүлгөн талдоонун жана анын ишин баалоонун натыйжалары боюнча Улуттук банкка төмөнкү сунуштамалардын бирин камтыган корутунду берет: 

1) көйгөйлөрдүн четтетилгенине байланыштуу же болбосо алар четтетилгенден кийин банктын өз алдынча ишин кайра жаңыдан баштоо; 

2) банктын лицензиясын кайра кайтарып алуу жана мажбурлап жоюуну баштоо; 

3) банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча ушул Мыйзамда каралган иш-чараларды жүргүзүү; 

4) банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун сунушу боюнча ишин өзгөртүү жана микрофинансылык компанияга кайра катталуу боюнча иш-чараларды жүргүзүү. 

13-глава. Банкты кайра түзүмдөштүрүү 

96-берене. Банкты кайра түзүмдөштүрүү жөнүндө жалпы жоболор 

1. Банкты кайра түзүмдөштүрүү - бул аманатчылардын жана башка кредиторлордун кызыкчылыктарын коргоо, банктык же төлөм системалары үчүн банктын системалуу мааниге ээ иш-милдеттердин үзгүлтүксүздүгүн сактоо, ошондой эле банк жана финансы системаларынын туруктуулугун камсыз кылуу максатында банкка карата колдонулуучу чаралардын комплекси. Банкты кайра түзүмдөштүрүү төмөнкү чараларды өз-өзүнчө же комплекстүү түрдө колдонуу аркылуу жүргүзүлөт: 

1) банкты кайра капиталдаштыруу; 

2) банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу; 

3) "өтмө банкты" түзүү. 

2. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча кандай болбосун чараларды жүзөгө ашырууда банктын кредиторлорунун банкты мажбурлап жоюуда келип чыгуучу жагдайларга салыштырмалуу алардын абалын начарлатпоого тийиш. 

3. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды колдонуунун алдында Улуттук банк белгилеген тартипте активдер жана милдеттенмелер бааланууга тийиш. 

4. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча чаралар Улуттук банктын ушул Мыйзамда каралган таасир этүү чараларын колдонуу боюнча ыйгарым укуктарын чектебейт. 

5. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды ишке ашырууда кандай болбосун чечимдер жана иш-аракеттер сот тарабынан токтотула турууга тийиш эмес. Кызыкдар жактар өз укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоо үчүн сотко кайрылууга укуктуу. 

6. Улуттук банктын чечими менен кайра түзүмдөштүрүлүүчү банк ушул Мыйзамга ылайык мажбурлап жоюлууга кириптер кылынышы мүмкүн. 

7. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча чаралар убактылуу администратор тарабынан убактылуу администрация режиминин алкагында Улуттук банктын макулдугу менен жүзөгө ашырылат. Банкты кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды жүзөгө ашыруунун өзгөчөлүктөрү Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

97-берене. Банкты кайра капиталдаштыруу 

1. Банкты кайра капиталдаштыруу - бул кошумча капиталды киргизүү, чыгымдарды жабуу, акционерлердин жана банкка байланыштуу жактардын алдындагы милдеттенмелерди кошуп алганда, банктын милдеттенмелерин капиталга өзгөртүп түзүү, ошондой эле мыйзамдарга каршы келбеген башка ыкмалар аркылуу капиталды өзгөртүү, активдердин түзүмүн жана пассивдердин түзүмүн өзгөртүү. 

2. Эгерде ушул беренеде башкача белгиленбесе, банкты кайра капиталдаштыруу боюнча чараларды жүргүзүүдө банктын акционерлеринин жана кредиторлорунун макулдугу талап кылынбайт. 

3. Банкты кайра капиталдаштыруу төмөнкүдөй жүзөгө ашырылат: 

1) акционерлердин акцияларынын жана башка капиталдык эсептеринин (резервдердин, бөлүштүрүлбөгөн пайданын ж.б.) эсебинен чыгымдарды жабуу аркылуу. Мында ушундай акциялар жокко чыгарылат; 

2) банктын акционерлеринин жана банкка байланыштуу жактардын алдында анын милдеттенмелеринин эсебинен чыгымдарды жабуу же мындай милдеттенмелерди банктын капиталына өзгөртүп түзүү аркылуу. Мында ушундай милдеттенмелер токтотулат; 

3) жаңы акциялардын эмиссиясы жана аларды сатуу аркылуу; 

4) субординацияланган кредитти тартуу аркылуу; 

5) башка чараларды көрүү аркылуу. 

4. Банктын милдеттенмелерин төмөнкүлөргө карата капиталга өзгөртүп түзүүгө жол берилбейт: 

1) банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзам боюнча корголууга тийиш болгон аманаттар боюнча; 

2) кредиторлордун күрөө предметинин наркынан ашпаган суммадагы күрөө менен камсыз кылынган талаптары боюнча; 

3) банктын каражаттарынан бөлөк эске алынган кардарлардын алдындагы; 

4) эмгек акы, жөлөк пулдар боюнча, ошондой эле банк кызматкеринин өмүрүнө жана ден соолугуна келтирилген зыяндан улам келип чыккан милдеттенмелерге; 

5) банктын бюджетке жана бюджеттен тышкаркы башка фонддорго милдеттүү төлөмдөрү боюнча. 

5. Системалуу банкты кайра капиталдаштырууга катышуу тууралуу чечим Улуттук банктын сунушу боюнча Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан кабыл алынат. Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан бөлүнүүчү каражаттарды тартуу менен системалуу мааниге ээ банкты кайра капиталдаштыруу, ушул берененин 3-бөлүгүнүн 1 жана 2-пункттарында көрсөтүлгөн чаралар жүргүзүлгөндөн кийин жүзөгө ашырылат. 

6. Улуттук банктын каражаттарынын эсебинен же анын кепилдиги менен кайра капиталдаштырууну жүзөгө ашырууга тыюу салынат. 

7. Системалуу мааниге ээ банкты кайра капиталдаштырууга Улуттук банктын макулдугу менен башка жактар катыша алышат. 

8. Банкты кайра капиталдаштыруу боюнча чаралардын тартиби жана шарттары Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

98-берене. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу 

1. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу жүзөгө ашырылат, эгерде Улуттук банктын баалоосу боюнча: 

1) банкты банкрот деп таануунун айкын коркунучу болсо жана мындай чечимди кабыл албоо аманатчылардын жана банкка байланышы жок башка кредиторлордун абалын начарлатышы мүмкүн болсо; 

2) мындай чечим аманатчыларды жана банкка байланышы жок башка кредиторлорду коргоону камсыз кылуунун, ошондой эле депозиттик базаны сактоонун эң мыкты ыкмасы болуп саналса; 

3) мындай чара финансы жана банк системасынын туруктуулугун, коопсуздугун сактоо, калктын банктарга ишениминин кетишине жол бербөө үчүн зарыл болсо. 

2. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүүдө же сатууда банктын активдеринин жана милдеттенмелеринин бардыгы же анын кандайдыр бир бөлүгү кандай болбосун көлөмдө жана катышта өткөрүлүп берилиши же сатылышы мүмкүн. 

3. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу рыноктук шарттарда жүзөгө ашырылат. Банктын активдерин сатуудан түшкөн каражаттар кайра түзүмдөлүүчү банкка жиберилет. 

4. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу учурунда аларды кабыл алуучу же сатып алуучу жактын тиешелүү лицензиясы же уруксаты болууга тийиш. 

5. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу банктын кредиторлорунун жана акционерлеринин, ошондой эле башка кызыкдар жактардын макулдугун талап кылбайт. 

6. Улуттук банк жалпыга маалымдоо каражаттарына жана Улуттук банктын интернет-сайтына банктын активдерин, милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу жөнүндө билдирүүнү жарыялайт. 

7. Биринчи кезекте банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык корголууга тийиш болгон аманаттар боюнча банктын милдеттенмелери өткөрүлүп берилет. 

8. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу аманатчылардын жана башка кредиторлордун укуктарын бузуу болуп саналбайт. 

9. Банктын кредиторлору, акционерлери жана менчиги, милдеттенмелери жана укуктары өткөрүлүп берилбеген же сатылбаган башка жактар башкаларга өткөрүлүп берилген же сатылган активдерге, милдеттенмелерге жана укуктарга кандай негиздер болбосун талапкер болууга же өз укуктарын билдирүүгө укугу жок. 

99-берене. Депозиттерди коргоо фондунун каражаттарын пайдалануу 

1. Банктын активдерин жана милдеттенмелерин өткөрүп берүү же сатуу боюнча чараларды жүзөгө ашыруунун жүрүшүндө Депозиттерди коргоо фондунун каражаттары депозиттерди коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган менен Улуттук банктын ортосунда макулдашылган көлөмдө жана шарттарда пайдаланылышы мүмкүн. 

2. Депозиттерди коргоо фондунун каражаттары аманаттар боюнча милдеттенмелерди башка банкка өткөрүүдө банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык коргоого алынууга тийиш болгон аманаттарга карата гана пайдаланылат. 

3. Ушул беренеге ылайык Депозиттерди коргоо фонду тарабынан бөлүнүүчү каражаттардын суммасы банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык кепилдик учур келгенде аманаттар боюнча төлөө суммасынан ашпоого тийиш. 

4. Депозиттерди коргоо фондунун каражаттарын ушул берененин максаттары үчүн пайдалануу кепилдик учуру келгендеги төлөөлөргө теңештирилет. Депозиттерди коргоо фондунун каражаттарынын ордун толтуруу кредиторлордун ушул Мыйзамда белгиленген кезектүүлүк тартибинде жүргүзүлөт. 

100-берене. "Өтмө" банкты түзүү 

1. Убактылуу администратор Улуттук банктын макулдугу менен кайра түзүмдөштүрүлүүчү банктын активдеринин жана милдеттенмелеринин базасында "өтмө" банкты уюштурууга укуктуу. 

2. "Өтмө" банкты юридикалык жак катары мамлекеттик каттоо жана Улуттук банктын лицензиясын берүү ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга кайрылган учурдан тартып жетимиш эки сааттын ичинде жүргүзүлөт. 

3. "Өтмө" банкка лицензия берүүнүн тартиби, капиталына жана башка экономикалык ченемдерине карата талаптар Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

4. "Өтмө" банкты уюштуруу тууралуу расмий жарыялоо Улуттук банктын лицензиясын бергенден кийинки күндөн кечиктирилбестен жүргүзүлөт. 

