"Кыргыз Республикасынын Банк кодексин колдонууга киргизүү жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзам долбооруна карата 

САЛЫШТЫРМА ТАБЛИЦА 

 

 

Мыйзамдардын колдонулуп жаткан редакциясы 

Сунушталып жаткан редакция 

Кыргыз Республикасынын Жарандык кодексине өзгөртүүлөр жана толуктоолор 

1-статья. Граждандык мыйзамдар менен жөнгө салынуучу мамилелер 

1. Граждандык мыйзамдар граждандык карым-катнашка катышуучулардын укуктук абалын, менчик укугунун жана башка мүлктүк укуктардын, интеллектуалдык ишмердиктин жана аларга теңештирилген жекелештирүү каражаттарынын (интеллектуалдык менчик) натыйжаларына болгон укуктардын пайда болушунун негиздерин жана аларды жүзөгө ашыруунун тартибин аныктайт, келишимдик же башка милдеттенмелерди, ошондой эле башка мүлктүк жана ага байланыштуу жеке мүлктүк эмес мамилелерди жөнгө салат. 

Ушул статьянын 1-пунктунун биринчи абзацында көрсөтүлгөн белгилерге жооп берген үй-бүлөлүк, эмгектик мамилелерге жана жаратылыш ресурстарын пайдалануу жана айлана-чөйрөнү коргоо боюнча мамилелерге граждандык мыйзамдар бул мамилелер, тиешелүү түрдө үй-бүлөлүк, эмгектик мыйзамдар жана жаратылыш ресурстарын пайдалануу жана айлана-чөйрөнү коргоо жөнүндө мыйзамдар менен жөнгө салынбаган учурларда колдонулат. 

Банк ишинин жана финансылоонун исламдык принциптери жаатында мамилелердин өзгөчөлүктөрү башка мыйзамдар менен жөнгө салынат. Банк ишинин жана финансылоонун исламдык принциптери жаатында мамилелерге ушул Кодекс башка мыйзамдар менен жөнгө салынбаган бөлүгүндө колдонулат. 

2. Адамдын ажыратылбай турган укуктарын жана эркиндиктерин жана башка материалдык эмес баалуулуктарды (жеке мүлктүк мамилелерге байланышпаган мүлктүк эмес мамилелер) жүзөгө ашыруу жана коргоо менен байланыштуу мамилелер ушул мамилелердин маңызынан башка нерсе келип чыкпагандыктан, граждандык мыйзамдар тарабынан жөнгө салынат. 

3. Граждандар, юридикалык жактар, мамлекет граждандык мыйзамдар тарабынан жөнгө салынуучу мамилелердин катышуучулары болуп эсептелет. 

Эгерде мыйзамда башкача каралбаса, граждандык мыйзамдар тарабынан белгиленген эрежелер чет өлкөлүк граждандар, граждандыгы жок адамдар жана чет өлкөлүк юридикалык жактар катышкан мамилелерге карата колдонулат. 

4. Граждандык мыйзамдар ишкердик ишмердүүлүгүн жүзөгө ашырган адамдардын ортосундагы же алар катышкан мамилелерди жөнгө салат. 

Пайда алууга багытталган, мыйзамда белгиленген тартипте ушундай сапатта катталган адамдар тарабынан өз алдынча, өзүнүн тобокелге салуусу менен жүзөгө ашырылган ишмердүүлүк ишкерчилик болуп эсептелет. 

5. Эгерде мыйзамдарда башкача каралбаса, бир тарапты экинчи тарапка административдик же башка бийликтик баш ийдирүүгө негизделген мүлктүк мамилелерге карата граждандык мыйзамдар колдонулбайт. 

1-статья. Граждандык мыйзамдар менен жөнгө салынуучу мамилелер 

1. Граждандык мыйзамдар граждандык карым-катнашка катышуучулардын укуктук абалын, менчик укугунун жана башка мүлктүк укуктардын, интеллектуалдык ишмердиктин жана аларга теңештирилген жекелештирүү каражаттарынын (интеллектуалдык менчик) натыйжаларына болгон укуктардын пайда болушунун негиздерин жана аларды жүзөгө ашыруунун тартибин аныктайт, келишимдик же башка милдеттенмелерди, ошондой эле башка мүлктүк жана ага байланыштуу жеке мүлктүк эмес мамилелерди жөнгө салат. 

Ушул статьянын 1-пунктунун биринчи абзацында көрсөтүлгөн белгилерге жооп берген үй-бүлөлүк, турак жай, эмгектик, банктык мамилелерге жана жаратылыш ресурстарын пайдалануу жана айлана-чөйрөнү коргоо боюнча мамилелерге граждандык мыйзамдар бул мамилелер, тиешелүү түрдө үй-бүлөлүк, турак жай, эмгектик, банктык мыйзамдар жана жаратылыш ресурстарын пайдалануу жана айлана-чөйрөнү коргоо жөнүндө мыйзамдар менен жөнгө салынбаган учурларда колдонулат. 

Банк ишинин жана каржылоонун исламдык принциптерине тиешелүү мамилелердин өзгөчөлүктөрү ушул Кодекс, ал эми Кодекс менен жөнгө салынбаган бөлүктөрү башка мыйзамдар аркылуу жөнгө салынат. 

Банк ишинин жана финансылоонун исламдык принциптери жаатында мамилелердин өзгөчөлүктөрү башка мыйзамдар менен жөнгө салынат. Банк ишинин жана финансылоонун исламдык принциптери жаатында мамилелерге ушул Кодекс башка мыйзамдар менен жөнгө салынбаган бөлүгүндө колдонулат. 

2. Адамдын ажыратылбай турган укуктарын жана эркиндиктерин жана башка материалдык эмес баалуулуктарды (жеке мүлктүк мамилелерге байланышпаган мүлктүк эмес мамилелер) жүзөгө ашыруу жана коргоо менен байланыштуу мамилелер ушул мамилелердин маңызынан башка нерсе келип чыкпагандыктан, граждандык мыйзамдар тарабынан жөнгө салынат. 

3. Граждандар, юридикалык жактар, мамлекет граждандык мыйзамдар тарабынан жөнгө салынуучу мамилелердин катышуучулары болуп эсептелет. 

Эгерде мыйзамда башкача каралбаса, граждандык мыйзамдар тарабынан белгиленген эрежелер чет өлкөлүк граждандар, граждандыгы жок адамдар жана чет өлкөлүк юридикалык жактар катышкан мамилелерге карата колдонулат. 

4. Граждандык мыйзамдар ишкердик ишмердүүлүгүн жүзөгө ашырган адамдардын ортосундагы же алар катышкан мамилелерди жөнгө салат. 

Пайда алууга багытталган, мыйзамда белгиленген тартипте ушундай сапатта катталган адамдар тарабынан өз алдынча, өзүнүн тобокелге салуусу менен жүзөгө ашырылган ишмердүүлүк ишкерчилик болуп эсептелет. 

5. Эгерде мыйзамдарда башкача каралбаса, бир тарапты экинчи тарапка административдик же башка бийликтик баш ийдирүүгө негизделген мүлктүк мамилелерге карата граждандык мыйзамдар колдонулбайт. 

35-статья. Акча (валюта) 

1. Кыргыз Республикасында акча бирдиги сом болуп эсептелет. 

2. Сом мыйзамдуу төлөм каражаты болуп эсептелет, Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында көрсөтүлгөн наркы боюнча милдеттүү түрдө кабыл алынат. 

Кыргыз Республикасынын аймагындагы төлөмдөр накталай жана накталай эмес эсептешүүлөр түрүндө жүзөгө ашырылат. 

3. Кыргыз Республикасынын аймагында чет өлкөлүк валюта менен эсептешүүнүн учурлары, тартиби жана шарттары мыйзам тарабынан аныкталат. 

35-статья. Акча (валюта) 

1. Кыргыз Республикасында акча бирдиги сом болуп эсептелет. 

2. Сом мыйзамдуу төлөм каражаты болуп эсептелет, Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында көрсөтүлгөн наркы боюнча милдеттүү түрдө кабыл алынат. 

Кыргыз Республикасынын аймагындагы төлөмдөр накталай жана накталай эмес эсептешүүлөр түрүндө жүзөгө ашырылат. 

3. Кыргыз Республикасынын аймагында чет өлкөлүк валюта менен эсептешүүнүн учурлары, тартиби жана шарттары Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдары тарабынан аныкталат. 

38-статья. Баалуу кагаздардын түрлөрү 

Мыйзамда же белгиленген тартипте баалуу кагаздардын катарына таандык облигация, вексель, чек, банктык сертификат, көрсөтүүчүнүн банктык аманат китепчеси, коносамент, акция жана башка документтер баалуу кагаздарга таандык кылынат. 

38-статья. Баалуу кагаздардын түрлөрү 

Мыйзамда же белгиленген тартипте баалуу кагаздардын катарына таандык облигация, вексель, чек, банктык сертификат, көрсөтүүчүнүн банктык аманат китепчеси, коносамент, акция жана башка документтер баалуу кагаздарга таандык кылынат. 

49-статья. Банк сертификаты 

Аманаттын белгиленген мөөнөтү бүткөндө анын суммасын жана ошол банктын бардык мекемелеринде анын проценттерин алууга аманат салган адамдын укугун күбөлөндүрүүчү акча каражатын салгандыгы жөнүндө банктын кат жүзүндөгү күбөлүгү банк сертификаты деп таанылат. 

Банк сертификаты талап кылуучу же өздүк болушу мүмкүн

49-статья. Банк сертификаты 

Аманаттын белгиленген мөөнөтү бүткөндө анын суммасын жана ошол банктын бардык мекемелеринде анын проценттерин же башка төлөмдөрүн алууга аманат салган адамдын укугун күбөлөндүрүүчү акча каражатын салгандыгы жөнүндө банктын кат жүзүндөгү күбөлүгү банк сертификаты деп таанылат. 

Банк сертификаты өздүк болуп саналат

96-статья. Юридикалык жакты жоюу 

1. Юридикалык жакты жоюу анын укуктарын жана милдеттерин укуктун өтүүчүлүк тартибинде башка жактарга өткөрбөй токтотууга алып келет. 

2. Юридикалык жак: 

аны уюштуруучулардын (катышуучулардын) же юридикалык жактын уюштуруу документи менен ыйгарым укугун алган органдын чечими боюнча, анын ичинде ал максатына жетүү үчүн түзүлгөн юридикалык жак түзүлгөн мөөнөтү аяктагандыгына байланыштуу же аны түзүүдө четтетүүгө болбой турган мыйзамды бузууга жол берилгендигине карата юридикалык жакты каттоо сот тарабынан жараксыз деп табылгандыгына байланыштуу; 

ишмердигин тиешелүү уруксатсыз (лицензиясыз) жүзөгө ашырган же мыйзам тарабынан тыюу салынган ишмердикти жүргүзгөн, же мыйзамдарды башкача бир нече же одоно бузуулар менен же ишмердигин юридикалык жактын уставдык максаттарына лицензияда белгиленген операцияларды жүргүзүү алар үчүн ишмердиктин бирден-бир уруксат берилген түрү болуп саналган банктардын, финансы-кредиттик уюмдардын жана мекемелердин лицензиясы кайтарылып алынган учурларда карама-каршы жүзөгө ашырган, ошондой эле ушул Кодексте каралган башка учурларда соттун чечими боюнча жоюлушу мүмкүн. 

Төлөөгө жөндөмдүү юридикалык жакты - Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алган банкты же финансы-кредиттик мекемени жоюу банк операцияларын жүргүзүү укугундагы лицензия кайтарылып алынган учурда, банктар жана башка финансы-кредиттик мекемелер үчүн белгиленген өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен жүргүзүлөт. 

Банктын акционерлери тарабынан банк операцияларын жүзөгө ашырууга лицензия кайтарылып алынгандан кийин жоюу же өзгөртүп түзүү жөнүндө чечим 1 айдын ичинде кабыл алынбаса, юридикалык жакты - банкты мажбурлап жоюу жүргүзүлөт. 

Банк лицензиясын кайтарып алуу же убактылуу токтотуу учурунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы катышуучулар тарабынан - жоюу комиссиясы (жоюучу) же сот тарабынан администратор дайындалганга чеиин банктын активдерин жана документтерин сактап туруу максатында убактылуу башкаруучуну дайындоого тийиш. Убактылуу башкаруучу "Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 63-статьясына ылайык убактылуу администратор үчүн анын дайындалышынын өзгөчөлүгүн эске алуу менен белгиленген ыйгарым укуктарга ээ болот. 

3. Ушул статьянын 2-пунктунда көрсөтүлгөн негиздер боюнча юридикалык жакты жоюу жөнүндө талап мыйзам мындай талап коюу укугун берген мамлекеттик орган же жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органы тарабынан сотко берилиши мүмкүн. 

Юридикалык жакты жоюу жөнүндө соттун чечими менен анын уюштуруучуларына (катышуучуларына) же аны уюштуруу документтери менен юридикалык жакты жоюуга ыйгарым укук берилген органга юридикалык жакты жоюуну жүзөгө ашыруу боюнча милдеттер жүктөлүшү мүмкүн. 

Ушул Кодекстин ушул статьясынын 2, 3-пункттарынын жана 97, 98-статьяларынын талаптары банкрот болуу процессинде юридикалык жактарды жоюуга карата колдонулбайт. 

4. Коммерциялык уюм болуп эсептелген кооператив же коомдук фонд катары аракеттенген юридикалык жак ал банкрот(кудуретсиз) деп табылгандыгына байланыштуу ушул Кодекстин 100-статьясына ылайык жоюлат. 

Эгерде мындай юридикалык жактын мүлкүнүн наркы кредиторлордун талаптарын канааттандыруу үчүн жетишсиз болсо, ал ушул Кодекстин 100-статьясында белгиленген тартипте гана жоюлушу мүмкүн. 

Банкроттуктун (кудуретсиздиктин) натыйжасында юридикалык жактарды жоюу жөнүндө жоболор мекемелерге карата колдонулбайт. 

96-статья. Юридикалык жакты жоюу 

1. Юридикалык жакты жоюу анын укуктарын жана милдеттерин укуктун өтүүчүлүк тартибинде башка жактарга өткөрбөй токтотууга алып келет. 

2. Юридикалык жак: 

аны уюштуруучулардын (катышуучулардын) же юридикалык жактын уюштуруу документи менен ыйгарым укугун алган органдын чечими боюнча, анын ичинде ал максатына жетүү үчүн түзүлгөн юридикалык жак түзүлгөн мөөнөтү аяктагандыгына байланыштуу же аны түзүүдө четтетүүгө болбой турган мыйзамды бузууга жол берилгендигине карата юридикалык жакты каттоо сот тарабынан жараксыз деп табылгандыгына байланыштуу; 

ишмердигин тиешелүү уруксатсыз (лицензиясыз) жүзөгө ашырган же мыйзам тарабынан тыюу салынган ишмердикти жүргүзгөн, же мыйзамдарды башкача бир нече же одоно бузуулар менен же ишмердигин юридикалык жактын уставдык максаттарына лицензияда белгиленген операцияларды жүргүзүү алар үчүн ишмердиктин бирден-бир уруксат берилген түрү болуп саналган банктардын, финансы-кредиттик уюмдардын жана мекемелердин лицензиясы кайтарылып алынган учурларда карама-каршы жүзөгө ашырган, ошондой эле ушул Кодексте каралган башка учурларда соттун чечими боюнча жоюлушу мүмкүн. 