5. Убактылуу администратор "өтмө" банктын акцияларын кыска мөөнөттө, бирок ал түзүлгөн учурдан тартып бир жылдан кечиктирбестен, кандай болбосун жеткиликтүү ыкмада сатып өткөрүүгө милдеттүү. Улуттук банктын чечими боюнча "өтмө" банктын акцияларын сатып өткөрүү мөөнөтү бир жылга чейинки мөөнөткө бир жолу узартылышы мүмкүн. Эгерде "өтмө" банктын акциялары белгиленген мөөнөттө сатып өткөрүлбөсө, анда ал жоюлууга тийиш. "Өтмө" банктын акцияларын сатып өткөрүү менен байланышкан бардык маалымат ачык жана айкын болууга, айрым сатып алуучуларга артыкчылыктарды бербестен, рынок шарттарында жүзөгө ашырылууга тийиш. 

6. "Өтмө" банктын акцияларын сатып өткөрүүдөн түшкөн каражаттар кайра түзүмдөлүүчү банкка жиберилет. 

7. Убактылуу администрация киргизүүнүн ушул Мыйзамда каралган кесепеттери "өтмө" банкка карата колдонулбайт. 

8. "Өтмө" банк түзүлгөн учурдан тартып кирүү төгүмдөрүсүз депозиттерди коргоо системасынын катышуучусу статусуна ээ болот. 

9. "Өтмө" банк юридикалык жак катары кайра түзүмдөлүүчү банктын укук улантуучусу болуп саналбайт жана ушул Мыйзамга ылайык ага өткөрүлүп берилген милдеттенмелерден тышкары, анын кандай болбосун милдеттенмелери үчүн жоопкерчилик тартпайт. 

10. Активдерди жана милдеттенмелерди "өтмө" банкка өткөрүп берүү ушул Мыйзамдын 98-беренесинин эрежелери боюнча жүргүзүлөт. 

101-берене. Кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды жүзөгө ашырууда Улуттук банктын башка кызыкдар жактар менен өз ара аракеттенүүсү 

1. Улуттук банк банктарды кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды жүзөгө ашырган учурларга карата, анын ичинде Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети жана башка кызыкдар органдар менен макулдашылган иш-чаралардын планы болууга тийиш. 

2. Улуттук банк банктык топко карата көзөмөлдөө иш-чараларын жүзөгө ашыруу боюнча чет өлкөлүк ыйгарым укуктуу органдар менен өз ара аракеттенет. 

VI БӨЛҮМ. УЛУТТУК БАНКТЫН ЧЕЧИМДЕРИНЕ СОТКО ЧЕЙИНКИ ДАТТАНУУ ЖАНА СОТКО ДАТТАНУУ 

14-глава. Улуттук банктын чечимдерин сотко чейин даттануу жана сотко даттануу 

102-берене. Сотко чейинки даттануунун тартиби жана мөөнөттөрү 

1. Улуттук банктын чечимдерине сотко чейин даттануу милдеттүү болуп саналат. Улуттук банктын Башкармасынын сотко даттанылуучу чечимдерин кошпогондо, Улуттук банктын бардык чечимдерине сотко чейин даттанууга болот. 

2. Сотко чейинки даттануу Улуттук банктын чечиминин колдонулушун токтото тура албайт. 

3. Улуттук банктын чечимдерине сотко чейин даттануу Улуттук банктын тиешелүү чечимин алган күндөн тартып жыйырма жумуш күнүнөн кечиктирилбеген мөөнөттө жүзөгө ашырылат. 

4. Улуттук банк даттануу келип түшкөн күндөн тартып отуз календардык күндөн кечиктирилбеген мөөнөттө даттануунун маңызы боюнча карайт. Улуттук банк даттанууну кароо мөөнөтүн отуз календардык күнгө бир жолу узартууга укуктуу. 

5. Улуттук банктын чечимдерине сотко чейинки даттануу тартиби Улуттук банк тарабынан белгиленет. 

VII БӨЛҮМ. БАНКТАРДЫ ЖОЮУ 

15-глава. Жалпы жоболор 

103-берене. Банкты жоюу жөнүндө жалпы жоболор 

1. Банкты жоюу ыктыярдуу түрдө жоюу (өзүн-өзү жоюу) же мажбурлап жоюу формасында жүргүзүлөт. Ыктыярдуу түрдө жоюу (өзүн-өзү жоюу) жол-жобосу соттон тышкары тартипте, ал эми банкты мажбурлап жоюу соттук тартипте жүргүзүлөт. 

2. Улуттук банктын лицензияларды кайра кайтарып алуу жөнүндө чечими банкты кандай болбосун формада жоюуга негиз болуп саналат. Улуттук банк банктын лицензиясын банктын демилгеси боюнча (ыктыярдуу түрдө жоюу) же болбосо өз демилгеси боюнча (мажбурлап жоюу) кайра кайтарып алат. 

Улуттук банк ушул мыйзамга ылайык банктын лицензия-сын өз демилгеси боюнча, же болбосо кызыкдар болгон жактардын (акционерлердин, кредиторлордун) өтүнмөлөрүн канааттандыруу тартибинде кайра кайтарып алат. Эгерде Улуттук банк кызыкдар болгон жактардын негиздемелерине макул болбосо, банкты кандай болбосун формада жоюу процесси башталышы мүмкүн эмес. 

Улуттук банктын лицензиясын кайра кайтарып алуу жөнүндө чечими жок болгондо, банктын кредиторлорунун, акционерлеринин же башка кызыкдар жактардын арызы боюнча соттун мажбурлап жоюу жол-жобосунун башталышына тыюу салынат. 

3. Банкты кандай болбосун формада жоюу ушул мыйзамга ылайык гана жүзөгө ашырылат. 

4. Банктарды жоюуга карата Кыргыз Республикасынын башка мыйзамдарынын ченемдерин колдонуу ушул Мыйзамда түздөн-түз каралган учурларда гана колдонулат. 

5. Улуттук банк лицензияны кайра кайтарып алган күндөн тартып эки жумуш күнү ичинде банктын лицензиясы кайра кайтарылып алынганы тууралуу жазуу жүзүндө кабарды депозиттерди коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органга жана юридикалык жактарды каттаган ыйгарым укук-туу мамлекеттик органга жиберүүгө милдеттүү. 

6. Улуттук банк үч жумуш күнү ичинде банктын лицензиясы кайра кайтарылып алынганы жөнүндө билдирүүнү расмий интернет-сайтка жана республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарына жарыялоого милдеттүү. 

7. Улуттук банк жоюучунун акыркы отчетун макулдашууну кошуп алганда, бардык жол-жоболор аяктаганга чейин жоюлуп жаткан банктарга мониторингди жүзөгө ашырат. 

8. Бир кезектеги кредиторлордун бирден ашык өлкөдө иш жүргүзгөн жоюлуучу банктын активдерине карата талаптарынын теңдигин камсыз кылуу максатында төмөнкүлөр белгиленет: 

1) Улуттук банк Кыргыз Республикасынын аймагында катталган банктын филиалдары, өкүлчүлүктөрү же туунду компаниялары жайгашкан чет өлкөлөрдүн көзөмөлдөөчү жана башка расмий органдары менен кызматташат, анын ичинде банктык сырды кошуп алганда, банктык көзөмөлдөө жана жоюу жол-жоболорунун алкагында маалыматтарды алмашууну жүзөгө ашырат; 

2) чет өлкөдө филиалы, өкүлчүлүгү же туунду компаниясы бар банкка карата чет өлкөлүк соттор тарабынан кабыл алынган чечимдерди таануу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына жана эл аралык келишимдерине ылайык, Улуттук банктын расмий корутундусун эске алуу менен, Кыргыз Республикасынын соту тарабынан жүзөгө ашырылат. 

9. Жоюлуучу банктын бардык документтеринде, ошондой эле банкты жоюучу менен түзүлгөн келишимдерде банк жоюлуу процессинде турганы жөнүндө жазуу камтылышы керек. 

10. Банктын жоюлушу укук улантууга алып келбейт. 

104-берене. Банкты банкроттукка байланыштуу жоюу 

1. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгүн Улуттук банк аныктайт жана сот тарабынан таанылууга тийиш. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгүн белгилөө аны банкрот деп таануу жана ушул Мыйзамга ылайык мажбурлап жоюуну баштоо жөнүндө арыз менен сотко кайрылуу үчүн негиз болуп саналат. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгү белгиленген учурда банктын лицензиясы кайра кайтарылып алынууга тийиш. 

2. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгү белгиленет, эгерде: 

1) банк төлөө мөөнөтү келип жеткенде он жумуш күнү ичинде карызды төлөө же башка милдеттенмелерди аткаруу боюнча кредитордун укук ченемдүү талаптарын канааттандырууга жөндөмсүз болсо; 

2) банктын өздүк (жөнгө салуучу) капиталынын өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленген өздүк капиталдын минималдуу өлчөмүнүн элүү пайызынан аз пайызын түзсө; 

3) капиталдын адекваттуулугунун кандай болбосун коэффициенти Улуттук банк белгилеген коэффициенттин өлчөмүнүн жыйырма беш пайызынан аз пайызын түзсө; 

4) банктын активдеринин наркы Улуттук банктын эсептөөлөрү боюнча анын милдеттенмелеринин наркынан төмөн болсо. 

3. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгү белгиленгенде жана банк банкрот деп таанылганда төмөнкүлөр эске алынбайт: 

1) карыздарды келечекте төлөө же аны башкача жабуу мүмкүнчүлүгү; 

2) банктын акционерлеринде жана/же потенциалдуу инвесторлорунда банктын активдерине кирбеген финансылык резервдердин олуттуу суммасынын болушу, банктын мурда кирешелүү экени же анын аброю; 

3) банкты банкрот деп таануу учурунда Улуттук банкка белгилүү болбогон же анда болбогон, банк тарабынан берилген кошумча фактылар жана документтер. 

4. Банктын төлөөгө жөндөмсүздүгү белгиленгенде банктын лицензиясы кайра кайтарылып алынат жана банкты мажбурлап жоюу жол-жобосу башталууга тийиш. 

105-берене. Чет өлкөлүк банктын филиалын жоюу 

1. Чет өлкөлүк банктын филиалын жоюу Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен, Кыргыз Республикасынын банктары үчүн каралган тартипте жүзөгө ашырылат. 

2. Чет өлкөлүк банктын филиалынын же чет өлкөлүк банктын өзүнүн жайгашкан өлкөдөгү иштери токтотулганда, анын акча каражаттары жана башка активдери ушул Мыйзамда каралгандардан башкача өткөрүп берилиши/ажыратылышы/алып коюлушу/өндүрүп алынышы мүмкүн эмес. 

3. Чет өлкөлүк банк жоюлган жана талаптарды канааттандыруу үчүн зарыл болгон активдер жетишсиз болгон учурда, чет өлкөлүк банктын филиалынын кредиторлору карызды төлөп берүү талаптары менен чет өлкөлүк банкка кайрылууга укуктуу. 

4. Кыргыз Республикасынын аймагында филиалы бар чет өлкөлүк банк жоюлган учурда, чет өлкөлүк банктын филиалына карата колдонулуучу укук Кыргыз Республикасынын укугу болуп саналат. 

106-берене. Чет өлкөдө филиалы, өкүлчүлүгү же туунду компаниясы бар банкты жоюунун өзгөчөлүктөрү 

Чет өлкөдө филиалы, өкүлчүлүгү же туунду компаниясы бар банкты жоюуда Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдеринде каралган өзгөчөлүктөр менен ушул бөлүмдүн эрежелери колдонулат. 

107-берене. Банктын ыктыярдуу түрдө жоюлушу (өзүн-өзү жоюу) 

1. Банктын ыктыярдуу жоюлушу банктын акционерлеринин жалпы чогулушунда, банктын акционерлеринин жалпы санынын үчтөн экисинен кем эмесинин добушу менен кабыл алынган чечими боюнча, соттон тышкаркы тартипте жүргүзүлөт. Банктын ыктыярдуу жоюлушу Улуттук банктын макулдугу менен гана жүргүзүлөт. 

2. Банктын ыктыярдуу жоюлушу жөнүндө акционерлердин жалпы чогулушунун чечиминен кийин банк бардык аманатчылары менен толук эсептешүү жүргүзүүгө же болбосо банктык аманат келишимдеринен келип чыккан укуктарды жана милдеттенмелерди башка банкка өткөрүп берүүгө, андан кийин лицензияны кайра кайтарып алуу жана банктын ыктыярдуу жоюлуу жол-жобосун баштоо жөнүндө өтүнмө менен Улуттук банкка кайрылууга милдеттүү. 

3. Банктын лицензияны кайра кайтарып алуу жана ыктыярдуу жоюу жол-жобосун баштоо жөнүндө өтүнмөгө төмөнкүлөр тиркелүүгө тийиш: 

1) банкты ыктыярдуу жоюу жөнүндө акционерлердин жалпы чогулушунун чечими; 

2) банктын бардык аманатчылары менен толук эсептешүү жөнүндө же банктык аманат келишимдеринен келип чыккан укуктарды жана милдеттенмелерди башка банкка өткөрүп берүү жөнүндө маалымат; 

3) Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарга жооп берген жоюучунун талапкерлиги; 

4) аудитордук корутунду менен ырасталган банктын акыркы отчеттук күнгө карата финансылык отчеттуулугу; 

5) ыктыярдуу жоюу планы; 

6) тизмеги Улуттук банк тарабынан аныкталуучу башка зарыл маалыматтар. 

4. Улуттук банк бир айлык мөөнөттө банктын өтүнмөсүн кароого жана төмөнкү чечимдердин бирин кабыл алууга милдеттүү: 

1) лицензияны кайра кайтарып алуу, банкты ыктыярдуу түрдө жоюуну баштоо жана жоюучуну дайындоо жөнүндө. Эгерде Улуттук банк банк сунуштаган жоюучунун талапкерлигин канааттандырбаган учурда, Улуттук банк башка жоюучуну дайындоого укуктуу; 

2) ушул берененин талаптарын бузуу менен берилген банктын өтүнмөсүн канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө же болбосо банкты ыктыярдуу жоюу планы Улуттук банктын баалоосу боюнча алгылыксыз болуп саналса; 

3) эгерде Улуттук банктын баалоосу боюнча банктын активдеринин наркы анын милдеттенмелеринин наркынан төмөн болгон учурда, банктын лицензиясын кайра кайтарып алуу жана мажбурлап жоюуну баштоо жөнүндө. 

5. Улуттук банк тарабынан лицензияны кайра кайтарып алуу жана банкты ыктыярдуу жоюуну баштоо жөнүндө чечим кабыл алынгандан кийин, банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун банкты ыктыярдуу түрдө жоюу жөнүндө чечими кайра кайтарылып алынышы же жокко чыгарылышы мүмкүн эмес. 

6. Жоюучунун корутунду отчетун жана банкты жоюу балансын бекитүүнү кошпогондо, Улуттук банк тарабынан лицензия кайра кайтарып алынгандан жана ыктыярдуу жоюу башталгандан тартып акционерлердин жалпы чогулушунун бардык ыйгарым укуктары банктын жоюучусуна өтөт. 

7. Банкты ыктыярдуу жоюуну жүргүзүүнүн тартиби Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен аныкталат. 

108-берене. Банкты мажбурлап жоюу 

1. Банк ишин жүзөгө ашыруу укугуна лицензияны кайра кайтарып алгандан кийин беш жумуш күнү ичинде Улуттук банк ушул Мыйзамда белгиленген тартипте, банкты мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоо жөнүндө арыз менен сотко кайрылат. Сот жоюучуну дайындаганга чейин банктын активдеринин сакталышын камсыз кылуу жана аманатчылардын кызыкчылыктарын коргоо максатында Улуттук банк убактылуу администрацияны дайындайт. Эгерде лицензияны кайра кайтарып алуу учурунда убактылуу администрация иштеп турса, ал сот тарабынан жоюучу дайындалганга чейин өз ыйгарым укуктарын сактап калат. 

2. Жоюучу ушул Мыйзамга ылайык банкты мажбурлап жоюу жол-жобосун жүргүзөт. 

3. Банкты мажбурлап жоюунун жүрүшүндө убактылуу администрацияны киргизүүгө, банкты финансылык жактан чыңдоо жана кайра түзүмдөштүрүү боюнча чараларды көрүүгө, кайра уюштурууну, ошондой эле жарашуу макулдашуусун түзүүгө тыюу салынат. 

4. Мажбурлап жоюу жол-жобосуна кириптер болгон банк өзүнүн милдеттенмелери боюнча өзүнүн бардык активдери жана мүлкү менен толук жоопкерчилик тартат. 

16-глава. Банкты жоюучу 

109-берене. Жоюучунун статусу 

1. Жоюучу Улуттук банктын сунуштамасы боюнча соттун чечими менен дайындалат. Банктын жоюучусунун милдетин аткаруучу талапкерлерди тандоого карата квалификациялык жана башка талаптарды Улуттук банк белгилейт. 

Жоюучу банктын бардык башкаруу органдарынын ыйгарым укуктарына ээ болот жана эгерде ушул Мыйзамда башкасы белгиленбесе, юридикалык жак катары банктын жалгыз мыйзамдуу өкүлү болуп саналат. Жоюучу банктын атынан ишеним катсыз, бардык чыгыш документтерде жана билдирүүлөрдө банкка карата ыктыярдуу же мажбурлап жоюу жол-жобосу жүргүзүлүп жаткандыгын көрсөтүү менен чыгат. 

2. Жоюучунун негизги милдети банктын активдерин өндүрүү, сатуу жана ушул Мыйзамга ылайык кредиторлордун ортосунда каражаттарды бөлүштүрүү болуп саналат. 

3. Жоюучунун жоопкерчилиги жарандык мыйзамдарга ылайык келип чыккан учурларды кошпогондо, жоюучуга ушул Мыйзам менен берилген ыйгарым укуктарга ылайык аны менен түзүлгөн бүтүмдөрдөн келип чыккан милдеттенмелер боюнча жоопкерчилик банкка жүктөлөт. 

4. Сот жоюучунун, анын ичинде Улуттук банктын сунушу боюнча, эгерде өз иш-милдетин жана ыйгарым укук-тарын талаптагыдай аткарбаганын, Улуттук банкка маалымат бербегенин же жоюучунун өз милдетин аткарууга укуксуз, же болбосо кудуретсиз экенин аныктаса жоюучуну алмаштырат. Жоюучуну алмаштыруу тартибинде дайындалуучу жак да сотко Улуттук банк тарабынан сунушталат. 

Банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун өтүнмөсү боюнча же өз демилгеси боюнча банк ыктыярдуу түрдө жоюлганда Улуттук банк жоюучуну алмаштырууга укуктуу. 

Жаңыдан дайындалган жоюучу жоюучунун ыйгарым укуктарына белгиленген тартипте киришет. 

5. Жоюучуга сый акы жоюлуучу банктын ишинин татаалдыгына жараша, Улуттук банктын сунушу боюнча сот тарабынан белгиленет, бирок ал убактылуу администрация киргизилгенге же лицензия кайра кайтарылып алынганга чейинки акыркы жыл ичинде эсептелген жоюлуучу банктын башкармасынын төрагасынын кызматтык айлык акысынан, же болбосо банкты жоюу жөнүндө чечим кабыл алынган датага чейин банкта иштеген убактылуу администратордун сый акысынын өлчөмүнөн ашпоого тийиш. Жоюучу ишке тартылган кызматкерлерге убактылуу администрация киргизилгенге же лицензия кайра кайтарылып алынганга чейин иштеп жаткан банктын тиешелүү кызматкерлеринин кызматтык айлык акысынан ашпаган өлчөмдө сый акы белгилейт. 

6. Активдерди сатып өткөрүүдөн түшкөн жана кредиторлордун талаптарын канааттандырууга багытталган сумманын үч пайызы (жогорку ликвиддүү, милдеттенмелер жүктөлбөгөн активдерди жана күрөөлүк мүлктү сатуудан түшкөн суммаларды кошпогондо) жоюучу тарабынан топтоо фондуна жөнөтүлөт. Сот жоюучунун корутунду отчетун бекиткенге чейин Улуттук банк жоюу жол-жобосунун жыйынтыгы боюнча жоюучуга, ошондой эле түзүлгөн контракттарга ылайык кызматкерлерге жоюучунун чечими боюнча топтоо фондунун каражаттарынын эсебинен сый акы төлөө чечимин кабыл алууну сотко сунуштоого укуктуу. Улуттук банктын мындай сунуштамасы болбогондо, топтоо фондунун каражаттарынын эсебинен сый акы төлөөгө тыюу салынат, ал эми топтоо фондунун каражаттары кредиторлордун талаптарын канааттандырууга багытталат. 