Төлөөгө жөндөмдүү юридикалык жакты - Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алган банкты же финансы-кредиттик мекемени жоюу банк операцияларын жүргүзүү укугундагы лицензия кайтарылып алынган учурда, банктар жана башка финансы-кредиттик мекемелер үчүн белгиленген өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен жүргүзүлөт. 

Банктын акционерлери тарабынан банк операцияларын жүзөгө ашырууга лицензия кайтарылып алынгандан кийин жоюу же өзгөртүп түзүү жөнүндө чечим 1 айдын ичинде кабыл алынбаса, юридикалык жакты - банкты мажбурлап жоюу жүргүзүлөт. 

Банк лицензиясын кайтарып алуу же убактылуу токтотуу учурунда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы катышуучулар тарабынан - жоюу комиссиясы (жоюучу) же сот тарабынан администратор дайындалганга чеиин банктын активдерин жана документтерин сактап туруу максатында убактылуу башкаруучуну дайындоого тийиш. Убактылуу башкаруучу "Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 63-статьясына ылайык убактылуу администратор үчүн анын дайындалышынын өзгөчөлүгүн эске алуу менен белгиленген ыйгарым укуктарга ээ болот. 

3. Ушул статьянын 2-пунктунда көрсөтүлгөн негиздер боюнча юридикалык жакты жоюу жөнүндө талап мыйзам мындай талап коюу укугун берген мамлекеттик орган же жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органы тарабынан сотко берилиши мүмкүн. 

Юридикалык жакты жоюу жөнүндө соттун чечими менен анын уюштуруучуларына (катышуучуларына) же аны уюштуруу документтери менен юридикалык жакты жоюуга ыйгарым укук берилген органга юридикалык жакты жоюуну жүзөгө ашыруу боюнча милдеттер жүктөлүшү мүмкүн. 

Ушул Кодекстин ушул статьясынын 2, 3-пункттарынын жана 97, 98-статьяларынын талаптары банкрот болуу процессинде юридикалык жактарды жоюуга карата колдонулбайт. 

4. Коммерциялык уюм болуп эсептелген кооператив же коомдук фонд катары аракеттенген юридикалык жак ал банкрот(кудуретсиз) деп табылгандыгына байланыштуу ушул Кодекстин 100-статьясына ылайык жоюлат. 

Эгерде мындай юридикалык жактын мүлкүнүн наркы кредиторлордун талаптарын канааттандыруу үчүн жетишсиз болсо, ал ушул Кодекстин 100-статьясында белгиленген тартипте гана жоюлушу мүмкүн. 

Банкроттуктун (кудуретсиздиктин) натыйжасында юридикалык жактарды жоюу жөнүндө жоболор мекемелерге карата колдонулбайт. 

5. Банктарды жана банктык эмес финансы-кредиттик мекемелерди жана Улуттук банктан лицензия алышкан башка жактарды өз эрки боюнча жана мажбурлап жоюу Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында каралган тартипте ишке ашырылат. 

99-статья. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу 

1. Юридикалык жак жоюлганда анын кредиторлорунун талабы төмөндөгүдөй кезекте канааттандырылат: 

биринчи кезекте - мыйзамда аныкталган тартипте тийиштүү убктылуу төлөмдөрдү капитализациялоо жолу менен өмүрүнө же ден соолугуна зыян келтирилгендиги үчүн карызкор жоопкерчилик тарткан граждандардын талабы канааттандырылат; 

экинчи кезекте - эмгек келишими (контракт) боюнча иштеген адамдарга эс алуу күндөрү үчүн жана социалдык пособиелерди төлөп берүү жана эмгек акы төлөп берүү боюнча эсептешүүлөр үч айдан ашпаган мезгил үчүн жүргүзүлөт; 

үчүнчү кезекте - кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынбаган алар боюнча пайыздары жана негизги суммалары боюнча талаптар канааттандырылат. Мында, бул кезектин башка кредиторлорунун талаптарына карабастан, адегенде аффилирленбеген жеке жактардын - банктардын аманатчыларынын талаптары, андан кийин аффилирленген жеке жактардын - банктардын талаптары канааттандырылат; 

төртүнчү кезекте бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фондуларга милдеттүү төлөмдөрдүн негизги суммалары боюнча эсептешүүлөр жүргүзүлөт; 

бешинчи кезекте - бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фондуларга милдеттүү төлөмдөрдүн негизги суммалары боюнча үчүнчү жана төртүнчү кезектеги кредиторлордун неустойканы (пеня жана штрафтар) төлөп берүү боюнча талаптары канааттандырылат. 

Кредиторлордун бардык талаптары канааттандырылгандан кийин калдыгы юридикалык жактын уюштуруучуларына (катышуучуларына) төлөнүп берилет (берилет). 

Кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынган талаптары ушул Кодекстин 324-статьясына ылайык күрөөнү реализациялоодон алынган сумманын чегинде башка кредиторлордун алдында артыкчылык менен канааттандырылат. 

2. Ар бир кезектин талаптары андан мурдагы кезектин талаптары толугу менен канааттандырылгандан кийин гана канааттандырылат. 

3. Жоюу комиссиясы (жоюучу) кредитордун талабын аткаруудан баш тартса же аны кароодон четтесе, кредитор юридикалык жактын жоюу балансынын бекитилишине чейин жоюу комиссиясына (жоюучуга) доо менен сотко кайрылууга укуктуу. Соттун чечими менен кредитордун талаптары жоюлуп жаткан юридикалык жактын калган мүлкүнүн эсебинен канааттандырылышы мүмкүн. 

4. Жоюу комиссиясы (жоюучу) белгилеген мөөнөт кийин коюлган кредитордун талабы ал мөөнөт ичинде билдирилген кредиторлордун талаптары орундалгандан кийин карызкордун калган мүлкүнөн канааттандырылат. 

5. Банкрот болуу (кудуретсиздик) процессин жүргүзүүдө ушул статьянын талаптары ушул Кодекстин 100-статьясында белгиленген өзгөчөлүктөр менен колдонулат. 

99-статья. Кредиторлордун талаптарын канааттандыруу 

1. Юридикалык жак жоюлганда анын кредиторлорунун талабы төмөндөгүдөй кезекте канааттандырылат: 

биринчи кезекте - мыйзамда аныкталган тартипте тийиштүү убктылуу төлөмдөрдү капитализациялоо жолу менен өмүрүнө же ден соолугуна зыян келтирилгендиги үчүн карызкор жоопкерчилик тарткан граждандардын талабы канааттандырылат; 

экинчи кезекте - эмгек келишими (контракт) боюнча иштеген адамдарга эс алуу күндөрү үчүн жана социалдык пособиелерди төлөп берүү жана эмгек акы төлөп берүү боюнча эсептешүүлөр үч айдан ашпаган мезгил үчүн жүргүзүлөт; 

үчүнчү кезекте - кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынбаган алар боюнча пайыздары жана негизги суммалары боюнча талаптар канааттандырылат. Мында, бул кезектин башка кредиторлорунун талаптарына карабастан, адегенде аффилирленбеген жеке жактардын - банктардын аманатчыларынын талаптары, андан кийин аффилирленген жеке жактардын - банктардын талаптары канааттандырылат; 

төртүнчү кезекте бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фондуларга милдеттүү төлөмдөрдүн негизги суммалары боюнча эсептешүүлөр жүргүзүлөт; 

бешинчи кезекте - бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фондуларга милдеттүү төлөмдөрдүн негизги суммалары боюнча үчүнчү жана төртүнчү кезектеги кредиторлордун неустойканы (пеня жана штрафтар) төлөп берүү боюнча талаптары канааттандырылат. 

Кредиторлордун бардык талаптары канааттандырылгандан кийин калдыгы юридикалык жактын уюштуруучуларына (катышуучуларына) төлөнүп берилет (берилет). 

Кредиторлордун күрөө менен камсыз кылынган талаптары ушул Кодекстин 324-статьясына ылайык күрөөнү реализациялоодон алынган сумманын чегинде башка кредиторлордун алдында артыкчылык менен канааттандырылат. 

2. Ар бир кезектин талаптары андан мурдагы кезектин талаптары толугу менен канааттандырылгандан кийин гана канааттандырылат. 

3. Жоюу комиссиясы (жоюучу) кредитордун талабын аткаруудан баш тартса же аны кароодон четтесе, кредитор юридикалык жактын жоюу балансынын бекитилишине чейин жоюу комиссиясына (жоюучуга) доо менен сотко кайрылууга укуктуу. Соттун чечими менен кредитордун талаптары жоюлуп жаткан юридикалык жактын калган мүлкүнүн эсебинен канааттандырылышы мүмкүн. 

4. Жоюу комиссиясы (жоюучу) белгилеген мөөнөт кийин коюлган кредитордун талабы ал мөөнөт ичинде билдирилген кредиторлордун талаптары орундалгандан кийин карызкордун калган мүлкүнөн канааттандырылат. 

5. Банкрот болуу (кудуретсиздик) процессин жүргүзүүдө ушул статьянын талаптары ушул Кодекстин 100-статьясында белгиленген өзгөчөлүктөр менен колдонулат. 

725-статья. Заем келишиминин формасы 

1. Заем келишими, эгерде анын суммасы эсептик көрсөткүчтөн он эседен кем эмес ашса, ал эми келишимде тараптардын бири юридикалык жак болгон учурларда - суммасына карабастан, жазуу жүзүндө түзүлөт. 

2. Заем келишимин жазуу жүзүндө түзүлбөгөндүгү ушул Кодекстин 178-статьясында каралган натыйжаларга алып келет. 

3. Заем алуучунун ага заем берүүчү белгилүү бир суммадагы акча же белгилүү сандагы буюмдарды бергендигин күбөлөндүргөн тилкаты же башка документи болгон учурда заем келишими жазуу жүзүндө түзүлдү деп таанылат. 

4. Эгерде сумма эсептик көрсөткүчтөн беш жүз эседен ашса, заем келишими нотариаттык түрдө түзүлүүгө тийиш. 

5. Заем келишиминин нотариаттык түрүн сактабагандык анын анык эместигине алып келет. Кредит берүүчү ал боюнча нотариаттык түр сакталбаган заем келишими боюнча пайыздарды төлөөнү талап кылууга укуксуз. 

725-статья. Заем келишиминин формасы 

1. Заем келишими, эгерде анын суммасы эсептик көрсөткүчтөн он эседен кем эмес ашса, ал эми келишимде тараптардын бири юридикалык жак болгон учурларда - суммасына карабастан, жазуу жүзүндө түзүлөт. 

2. Заем келишимин жазуу жүзүндө түзүлбөгөндүгү ушул Кодекстин 178-статьясында каралган натыйжаларга алып келет. 

3. Заем алуучунун ага заем берүүчү белгилүү бир суммадагы акча же белгилүү сандагы буюмдарды бергендигин күбөлөндүргөн тилкаты же башка документи болгон учурда заем келишими жазуу жүзүндө түзүлдү деп таанылат. 

4. Эгерде сумма эсептик көрсөткүчтөн беш жүз эседен ашса, заем келишими нотариалдык жактан же бүтүмгө күбө катары катышкан эки адам тарабынан күбөлөндүрүлүүгө тийиш. 

5. Ушул статьянын 4-пунктунда каралган талаптардын аткарылбашы тараптарды талаш маселе келип чыккан учурда бүтүмдү жана анын шарттарын тастыктоо катары күбөнүн көрсөтмөлөрүнө таянуу укугунан ажыратат, бирок аларды жазуу түрүндө жана башка далилдөөлөрдү көрсөтүү укугунан ажыратпайт. 

726-статья. Заем келишими боюнча проценттер 

1. Мыйзамда же заем келишиминде башка белгиленбесе, заем берүүчү заем алуучудан келишимде аныкталган өлчөмдө жана тартипте заем суммасынан процент алууга укуктуу. Келишимде проценттин өлчөмү жөнүндө шарт каралбаган учурда анын өлчөмү заем берүүчү жашаган жерде, ал эми заем берүүчү юридикалык жак болгон учурда - ал жайгашкан жерде заем алуучу карыз суммасын же анын тиешелүү бөлүгүн кайтарып берген күнгө карата болгон банк процентинин өлчөмү (кайрадан финансылоо өлчөмү) менен аныкталат. 

2. Граждандардын ортосунда эсептик көрсөткүчтүн өлчөмүнөн элүү эсе ашпаган суммага түзүлгөн жана жок дегенде тараптардын биринин ээлик кылуу ишкердигин ишке ашыруусуна байланышпаган заем келишими, эгерде анда түздөн-түз башкасы каралбаса, процентсиз деп эсептелинет. 

3. Эгерде заем келишими боюнча заем алуучуга түрдүк белгилери аныкталган буюмдар берилген болсо, алардын өлчөмү жана формасы (акчалай же натуралай) келишимде каралган учурда процент төлөнүүгө тийиш. 

4. Процентти төлөө тартиби жана мөөнөтү заем келишиминде аныкталат. Эгерде процентти төлөө тартиби жана мөөнөтү заем келишиминде аныкталбаса, анда алар заем суммасын кайтарып бермейинче ай сайын төлөнөт. 

5. Ушул Кодекстин 727-статьясынын 2-пунктуна ылайык, пайызга берилген заемдун суммасы мөөнөтүнөн мурда кайтарылып берилген учурда, пайыздар заемдун суммасы мөөнөтүнөн мурда толук же жарым-жартылай кайтарылып берилген күндү кошуп алганга чейин кошулуп эсептелет. 

6. Эгерде заем келишиминде сүткорлук пайыздык ставкалар белгиленсе, анда сот аларды мыйзам менен белгиленген тартипте аныкталган чектик жол берилген пайыздын алкагында карайт. 

726-статья. Заем келишими боюнча проценттер же башка төлөмдөр 

1. Мыйзамда же заем келишиминде башка белгиленбесе, заем берүүчү заем алуучудан келишимде аныкталган өлчөмдө жана тартипте заем суммасынан процент же башка төлөм алууга укуктуу. Келишимде проценттин өлчөмү жөнүндө шарт каралбаган учурда анын өлчөмү заем берүүчү жашаган жерде, ал эми заем берүүчү юридикалык жак болгон учурда - ал жайгашкан жерде заем алуучу карыз суммасын же анын тиешелүү бөлүгүн кайтарып берген күнгө карата болгон банк процентинин өлчөмү (кайрадан финансылоо өлчөмү) менен аныкталат. 

2. Граждандардын ортосунда эсептик көрсөткүчтүн өлчөмүнөн элүү эсе ашпаган суммага түзүлгөн жана жок дегенде тараптардын биринин ээлик кылуу ишкердигин ишке ашыруусуна байланышпаган заем келишими, эгерде анда түздөн-түз башкасы каралбаса, процентсиз же башка төлөмсүз деп эсептелинет. 