7. Сый акыларды төлөө банкты мажбурлап жоюу жол-жобосунун сарптоолоруна (административдик чыгашаларга) кирет. 

110-берене. Жоюучунун ыйгарым укуктары 

1. Жоюучу банкты жоюу жол-жобосун жүзөгө ашыруунун жүрүшүндө ак ниет жана кредиторлордун кызыкчылыгында иштөөгө милдеттүү. 

2. Жоюучу өз милдеттерин жана иш-милдеттерин аткаруу максатында: 

1) өзү дайындалган учурдан тартып банкты өз башкаруусуна алат, активдерди, эсептерди жана документтерди инвентаризациялоону жүргүзөт, банктын активдеринин сакталышын камсыз кылуу боюнча чараларды көрөт; 

2) банктын мүлкүн тескейт, кредиторлордун талаптарын оптималдуу канааттандыруу максатында банктын бардык активдери менен укук ченемдүү иш-аракеттерди жүргүзөт, банктын алдындагы карыздарды өндүрүп алуу боюнча чараларды, ошондой эле банктын мүлкүн жана активдерин иликтөөгө, аныктоого жана кайтарып алууга багытталган чараларды көрөт; 

3) кредиторлордун талаптарынын негиздүүлүгүн текшерет жана талаптар негизсиз болгон учурда аларды толугу менен же жарым-жартылай четке кагат; 

4) ушул Мыйзамда белгиленген эрежелерди жана тартипти сактоо менен кредиторлорго төлөөлөрдү жүргүзөт; 

5) киреше алып келбеген же милдеттенмелердин келип чыгышын жараткан бүтүмдөрдү кошуп алганда, банктын кандай болбосун милдеттенмелеринен баш тартууга укуктуу (кредиторлордун же жоюу жол-жобосунун жүрүшүндө юридикалык анык милдеттенмелерди же милдеттерди аткаруудан баш тартуунун натыйжасында аларга келтирилген чыгымдар жагынан банктын кредиторлорунун же банктын кредиторлору болуп калуучу тараптардын бүтүмдөрүнүн талаптарын канааттандырбастан); 

6) банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамда белгиленген мөөнөттүн ичинде депозиттерди коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органга жеке жактардын кепилденген депозиттери жөнүндө маалыматтарды берет; 

7) жоюу башталганга чейинки акыркы үч жылдын ичин-де банк жүргүзгөн бүтүмдөрдү, эгерде аталган бүтүмдөрдө ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында көрсөтүлгөн бүтүмдөрдү жараксыз деп таануу белгилери болсо, жараксыз деп таануу жөнүндө талап менен сотко кайрылууга укуктуу; 

8) банктын акционерлерин, Директорлор кеңешинин, Башкармасынын мүчөлөрүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчиликке тартуу талабы менен сотко кайрылууга укуктуу; 

9) ушул бөлүмдүн максаттары үчүн Улуттук банк жана башка ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар менен кызматташууну жүзөгө ашырат; 

10) жоюлуучу банктын бухгалтердик жана статистикалык отчетторун жана башка отчетторун Улуттук банк белгилеген тартипте жана көлөмдө Улуттук банкка берет; 

11) банкты жоюу жол-жобосун жүзөгө ашыруу боюнча ушул Мыйзамдан келип чыгуучу башка иш-милдеттерди аткарат. 

3. Жоюу жол-жобосу жүргүзүлүүчү банктын кызыкчылыгында сотко доо берилгенде, жоюучу бардык соттордо бардык иштер боюнча доочу жана жооп берүүчү катары мамлекеттик алымды төлөөдөн бошотулат. 

111-берене. Жоюучунун отчеттору 

1. Жоюучу сотко, Улуттук банкка, ошондой эле акционерлердин жалпы чогулушуна (ыктыярдуу түрдө жоюуда) алдын ала, учурдагы жана корутунду отчетторду берет. 

2. Алдын ала отчет банкты жоюу жол-жобосу башталган күндөн тартып жоюучу тарабынан отуз календардык күндөн кечиктирбестен берилүүсү зарыл. 

3. Жоюу жол-жобосунун жүрүшү жөнүндө кезектеги отчет жоюучу тарабынан ар кварталдык негизде берилет. 

4. Корутунду отчет жоюучу тарабынан ушул Мыйзамга ылайык берилет. 

5. Улуттук банк жоюучунун отчетторунун түзүмүнө жана мазмунуна карата талаптарды аныктайт. 

6. Улуттук банк жоюучудан жоюучунун ишине тиешелүү, анын ичинде банкты жоюу жол-жобосун жүргүзүү боюнча пландалган жана иш жүзүндөгү административдик чыгашалар жана алардан четтөөлөрдүн себептери боюнча маалыматты талап кылууга укуктуу. 

17-глава. Банкты жоюуну жүргүзүүнүн тартиби 

112-берене. Банкты жоюу жол-жобосун баштоонун кесепеттери 

1. Банкты кандай болбосун формада жоюу башталган учурдан тартып: 

1) банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун (ушул Мыйзамда белгиленген банкты ыктыярдуу жоюудагы айрым ыйгарым укуктарды кошпогондо), Директорлор кеңешинин жана банктын Башкармасынын, ошондой эле убактылуу администрациянын белгиленген тартипте токтоосуз жоюучуга өткөрүп берилүүчү ыйгарым укуктары токтотулат; 

2) Улуттук банк же банкка дайындалган жоюучу же алардын атынан башка ыйгарым укуктуу жак жүзөгө ашыруучу аракеттерди кошпогондо, банк тарабынан же анын атынан жасалган аракеттер юридикалык күчкө ээ болбойт; 

3) эгерде банктын бардык карыздык милдеттенмелерин жабуу мөөнөтү мурда келип жетпесе, анда келип жеткен катары эсептелет; 

4) банкка карата мүлктүк мүнөздөгү, анын ичинде милдеттүү төлөмдөр боюнча бардык талаптар жоюу жол-жобосунун алкагында гана коюлушу мүмкүн; 

5) банктын бардык карыздык милдеттенмелери боюнча үстөк айып (айып пулдар, туумдар) жана пайыздарды кошуп эсептөө токтотулат, жоюу жол-жобосу башталган учурга карата кошуп эсептелген суммалар ушул Мыйзамга ылайык төлөнүүгө тийиш; 

6) банктык сырды түзгөн маалыматтарды кошпогондо, банктын финансылык абалы жөнүндө маалыматтар купуялуулукту камтыган же коммерциялык сыр болуп саналган маалыматтар категориясына киргизилүүсү токтотулат; 

7) банктын мүлкүн ажыратууга, карыздарды төлөөгө, милдеттенмелерди жабууга байланышкан же болбосо анын мүлкүнүн үчүнчү жактардын пайдалануусуна өтүүсүнө алып келген бүтүмдөрдү жүргүзүүгө жоюу жол-жобосунун алкагында гана жол берилет; 

8) банкка карата кандай болбосун, анын ичинде банктын милдеттенмелерин мажбурлап аткартууга багытталган соттук иштер, ошондой эле банктын активине камоо коюулар жана анын мүлкүн тескөө боюнча башка чектөөлөр токтотулат. Жаңы камоолорду коюуга же банктын мүлкүн тескөө боюнча башка чектөөлөргө жол берилбейт; 

9) банктын активдерине, анын ичинде банктык эсептерге же башка мүлккө камоо коюуга жана өндүрүүгө багытталган кандай болбосун соттук актылар (чечим, аныктама, токтом, аткаруу баракчасы, буйрук) банкты жоюу жол-жобосунун алкагында гана аткарылууга тийиш; 

10) банкка жана анын активдерине карата башка мажбурлоо жол-жоболору козголбойт; 

11) жоюлуучу банк үчүн ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында каралган башка кесепеттер келип чыгат. 

2. Жоюучу дайындалган күндөн тартып беш календардык күндүн ичинде өзүнүн дайындалганы жөнүндө билдирүүнү банктын негизги иш жүргүзгөн жери боюнча республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыялоого милдеттүү. Билдирүү эки жолу жети жумуш күнү ичинде жарыяланат. 

3. Аталган билдирүүдө төмөнкү маалыматтар камтылууга тийиш: 

1) жоюлуучу банктын расмий аталышы жана башка реквизиттери; 

2) жоюу жол-жобосун баштоонун негиздери жана датасы; 

3) жоюучу жөнүндө маалыматтар; 

4) жоюлуучу банктын кредиторлору тарабынан талаптар коюла баштаганы тууралуу маалымат; 

5) кредиторлор жоюлуучу банкка карата өз талаптарын коюусу үчүн банктын дареги; 

6) талаптарды кабыл алуу мөөнөтү аяктаган дата; 

7) башка маалыматтар. 

113-берене. Жоюу мөөнөтү 

1. Банкты жоюу мөөнөтү жыйырма төрт айдан ашпайт. Зарыл болгондо бул мөөнөт жоюучунун өтүнмөсү боюнча, Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү макулдугу менен сот тарабынан узартылышы мүмкүн. 

2. Банкты жоюу мезгилинде жоюучунун жүйөлөнгөн арызы боюнча, Улуттук банктын жазуу жүзүндөгү макулдугу менен, сот жоюу жол-жобосун 6 айдан көп эмес мөөнөткө токтото турушу мүмкүн. 

Сот тарабынан жоюу жол-жобосун токтото туруу жөнүндө чечим кабыл алынган учурда, жоюу мөөнөтү жоюу жол-жобосун токтото туруу мөөнөтүнө жараша узартылат. 

3. Мажбурлап жоюу учурунда, жоюучунун мурдагы мөөнөт үчүн отчетун сот тарабынан, ал эми ыктыярдууда Улуттук банк тарабынан кароосуз жана бекитүүсүз жоюу мөөнөтүн узартууга жол берилбейт. 

114-берене. Жоюу планы 

1. Мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоо жөнүндө сот тарабынан чечим кабыл алынган күндөн тартып отуз календардык күн ичинде жоюучу Улуттук банк менен макулдашуу боюнча банкты жоюу планын даярдайт. Улуттук банк ал келип түшкөн күндөн тартып он жумуш күнүнөн кечиктирбестен бул планды макулдашуу тартибинде кароого милдеттүү. 