3. Эгерде заем келишими боюнча заем алуучуга түрдүк белгилери аныкталган буюмдар берилген болсо, алардын өлчөмү жана формасы (акчалай же натуралай) келишимде каралган учурда процент же башка төлөм төлөнүүгө тийиш. 

4. Процентти төлөө тартиби жана мөөнөтү заем келишиминде аныкталат. Эгерде процентти төлөө тартиби жана мөөнөтү заем келишиминде аныкталбаса, анда алар заем суммасын кайтарып бермейинче ай сайын төлөнөт. 

5. Ушул Кодекстин 727-статьясынын 2-пунктуна ылайык, пайызга берилген заемдун суммасы мөөнөтүнөн мурда кайтарылып берилген учурда, пайыздар заемдун суммасы мөөнөтүнөн мурда толук же жарым-жартылай кайтарылып берилген күндү кошуп алганга чейин кошулуп эсептелет. 

6. Эгерде заем келишиминде сүткорлук пайыздык ставкалар белгиленсе, анда сот аларды мыйзам менен белгиленген тартипте аныкталган чектик жол берилген пайыздын алкагында карайт. 

727-статья. Заем алуучунун заем суммасын кайтарып берүү милдети 

1. Заем алуучу алынган сумманы заем берүүчүгө заем келишиминде аныкталган тартипте жана мөөнөттө кайтарып берүүгө милдеттүү. Кайтаруу мөөнөтү келишимде аныкталбаган же талап кылынган убакыты менен аныкталган учурда, эгерде заем келишиминде башкасы каралбаса, заем суммасы заем алуучу тарабынан заем берүүчү кайтарып берүүнү талап кылган учурдан тартып бир айдын ичинде кайтарып берилүүгө милдеттүү

2. Эгерде заем келишиминде башкача каралбаса, пайызсыз заемдун суммасы заем алуучу тарабынан мөөнөтүнөн мурда кайтарылып бериши мүмкүн. 

Жеке жана юридикалык жактарга пайызга берилген заемдун суммасы, финансы рыногунун кесипкөй катышуучуларын кошпогондо, бул тууралуу мындай кайтарып берүү күнүнө чейин отуз күндөн кем эмес мурда заем берүүчүгө кабарландырылган шартта жеке жана юридикалык жактар тарабынан мөөнөтүнөн мурда толугу менен же бөлүп-бөлүп кайтарылып берилиши мүмкүн. Заем келишиминде заемчунун акчалай каражаттарды мөөнөтүнөн мурда кайтарып берүү ниети жөнүндө заем берүүчүгө кабарлоосунун бир топ кыска мөөнөтү белгилениши мүмкүн. 

Пайызга берилген заемдун суммасы, башка учурларда заем берүүчүнүн макулдугу менен мөөнөтүнөн мурда кайтарылып берилиши мүмкүн. 

3. Эгерде заем келишиминде башкасы каралбаса, анда заем суммасы заем берүүчүгө өткөрүп берилген же тийиштүү каражаттар анын банктагы эсеп-кысабына чегерилген учурдан тартып кайтарып берилди деп эсептелинет. 

727-статья. Заем алуучунун заем суммасын кайтарып берүү милдети 

1. Заем алуучу алынган сумманы заем берүүчүгө заем келишиминде аныкталган тартипте жана мөөнөттө кайтарып берүүгө милдеттүү. Кайтаруу мөөнөтү келишимде аныкталбаган же талап кылынган убакыты менен аныкталган учурда, эгерде заем келишиминде башкасы каралбаса, заем суммасы заем алуучу тарабынан заем берүүчү кайтарып берүүнү талап кылган учурдан тартып бир айдын ичинде кайтарып берилүүгө милдеттүү

2. Эгерде заем келишиминде башкача каралбаса, пайызсыз заемдун суммасы заем алуучу тарабынан мөөнөтүнөн мурда кайтарылып бериши мүмкүн. 

Жеке жана юридикалык жактарга пайызды кошо алганда акы төлөө үчүн берилген заемдун суммасы, финансы рыногунун кесипкөй катышуучуларын кошпогондо, бул тууралуу мындай кайтарып берүү күнүнө чейин отуз күндөн кем эмес мурда заем берүүчүгө кабарландырылган шартта жеке жана юридикалык жактар тарабынан мөөнөтүнөн мурда толугу менен же бөлүп-бөлүп кайтарылып берилиши мүмкүн. Заем келишиминде заемчунун акчалай каражаттарды мөөнөтүнөн мурда кайтарып берүү ниети жөнүндө заем берүүчүгө кабарлоосунун бир топ кыска мөөнөтү белгилениши мүмкүн. 

Пайызды кошо алганда акы төлөө үчүн берилген заемдун суммасы, башка учурларда заем берүүчүнүн макулдугу менен мөөнөтүнөн мурда кайтарылып берилиши мүмкүн. 

3. Эгерде заем келишиминде башкасы каралбаса, анда заем суммасы заем берүүчүгө өткөрүп берилген же тийиштүү каражаттар анын банктагы эсеп-кысабына чегерилген учурдан тартып кайтарып берилди деп эсептелинет. 

 

 

34-Глава 

Заем жана кредит 

2-параграф. Кредит 

 

734-статья. Кредит келишими 

 

1. Кредит келишими боюнча банк же башка кредит уюму (кредитор) акча каражатын (кредитти) келишимде каралган шартта заем алуучуга берүүгө, ал эми заем алуучу алынган акча суммасын кайра кайтарууга жана ал үчүн процент төлөп берүүгө милдеттенет. 

2. Кредит келишими боюнча мамилелерге, эгерде ушул параграфтын эрежелеринде башкасы каралбаса же кредит келишиминин маңызынан башкасы келип чыкпаса, ушул главанын 1 параграфында каралган эрежелер колдонулат. 

 

735-статья. Кредит келишиминин формасы 

 

Кредит келишими жазуу жүзүндө түзүлөт. 

Жазуу жүзүндөгү форманын сакталбагандыгы кредит келишиминин анык эместигине алып келет. Мындай келишим жокко эсе. 

 

736-статья. Кредит берүүдөн же алуудан баш тартуу 

 

1. Заем алуучуга берилген сумма өз убагында кайтарылбай тургандыгы анык экендигин күбөлөндүргөн кырдаалдарда заем берүүчү келишимде белгиленген кредитти толугу менен же жарым-жартылай берүүдөн баш тартууга укуктуу. 

2. Заем алуучу, эгерде мыйзамда жана ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде же кредит келишиминде башкасы каралбаса, келишимде белгиленген берүү мөөнөтү келе электе кредиторго билдирүү менен кредитти алуудан баш тартууга укуктуу. 

3. Заем алуучу тарабынан кредит келишиминде каралган кредитти максаттуу пайдалануу милдеттенмеси бузулган учурда (730-cтатья) кредитор дагы заем алуучуга келишим боюнча андан ары кредит берүүдөн баш тартууга укуктуу. 

34-Глава 

Заем жана кредит 

2-параграф. Кредит 

 

734-статья. Кредиттик келишим 

Кредиттик келишим боюнча кредитор (банк же банктык эмес башка финансы-кредиттик уюм мындан ары банк) акча каражаттарын (кредит) келишимде каралган өлчөмдө жана шарттарда берүүгө, ал эми карызкор алган акча суммасын кайтарып берүүгө жана ал боюнча пайыздарды төлөөгө милдеттенет. 

 

735-статья. Кредиттик келишимдин формасы 

Кредиттик келишим жазуу жүзүндө түзүлүүгө тийиш. Жазуу формасынын сакталбашы кредиттик келишимдин жараксыз болушуна алып келет. Мындай келишим жараксыз деп саналат.  

 

736-статья. Кредит берүү күнүн аныктоо 

 

Кредит берилген күн болуп кредиттин суммасы карыз алуучунун эсебине келип түшкөн же ага нак акча каражат түрүндө берилген күн эсептелет. 

 

736-1-статья. Кредит берүүдөн же алуудан баш тартуу 

1. Карызкорго берилүүчү сумма мөөнөтүндө кайра төлөнбөстүгүн айкын далилдеген жагдайлар болсо кредитор келишимде каралган кредитти берүүдөн толугу менен же айрым бөлүгүн берүүдөн баш тартууга укуктуу. 

2. Карыз алуучу кредиттик келишимде каралган кредитти максаттуу пайдалануу милдеттенмесин бузган учурда, кредитор келишим боюнча карыз алуучуга андан ары кредит берүүдєн баш тартууга укуктуу.  

3. Карыз алуучу келишимди түзгөндөн кийин акча каражатты алган учурга чейинки мезгил ичинде кредитти алуудан же лизинг боюнча мүлк үчүн төлөөнү ишке ашыруудан акысыз негизде баш тартууга укуктуу. 

 

736-2-статья. Кредитти максаттуу пайдалануу 

1. Эгерде кредиттик келишимде башкасы каралбаса, карыз алуучу кредиттик келишим боюнча алган каражатын өз каалоосуна жараша пайдаланат. 

2. Эгерде кредиттик келишим карыз алуучунун алган каражатты белгилүү бир максатта (максаттуу кредит) пайдалануу шарты менен түзүлгөн болсо, ал кредиторго кредиттин суммасынын максаттуу пайдаланылышын контролдоо мүмкүндүгүн камсыздоого милдеттүү.  

3. Эгерде карыз алуучу кредиттин суммасын максаттуу пайдалануу жөнүндө келишимдин шарттарын аткарбаса, ошондой эле ушул статьянын 2-пунктунда каралган милдеттенмелерди бузган болсо, кредитор, эгерде кредиттик келишимде башкасы каралбаса, кредит боюнча карыздын калган суммасын мөөнөтүнөн мурда төлөөнү талап кылууга укуктуу.  

 

 

736-3-статья. Кредитти пайдалангандыгы үчүн пайыздар жана төлөм 

1. Эгерде аны төлөө милдети кредиттик келишимде каралган болсо, кредитор кредиттик келишимди түзгөнгө чейин пайыздар жана кредитти пайдалангандыгы үчүн төлөмдөр (комиссиялык акы) жөнүндө маалымат менен ар бир карыз алуучунун таанышып чыгуу мүмкүндүгүн камсыздоого милдеттүү. Пайыздар жана комиссиялык акылар тууралуу маалымат ачык-айкын, жеткиликтүү болууга жана банк тарабынан потенциалдуу карыз алуучуларга Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык берилүүгө тийиш.  

2. Эгерде аны төлөө милдети кредиттик келишимде каралган болсо, кредитор кредиттик келишимди түзүүдө пайыздардын жана комиссиялык акылардын өлчөмүн, пайыз кошуу мезгилин жана төлөө мөөнөтүн ар бир конкреттүү карыз алуучу менен өз алдынча аныктайт. 

Кредитти пайдалангандыгы үчүн пайыздарды жана кредиттин негизги суммасын төлөө тартиби тараптардын макулдашуусу боюнча кредиттик келишимде каралат.  

Кредитти пайдалангандыгы үчүн пайыздарды кредит берилген күнү төлөөгө жол берилбейт.  

Эгерде аны төлөө милдети кредиттик келишимде каралган болсо, кредиттик келишимде карыз алуучунун пайыздарды жана кредитти пайдалангандыгы үчүн төлөмдөрдү өз убагында төлөбөгөндүгү үчүн жоопкерчилиги каралышы мүмкүн  

 

736-4-статья. Карыз алуучунун кредиттин суммасын кайра төлөө 

боюнча милдети 

1. Карыз алуучу алган кредитинин суммасын кредиттик келишимде каралган мөөнөттө жана тартипте кредиторго кайра берүүгө милдеттүү

2. Карыз алуучу кредиттин түрүнө, пайдалануу мөөнөтүнө жана суммасына карабастан кредиттин ордун кайсыл учурда болбосун мөөнөтүнөн мурда жабууга укуктуу, мында ал бул тууралуу 30 календардык күн мурда алдын ала билдирүүгө тийиш. 

3. Эгерде кредиттик келишимде башкасы каралбаса, кредиттин суммасы кредиторго өткөрүп берилген мезгилден же тиешелүү акча каражат анын кредиттик келишимде көрсөтүлгөн банктык эсебине түшкөн учурдан тартып кайра төлөндү деп эсептелет.  

 

736-5-статья. Карыз алуучунун милдеттенмелери аткарылышын камсыздоо  

1. Кредиттик келишим боюнча карыз алуучунун милдеттенмесинин аткарылышы күрөө, кепилдик, гарантиялар жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка ыкмалар аркылуу камсыздалышы мүмкүн.  

Улуттук банк тарабынан банктардын кредиттери боюнча камсыздоого карата минималдуу талаптар белгиленет.  

2. Карыз алуучу кредиттин суммасынын кайра төлөнүшүн камсыздоо боюнча милдетин аткарбаса же кредитор жооптуу болбогон жагдайларга байланыштуу камсыздоо мүмкүндүгүнөн ажыраса же камсыздоо шарты начарласа, эгерде келишимде башкасы каралбаса, кредитор карыз алуучудан кредит боюнча карыздын калган суммасын мөөнөтүнөн мурда төлөөнү талап кылууга укуктуу. 

Жаңы глава 

34-1-глава. Каржылоонун исламдык принциптерине ылайык каржылоо  

 

1-параграф. Мудараба келишими 

 

738-1-берене. Жалпы шарттар 

1. Мудараба келишими боюнча бир тарап (инвестор) акча каражатты тараптар белгилеген максаттарга андан ары инвестициялоо үчүн же мударибдин каалоосу боюнча келишимдин шарттарына ылайык тараптар ортосунда пропорциялуу негизде бөлүштүрүлүүчү пайданы алуу максатында экинчи тарапка (мударибге жеке адам же юридикалык жак - акча каражатты алуучуга) берет.  

2. Мудараба келишими акча каражатты (аманаттарды) тартуу максатында да, мудараба боюнча тартылган акча каражатты жайгаштыруу максатында да колдонулат. 

3. Мудараба келишими жазуу жүзүндө түзүлүүгө тийиш.  

4. Тиешелүү лицензияга ээ банк же башка банктык эмес финансы-кредиттик уюм (мындан ары банк) мудараба келишиминин тарабы болушу мүмкүн. Мында Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында аларга карата милдеттүү шарттар жана талаптар каралышы мүмкүн.  

5. Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында мудараба келишимине карата милдеттүү шарттар жана талаптар каралышы мүмкүн. 

 

738-2-берене. Мудараба келишиминин түрлөрү 

1. Мудараба келишими төмөнкүдөй түрлөрдө түзүлүшү мүмкүн:  

1) чектелген (атайын) мудараба келишими, анын шарттарына ылайык инвестор мударибдин инвестициялашы үчүн активдердин же объекттердин түрлөрүн белгилейт. Мында, инвестициялоонун ар бир активи/объектиси үчүн мудариб менен инвестор ортосунда өзүнчө келишим түзүлөт; 

2) чектелбеген (жалпы) мудараба келишими, анын шарттарына ылайык мудариб инвестор тарабынан сунушталган каражатты өз каалоосу боюнча пайдаланууга укуктуу; 

3) ачык мудараба келишими, бул келишимдин шарттарына ылайык инвестор мөөнөтүнөн мурда (алгачкы эле суроо-талабы боюнча) мударибден ал сунуштаган акча каражатты алууга укуктуу. Мындай учурда банк (эгерде ал мудариб катары чыгып жатса) инвесторго акыркы толук мезгилдеги (ай, жыл) пайданы толук төлөп берет. 

2. Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында мудараба келишиминин башка түрлөрү да каралышы мүмкүн.  

 

738-3-берене. Акча каражатты пайдалануудагы чектөөлөр  

Мудараба келишими боюнча акча каражат Шарияттын стандарттарына ылайык келген иштин түрлөрүнө гана инвестицияланышы мүмкүн.  

Чектелген (атайы) мудараба келишими боюнча инвестор келишимдин шарттарына акча каражатты башка максатка пайдаланууга, акча каражатты үчүнчү жактарга кандай болбосун тике же кыйыр формада жайгаштырууга тыюу салууну киргизүүгө тийиш. 

 

738-4-берене. Инвестордун мудараба келишими боюнча укуктары  

жана милдеттери 

1. Мудараба келишими боюнча инвестор келишим шарттарына ылайык жүргүзүүгө, келишимде белгиленген мөөнөттөрдө акча каражатты мударибге берүүгө, ал берген акча каражаттын пайдаланылышын жана келишимдин башка шарттарынын аткарылышын контролдоого, келишимде белгиленген мөөнөттөрдө пайданы алууга укуктуу.  

2. Мудараба келишиминин шарттары аткарылбаган же талаптагыдай аткарылбаган учурда, инвестор келишим боюнча берген, анын ичинде мударибдин камсыздоосунун эсебинен берилген сумманы мөөнөтүнөн мурда төлөөнү мударибден талап кылууга укуктуу. Мудараба келишиминде инвестордун башка укуктары да каралышы мүмкүн. 

Инвестор келишимди аткаруу боюнча мударибдин күндөлүк ишине кийлигишүүгө укугу жок. 

 

738-5-берене. Мудараба келишими боюнча мударибдин укуктары  

жана милдеттери 

1. Мудараба келишими боюнча мудариб инвесторго керектүү баардык зарыл отчетторду жана башка маалыматтарды берет, Шариат стандарттарынын зарыл талаптарын жана мудараба келишиминин шарттарын аткаруу максатында ишке ашырылып жаткан бизнес-долбоордун сапатын толук контролдоого милдеттүү жана инвестордон алынган, ошондой эле келишимди аткаруу процессинде алынуучу акча каражатты (кирешени) пайдалануунун эсебин жүргүзөт.  

2. Мудариб инвестордон алынган акча каражатты мудараба келишиминде каралган максаттарга гана жумшоого укуктуу.  

3. Мудариб инвестордон алган капиталды пайда алуу максатында башкарууга жана мудараба келишимине ылайык акы алууга укуктуу.  

 

738-6-берене. Мудараба келишими боюнча милдеттенмелерди  

камсыздоо ыкмасы  

Инвестор мударибден алган акча каражатты камсыздоосу катары күрөөнүн, кепилдиктин, гарантиянын жана камсыздоонун башка түрүнүн берилишин талап кылууга, ошондой эле мударибдин мыйзамсыз иш-аракетинен, калпыстыкка жол беришинен жана келишимдин шарттарын бузушунун кесепетинен тарткан чыгымдарын күрөөнүн эсебинен жабууга укуктуу.  

 

738-7-берене. Пайданы жана чыгымдарды бөлүштүрүү  

1. Мудараба келишиминин алкагында алынуучу пайда мудараба келишиминде каралган тартипте, алынган пайданын пайызына үлүштүк катышта бөлүштүрүлөт. 

2. Эгер мудариб келишимин аткарууда чыгым болсо, анда инвестор мударибге берген акча каражаттын суммасынын өлчөмүндө чыгым тартат, мудариб болсо мындай учурда өзүнүн эмгеги үчүн акы албайт. Чыгымдарды бөлүштүрүүнүн бул эрежеси, эгерде чыгымга мудариб күнөөлүү болбосо колдонулат.  

3. Чыгым мударибдин күнөөсү боюнча же анын мыйзамсыз иш-аракетинин/аракетсиздигинин кесепетинен болсо, инвестордун чыгымы мударибдин эсебинен жабылат. Мындай учурда инвестор мудараба келишими боюнча берген акча каражатын мударибдин камсыздоосунун эсебинен, ал камсыздоо жетишсиз болсо мударибдин башка мүлкүнүн эсебинен алууга укуктуу. 

 

738-8-берене. Мудараба келишимин токтотууга тыюу салуу  

 

Мудариб келишимди аткарууга киришкен болсо жана ишкердиктин жүрүшүндө каражаттарды пайдаланып жатса, ошондой эле келишим мөөнөтү бүтө элек болсо, мудараба келишимин бир тараптуу негизде токтотууга болбойт. 

 

2-параграф. Мурабаха келишими 

 

738-9-берене. Мурабаха келишиминин жалпы шарттары 

1. Мурабаха келишими боюнча банк же тийиштүү лицензиясы бар банктык эмес башка финансылык-кредиттик уюм кардардын өтүнмөсү боюнча алдырылган товарды кардарга бөлүп төлөө шартында сатууга милдеттенет.  

2. Мурабаха келишиминин предметин кардарга мурабаха келишими боюнча сатууда банк мурабаха келишиминин предметине карата менчик укугуна ээ болууга тийиш. 

3. Мурабаха келишими жазуу жүзүндө түзүлөт. 

4. Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында мурабаха келишимине карата милдеттүү шарттар жана талаптар каралышы мүмкүн.  

 

738-10-берене. Менчик укугунун өтүшү  

1. Эгерде мурабаха келишиминин шарттарында башкасы белгиленбесе, мурабаха келишиминин предметине менчик укугу кардарга ал мурабаха келишиминин предметинин баасын толук төлөгөндөн кийин өтөт.  

2. Банк сатуу-сатып алуу келишимин өз алдынча да, агент аркылуу да түзүшү мүмкүн. Банк агент катары кардарды дайындашы мүмкүн, ал банктын атынан жана эсебинен иш жүргүзөт. Агентти дайындоодо банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген чектөөлөрдү сактоого тийиш. 

 

738-11- берене. Мурабаха келишими боюнча түзүлүүчү бүтүмдөр  

1. Мурабаха келишими боюнча мурабаха келишиминин предметин сатып алуу боюнча баардык бүтүмдөр банктын атынан түзүлөт. 

2. Банк төмөнкүлөр менен мурабаха келишими боюнча бүтүм түзүүгө укугу жок: 

1) мөөнөтүндө төлөнбөгөн, баалуу металлдарга (алтын, күмүш ж.б.) жана чет өлкө валютасына байланыштуу милдеттенмелер боюнча; 

2) активдердин камсыздоосу болуп дебитордук карыз деп эсептелген жүгүртүүдөгү капитал менен; 

3) бүтүмдү кайра каржылоо учурунда.  

3. Эгерде кардар төлөөнү келишимде белгиленген мөөнөттөн кечиктирсе, банк мурабаха келишиминин предметин сатууга укуктуу. 

Мурабаха келишиминин предметин саткан учурда банк кардардан алынган төлөөлөрдүн ордун кардарга төлөп берет.  

4. Эгерде мурабаха келишиминин предмети күрөө менен камсыздалган болсо, банк карыздын ордун жабуу үчүн сотко кайрылуусуз эле күрөөнү кардардын макулдугу менен сатууга укуктуу. 

5. Мурабаха келишиминин тараптарына шарика/мушарака келишимине катышууга же шарика/мушарака келишиминде тараптардын биринин башка тараптын катышуусун (үлүшүн) мубараха бүтүмүнүн жардамы менен накталай акчага же мөөнөтү кийинкиге жылдырылган милдеттенменин эсебинен сатып алуу караштырылган бүтүмгө катышууга тыюу салынат. 

 

738-12-берене. Мурабаха келишиминин камсыздоосу 

1. Мурабаха келишими боюнча милдеттенмелердин кардар тарабынан тийиштүү түрдө аткарылышын камсыздоо максатында банк кардардан акча каражатты же камсыздоонун башка түрүн күрөөгө коюу жөнүндө келишим түзүүнү талап кылууга укуктуу. Эгерде келишимде башкача каралбаса, банк күрөө катары өткөрүп берилген акчалай сумманы инвестициялашы мүмкүн эмес.  

Күрөө катары өткөрүп берилген акчалай сумма мурабаха келишимине ылайык мурабаха келишиминин предметин төлөөнүн эсебине чегерилиши мүмкүн.  

2. Кардар мурабаха келишими боюнча өз милдеттенмесин аткаргандан кийин банк күрөөнү кайра берүүгө милдеттүү.  

3. Банк келишимдин предметин ташууда же сактоодо анын бузулушуна, жок кылынышына же жоголгонуна байланыштуу баардык тобокелдерди өзүнө алат жана алардын орду күрөөнүн эсебинен жабылууга тийиш эмес.  

 

738-13-берене. Мурабаха келишиминин предмети боюнча жоопкерчилик  

1. Эгер мыйзамда же мурабаха келишиминин предметин банктын атынан сатып алуу тууралуу келишимде башкача белгиленбесе, товар кардардын менчигине өткөндөн кийин мурабаха келишиминин предметиндеги кандайдыр бир кемчиликтер үчүн банк жоопкерчилик тартпайт.  

2. Мурабаха келишими күчүнө киргенден кийин кардар мурабаха келишиминин предметин сатып алуудан баш тартса, банк мурабаха келишиминин предметин сатып алууга байланышкан, сатылган товар менен орду жабылбаган чыгымды төлөө милдетин, мунун ичинде кардар берген камсыздоонун эсебинен төлөө милдетин кардарга жүктөө менен мурабаха келишиминин предметин үчүнчү жакка сатууга укуктуу.  

 

738-14-берене. Мурабаха келишиминин предметин сатуу баасы 

1. Мурабаха келишиминин предметин кардарга сатуунун баасы предметти алган баанын суммасы жана мурабаха келишиминин тараптары макулдашкан банктын үстөк баасы катары аныкталат.  

2. Банктын үстөк баасына мурабаха келишиминин предметин сатып алууга, анын ичинде ташып жеткирүүгө, үчүнчү жакка мыйзамдуу төлөөгө байланыштуу банктын чыгымдары, ошондой эле милдеттүү мамлекеттик төлөмдөр кошулат. Мурабаха келишиминин предмети камсыздандырылган учурда камсыздандыруу боюнча чыгымдар да банктын үстөк баасына кошулат.  

Банктын үстөк баасына анын өз кызматкерлерине эмгек акы боюнча чыгымдары жана мурабаха келишиминин предметин сатууга байланыштуу чыгымдары кошулбайт.  

3. Мурабаха келишиминин предметине үстөк баа төмөнкүдөй түрдө белгиленет: 

- туруктуу белгиленген, бир жолу төлөнүүүчү сумма; 

- мурабаха келишиминин предметинин өздүк наркынын үлүшү.  

4. Мурабаха келишиминин предметинин сатуу баасын келечекте белгилүү болуучу кандайдыр бир күмөндөр көрсөткүчтөргө жараша аныктоого жол берилбейт. Мурабаха келишимин түзүү учурунда сатуучу баасын жана үстөктү кардарга алдын ала белгилүү болгон көрсөткүчтөргө жараша аныктоого жол берилет. Үстөк баанын өлчөмү убакыттын факторлоруна жараша болушу мүмкүн эмес. 

 

738-15-берене. Эсептешүүнүн тартиби 

1. Мурабаха келишиминин предмети үчүн банктын төлөмдөрү кыска мөөнөттүү же узак мөөнөттүү негизде такай төлөмдөр менен ишке ашырылышы мүмкүн. Мурабаха келишими түзүлгөндөн кийин кардар төлөө мөөнөтүн кечиктиргени же төлөө мөөнөтүн узарткандыгы үчүн банк андан кошумча төлөөнү талап кылууга укугу жок.  

2. Банк кардардан мурабаха келишими боюнча төлөнүүгө тийиш болгон төлөмдөрдүн эсебине кошулуучу авансты төгүүнү талап кылууга укуктуу.  

3. Эгерде кардар бөлүп-бөлүп төлөө шартында сатылган мурабаха келишиминин предмети үчүн кезектеги төлөмдү белгиленген мөөнөттө төлөбөсө, анда ага бышмананы төлөө милдети жүктөлүшү мүмкүн. Бышмананын өлчөмү жана аны төлөө тартиби келишимде аныкталат. 

Бышмана катары алынган сумма банктын кирешеси катары эсепке алынбайт жана аны банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык кайрымдуулук максаттарына жумшайт.  

4. Эгерде кардар мурабаха келишими боюнча сатып алган товар үчүн кезектеги төлөмдү негизсиз кечиктирсе, банк төлөө мөөнөттөрү жөнүндө кардарга алдын ала билдирүү менен кардардан мурабаха келишиминин предмети үчүн акыны мөөнөтүнөн мурда толук төлөөнү талап кылууга укуктуу.  

5. Эгерде кардар кезектеги төлөмдү ишке ашырбаса, ошондой эле эгерде кардар мурабаха келишиминин предмети үчүн толук акыны мөөнөтүнөн мурда төлөбөсө, банк төмөнкүлөргө укуктуу: 

- товарды үчүнчү жактарга сатып жана эгерде мурабаха келишиминин предметинин баасынын айрым бөлүгү мурда төлөнгөн болсо, алардан алынган акча каражатты ошол төлөмдүн эсебинде кардарга кайра берүүгө;  

- мурабаха келишиминин предметине акы толук көлөмдө төлөнгөнгө чейин кардардын ошол товарга менчик укугун тариздебөөгө

 

3-параграф. Өнөктөштүк жөнүндө келишим (шарика келишими) 

 

738-16-берене. Шарика келишиминин (өнөктөштүк жөнүндө келишимдин) жалпы жоболору 

1. Шарика келишими эки же андан көп тараптардын ортосунда түзүлгөн өнөктөштүк жөнүндө келишим. Ал келишим менен ар бир өнөк тийиштүү суммадагы акчаны же бардык өнөктөштөрдүн макулдугу менен материалдык активдерди салат, бул ар бир өнөктөшкө шарика келишимине ылайык пайданы бөлүштүрүү шартында компаниянын активдерин пайдалануу менен иш жүргүзүүгө укук берет, ал эми чыгымдарды ар бир өнөктөш компаниянын жалпы капиталына кошкон салымына ылайык тартат.  

2. Алдыга койгон максаттарын ишке ашыруу үчүн шарика келишиминин катышуучулары (өнөктөр) өздөрүнүн активдерин бириктирүүгө жана юридикалык жакты уюштуруу менен да, аны уюштурбастан да иш жүргүзүүгө укуктуу. Юридикалык жак уюшулган учурда мындай уюм оператордук функцияга жана процессти тескөө функциясына ээ болушу мүмкүн. Өнөктөштөр оператордук жана процесстерди тескөө функцияларын өнөктөштөрдүн бирине тапшырууга укуктуу. Мындай учурда юридикалык жак түзүлбөйт. 