2. Улуттук банк менен макулдашылган планды жоюучу бекитүү үчүн сотко өткөрүп берет. Сот бул планды берилген күндөн тартып беш жумуш күнү ичинде бекитет. Жоюу планы сот тарабынан бекитилгенден кийин Улуттук банкка жана бекитилген талаптардын тизмегине талаптары киргизилген банктын кредиторлоруна таанышуу үчүн берилет. 

3. Жоюу планы алты айда бир жолу жаңыланып турат. 

4. Жоюу планы төмөнкүлөрдү камтыйт: 

1) банк активдеринин жана пассивдеринин аларды болжолдуу жоюу наркы боюнча чагылдыруучу учурдагы балансы жана банктын активдеринин жана пассивдеринин алты айдан кийин күтүлгөн болжолдуу балансы; бул баланстарга кредиторлордун пассивдер катары кабыл алынган, бекитилген жана каршы пикирлер билдирилген талаптары көрсөтүлөт; 

2) жоюу мезгилинин аралыгында банктын мурдагы жана болжолдонуучу кирешелери жана чыгашалары жөнүндө кварталдык отчеттору; 

3) банктын негизги активдерин же активдер тобун сатуу боюнча аткарылган иштер жана сатуу пландары жөнүндө отчет; 

4) алдамчылык макулдашууларды жана которууларды, ошондой эле ушундай макулдашуулардын жана которуулардын натыйжасында келип чыккан укуктарды жокко чыгаруу боюнча соттук иш-аракеттерди кошуп алганда, банктын талаптарын канааттандырууга багытталган соттук жана соттон тышкаркы аракеттер жөнүндө отчет; 

5) банктын кызмат адамдарынын мыйзамсыз иш-аракеттери жана банктын пайдасына компенсация алууга багытталган иш-аракеттери жөнүндө отчет; 

6) банк кызматкерлеринин финансылык камсыз кылууну кеңири талдоону кошуп алганда, камсыздандыруу келишимдери, эмгек келишимдери, кызмат көрсөтүүгө жана банкты тейлөөгө келишимдер сыяктуу учурдагы контракттардын колдонулушун улантуу же токтотуу жөнүндө отчет; 

7) банктын милдеттенмелери тууралуу отчет жана кийинки жарым жылдын ичинде банктын кредиторлоруна болжолдуу төлөөлөрдүн графиги; 

8) жоюуга кеткен мурдагы жана келечектеги коромжулар жана чыгашалар жөнүндө отчет; 

9) жоюу мезгилине кирешелердин жана чыгымдардын сметасы. 

115-берене. Жоюлуучу банктын атайын эсеби 

1. Жоюлуучу банктын каражаттарын топтоо үчүн жоюучу башка банкта жоюлуучу банктын атайын эсебин ачат. Мындай эсеп улуттук жана/же чет өлкөлүк валютада ачылышы мүмкүн. 

2. Жоюлуучу банктын бардык эсептери жабылууга тийиш, бул эсептердеги акча каражаттарынын калдыгы жоюлуучу банктын атайын эсебине которулуусу зарыл. 

3. Жоюлуучу банктын атайын эсебиндеги турган каражаттар банктын кредиторлорунун талаптарын аткарууга жана жоюучунун административдик чыгашаларын жоюуга гана жумшалуусу зарыл. 

4. Жоюлуучу банктын атайын эсебиндеги акча каражаттарына камоо коюуга, операцияларды токтото турууга жана өндүрүп алууга тыюу салынат. 

5. Жоюлуучу банктын атайын эсеби турган банк жоюлган учурда, атайын эсептеги акча каражаттары жоюлуучу массага кошулбайт жана жоюучунун көрсөтмөсү боюнча башка банкта ачылган башка атайын эсепке токтоосуз которулууга тийиш. 

6. Жоюучу чейрек сайын жоюлуучу банктын атайын эсебиндеги акча каражаттарынын суммасы жана аларды пайдалануунун багыты жөнүндө отчетту сотко жана Улуттук банкка берүүгө тийиш. 

Сот Улуттук банктын сунушу боюнча жоюучунун административдик чыгашаларын азайтуу жөнүндө чечим кабыл алат. 

116-берене. Жоюу жол-жобосуна сарптоолор (жоюучунун административдик чыгашалары) 

1. Жоюу жол-жобосуна сарптоолор (жоюучунун административдик чыгымдары) өзүнө төмөнкүлөрдү камтыйт: 

1) жоюучунун билдирүүлөрдү жана кулактандырууларды жарыялоого чыгашаларын; 

2) банктын активдерин издөө, өндүрүп алуу, баалоо жана сатып өткөрүү менен байланышкан чыгашаларды; 

3) банктын активдерин сактоону камсыз кылуу менен байланышкан чыгашаларды; 

4) жоюучуга сый акы жана ишке тартылган кызматкерлердин эмгек акысын төлөөнү; 

5) топтоо фондунун каражаттарын; 

6) ишти улантуу үчүн зарыл болгон кызмат көрсөтүүлөрдүн акы төлөмдөрү жана бюджетке милдеттүү төлөмдөр (электр энергиясы, суу менен жабдуу, байланыш, күзөт, транспорт, салыктар, алымдар, жыйымдар, төлөмдөр жана башкалар) менен байланышкан чыгымдарды. 

2. Банкты жоюу жол-жобосун жүргүзүүдө банкта административдик чыгашаларды жабуу үчүн ликвиддүү кара-жаттар жок болгон учурда, банктын жоюучусунун жүйөлөнгөн кайрылуусу боюнча мындай чыгашалар Улуттук банктын өздүк каражаттарынын эсебинен жүзөгө ашырылышы мүмкүн. 

3. Жоюу жол-жоболору токтотулуп турган мезгилде, иштөөнү улантуу жана бюджетке милдеттүү төлөмдөр үчүн (электр энергиясы, суу менен жабдуу, байланыш, күзөт, транспорт, салыктар, алымдар, жыйымдар, төлөмдөр жана башкалар) чыгашаларды кошпогондо, административдик чыгашалар каржыланбайт. 

4. Улуттук банк административдик чыгашаларды жабууга акча каражаттарын банктын жоюучусу менен түзүлүүчү келишимдин негизинде берет. 

5. Каражаттарды берүүнүн тартиби жана Улуттук банктын өздүк каражаттарынын эсебинен жүзөгө ашырыла турган административдик чыгашалардын түрлөрү Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

6. Улуттук банк банкты жоюу жол-жобосун жүргүзүүгө акча каражаттарын ушул Мыйзамдын 115-беренесине ылайык жоюучу тарабынан ачылган атайын эсепке которот. 

7. Административдик чыгымдарды жүзөгө ашыруу үчүн Улуттук банк тарабынан банктын жоюучусуна берилген акча каражаттары жоюу массасына кошулбайт жана ушул Мыйзамдын 121-беренесине ылайык жоюучунун административдик чыгашаларына кирет, ошондой эле жоюучу тарабынан кредиторлордун ушул Мыйзамда белгиленген талаптарын орундатуу кезегинен тышкары жабылууга тийиш. 

117-берене. Кредиторлордун талаптарын кабыл алуу жана каттоо 

1. Ушул беренеде каралган учурларды кошпогондо, кредиторлордун талаптары банкка карата жоюу жол-жобосун козгоо жөнүндө кабарлама республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланган күндөн тартып алтымыш календардык күн ичинде, жазуу жүзүндө жоюучуга берилүүгө тийиш. 

2. Сот бул мөөнөттү бардык кредиторлор үчүн отуз календардык күнгө бир жолу узарта алат. Кредиторлордун талаптарын кабыл алуу мөөнөтүн узартуу жөнүндө маалымат жоюучу тарабынан жарыяланууга тийиш. 

3. Талаптарды коюуда кредитор коюлган талаптар менен катар кредиторду идентификациялоого мүмкүндүк берүүчү маалыматтарды, ошондой эле анын банктык реквизиттерин (эгер болсо) көрсөтүүгө милдеттүү. 

4. Кредиторлордун талаптары мындай талаптарды коюу үчүн негиздерди ырастаган документтер менен бирге кабыл алынат. 

5. Банк тарабынан чагылдырылган суммага караганда чоң же кичине суммага талаптарды кошпогондо, банктын бухгалтердик эсепке алуу жана отчеттуулук документтеринде чагылдырылган кредиторлордун талаптары кошумча далилдерсиз, документтерде чагылдырылгандай түрдө кабыл алынат. 

6. Банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык аманатчылардын талаптарын жоюучу аманат боюнча (кепилденген аманат) компенсациянын суммасынан ашкан бөлүгүндө гана кабыл алат. 

7. Кредиторлордун суммалары аныкталбаган талаптары көз карандысыз баалоочу тарабынан аныкталган нарк боюнча кабыл алынышы мүмкүн. 

8. Талаптар каралгандан кийин жоюучу кабыл алган талаптарды Кабыл алынган талаптардын тизмегине, ал эми ал кабыл алуудан четке кагылган талаптарды - четке кагуунун себептерин көрсөтүү менен, Четке кагылган талаптардын тизмегине киргизет. Жарым-жартылай четке кагылган талаптар эки тизмекке - тиешелүүлүгүнө жараша кабыл алынган жана четке кагылган бөлүктөргө киргизилет. Эки тизмекте тең ар бир кредитор боюнча аталышы жана дареги, талаптарынын суммасы, камсыз кылуунун болгону жана кредиторду идентификациялоо жана карыздарды төлөө үчүн башка зарыл маалыматтар көрсөтүлөт. 

9. Эки тизмек тең талаптарды кабыл алуу мөөнөтү аяктаган күндөн тартып кырк беш календардык күндөн кечиктирилбестен жоюучу тарабынан бекитилет, бул жөнүндө жоюучу ар бир он беш календардык күндүн аралыгында үч жолудан кем эмес республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарына кредиторлордун талаптарынын тизмектери бекитилгени тууралуу кабарламаны жарыялайт. Тизмектердин көчүрмөлөрү Улуттук банкка берилет. 

10. Кредитор талаптардын тизмегинде көрсөтүлгөн жоюлуучу банкка карата өз талаптарынын өлчөмү жана аны канааттандыруунун кезектүүлүгү менен таанышууга укуктуу. 

Кредиторлор жоюучудан жоюлуучу банктын финансылык абалы жөнүндө жана жоюу процессинин жүрүшү жөнүндө маалыматты талап кылууга укуктуу. 

11. Кредиторлор өздөрүнүн талаптарына карата жоюучунун чечимине жоюучунун акыркы кабарламасы жарыяланган күндөн тартып отуз календардык күндөн кечиктирбестен сотко даттанууга укуктуу. 

12. Жоюучу тарабынан бекитилген кредитордун талаптарынын тизмектери, эгерде алар белгиленген мөөнөттө сотко даттанылбаса, биротоло акыркы мүнөзгө ээ болот. 

13. Жоюучу четке кагылган талаптардын эсебине эч кандай төлөөлөрдү жүргүзбөйт. 

118-берене. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу графиги 

1. Кредиторлордун бекитилген талаптары аларды төлөө кезектүүлүгүнө ылайык категориялар боюнча бөлүштүрүлөт жана кредиторлордун талаптарын канааттандыруу графигине киргизилет. 

2. Жоюучу тарабынан бекитилген ошол талаптар түзүлгөн тизмекке ылайык төлөөлөр кредиторлордун талаптарын канааттандыруу эрежелерин жана кезектүүлүгүн бузбаган шарттарда, жоюучу кредиторлордун талаптарын канааттандыруу графигин бекитет. 

3. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу графигине киргизилген, кредиторлорду аныктоо жана алар менен байланышуу мүмкүн болбогонунан төлөнүп берилбеген суммалар жоюучунун атайын эсебинде депонирленет, ал эми эгерде бул суммалар жоюу жол-жобосу аяктаганга чейин суралбаса, алар жоюлуучу банктын жайгашкан жери боюнча мамлекеттик нотариустун депозитинде депонирленет. 

4. Жоюучу кредиторлордун талаптарын канааттандыруу үчүн төлөөлөрдүн башталганы жөнүндө кабарламаны республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарына жарыялашы керек, анда көрсөтүлгөн кредиторлорго каражаттарды алуу үчүн кайрылуу сунуш кылынат. 

119-берене. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу эрежелери 

Жоюучу банктын активдерин сатып өткөрүүдөн алынган каражаттарды ушул беренеде белгиленген эрежелерден улам ушул Мыйзамдын башка талаптарын эске алуу менен төмөнкүдөй бөлүштүрөт: 

1) ар бир кийинки кезектеги кредиторлорго карызды төлөө алдында ага чейинки кезекте турган бардык кредиторлордун талаптары толугу менен канааттандырылууга тийиш; 

2) бир кезекте турган кредиторлорду канааттандырууда ушул кезекте турган бардык кредиторлор өз ара тең укуктуу жана тиешелүү карызды пропорционалдуу төлөөдө бирдей укукка ээ; 

3) эгерде кайсы бир мүлк бир нече анык күрөөлөрдүн предмети болуп саналса, анда мындай күрөөлөр менен камсыз кылынган кредиторлордун ортосундагы артыкчылык Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарына ылайык аныкталат; 

4) активдерди сатуу мүмкүн болбогон учурда, активдер бир кезекте турган кредиторлорго алардын макулдугу менен жана соттун макулдугу менен карыздарды толук жоюунун эсебине түздөн-түз өткөрүлүп берилиши мүмкүн; 

5) кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынган талаптары кезексиз тартипте канааттандырылат. 

120-берене. Кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынган талаптары 

1. Банкты мажбурлап жоюу жол-жобосу башталган учурдан тартып, банктын күрөө кармоочуларында күрөөдө турган бардык активдер токтоосуз жоюучунун карамагына өткөрүлүп берилүүгө тийиш. 

2. Жоюлуучу банктын мүлкүнүн курамындагы күрөөнүн предмети болуп саналган мүлк өзүнчө эсепке алынат жана милдеттүү түрдө бааланууга тийиш. 

3. Кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынган талаптары күрөө предметинин наркынын эсебинен канааттандырылат. Эгерде күрөөнү сатуудан түшкөн каражаттар талаптын суммасын толук жабуу үчүн жетишсиз болсо, анда талаптын канааттандырылбаган бөлүгү камсыз кылынбаган талап катары каралат жана ушул Мыйзамда белгиленген кезектүүлүк тартибинде канааттандырылууга тийиш. 

4. Күрөөгө коюлган мүлктү сатып өткөрүүдөн түшкөн сумманын үч пайызы жоюучунун административдик чыгашаларын жабууга жумшалат. 

121-берене. Жоюлуучу масса 

1. Ушул берененин 2-бөлүгүндө көрсөтүлгөн мүлктөрдү кошпогондо, жоюу жол-жобосу башталган учурга карата банктын болгон бардык активдери (мүлктүк жана мүлктүк эмес укуктары) жана бул жол-жобонун жүрүшүндө табылган мүлкү жоюлуучу массаны түзөт. 

2. Жоюлуучу массага төмөнкүлөр кошулбайт: 

1) күрөөнүн предмети болуп саналган мүлк; 

2) кардарлардын депозиттик сейфте турган мүлкү; 

3) банктын каражаттарынан өзүнчө эсепке алынуучу, брокер же депозитарий катары чыккан банктын кардарларынын акча каражаттары жана баалуу кагаздары; 

4) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган өткөрүп берилбей турган мүлктүк укуктар; 

5) банкты жоюу жол-жобосуна сарптоолор (административдик чыгашалар); 

6) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоюлуучу массага кошулбай турган башка мүлк. 

122-берене. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу кезектүүлүгү 

1. Кредиторлордун талаптары төмөнкү кезектүүлүктө канааттандырылат: 

1) мыйзамдар боюнча банк жоопкерчилигин мойнуна алган банктын кызматкерлеринин өмүрүнө же ден соолугуна зыян келтирүүдөн келип чыккан милдеттенмелер боюнча, анын ичинде тиешелүү жүктүү төлөмдөрдү капиталдаштыруу жолу менен талаптар; 

2) Кыргыз Республикасынын эмгек мыйзамдарына ылайык банк кызматкерлеринин эмгек акы жана бошонуу жөлөк пулдары боюнча талаптары; 

3) банктык аманаттарды коргоо жөнүндө мыйзамга ылайык, коргоого алынууга тийиш болгон аманатчылардын аманаттар боюнча талаптары. Бул талаптар ушул Мыйзамга ылайык кайра түзүмдөштүрүү максаттарына багытталган суммалар боюнча талаптарды коё алуучу аманаттарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органга мыйзамдуу өтөт; 

4) ушул бөлүктүн 3-пунктунда көрсөтүлбөгөн, банк менен байланышы жок аманатчылардын талаптары; 

5) банк менен байланышы жок башка кредиторлордун талаптары; 

6) уставдык капиталга салынган суммаларды кошпогондо, системалуу мааниге ээ банкты кайра капиталдаштырууга багытталган суммалар боюнча Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин талаптары; 

7) бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фонддорго милдеттүү төлөмдөр боюнча талаптар; 

8) акционерлерден тышкары, банк менен байланыштуу аманатчылардын жана кредиторлордун талаптары; 

9) субординацияланган карыздар боюнча талаптар. Ушул берененин максаттарында субординацияланган карыз дегенде күрөө менен камсыз кылынбаган, кредиторлордун талабы боюнча мөөнөтүнөн мурда төлөнүүгө тийиш болбогон жана банк жоюлган учурда, ал боюнча талаптар кредиторлордун жана аманатчылардын бардык талаптары канааттандырылгандан кийин, бирок банктын акционерлери менен эсептешүүлөргө чейин акыркы кезекте жабылуучу милдеттенмелерди түшүнүүгө болот. 

2. Банктын акционерлери кредитор болуп саналбайт. Жоюлуучу массанын калдыктары бардык кредиторлордун талаптары канааттандырылгандан кийин банктын акционерлерине өткөрүлүп берилет. 

123-берене. Жоюучунун келишимдик мамилелери 

1. Жоюучу келишимди бузуу болжолдонгон күнгө чейин отуз календардык күн мурда контрагенттерди милдеттүү кабарлама жиберүү менен банктын учурдагы кандай болбосун келишимин бир тараптуу негизде бузууга укуктуу. Мында жоюучу ушул Мыйзамда белгиленген тартипте контрагенттерге кредиторлордун талаптарын жоюучуга жеткирүүнүн зарылдыгы жөнүндө кабарлоого тийиш. 

2. Жоюучу тарабынан ушул берененин 1-бөлүгүндө каралган тартипте бузулбаган келишимдерди, ошондой эле жоюучу өзү түзгөн келишимдерди аткаруу, банкты жоюу жол-жобосун жүргүзүү максатында жарандык мыйзамдарга ылайык жүзөгө ашырылат. 

3. Кызмат көрсөтүүчүлөр (электр энергиясы, суу, байланыш, күзөт жана башкалар) банкты жоюу жол-жобосу башталганына байланыштуу кызмат көрсөтүүлөргө банк менен түзүлгөн келишимдерди бир тараптуу тартипте бузууга укуксуз. 

124-берене. Төлөм системаларындагы жана баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системаларындагы эсептешүүлөрдүн биротоло аяктагандыгы 

1. Ушул беренеде төмөнкүлөр белгиленет: 

1) банк тарабынан төлөм системасына же баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системасына өткөрүлүп берилген, Улуттук банк тарабынан ушундай деп таанылган акча каражаттарын жана баалуу кагаздарды которууда кайра кайтарылып алынгыс тапшырмалар юридикалык күчкө ээ жана банкты жоюу жол-жобосу башталган учурда үчүнчү тараптар үчүн милдеттүү; 

2) эгерде банкты жоюу жол-жобосу башталгандан кийин банк акча каражаттарын же баалуу кагаздарды которууга кайра кайтарып алынгыс тапшырманы төлөм системасына же баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системасына өткөрүп берсе, алар эгерде жоюучу которуу жөнүндө тапшырма кайра кайтарып алынганга чейин банкты жоюу башталганы жөнүндө системанын операторуна белгилүү болгонун далилдей алган учурда юридикалык күчкө ээ болбойт жана үчүнчү тараптар үчүн милдеттүү эмес. 

2. Банкты жоюу жол-жобосу башталганга чейин кийинкиге калтыруу шарты менен түзүлгөн контракттар жана бүтүмдөр, төлөм системасы же баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системасы аркылуу жүргүзүлгөн банкты жоюу жол-жобосу башталганынан улам Улуттук банк тарабынан ушундай деп таанылган клирингдин натыйжаларын жокко чыгарууга алып келбейт. 