 

738-17-берене. Шарика келишимин түзүүгө карата талаптар  

1. Шарика келишими жазуу жүзүндө түзүлөт. Эгерде шарика келишиминин негизинде юридикалык жак түзүлсө, ал Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте катталууга тийиш.  

2. Эгерде өнөктөштүк ишти жүргүзүү максатында тараптар беришкен финансылык каражаттар же мүлк жол берилген булактардан алынса, банк же башка банктык эмес финансы-кредиттик уюм (мындан ары банк) өнөктөш болууга укуктуу. Эгерде шарика келишиминде юридикалык жакты түзүү каралса, анда алар ишин жүргүзүүдө Шариаттын эрежелерин жана принциптерин сактоого тийиш.  

3. Эгерде тиешелүү лицензиясы жок банк же башка банктык эмес финансы-кредиттик уюм шарика келишиминин тарабы болсо, аларга карата Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары менен кошумча шарттар жана талаптар каралышы мүмкүн.  

 

738-18-берене. Капиталды куроо 

1. Өнөктөштөр шарика келишиминин шарттарына ылайык жалпы капиталга өз салымдарын кошушат.  

2. Өнөктөштөр жалпы капиталга салым катары акча каражаттарын да, башка материалдык жана материалдык эмес активдерин да салууга укуктуу. Оператордук функцияны жана процесстерди башкаруу боюнча функцияны аткарууга байланыштуу сарптоолор жана жумшалган эмгек да салым катары эсепке алынышы мүмкүн. 

3. Эгерде жалпы капиталга материалдык активдер (товарлар) салынса, анда мындай активдердин наркы көз каранды эмес эксперттер тарабынан аныкталууга тийиш.  

4. Капиталга кошумча катары салынган башка активдерден ажырагыс болгондон башка учурларда карыздык милдеттенмелерди (дебитордук карыздарды) капиталга кошумча катары салууга жол берилбейт. Мында таза активдердин наркы көз каранды эмес аудиторлор тарабынан ырасталууга тийиш.  

5. Шарика келишиминин алкагында юридикалык жакты түзгөндө ар бир өнөктөштүн келишимдин алкагында жана компаниянын кызыкчылыгында иштөө милдети, ошондой эле Шариаттын эрежелерин жана принциптерин так сактоо милдеттенмеси каралууга тийиш.  

 

738-19-берене. Пайданы жана чыгымды бөлүштүрүү 

1. Шарика келишиминде алынган пайданы тараптардын ортосунда ар бир өнөктөштүн өнөктөштүк капиталга кошкон салымына пропорциялуу үлүш түрүндө бөлүштүрүүнүн тартиби каралууга тийиш. Пайда туруктуу аныкталган акчалай сумма түрүндө белгилениши мүмкүн эмес. Ар бир өнөктөш капиталга салган үлүшүнө жараша чыгым тартат.  

2. Пайда компаниянын ишинен күтүлгөн пайданы эске албастан, иш жүзүндөгү натыйжага жараша бөлүштүрүлүүгө тийиш.  

3. Тараптар шарика келишиминин негизинде түзүлгөн компаниянын каражаттарын тескөө боюнча кызматты аткаруу түрүндө салым кошкон же кандайдыр бир башка түрдө өз кызмат аткарган, мисалы, бухгалтердик эсеп жагында ишти аткарган өнөктөшкө туруктуу акыны караштырышы мүмкүн. Мында шарика келишиминин тараптары андай өнөктөшкө анын өнөктөштүк капиталдагы өзүнүн үлүшүнө ылайык алчусуна караганда пайданын көбүрөөк бөлүгүн белгилеши мүмкүн.  

4. Шарика келишиминин негизинде түзүлгөн компаниянын пайдасынан пайдадагы үлүш катары бир жолку сумманы алууга же капиталынан пайыз алууга жол берилбейт.  

5. Өнөктөштөр каражаттардын бир бөлүгүн кайсыл бир тарапка аванс катары бөлүштүрүүгө укуктуу, ал жыйынтыктап эсептешүүдө эске алынууга тийиш. Эгерде берилген аванстын өлчөмү пайданын тиешелүү үлүшүнөн жогору болуп калса, мындай сумманы алган тарап айырманын ордун төлөп берүүгө милдеттүү

6. Эгерде шарика келишиминин предмети ижарага (лизингге) берүү үчүн сатып алынган активдер болсо, же келишимдин предмети кызмат көрсөтүүлөр болсо, мындай бүтүмдөрдөн алынган сумма жыл сайын өнөктөштөр ортосунда аванс катары бөлүштүрүлөт жана жөнгө салынып, шарика келишиминин мөөнөтүнүн акырында орду толукталууга тийиш.  

7. Тараптар алынган бүткүл пайданы же анын бир бөлүгүн бөлүштүрбөөгө жана мындай сумманы төлөөгө жөндөмдүүлүктүн резервине же капиталдын жоготууларынын ордун жабуу үчүн резервге (инвестициялык тобокелдин резервине) коюуга, ошондой эле кайрымдуулук иштер катары жумшоого укуктуу.  

8. Шарика келишимине пайданы бөлүштүрүү принцибин бузууга алып келүүчү шартты киргизүүгө тыюу салынат.  

9. Өнөктөштүк мөөнөтү аяктаганда же ал жоюлганда компаниянын колдо болгон бүткүл активдерин сатуудан түшкөн пайда шарика келишиминин негизинде, рыноктук наркы боюнча биротоло бөлүштүрүлүшү мүмкүн.  

 

738-20-берене. Өнөктөштүктөгү үлүштүн өзгөрүүсү  

1. Өнөктөштөр шарика келишиминде бөлүштүрүү күнүнө карата пайданы бөлүштүрүүдөгү өнөктөштөрдүн үлүшүнүн өзгөрүүсүн же өнөктөштүн пайданы бөлүштүрүү күнү ага тиешелүү пайданын бөлүгүн башка өнөктөштүн пайдасына өткөрүп берүү укугун караштырууга укуктуу. 

2. Банк башка өнөктөштөрдүн чыгымын өз ыктыяры менен өзүнө алууга укуксуз. Бирок чыгым келип чыккан учурда башка өнөктөштүн жоопкерчиликти алдын ала шарт коюусуз эле өз ыктыяры менен аны өзүнө алуу укугу шарика келишиминде каралышы мүмкүн.  

3. Өнөктөштөр шарика келишиминде пайданын туруктуу же туруксуздугунан көз карандысыз бөлүштүрүүнүн ыкмасын пайдалануу тууралуу жобону караштырууга укуктуу. Пайданы бөлүштүрүүнүн кандай болбосун ыкмасын колдонуу, пайданы бөлүштүрүү принцибинин бузулушуна же катышуучунун пайдага катышуудан четтетилишине алып келбөөгө тийиш. Мындай натыйжага алып келиши мүмкүн болгон пайданы бөлүштүрүүнүн кандай болбосун шарты же методу жараксыз болуп саналат.  

4. Келишимдин катышуучуларынын аманаттар үлүшүнүн өзгөрүүсү, ар бир өнөктөшкө карата алардын өнөктөштөр капиталына кошкон салымынын өзгөрүүсүн эске алуу менен жүктөлгөн пайданы бөлүштүрүүнүн жана чыгымдар өлчөмүнүн коэффициентинин өзгөрүүсүнө алып келет.  

 

738-21-берене. Өнөктөштөрдүн шарика келишими боюнча жоопкерчилиги  

1. Эгерде өнөктөштөр/өнөктөш тарабынан укуксуз аракеттерге, шалаакылыкка, көңүл коштук мамилеге же келишимдерди бузууга жол берилген болсо, орун алган чыгымдардын ордун жабуу үчүн камсыздоону берүү боюнча өнөктөштөрдүн жоопкерчилиги шарика келишиминде каралууга тийиш. 

2. Эгерде айрым же бардык өнөктөштөр тарткан чыгымдардын ордун толтуруунун кепилдиги үчүнчү тарап жагынан сунушталса, анда мындай кепилдик төмөнкү талаптарга жооп берүүгө тийиш: 

1) кепил катары иш алып барган үчүнчү тараптын укукка жөндөмдүүлүгү жана финансылык милдеттенмеси, шарика келишиминен көз карандысыз болууга тийиш; 

2) кепилдик белгилүү бир компенсация үчүн берилиши мүмкүн эмес жана шарика келишими менен байланыштуу болушу мүмкүн эмес; 

3) кепил катары чыгуучу үчүнчү тарапка ал кепилдик берген компаниядагы капиталдын суммасынын тең жарымынан көбүрөөгү тиешелүү болууга тийиш эмес; 

4) кепилдикке ээ болгон компанияга мындай кепилдикти берген компаниянын капиталындагы сумманын тең жарымынан көбүрөөгү тиешелүү болууга тийиш эмес; 

5) үчүнчү тарап жагынан анын пайдасына кепилдик берилген өнөктөш, эгерде кепил кепилдиктин шарттарын аткарбаса, келишим боюнча өз милдеттенмелерин аткаруудан баш тартууга укуксуз.  

 

 

738-22-берене. Шарика келишиминин колдонулуу мөөнөтү.  

Түзүлгөн юридикалык жактын ишин токтотуу. 

1. Тараптар шарика келишимин белгилүү бир мөөнөткө, ошондой эле мөөнөтүн көрсөтүүсүз эле түзүшү мүмкүн, же болбосо келишимди токтотуу үчүн негиз катары алып салуучу шарттарды (шарика келишимин токтотуу үчүн негиз болуп саналган шарттар) белгилеши ыктымал. 

Шарика келишими ошондой эле, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык өнөктөштөр тарабынан түзүлгөн юридикалык жак жоюлган учурда да токтотулат.  

2. Ар бир өнөктөш шарика келишиминин шарттарында өнөктөштүктөн чыгууга укуктуу. Эгерде калган өнөктөштөрдүн саны эки же андан көптү түзсө, бир өнөктөштүн чыгышы калган өнөктөштөрдүн өнөктөштүгүнүн токтотулушуна алып келбейт. 

3. Эгерде шарика келишими белгилүү бир мөөнөткө түзүлгөн болсо, келишимдин өнөктөштөрү тараптардын макулдашуусу боюнча өнөктөштүктү мөөнөтүнөн мурда токтотууга укуктуу. Бардык мындай учурларда өнөктөштөрдүн милдеттенмелери жана иш-аракеттери келишимди токтотконго чейин ишке ашырылып, өзгөрүүсүз калуу менен андан ары улантылат.  

4. Шарика келишиминин негизинде уюшулган юридикалык жак шарика келишиминин колдонуу мөөнөтү бүткөндө же тараптардын макулдашуусу боюнча мөөнөтүнөн мурда өз ишин токтотот.  

5. Өнөктөштөр тарабынан уюштурулган юридикалык жак жоюлган учурда, тараптар юридикалык жакты жоюунун жүрүшүндө сакталып калган активдердин негизинде жаңы шарика келишимин түзүүгө укуктуу.  

6. Эгерде жоюу шарика келишиминин мөөнөтүнүн бүтүшүнө байланыштуу болсо, анда бардык активдер рыноктук баада сатылат, ал эми андан алынган кирешелер төмөнкү максаттарга жумшалат: 

1) жоюуга кеткен чыгымдардын ордун жабууга; 

2) финансылык милдеттенмелер боюнча төлөөлөргө

3) калган активдерди алардын жалпы капиталдагы үлүшүнө ылайык өнөктөштөр ортосунда бөлүштүрүүгө. Эгерде активдер жетишсиз болсо жана тараптар бардык салынган капиталын кайтарып ала албаса, активдер алардын жалпы капиталындагы үлүшүнө жараша пропорционалдуу бөлүштүрүлөт.  

 

 

4-параграф. Мушарака келишими 

 

738-23-берене. Мушарака келишими боюнча жалпы жоболор  

1. Мушарака келишими бул шарика келишиминин негизиндеги өнөктөштүк формасы, анда өнөктөштөрдүн бири башка өнөктөштүн үлүшүн, ошол үлүшкө менчик укугу ага толук өткөнгө чейин бара-бара сатып алууга сөз берет.  

2. Мушарака келишими, ошондой эле ошол үлүштү сатып алуу жөнүндө келишими, шарика келишиминде мындай келишимдерди түзүү каралган же каралбагандыгына карабастан түзүлөт. Аталган келишимдердин бири башка келишимди түзүү шартында түзүлүшүнө жол берилбейт.  

3. Мушарака келишимине каалаган тарапка өнөктөштүк капиталынан өз үлүшүн кайтарып алуу укугун берген кандайдыр бир жобону киргизүүгө тыюу салынат.  

4. Мушарака келишими боюнча мамилелерге карата ушул главанын 3-параграфында каралган эрежелер колдонулат.  

 

5-параграф. Иджара келишими 

 

738-24-берене. Иджара келишими боюнча жалпы жоболор 

1. Иджара келишими бул ижарага берүүчүнүн жабдууну же башка мүлктү менчикке атайылап сатып алуусу жана аны ижарачыга макулдашылган мөөнөткө, акы төлөө негизинде түзүлгөн иджара келишимине (сатып алуусуз) же иджара мунтахийя биттамлик келишимине (сатып алуу менен) ылайык сатып алуу укугу менен же ансыз эле пайдаланууга берүүсүнө тиешелүү келишим.  

2. Эгерде тиешелүү лицензияга ээ банк же башка банктык эмес финансы-кредиттик уюм иджара келишиминин тарабы болсо, Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларына ылайык аларга карата кошумча шарттар жана талаптар каралышы мүмкүн.  

3. Ушул параграфтын жоболору иджара мунтахийя биттамлик келишимине карата да колдонулат.  

 

738-25-берене. Иджара келишиминин предмети 

1. Каалаган кыймылдуу же кыймылсыз мүлк иджара келишиминин предмети болушу мүмкүн. 

2. Иджара келишиминин предмети ал сакталып турган шартта пайдаланылууга тийиш, ал эми иджара келишимин аткаруудан алынган пайда мыйзамдарга жана Шариат талаптарына ылайык келүүсү зарыл.  

3. Иджара келишиминин предметинен болуп, ошол ижарачы ижара берүүчүнүн өнөктөшүбү же жокпу ага көз карандысыз, ижарачы менен бирге ээлик кылып турган айрым активдердеги үлүш ижара предметинен болушу мүмкүн. Бул учурда ижарачы ижарага алган үлүштөн ижарага берүүчү колдонгон ыкмада эле, тактап айтканда убакытты бөлүштүрүү же менчиктин кайсы бир бөлүгүн аныктоо аркылуу пайда көрүшү мүмкүн.  

 

738-26-берене. Иджара келишиминин тараптары 

1. Ижарачы, ижарага берүүчү жана сатуучу иджара келишиминин тараптары болушат.  

2. Иджара келишимине ылайык келишим предметин белгиленген мөөнөткө белгилүү бир төлөм үчүн белгилүү бир шарттарда ээлик кылуу жана пайдалануусуна кабыл алууга милдеттүү болгон жеке адам же юридикалык жак ижарачы болушу мүмкүн.  