3. Системанын оператору, катышуучу, эсептешүүлөрдөгү ортомчу жана клиринг борбору банкты жоюу жол-жобосу башталганы жөнүндө аларга маалым болгондон тартып акча каражаттарынын же баалуу кагаздардын төлөм системасына же баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системасына которулушуна жол бербөө үчүн бардык зарыл чараларды көрүүгө тийиш. 

4. Ушул берененин максаттары үчүн: 

1) төлөм системасына же баалуу кагаздар боюнча эсептешүүлөр системасына өткөрүлгөн которууга тапшырма бул системанын эрежелери менен аныкталуучу учурда кайра кайтарылып алынбай турган болуп калат; 

2) "клиринг" которууга тапшырмалардан келип чыккан талаптардын жана милдеттенмелердин бир таза талапка же бир таза милдеттенмеге кайра түзүлүшүн билдирет, мында натыйжада бир таза талап же бир таза милдеттенме гана калгандай кылып, эсептешүүлөр системасынын бир же бир нече катышуучулары аларды ушул системанын бир же бир нече башка катышуучуларына көрсөтүшөт же алардан алышат. 

125-берене. Активдерди сатуу 

1. Банктын активдерин инвентаризациялоо жана баалоо аяктагандан кийин жоюучу бир айдын ичинде Улуттук банк менен макулдашуу боюнча мүлктүн курамы жана өзгөчөлүктөрү, аны сатуу мөөнөттөрү, ачык тооруктардын формасы жана шарттары, мүлктүн баасы жөнүндө сунуштарды берүү формасы, аны сатуунун баштапкы баасы, мүлктү сатуу жөнүндө кулактандырууларды жарыялоо жана жайгаштыруу формалары жана мөөнөттөрү жөнүндө маалыматтарды камтыган банктын активдеринин (мүлкүнүн) тизмегин бекитүү үчүн сотко берүүгө милдеттүү. 

2. Банктын сатылууга тийиш болгон активдеринин (мүлкүнүн) тизмеги сот тарабынан бекитилгенден кийин, жоюучу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тартипте, ушул Мыйзамда белгиленген өзгөчөлүктөр менен аларды сатып өткөрүүгө киришет. 

3. Банктын мүлкүн баалоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте жүзөгө ашырылат. 

4. Банктын кыймылсыз мүлкүн сатып өткөрүү аукцион өткөрүү аркылуу гана жүргүзүлөт. Эгерде аукцион өткөн жок деп таанылса, аукцион милдеттүү түрдө кайрадан өткөрүлөт. Эгерде кыймылсыз мүлк кайрадан өткөрүлгөн аукциондо сатылып өткөрүлбөсө, жоюучу соттун макулдугу менен аны башка ыкма менен сатып өткөрүүгө укуктуу. 

5. Өзгөчө учурларда жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган чектөөлөрдү сактоо менен активдерди сатуу соттун макулдугу менен гана түздөн-түз сатуу аркылуу жүргүзүлүшү мүмкүн. 

6. Жоюучу банктын активдерин кредиторлордун негизги кызыкчылыктарында, рынок баасы боюнча, себепсиз кечиктирүүсүз сатууга милдеттүү. Эгерде активдерди сатып өткөрүүгө мүмкүн болбосо, аларга суроо-талаптын аздыгынан баасы төмөн болсо же ээликтен ажыратуу боюнча чыгымдар активдердин наркынан ашып кетсе, же болбосо башка себептерден рыноктук баада сатып өткөрүүгө мүмкүн болбосо, жоюучунун ушул милдеттери өзгөрүүгө кириптер болушу мүмкүн. 

7. Күрөөгө коюлган мүлктү сатып өткөрүү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тартипте жүзөгө ашырылат. 

8. Кредиторлор банктын активдерин баалоо жана аларды сатып өткөрүү жөнүндө маалыматтар менен таанышууга укуктуу. 

126-берене. Өз ара эсептешүүгө тыюу салуу жана жоюу неттинги 

1. Жоюу жол-жобосун өткөрүүнүн жүрүшүндө кредитордук жана дебитордук карыздар боюнча өз ара талаптарды чегеришүүнү (өз ара эсептешүүнү) колдонууга, чегинүү тууралуу жана милдеттенмелерди токтотуу жөнүндө макулдашууну түзүү аркылуу кредиторлордун талаптарын жабууга тыюу салынат. 

2. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларда жоюу неттингин колдонууга жол берилет. 

127-берене. Корутунду отчет жана жоюу жол-жобосун аяктоо 

1. Ушул Мыйзамда каралган бардык иш-чаралар аяктагандан жана милдеттер аткарылгандан кийин жоюучу корутунду отчетту, жоюу балансын бекитүү жөнүндө жана банкты жоюу жол-жобосун аяктоо тууралуу өтүнмө менен сотко кайрылат. Банкты ыктыярдуу жоюуда жоюучу Улуттук банкка кайрылуунун алдында банктын акционерлеринин жалпы чогулушунун тиешелүү чечимин алууга тийиш. Корутунду отчеттун түзүмү жана мазмуну Улуттук банк тарабынан аныкталат. Жоюучу корутунду отчеттун түп нускасынын бирин Улуттук банкка берет. Сот жоюучунун корутунду отчетун аны Улуттук банк жактыргандан кийин гана бекитет. 

2. Банкты мажбурлап жоюу жол-жобосу корутунду отчетту бекитүү жана мажбурлап жоюу жол-жобосун аяктоо тууралуу соттун аныктамасы чыккандан кийин аяктаган катары эсептелет. Соттун аныктамасы токтоосуз күчүнө кирет. Корутунду отчетту бекитүү тууралуу соттун аныктамасынын көчүрмөсүн сот Улуттук банкка жөнөтөт. 

Банкты ыктыярдуу жоюу жол-жобосу Улуттук банк тарабынан корутунду отчетту, жоюу балансын бекитүү жөнүндө жана жоюу жол-жобосу аяктаганы жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан тартып аяктаган катары эсептелет. 

3. Банкты жоюу жол-жобосу аяктагандан кийин аны кайра жаңылоого жол берилбейт. 

4. Жоюучу соттун (мажбурлап жоюуда) же болбосо Улуттук банктын (ыктыярдуу жоюуда) жоюу жол-жобосу аяктаганы жөнүндө чечими күчүнө киргенден кийин он беш календардык күндүн ичинде банктагы эсептерди жабат, белгиленген тартипте банктын мөөрлөрүн жана штамптарын жок кылат, соттун же болбосо Улуттук банктын (ыктыярдуу жоюуда) чечимин банкты юридикалык жактардын мамлекеттик реестринен алып салуу тууралуу жазууларды киргизүү үчүн ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга берет, ошондой эле жоюлган банктын бардык документтерин Кыргыз Республикасынын Улуттук архив фондуна сактоого жөнөтөт жана банкты жоюу жол-жобосу аяктаганы жөнүндө билдирүүнү республикалык жалпыга маалымдоо каражаттарына жарыялайт. 

18-глава. Банктарды мажбурлап жоюу жөнүндө иштер боюнча соттогу өндүрүш 

128-берене. Банкты мажбурлап жоюу жөнүндө иш боюнча сот өндүрүшү 

1. Банктарды мажбурлап жоюу жөнүндө иштер өзгөчө өндүрүш иштери болуп саналат. 

2. Банктарды мажбурлап жоюу жөнүндө иштер сот тарабынан ушул Мыйзамда каралган эрежелер боюнча каралат. 

3. Банктарды мажбурлап жоюу жөнүндө иштер өндүрүш тарабынан токтотула турууга, кийинкиге калтырылууга, бейтарап соттун кароосуна өткөрүлүп берилүүгө жана жарашуу келишими менен аякталууга тийиш эмес. 

129-берене. Иштин сотко караштуулугу 

Банктарды мажбурлап жоюу жөнүндө иштер банк жайгашкан жердеги сот тарабынан каралат. 

130-берене. Сотко кайрылуу укугу 

1. Улуттук банк банкты мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоо жөнүндө арыз менен сотко кайрылуу укугуна ээ. 

2. Кредитор, банктын акционери, ошондой эле башка кызыкдар жактар тиешелүү арыз менен Улуттук банкка кайрылуу аркылуу банктын мажбурлап жоюлушун демилгелөөгө укуктуу. 

Банктын кредитору Улуттук банкка берген арызда банк өзүнүн финансылык милдеттенмелерин, аларды төлөө мөөнөтү келип жеткен учурда төлөбөй жатканы жөнүндө документалдык ырастоолорду тиркөө менен, конкреттүү талапты камтууга тийиш. Улуттук банк арызды он жумуш күнү ичинде карайт. Эгерде Улуттук банк лицензияны кайра кайтарып алуу үчүн негиздерди белгилебесе, ал кредиторго жүйөлөнгөн баш тартууну жөнөтөт. 

Эгерде Улуттук банк мындай арызды колдобосо, банкты мажбурлап жоюу жол-жобосу сот тарабынан козголушу мүмкүн эмес. 

131-берене. Ишке катышуучу жактар 

1. Ишке катышуучу жактар төмөнкүлөр болуп саналат: 

1) Улуттук банктын атынан ыйгарым укуктуу өкүл; 

2) банктын атынан убактылуу администрациянын жетекчиси; 

3) кредиторлор. 

2. Зарыл болгондо сот тараптардын өтүнмөсү боюнча процесске күбөлөрдү, эксперттерди жана адистерди, ошондой эле кызыкдар жактарды тарта алат. 

3. Процесске катышкан жактар процесстик укукка ээ жана ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын Жарандык процесстик кодексинде каралган милдеттер жүктөлөт. Мында Улуттук банк доогерге карата, ал эми банк - жоопкерге карата Кыргыз Республикасынын Жарандык процесстик кодексинде каралган укуктарга ээ жана андагы милдеттер жүктөлөт. 

132-берене. Банкты мажбурлап жоюу жол-жобосун козгоо жөнүндө Улуттук банктын сотко арызы 

1. Банкты мажбурлап жоюу жол-жобосун козгоо жөнүндө Улуттук банктын арызында төмөнкүлөр көрсөтүлүүгө тийиш: 

1) арыз берилип жаткан соттун аталышы; 

2) жоопкер банктын фирмалык аталышы, анын почта жана юридикалык дареги; 

3) лицензияны кайра кайтарып алуунун ушул Мыйзамда каралган негиздери; 

4) ишти туура чечүү үчүн башка маалыматтар; 

5) тиркелүүчү документтердин тизмеги. 

2. Арыз берүүчү арыздын көчүрмөсүн жоопкер банкка жөнөтүүгө милдеттүү. 

3. Арызга төмөнкү документтер тиркелет: 

1) банктын Улуттук банк тарабынан күбөлөндүрүлгөн финансылык отчету; 

2) лицензияны кайра кайтарып алуу тууралуу Улуттук банктын чечиминин көчүрмөсү; 

3) лицензияны кайра кайтарып алуунун негиздүүлүгүн ырастаган башка зарыл документтер. 

133-берене. Арызды кабыл алуу 

1. Сот ушул главада каралган талаптарды сактоо менен берилген Улуттук банктын арызын өндүрүшкө кабыл алууга милдеттүү. 

2. Сот арыз берилген күндөн кийинки күндөн кечиктирбестен, арыздын кабыл алынганы жөнүндө аныктама чыгарат, ал иш боюнча тараптарга токтоосуз жөнөтүлөт. 

3. Сот арыздын кабыл алынганы жөнүндө аныктамада ишти соттун отурумунда териштирүүгө дайындалганы, аны өткөрүүнүн убактысы жана орду жөнүндө көрсөтөт. 

4. Сот тарабынан Улуттук банктын арызы кабыл алынган учурдан тартып банктын карыздарын төлөөгө, активдерине камоого коюуга жана мүлкүн өндүрүүгө тиешелүү бардык соттук жана башка мажбурлоо иш-аракеттерин аткарууга жол берилбейт. 

5. Арызды өндүрүшкө кабыл алуу жөнүндө аныктама даттануу менен кайрылууга болбойт. 

6. Арыз сот тарабынан соттук өндүрүшкө кабыл алынган учурда, Улуттук банктын ушул Мыйзамга ылайык күчүнө кирген чечимдерине даттануу же кайра кароо жөнүндө кандай болбосун жактардын тосмо жана/же өз алдынча койгон талаптары каралууга тийиш эмес. 

134-берене. Арызды кайра кайтаруу 

1. Сот арызды төмөнкү учурларда гана кайра кайтарат: 

1) эгерде арызды ушул Мыйзамда белгиленген жол-жоболоштурууга карата талаптар сакталбаса; 

2) эгерде арызды өндүрүшкө кабыл алуу жөнүндө аныктама чыгарылганга чейин арыз берүүчү арыздан баш тартса. 

2. Судья арызды кайтарып берүү жөнүндө эки күндүк мөөнөттө аныктама чыгарат жана аны чыгарган учурдан кийинки күндөн кечиктирбестен ишке катышкан жактарга жөнөтөт. 

3. Арызды кайтарып берүү жол берилген бузууларды четтетүүдөн кийин аны менен сотко экинчи жолу кайрылууга тоскоолдук кылбайт. 

135-берене. Ишти маңызы боюнча кароонун мөөнөтү 

Улуттук банктын мажбурлап жоюу жол-жобосун козгоо жөнүндө арызын кароонун натыйжалары боюнча чечим сот тарабынан иштин өндүрүшкө кабыл алынганы жөнүндө аныктама чыгарылган күндөн тартып беш календардык күндөн кечиктирилбеген мөөнөттө чыгарылууга тийиш. Өзгөчө учурларда көрсөтүлгөн мөөнөт соттун жүйөлөнгөн аныктамасы боюнча, бирок беш календардык күндөн ашпаган мөөнөткө узартылышы мүмкүн. 

136-берене. Банкты мажбурлап жоюу жөнүндө өндүрүштү козгоо үчүн негиз 

Сот Улуттук банктын лицензиясын кайра кайтарып алуу жана/же банктын төлөөгө жөндөмсүздүгүн белгилөө тууралуу чечиминин негизинде банкты мажбурлап жоюу жөнүндө иш боюнча өндүрүштү козгойт. 

137-берене. Соттун чечими 

1. Сот иш боюнча банкты мажбурлап жоюу жөнүндө өндүрүштү козгоо, мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоо жана жоюучуну дайындоо жөнүндө чечим чыгарат. 

2. Соттун чечими чыгарылган күндөн тартып токтоосуз мыйзамдуу күчүнө кирет. 

3. Соттун чечимине жогору турган сотко чечим чыгарылган күндөн тартып беш күндүк мөөнөттө даттанууга болот. 

138-берене. Соттун аныктамасы 

1. Сот иш боюнча төмөнкүдөй аныктамаларды чыгарат: 

1) арызды өндүрүшкө кабыл алуу жана ишти угууга карата даярдоо жөнүндө; 

2) арызды кайра кайтаруу жөнүндө; 

3) ушул Мыйзамга ылайык жоюучуга сый акы белгилөө жөнүндө; 

4) мажбурлап жоюу жол-жобосунун алкагында жоюучу иш-аракеттерди аткарганын же тыюу салганын аныктоо жөнүндө; 

5) жоюучунун корутунду отчетун бекитүү тууралуу; 

6) ушул Мыйзамдын максаттары үчүн башка аныктамалар. 

2. Банкты мажбурлап жоюу жөнүндө иш боюнча өндүрүштүн алкагында Улуттук банктын арызын кароосуз калтырууга жол берилбейт. 

139-берене. Апелляциялык жана кассациялык инстанцияларда сот өндүрүшү 

1. Биринчи инстанциядагы соттун чечими апелляциялык же кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн. 

2. Апелляциялык даттанууну карап чыгуу боюнча соттун апелляциялык инстанциясынын актысы келип түшкөн күндөн тартып он календардык күндөн кечиктирбестен иш менен бирге сотко киргизилет. 

3. Апелляциялык инстанциядагы сот төмөнкүдөй чечимдерди кабыл алат: 

1) биринчи инстанциядагы соттун чечимин өзгөрүүсүз, ал эми даттанууну - канааттандыруусуз калтыруу тууралуу; 

2) биринчи инстанциядагы соттун чечимин толугу менен жокко чыгаруу жана жаңы чечим кабыл алуу тууралуу. 

Биринчи инстанциядагы соттун чечимин жокко чыгарууга жана ишти жаңы кароого жөнөтүүгө жол берилбейт. Апелляциялык инстанциядагы соттун чечими кабыл алынган учурдан тартып күчүнө кирет жана кабыл алынган учурдан тартып беш күндүк мөөнөттө кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн. 

4. Кассациялык даттанууларды кароо боюнча соттун кассациялык инстанциясынын актысы келип түшкөн күндөн тартып жыйырма календардык күндөн кечиктирбестен берилген иш менен бирге Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна киргизилет. 

5. Кыргыз Республикасынын Жогорку соту төмөнкүдөй токтомдорду кабыл алат: 

1) кассациялык даттанууну канааттандыруудан баш тартуу жана биринчи жана (же) апелляциялык инстанциядагы соттун чечимин күчүндө калтыруу жөнүндө; 

2) биринчи жана апелляциялык инстанциядагы соттун чечимин жокко чыгаруу жана (же) маңызы боюнча жаңы чечим кабыл алуу жөнүндө. 

Төмөн турган инстанциядагы соттордун чечимин жокко чыгарууга жана ишти жаңыдан кароого жөнөтүүгө жол берилбейт. Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун токтому кабыл алынган учурдан тартып күчүнө кирет жана даттанууга жол берилбейт. 

6. Кассациялык даттанууну өндүрүшкө кабыл алууда Кыргыз Республикасынын Жогорку соту кассациялык даттануу каралганга чейин жоюучунун карыздар-банктын активдерин ээликтен ажыратууга байланышкан кандай болбосун иш-аракеттерди жасоосуна тыюу салуу жөнүндө аныктама чыгарууга укуктуу. 

140-берене. Банкты мажбурлап жоюу жөнүндө өндүрүштүн алкагында арыздарды кароо 

Банкты мажбурлап жоюу жол-жобосунун жүрүшүндө ушул Мыйзамда белгиленген талаптардын бузулганы жөнүндө жоюучунун жана Улуттук банктын арыздары сот тарабынан банкты мажбурлап жоюу жөнүндө иш боюнча өндүрүштүн алкагында, мындай арыздарды алган күндөн тартып он күндүк мөөнөттөн кечиктирбестен каралат. 

141-берене. Банкты мажбурлап жоюу жөнүндө өндүрүштү аяктоо жөнүндө соттун аныктамасы 

1. Сот жоюучунун корутунду отчету бекитилген учурда, банкты мажбурлап жоюу өндүрүшүн аяктоо жөнүндө аныктама чыгарат. 

2. Жоюучунун корутунду отчету сот тарабынан бекитилбеген учурда, банкты мажбурлап жоюу аяктаган катары эсептелиши мүмкүн эмес. 

3. Соттун банкты мажбурлап жоюуну аяктоо жөнүндө аныктамасы банкты юридикалык жак катары мамлекеттик реестрден алып салуу үчүн негиз болуп саналат. 

VIII БӨЛҮМ. КОРУТУНДУ ЖОБОЛОР 

19-глава. Корутунду жоболор 

142-берене. Ушул Мыйзамдын ченемдерин бузгандыгы үчүн жоопкерчилик 

Банктар жана Улуттук банктын көзөмөлүндөгү башка жактар, алардын кызмат адамдары, мамлекеттик органдар жана мамлекеттик кызматчылар, ошондой эле башка жеке жана юридикалык жактар, анын ичинде резидент эместер ушул Мыйзамдын ченемдерин бузгандыгы үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартышат. 

143-берене. Корутунду жоболор 

1. Ушул Мыйзам расмий жарыяланган күндөн тартып күчүнө кирет. 

2. Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети жана Улуттук банк ушул Мыйзам күчүнө кирген күндөн тартып алты айлык мөөнөттө: 

1) мыйзам актыларын ушул Мыйзамга ылайык келтирүү боюнча сунуштарды даярдасын жана белгиленген тартипте Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине киргизсин; 

2) ушул Мыйзамдын ишке ашырылышын камсыз кылуучу ченемдик укуктук актыларды кабыл алсын. 

  

Кыргыз Республикасынын Президенти		С.Жапаров
2022-жылдын 30-июнунда		Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан кабыл алынган