Өздүк жана/же карыздык каражаттардын эсебинен мүлктү менчигине сатып алып, аны иджара келишиминин предмети катары белгилүү бир төлөм алдында, белгилүү бир мөөнөткө келишим предметине менчик укугунун ижарага өтүшү менен же ансыз эле белгилүү бир шарттарда убактылуу ээлик кылууга жана пайдаланууга өткөрүп берген жеке адам же юридикалык жак (анын ичинде тиешелүү лицензияга ээ банк же банктык эмес финансы-кредиттик уюм) ижарага берүүчү болушу мүмкүн. 

Сатуучу ижарага берүүчү менен түзүлүп жаткан сатуу-сатып алуу келишимине ылайык, иджара предметинен болгон мүлктү белгиленген мөөнөттө саткан жеке адам же юридикалык жак. Сатуучу бир иджара келишиминин чегинде бир эле учурда ижарачы катары да иштеши мүмкүн.  

3. Иджара келишими белгилүү бир жак үчүн кандайдыр бир мезгил аралыгын аныктабастан, ар бир ижарачынын укугуна доо кетирбестен, кайсыл бир мүлккө жана ижара мезгилине карата бирдей эле пайда алуу укугуна ээ бир нече ижарачы менен түзүлүшү мүмкүн. Мындай учурда ар бир ижарачы ижарачылар ортосунда каралган эрежелерге ылайык, ага бөлүп берилген мезгил ичинде мүлктөн пайдага ээ болушу мүмкүн.  

4. Ижарага берүүчү ижарачынын өтүнмөсүнө ылайык спецификациялоодо баяндалган мүлктү сатып алышы же даярдашы мүмкүн. Ижарачы спецификациялоого жооп бербеген мүлктөн баш тартууга укуктуу. 

 

738-27-берене. Иджара келишимин түзүү тартиби 

1. Иджара келишими жазуу жүзүндө түзүлөт жана мыйзамдарда каралган учурларда мамлекеттик каттоодон өткөрүлүп, нотариалдык жактан күбөлөндүрүлүүгө тийиш.  

2. Иджара келишими боюнча мүлк келишим түзүлгөндөн кийин өткөрүлүп берилет.  

3. Ижарачы өз милдеттенмелерин мүлктү ижарага алуу убадасын аткаруунун кепилдиги катары тараптардын макулдашуусу боюнча белгилүү бир сумманы ижарачыга сунуштайт. Ижарачынын макулдашуусунун негизинде ижарага берүүчү акча каражаттарынын ошол суммасын ижарачы менен ижара берүүчүнүн ортосунда түзүлгөн мудабара келишиминин негизинде инвестициялоо үчүн пайдаланылышы мүмкүн.  

 

738-28-берене. Иджара келишими боюнча тараптардын жоопкерчилиги 

1. Иджара келишими боюнча башкасы каралбаса, ижарага берүүчү тарабынан ижарачынын өтүнмөсү боюнча сатылып алынган мүлктүн кандай болбосун кемчиликтери үчүн жоопкерчилик ижара берүүчүгө жүктөлөт.  

2. Ижарачы анын иш-аракеттеринин натыйжасында же ижара келишими боюнча болжолдонгон пайдага таасир эткен, анын контролдугуна жатпаган кандайдыр бир жагдайлардын натыйжасында ижарага алынган мүлктүн абалынын начарлагандыгы үчүн жоопкерчилик тартат.  

3. Эгерде ижарага алуу учурунда ижарачынын укуксуз аракеттеринин натыйжасында, ижарага берилген мүлктөн алынуучу пайда толугу менен же анын бир бөлүгү азайса, анда ижарачы ижарага берүүчү алууга тийиш болгон пайданы алууга бөгөт койгон тоскоолдуктарды четтетүүгө милдеттүү. Бул учурда ижара мөөнөтү ижарачы ошол мезгил ичинде ижарага алган мүлктөн пайда ала албай калган мөөнөткө узартылат. Ал эми ижарачы пайда ала албаган мөөнөт аралыгында ижарадан баш тартууга тийиш эмес.  

4. Иджара келишиминде башкача каралбаса, ижарага берүүчү негизги техникалык тейлөөнү жүзөгө ашырат, ал эми ижарачы мүлккө карата учурдагы же мезгил-мезгили менен (кадимки) техникалык тейлөөнү ишке ашырат.  

5. Ижарачы өзүнүн күнөөсү боюнча мүлккө келтирилген зыян үчүн жоопкерчилик тартат.  

738-29-берене. Иджара келишим предметин камсыздандыруу 

1. Иджара келишим предмети камсыздандырылууга тийиш.  

2. Мүлктү камсыздандырууну ижарага берүүчү ишке ашырат. Камсыздандырууга кеткен чыгашалар ижара төлөмдөрүнө кошулат.  

738-30-берене. Иджара келишиминин олуттуу шарттары 

 

Иджара келишиминин олуттуу шарттарынан болуп төмөнкүлөр саналат: 

1) аталышы, ошондой эле идентификациялоо үчүн жетиштүү болгон иджара предметинин сүрөттөлүшү

2) иджара келишиминин предметин сатып алууга жана өткөрүп берүүгө байланыштуу тараптардын укуктары жана милдеттери; 

3) ижара төлөмдөрүнүн өлчөмү, төлөө тартиби, шарттары жана мөөнөттөрү

4) иджара келишиминин предметин жана сатуучуну тандоону жүзөгө ашырган тараптын көрсөтмөлөрү

5) башка шарттар. 

 

738-31-берене. Иджара келишими боюнча эсептешүүлөр (төлөмдөр)  

1. Иджара келишими боюнча ижара төлөмү милдеттүү болуп саналат жана ижарага берүүчүнүн ижара төлөмүн алуу укугу, ижарачы иджара келишиминин предметин ижарага алуудан пайда ала баштаган учурдан тартып же ижарага берүүчү иджара келишиминин предметинен пайда алуу укугу менен ижарачыны камсыз кылган учурдан тартып башталат.  

2. Ижара төлөмү кандайдыр бир өзгөрүүлөргө дуушар болсо, иджара келишиминин колдонулган алгачкы мезгилине ижара төлөмүнүн суммасын караштыруу зарыл. Салыштыруунун белгилүү бир базасына ылайык кийинки мезгилдерге ижара төлөмүн аныктоого жол берилет. Салыштыруу үчүн мындай базанын негизинде калган мезгилдерге ижара төлөмүнүн өлчөмү үчүн аныктоочу фактордон болуп саналуучу так тартип камтылууга тийиш.  

3. Эгерде ижарага берүүчү иджара келишиминде каралган мөөнөттө мүлктү ижарачыга сунуштабаса, келишим күчүнө кирген күн менен, мүлк ижарачыга иш жүзүндө өткөрүлүп берилген күндүн ортосундагы мезгил үчүн ижара төлөмү төлөнүп берилбейт. Эгерде тараптар иджара келишиминин мөөнөтү бүткөн баштапкы күндөн кийин мүлктү бербеген мезгилге эквиваленттүү болгон мезгилге узартуу тууралуу макулдашышпаса, демек ижара төлөмү кыскартылат. 

4. Ижара төлөмү акча каражаттары натуралай (товар менен) же кандайдыр бир артыкчылыктар (кызмат көрсөтүүлөр) түрүндө ишке ашырылышы мүмкүн.  

Ижара төлөмү иджара келишими колдонулган мөөнөттү камтыган бир жолку төлөм катары же келишим колдонулган белгилүү бир мезгил үчүн бөлүп төлөө түрүндө белгиленет жана алдын ала төлөө катары толук төлөнүшү же иджара келишими колдонулган мезгилге барабар, андан ашкан же ага жетпеген мезгил ичинде бөлүп төлөө менен ишке ашырылат. Ижара төлөмү тараптардын макулдашуусу боюнча катталган же өзгөрүлмө сумма болушу мүмкүн.  

5. Тараптардын макулдашуусу боюнча ижара төлөмүнүн кандайдыр бир бөлүгү ижарага берүүчүгө төлөнүшү, ал эми башка бөлүгү ижарага берүүчү тарабынан бекитилген, негизги техникалык тейлөө наркы, камсыздандыруу ж.б. сыяктуу чыгашалардын ордун жабууга багытталышы мүмкүн.  

6. Тараптар ижаранын келерки мезгилине ижарачы ижарадан кандайдыр бир пайда ала элек мезгилге ижара төлөм өлчөмүн өзгөртүүгө укуктуу.  

7. Буга чейин кайсыл бир мөөнөттөр үчүн төлөнбөгөн ижара төлөмү карыз болуп саналат, аны ижарачы ижарага берүүчүгө төлөп берүүгө тийиш. Карыздын өлчөмү көбөйтүлбөйт.  

8. Эгерде ижарачы сунуштаган кепилдик камсыздоону алуу укугунан ажырап калса, ижарачы мындай суммадан, алар үчүн ижарачы ижарага алган менчиктен пайда ала элек мезгил келип жетпеген төлөөлөрдү, милдеттенмелерди кошо алганда, бөлүп төлөнгөн ижара төлөмдөрдүн бардык суммасын эмес, өткөн мезгилдер үчүн ижара төлөмү катары ага төлөнүүгө тиешелүү болгон сумманы гана эсептеп алып коёт. Ижарага берүүчү кепилдик камсыздоонун суммасынан ижарачы келишимди бузууга жол бергендиги үчүн төлөөгө тийиш болгон бардык мыйзамдуу компенсацияларды да эсептеп алып салышы мүмкүн. 

9. Ижарага берүүчү төлөө мөөнөттөрү жөнүндө ижарачыга алдын ала маалымдалган шартта, кезектеги ижара төлөмдөрү негизсиз кечиктирилген учурда ижара төлөмүн мөөнөтүнөн мурда төлөөнү кардардан талап кылууга укуктуу. Бирок бул ижара төлөм өлчөмүн көбөйтүү үчүн негиз болушу мүмкүн эмес. 

10. Иджара келишиминде келишим боюнча төлөмдү негизсиз кечиктиргендиги үчүн ижарачыга финансылык санкциялардын белгилениши каралышы мүмкүн.  

Төлөнгөн финансылык санкциялар киреше катары ижарага берүүчүнүн эсебине чегерилиши мүмкүн эмес, алар кайрымдуулук максаттарына жумшалууга тийиш. 

 

738-32-берене. Иджара келишимин токтотуу жана анын натыйжалары 

1. Иджара келишими төмөнкү учурларда токтотулушу мүмкүн: 

1) өз ара макулдашуу боюнча; 

2) ижара төлөмдөрүн төлөө мөөнөттөрү бузулган же токтотулган учурда; 

3) ижарага берилген менчик жараксыз абалга келтирилсе; 

4) келишимдин колдонуу мөөнөтүнүн бүтүшү боюнча; 

5) мүлк ижарачыга сатылган учурда. 

2. Ижарага берүүчү ижарага берилген мүлктү иджара келишими түзүлгөндүгү тууралуу билдирүү менен үчүнчү жакка сата алат. Мында, келишим боюнча бардык укуктар жана милдеттер жаңы менчик ээсине өтөт. 

3. Ижара предмети жараксыз абалга келтирилгендиги жана аны андан ары пайдаланууга болбой тургандыгына байланыштуу иджара келишими токтотулганда ижара төлөмү төлөнүп берилбейт. 

4. Пландаштырылып жаткан кирешенин азаюусуна алып келген мүлктүн жарым-жартылай жараксыз абалга келтирилген учурда ижарачы иджара келишимин токтотууга же ижарага берүүчүнүн макулдугу боюнча ижара төлөмүнүн өлчөмүн өзгөртүүгө укуктуу. Мында пайда алынбаган мөөнөт үчүн төлөм кармалбайт. 

5. Эгерде ижарачы ижарага алынган мүлктү пайдаланууну токтотсо же анын ээсине макулдугусуз кайтарып берсе, анда ижара төлөмү иджара келишиминин калган аракеттенүү мөөнөтү үчүн мүлк ээсине төлөнүп берилүүгө тийиш бойдон калат, ал эми ижарага берүүчү келишим колдонулган ошол мезгил аралыгына ал мүлктү башка ижарачыга өткөрүп бере албаса да, мүлктү жаңы ижарачынын карамагында сактоого тийиш. 

6. Менчик укугунун өтүшү үчүн негиз болуп иджара келишиминде же төмөнкүдөй убадалар камтылган башка документте бул тууралуу көрсөтүү саналат: 

1) макулдашылган баага же ижара төлөмүнүн калган бөлүгүн прогрессивдүү төлөө же болбосо ижарага берилген мүлктүн рыноктук наркын төлөө аркылуу сатуу; 

2) себептерин көрсөтүүсүз эле аны белекке берүү

3) калган төлөмдөр төлөнгөндөн кийин аны белекке берүү

7. Менчик укугун өткөрүп берүүгө милдеттенүү ижарага берүүчү үчүн милдеттүү болуп саналат, мында өзүнчө эки тараптуу келишим түзүлбөйт. 

8. Менчик укугун өткөрүп берүү белекке берүү же сатуу келишиминин негизинде жүзөгө ашырылат, ал иджара келишиминен жана берилген милдеттенүүдөн өзүнчө түзүлөт.  

9. Аткарылышы кийинкиге калтырылган шартта келишим түзүлсө, шарттарды аткаруу боюнча менчикке укуктун өтүшүнө жаңы келишим түзүлбөйт.  

10. Эгерде иджара келишиминин ишке ашырылышы учурунда жок эле дегенде бир төлөм төлөнбөй калса, же мөөнөттөрүн бузуу менен төлөнсө, анда мүлккө карата менчик укугу өткөрүлбөй калышы мүмкүн.  

 

6-параграф. Кард хасан келишими 

 

738-33-берене. Жалпы жоболор 

1. Кард хасан келишими боюнча бир тарап (зайым берүүчү) экинчи бир тарапка (зайымчыга) акча каражаттарын кайтарымдуулук шарттарында жана ал үчүн төлөм өндүрүүсүз эле карызга берет. Мында, акча каражаттарын кабыл алган тарап акча каражаттарын экинчи бир тараптын биричи эле талап кылуусу боюнча кайтарып берүүнү гарантиялайт.  

2. Кард хасан келишими боюнча акча каражаттарын тартууга, же кандайдыр бир төлөм өндүрүүсүз эле, кайтарымдуулук шарттарында ссудаларды берүүгө болот.  

 

738-34-берене. Кард хасан келишимин түзүү тартиби 

1. Кард хасан келишими жазуу формасында түзүлөт. 

2. Кард хасан келишиминин өзөктүү шарттары төмөнкүлөр: 

- берилүүчү сумманын өлчөмү

- келишимдин колдонулуу мөөнөтү, кайтаруу күнү

- тараптардын укуктары жана милдеттери

3. Эгерде кард хасан келишиминде тиешелүү лицензиясы бар банк же башка банктык эмес финансы-кредиттик уюм тараптардын бири катары катышкан болсо, анда келишимде банктын күндөлүк эсепти жүргүзүү боюнча кызматы үчүн төлөмдүн суммасы да көрсөтүлүүгө тийиш. 

 

7-параграф. Истиснаа жана параллель истиснаа келишими 

 

738-35-берене. Истиснаа жана параллель истиснаа келишиминин жалпы жоболору 

1. Истиснаа келишими боюнча өндүрүүчү тарабынан даярдалган же курулуш подрядчиктери тарабынан тапшырыктын (долбоордун) негизинде курулган мүлк буга чейин сүйлөшүлгөн баада, тиешелүү иштер аткарылып бүткөндөн кийин өткөрүлүп берилүүгө тийиш.  

2. Тапшырыкчынын талабына ылайык өзгөчө мүнөзгө ээ болгон жана өндүрүүчү шарттуу өзгөчөлүктөр боюнча аткарууга макул болгон жана өндүрүүчү тапшырыкты макулдашылган баада сатууга макул болгон шартта, жаңы товарды же курулманы даярдоо истиснаа келишиминин предмети болуп саналат.  

3. Параллель истиснаа келишими эки өзүнчө келишимдин негизинде колдонулат, аларга ылайык бир эле жак, биринчи учурда берүүчү катары катышып, тапшырыкчы менен төлөө жана берүү тууралуу келишим түзсө, экинчи учурда сатып алуучу катары катыша алат жана биринчи келишимдин алкагында ал тапшырыкчыга карата анын алдындагы конкреттүү милдеттенмелерди аткаруу үчүн даярдоочу курулуш подрядчиги менен башка келишимди түзөт.  

 

738-36-берене. Истиснаа жана параллель истиснаа 

1. Тапшырыкчы/сатып алуучу, берүүчү жана өндүрүүчү (курулуш уюму) истиснаа жана параллель истиснаа келишиминин тараптары болуп саналышат. 

2. Каалаган юридикалык жак же жеке адам тарап катары катыша алат. 

 

738-37-берене. Истиснаа жана параллель истиснаа бүтүмдөрүн түзүүгө карата талаптар 

1. Истиснаа жана параллель истиснаа келишимдери жазуу жүзүндө түзүлөт. 

2. Истиснаа жана параллель истиснаа тапшырыкчынын табыштамасынын негизинде түзүлөт. Сунуштоочу, берилген финансылык документтердин негизинде, мүлккө тапшырыкчынын төлөө жөндөмдүүлүгүнө баа берүүнү ишке ашырууга милдеттүү

3. Истиснаа келишиминде келишим түзгөн тараптын келишим предметин экинчи тарап болуп саналган тапшырыкчыга кийинчерээк сатуу үчүн менчигине сатып алуусу каралууга тийиш.  

Сатуучунун толук ээлигине өткөнгө чейин истиснаа келишиминин предметин тапшырыкчыга сатууга жол берилбейт. Истиснаа келишиминин тараптары мүлктү сатып алуу үчүн анын агенти катары катышууга тапшырыкчынын табыштамасынын негизинде ыйгарым укук бере алат. Мында агенттик келишим истиснаа келишиминен өзүнчө түзүлөт.  

4. Истиснаа келишиминде келишим предметинин баасы, күнү жана жеткирүү ыкмалары, колдонулган ресурстар (эгерде келишимде башкасы каралбаган болсо, менчик же келишимди түзгөнгө чейинки башка жактар тарабынан өндүрүлгөн товарларды же өздүк товарларды тартуу менен), ошондой эле башка шарттар көрсөтүлүүгө тийиш. 

5. Истиснаа келишими түзүлгөндөн кийин тараптардын макулдашуулары боюнча өндүрүш же курулуш үчүн буга чейин макулдашылган спецификациялоолорго өзгөртүүлөрдү киргизүүгө, ошондой эле баасы тиешелүүлүгүнө жараша оңдолуп жана жаңы талаптардын аткарылышы үчүн тиешелүү убакыт бериле тургандай шартта кошумча талаптарды киргизүүгө жол берилет.  

 

738-38-берене. Истиснаа келишиминин баасы жана эсептешүү тартиби 

1. Истиснаа келишими түзүлгөнгө чейин баасын аныктоо боюнча бардык сунуштар каралат.  

Истиснаа келишиминин предметинин баасы келишим түзүлгөн учурга карата аныкталат жана акчалай же материалдык каражаттар түрүндө төлөнүшү мүмкүн.  

2. Бүтүм боюнча эсептешүүлөр төлөө мөөнөтүн узартуунун негизинде же келишимде каралган мөөнөт ичинде бөлүп-бөлүп төлөө аркылуу жүзөгө ашырылышы мүмкүн же болбосо келишим предметин жеткирип берүү этап менен ишке ашырыла турган болсо, анда сумманын бир бөлүгү дароо төлөнүп берилүүгө тийиш, ал эми калган бөлүгү жеткирип берүүнүн же иштердин аткарылышынын этабына ылайык бөлүп-бөлүп төлөө аркылуу төлөнүп берилет.  

3. Төлөө мөөнөтүн жылдыргандыгы үчүн акы алууга тыюу салынат. Алдын ала төлөм үчүн келишимде каралбаган болсо да, жеңилдетүүлөргө жол берилет. 

4. Истиснаа келишиминин предметин сатуу боюнча чыгашаларды тапшырыкчы мойнуна алат.  

 

738-39-берене. Истиснаа жана параллель истиснаа келишимдеринин өзгөчөлүктөрү 

1. Өндүрүүчү банкротко учураган шартта, сатып алуучу сарпталган материалдардын наркынын бөлүгүн аларга төлөп берген шартта, бүткөрүлө элек өндүрүшкө карата артыкчылыктуу укукка ээ болот.  

2. Истиснаа келишиминде өндүрүүчү келишим предмети болуп саналган курулмалардын кандай болбосун кемчилигине же техникалык тейлөөлөрдү ишке ашыруусуна жоопкерчиликтүү болгон мөөнөт белгилениши мүмкүн.  

3. Эгерде кыймылсыз мүлк объектилерин куруу - истиснаа келишиминин предмети болуп саналса, анда тараптар түпкү сатып алуучуга же подрядчыга таандык болушу мүмкүн болгон объект курула турган жер тилкесин аныктоолору тийиш. 

4. Тапшырыкчыга таандык болгон жерге имараттарды же коммуналдык курулмаларды куруу учурунда, эгерде ал келишимди аткарбаса же ишти белгиленген мөөнөттө бүткөрүп бере албаса, истиснаа келишими өндүрүүчүнүн эсебинен жүзөгө ашырылат жана бул жобо өндүрүүчү ишти токтоткон учурдан баштап күчүнө кирет. 

5. Эгерде иш тапшыруучу өз милдеттенмесин аткарууну уланта албай турган болсо, тапшырыкчы (жер ээси) бүткөрүлбөгөн курулушту же даяр болуп калган коммуналдык курулманы подрядчыга ордун толтуруп бербей туруп, менчикке алууга укуксуз.  

Эгерде келишим талаптары подрядчынын күнөөсү боюнча аткарылбаган болсо, анда тапшырыкчы курулган курулманын төлөнгөн наркын гана ала алат жана курулуш иштерин тапшыруучу түпкү сатып алуучуга ал дуушар болгон иш жүзүндөгү чыгымдардын суммасын компенсациялоого тийиш. 

Эгерде келишимдин аткарылбашы тапшырыкчынын укук чегинен тышкаркы аракеттеринен улам орун алса, подрядчы бүткөрүлгөн иштин наркына барабар сумманы жана башка чыгымдар жана зыяндар үчүн компенсацияларды алууга укуктуу. 

Эгерде келишимдин аткарылбагандыгына тараптардын биринин да тиешеси жок болсо, анда акыркы сатып алуучу тургузулган, курулуп жаткан курулмага гана укуктуу жана тараптардын бири да башка тараптын айынан келип чыккан чыгымдардын жана зыяндардын компенсацияланышы үчүн жоопкерчилик тартпайт. 

6. Мыйзамдарга истиснаа келишиминин предметинин наркынын көбөйүүсүнө алып келе турган өзгөртүүлөр кирген шартта, кошумча сарптоолорду тапшырыкчы тартат. 

7. Истиснаа келишиминин аткарылышын көзөмөлдөө боюнча чыгашалар, эгерде бул келишимде башкача каралбаса, тапшырыкчыга жүктөлөт.  

8. Эгерде истиснаа келишиминин предмети түпкү сатып алуучуга, же ал тарабынан дайындалган адамга берилсе жана ал келишим предметине толук контролду ишке ашырууга жөндөмдүү болсо, анда өндүрүүчү милдеттенмеден бошотулат.  

9. Банк же башка финансы-кредиттик уюм катышкан истиснаа жана параллель истиснаа бүтүмдөрүнүн өзгөчөлүгү Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында белгилениши мүмкүн.  

 

738-40-берене. Истиснаа жана параллель истиснаа келишиминин  

предметин өткөрүп берүү жана кабыл алуу шарттары 

1. Истиснаа келишими боюнча мүлк мөөнөтүндө даярдалып бүтүүгө жана келишимде белгиленген талаптарга ылайык келүүгө тийиш. Даярдалган жана жеткирилип берилген мүлк даярдоочу тарабынан өткөрүлүп берилүүгө тийиш, ал эми тапшырыкчы аны кабыл алууга милдеттүү.  

Эгерде истиснаа келишиминин предметинин абалы келишимде көрсөтүлгөн талаптарга ылайык келбесе, анда тапшырыкчы аны кабыл алуудан баш тартууга же аны кабыл алууга укуктуу, бул баасынын өзгөрүү ыктымалдуулугу менен истиснаа келишими канааттандырарлык аткарылды дегенди билдирет.  

2. Тапшырыкчы негизсиз түрдө баш тарткан шартта, даярдалган мүлк өндүрүүчүнүн ээлигинде калат жана бул учурда өндүрүүчү чыгымдарга жана истиснаа келишиминин предмети дуушар болушу мүмкүн болгон зыян келтирүүлөргө, эгерде мындай чыгымдар жана зыян тартуулар өндүрүүчүнүн шалаакылыгынын же укуксуз аракеттеринин натыйжасында келип чыкпаса, жоопкерчиликтүү болбойт. Тапшырыкчы истиснаа келишиминин предметинин сакталышы боюнча чыгымдарды өз мойнуна алат.  

3. Истиснаа келишиминин предмети түпкү сатып алуучунун ээлигине өткөрүлүп берилгенден тартып, аны жеткирүү ишке ашырылды деп саналат. Истиснаа келишиминин предмети сатып алуучуга берилген учурдан тартып, сатып алуучу өндүрүүчүнүн шалаакылыгын же укуксуз аракеттерин далилдөөсүз, ар кандай чыгашаларга же келишим предмети дуушар болгон зыян тартууларга жоопкерчилик тартат.  

 

8-параграф. Кепилдик жөнүндө келишим 

 

738-41-берене. Кепилдик жөнүндө келишимдин жалпы жоболору 

1. Кепилдик жөнүндө келишим боюнча (милдеттенмелердин аткарылышын камсыз кылуу жөнүндө бүтүмдөр) бир тарап башка бир тарап алдында үчүнчү тараптын милдеттенмелери боюнча кепил болот. Милдеттенмелердин аткарылышы бир эле учурда бир нече ыкмалар менен камсыз кылынышы мүмкүн.  

3. Кынтыксыз абройго ээ жана төлөөгө жөндөмдүүлүгү эч кандай шектенүүлөрдү жаратпаган каалаган жеке адам же юридикалык жак кепил боло алат.  

Банк же банктык эмес финансы-кредиттик уюм (мындан ары - банк) кардардын негизги карыздын суммасындагы финансылык милдеттенмелери боюнча анын негизги карызды банкка компенсациялоо шартында, кепилдиктерди сунуштоого укуктуу. Банк тендерге катышууга кепилдиктерди берүүгө укуктуу.  

 

738-42-берене. Кепилдик жөнүндө келишимдин түзүлүшүнө карата талаптар 

1. Кепилдик жөнүндө келишим кат жүзүндө түзүлөт жана мыйзамдарда каралган учурларда нотариалдык жактан күбөлөндүрүлүүгө тийиш. 

2. Кепилдик жөнүндө келишимде анын колдонулуу мөөнөтү, кепилдик бериле турган сумма белгиленет. 

3. Кепилдик жөнүндө келишимдин жараксыздыгы, негизги милдеттенменин жараксыздыгына алып келет. Негизги милдеттенменин жараксыздыгы, кепилдик жөнүндө келишимдин жараксыздыгына алып келет. 

 

738-43-берене. Кепилдик жөнүндө келишимдин шарттары 

1. Кепил кардардын негизги карыздын суммасындагы финансылык милдеттенмелери боюнча кепилдиктерди, анын негизги карызды банкка компенсациялап берүү шартында берет.  

2. Насыя берүүчү карызкор сыяктуу эле, кепилден да карыздын суммасын талап кылууга укуктуу. Эгерде насыя берүүчү карызкорду карызды төлөөдөн бошотсо, анда кепил да карызды төлөө боюнча милдеттенмеден бошотулат.  

Кепилди финансылык жоопкерчиликтен бошотуу, карызкордун карызды төлөөдөн бошотулушуна алып келбейт. 

3. Кепил тарабынан карыздын орду жабылганда, карызкор ага төлөнгөн сумманы гана компенсациялап берет. 

 

738-44-берене. Кепилдик жөнүндө келишим боюнча чектөөлөр 

1. Мудараба же мушарака келишиминин катышуучусу болуп саналган банктын чет өлкө валюталарынын курсунун өзгөрүүсүн кепилдөөгө укугу жок.  

2. Пайыздык насыяларды алуу же тыюу салынган бүтүмдөрдү түзүү үчүн пайдалана турган арыз ээсинин пайдасына кепилдик каттарды берүүгө уруксат берилбейт.  

3. Үчүнчү тарапка (мударибди же инвестициялык агентти кошпогондо) кепилдик мудараба финансылык контракты же инвестициялык агенттиктин контракты менен эч кандай байланышы болбогон шартта, милдеттенме берилген тараптын жоготууларын компенсациялашы тууралуу волонтердук милдеттенме алууга уруксат берилет.  

 

738-45-берене. Милдеттенмелерди аткаруудан бошотуу 

 

Тараптын биринин кайсы бир бүтүм боюнча кепилдик бербегендиги, экинчи бир тарапты анын алдындагы өз милдеттенмелерин аткаруудан бошотот.  

 

738-46-берене. Күрөөлүк мүлк гарантиянын ыкмасы катары 

1. Күрөөлүк мүлк милдеттенмелердин аткарылышынын гарантиясы болуп саналат. Күрөөгө коюучунун ээлигинде турган же күрөөгө коюучу аны пайдалануу укугуна ээ болгон мүлк, күрөө боло алат. Мүлктү күрөөгө коюуда күрөө жөнүндө тиешелүү келишим түзүлөт. Күрөө жөнүндө келишим шарттары, күрөөгө коюлган актив кредитордун ээлигинде болбосо да, күрөө коюучу үчүн милдеттүү болуп саналат.  

2. Күрөө жөнүндө келишимде насыя берүүчүнүн күрөөгө коюлган мүлктү сатуудан алынган суммадан зарыл сумманы сотко кайрылуусуз эле алуусу үчүн (эгерде карызгер карызын төлөй албаса же аны төлөөдөн баш тартса) күрөөгө коюлган мүлктү сатууга укугу каралышы мүмкүн. 

3. Күрөө жөнүндө келишимди бир тараптуу токтотууга жол берилбейт. Күрөөгө коюучунун же Күрөө кармоочунун каза болушу же жоюлушу, күрөө келишимин токтотуу үчүн негиз болуп саналбайт.  

4. Бир эле мүлк бир нече жолу күрөө катары сунушталышы мүмкүн, мында кийинки күрөө кармоочуга буга чейин күрөөгө коюлгандыгы тууралуу тиешелүү негизде маалымдалууга тийиш.  

 

738-47-берене. Күрөөгө коюлган мүлктү карыздын ордун жабуу  

максатында сатуу 

1. Күрөө предмети карызгер карызды төлөө боюнча өз милдеттенмелерин аткара албай калган учурда сатып өткөрүлүшү мүмкүн. 

2. Күрөө коюучу карызгердин карызын төлөө аркылуу күрөөгө коюлган мүлктү өзүнө кайтарып алуу укугуна ээ. 

3. Күрөө коюучу (карызгер) күрөөгө коюлган мүлктүн документтерге, сакталышы жана сатылышына байланыштуу бардык сарптоолордун төлөнүшүнө толук жоопкерчилик тартат. 

4. Сатуучу сатып алуучудан калган төлөмдөрдүн бөлүп-бөлүп төлөнүшүн камсыз кылуу үчүн күрөө катары сатылган мүлктү сактоо укугун ала алат. Сатып алуучуга бир жолку төлөмдүн негизинде сатылган мүлк үчүн төлөнмөйүнчө, аны өз ээлигинде калтырууга да уруксат берилет.  

5. Насыя берүүчүүрөө кармоочу) бөлүп-бөлүп төлөөгө макул болгон учурларды эске албаганда, толук төлөнүп бүткөнгө чейин күрөөгө алуу укугуна ээ. Насыя берүүчү карыз төлөнүп бүткөндөн кийин, эгерде бул келишимде каралбаса, башка камсыздалбаган карыздарды камсыздоо катары күрөөнү кармап турууга укуктуу эмес.  

6. Күрөө коюучуга күрөө кармоочунун уруксаты менен күрөөгө коюлган мүлктү пайдаланып турууга уруксат берилет.  

 

738-48-берене. Кепилдик бергендиги үчүн төлөм  

1. Кепилдик жөнүндө келишимде төлөмдү өндүрүү каралышы мүмкүн. Кепилдик катты бергендиги үчүн комиссиялык жыйымдар, ушундай эле кызматтар үчүн алынуучу жыйымдардан ашпоого тийиш. 

2. Документтүү аккредитивди бергендиги үчүн чыгашалар кардар тарабынан төлөнөт. Банк да көрсөтүлгөн кызматтары үчүн акы алышы мүмкүн. 

3. Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында кепилдиктердин берилишине карата кошумча талаптар белгилениши мүмкүн.  

 

9-параграф. Салам келишими 

 

738-49-берене. Салам келишими боюнча жалпы жоболор 

1. Салам келишими боюнча бир тарап (сатуучу) келечекте, шартталган мөөнөттө экинчи бир тарапка товар берүүгө, ал эми сатып алуучу келишим түзүлгөн учурда бул товарга төлөөгө жана аны келечекте кабыл алууга милдеттенет. Бул бүтүмдө баа, капитал катары каралат. 

2. Параллель салам келишими бул, өзүнчө эки келишимди камтыган келишим. Биринчи келишимде бир тарап сатып алуучу катары катышып, буйрутмачы менен товарды жеткирип берүү жана келишимге кол коюлган учурда төлөмдү жүзөгө ашыруу менен белгилүү бир товарды сатып алуу жөнүндө келишим түзөт. Экинчи келишимге ылайык, бул тарап биринчи келишимде көрсөтүлгөн ошол эле товарды, ошондой эле санда жана күнү, экинчи келишимге кол коюлган учурда товардын наркын төлөп берген башка буйрутмачыга сата алат.  

3. Ушул параграфтын жобосу параллель салам келишимине карата да колдонулат.  

 

738-50-берене. Салам келишиминин предмети 

1. Чет өлкө валюталарын, баалуу металлдарды (алтын, күмүш ж.б.) эске албаганда, салмактап көрүүгө, өлчөөгө же саноого боло турган товарлар жана башка мүлк, салам келишиминин предмети боло алышат. 

2. Товарлар кандайдыр бир аныкталбагандыкты четке каккан мүнөздөмөлөргө ээ болууга тийиш, алардын талапка ылайыктуулугу үчүн жоопкерчилик сатуучуга жүктөлөт 

3. Товарлар кабыл алынган тажрыйбага жана эксперттердин корутундуларына ылайык, конкреттүү аныкталууга тийиш. 

4. Келишим түзүлүп жаткан учурда товарлар колдо болууга тийиш.  

5. Карызды салам келишими боюнча капитал катары колдонууга жол берилбейт. 

 

 

738-51-берене. Салам келишимин түзүүгө карата талаптар 

1. Салам келишими жазуу жүзүндө түзүлөт жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларда нотариалдык жактан күбөлөндүрүлүүгө тийиш.  

2. Салам келишими боюнча бүтүмдөрдү жүзөгө ашыруу үчүн алдын-ала келишимдер түзүлүшү мүмкүн, алардын алкагында колдонуудагы мөөнөттөрүн көрсөтүү менен өзүнчө келишимдер түзүлөт. 

3. Алдын-ала түзүлгөн келишимдерде келишим чектери жана тараптардын товарларды сатып алуу жана сатуу боюнча ниеттери , ошондой эле товарлардын саны жана спецификациялары, аларды жеткирүү ыкмалары, баасын аныктоо үчүн негиздер жана төлөө жолдору, милдеттенмелердин (кепилдиктердин) аткарылышын камсыз кылуу ыкмалары жана башка шарттар аныкталат.  

 

738-52-берене. Салам келишими боюнча төлөө 

1. Товарга төлөө салам келишими түзүлгөн учурда токтоосуз төлөнөт. Өзгөчө учурларда, төлөө үч күндөн ашпаган мөөнөткө жылдырылышы мүмкүн. Төлөө мөөнөтүнүн жылдырылышы, кечиктирип төлөө мезгили белгилүү бир өзгөчө белгилери менен товарларды жеткирүү мезгилине барабар болбогон же андан ашпаган шартта, салам келишиминин аткарылышына таасирин тийгизүүгө тийиш эмес.  

2. Салам келишими боюнча товардын баасын төлөөнүн ордуна аны өзгөчө белгилери аныкталган башка товарга алмаштырууга жол берилет. Бул учурда, алмаштырылуучу товардын сортун, түрүн, өзгөчөлүгүн жана санын аныктап алуу зарыл.  

 

738-53-берене. Салам келишими боюнча берүүлөр 

1. Салам келишиминде берүүнүн мөөнөтү, ыкмасы жана жери аныкталат. 

2. Сатуучу келишим шарттарына ылайык, товардын сүйлөшүлгөн өзгөчөлүктөрүнө жараша жана сүйлөшүлгөн санда, белгиленген күнү сатып алуучуга жеткирип берүүгө милдеттүү. Сатып алуучу, экинчи тараптан, келишимде каралган талаптарга жооп берсе, товарды кабыл алууга тийиш.  

3. Товарлар тараптардын макулдугу боюнча мөөнөтүнөн эрте жеткирилиши мүмкүн. 

4. Эгерде сатуучу, келишимде талап кылынгандагыдан кыйла жогорку сапаттагы товарды сунуштаса жана сапаттуулугу үчүн жогорураак бааны талап кылбаса, анда, сатып алуучу товарды кабыл алууга тийиш. Бул, келишимде каралган, товардын сүрөттөлүшү (кыйла төмөнкү сапаттык өзгөчөлүктөрү менен) маанилүү шарт болуп саналбаган учурда гана колдонулат.  

5. Эгерде, жеткирилип берилген товарлардын сапаты келишимди спецификацияларга ылайык талаптагыдан төмөнүрөөк болсо, анда сатып алуучунун бул абалдагы товардан баш тартууга же кабыл алууга укугу бар. Товар кабыл алынган учурда, тараптар бул товарларды арзандатылган баада кабыл алуу тууралуу макулдашып алышса болот.  

 

738-54-берене. Салам келишимин өзгөртүү жана токтотуу 

1. Эгерде сатуучу өз милдеттенмесин аткара албай же белгиленген күнү сатуучунун колунда товарлардын бардыгы же жарымы жок болуп калса, анда сатып алуучу төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) товарды алуу мөөнөтүн жылдырууга жана товар жеткирүү үчүн башка күндү белгилөөгө

2) салам келишимин бузууга жана төлөнгөн каражаттарды жана үстөк акыны өндүрүүгө. Үстөк акы боюнча суммалар сатып алуучунун кирешеси катары чегерилбейт жана кайрымдуулук максаттарына багытталууга тийиш.  

2. Тараптар товарларды башка товарларга алмаштыруу боюнча макулдашууга укуктуу. 

 

738-55-берене. Салам келишими боюнча чектөөлөр 

1. Салам келишимине товарларды жеткирүүнү кечиктиргендиги үчүн финансылык санкциялар каралган эскертүүлөрдү кошууга жол берилбейт. 

2. Сатуучу биринчи салам келишиминде каралган спецификациядагы товарларды биринчи келишим боюнча өз милдеттенмесин аткаруу максатында сатып алуу жана бул товарларды жеткирип берүү үчүн үчүнчү жак менен өзүнчө келишим түзүүгө укуктуу. 

3. Сатып алуучу, салам келишиминин негизинде сатылып алынган товарларды, сүрөттөлүшү биринчи салам келишиминин жардамы менен сатуу болжолдонуп жаткан товарлардын сүрөттөлүштөрүнө дал келген товарларды сатуу максатында, үчүнчү жак менен өзүнчө параллель салам келишимин түзүүгө укуктуу. 

4. Тараптарга ушул берененин 2-жана 3-пункттарында көрсөтүлгөн милдеттенмелерди салам Келишими боюнча өз милдеттенмелерине байланыштырууга жол берилбейт.  

Эки келишим боюнча милдеттенмелер жана укуктар өзүнчө болууга тийиш. Биринчи салам келишими боюнча милдеттенмелер бузулган учурда, экинчи тараптын (жабырлануучу тараптын) бул зыян тартууларды жана чыгымдарды биринчи тарап параллель салам келишимин түзгөн тарап менен байланыштырууга укугу жок.  

5. Салам келишиминен улам келип чыккан карыздык милдеттенмелер боюнча облигацияларды чыгарууга тыюу салынат. 

 

10-параграф . Ишенимдүү (вади'айад амана) жана  

кепилдик сактоо (вади'айад дамана) келишимдери 

 

738-56-берене. Ишенимдүү сактоо келишими 

1. Ишенимдүү сактоо келишиминде бир тарап (сактоочу) ага башка тарап (кардар) тарабынан берилген акча каражаттарын же башка баалуулуктарды сактоого, бул баалуулуктарды колдонбой туруп, кардардын алар боюнча тапшырууларын аткарууга милдеттенет. 

2. Ишенимдүү сактоо келишими акы төлөнүүчү болуп саналат. 

3. Тиешелүү лицензияга ээ банк же башка финансы-насыялык уюму ишенимдүү сактоо келишиминин негизинде, акча каражаттарын же баалуулуктарды банктык сейфтерде сактоо боюнча кызматтарды көрсөтөт.  

 

738-57-берене. Кепилдик сактоо келишими  

1. Тиешелүү лицензияга ээ банк же башка финансы-насыялык уюму (мындан ары-банк) кепилдик сактоо келишими боюнча, кардардан акча каражаттарын кабыл алат жана аларды пайда табуу максаттарында пайдаланат.  

2. Кепилдик сактоо келишими боюнча кызматтар банк тарабынан аманаттар боюнча эсептерди ачуу жана аларды тейлөө аркылуу көрсөтүлөт.  

3. Кепилдик сактоо келишими боюнча тартылган каражаттарды жайгаштыруудан алынган пайдадан, банк өз кароосуна жараша кардарга сый акы (хиба) төлөп бере алат. 

4. Банк кардарга таандык болгон сый акыларды төлөө тартибин, өлчөмүн жана эрежелерин белгилөөгө укуктуу. 

5. Банк кардарга акчалай сыяктуу эле, мыйзамда тыюу салынбаган башка формада сый акы төлөп берүүгө укуктуу. 

36-Глава 

Банк салымы 

 

749-статья. Банк салымынын келишими 

1. Банк салымынын (банк депозитинин) келишими боюнча аманат салуучудан же ал үчүн келип түшкөн акча суммасын (салымды) кабыл алган банк же башка кредит мекемеси (мындан ары - банк) келишимде белгиленген шартта жана тартипте аманат салуучуга ошондой эле сумманы (аманат салымын) жана анын проценттерин же башкача түрдөгү кирешесин төлөп берүүгө милдеттенет. 

Банк салымы боюнча келишим салым суммасы боюнча келип түшкөн күндөн баштап түзүлдү деп эсептелет. 

2. Аманат салуучу гражданин болуп эсептелген банк салымы ачык келишим (386-статья) деп таанылат. 

3. (Алынып салынды) 

(КР 1999-жылдын 27-ноябрындагы N 131 Мыйзамынын редакциясына ылайык) 

 

750-статья. Салымдарга акча каражатын тартуу укугу 

1. Салымдарга акча каражатын тартуу укугуна мыйзамда белгиленген тартипте берилген уруксатка (лицензияга) ылайык ушундай укук берилген банктар гана ээ болот. 

2. Аманат салымы буга укугу жок адам тарабынан же болбосо мыйзамда белгиленген же ага ылайык кабыл алынган тартипти бузуу менен кабыл алынган учурда аманат салуучу аманат салымын токтоосуз кайтарып берүүнү, ошондой эле ушул Кодекстин 360-статьясында каралган проценттерди жана процент суммасынан тышкары тарткан зыянынын ордун толтуруп берүүнү талап кыла алат. 

Эгерде андай адам тарабынан банк салымынын келишиминин тартибинде юридикалык жактын акчалай каражаты кабыл алынган болсо, анда мындай келишим анык эмес деп табылат (185-cтатья). 

3. Эгерде мыйзамда башкасы каралбаса, анда ушул статьянын 2-пунктунда каралган натыйжалар төмөнкү учурларда да колдонулат: 

граждандардын жана юридикалык жактардын акча каражаттарын вексел кармоочулардын биринчи талабы боюнча аларды алышы жана ушул главанын эрежелеринде каралган башка укуктарды ишке ашырышы жокко чыгарылган векселдерге жана башка баалуу кагаздарга тартуу; 

граждандардын жана юридикалык жактардын акча каражаттарын чыгарылышы мыйзамдуу эмес деп табылган акцияларды жана башка баалуу кагаздарды аларга сатуу аркылуу тартуу. 

 

751-статья. Банк салымынын келишиминин формасы 

1. Банк салымынын келишими жазуу жүзүндө түзүлүүгө тийиш. 

Эгерде аманат салымы салынгандыгы аманат китепчеси же депозиттик сертификат же ушундай документтер үчүн каралган мыйзамдардын же аларга ылайык белгиленген банк эрежелеринин жана банк практикасында колдонулуучу ишкердүү жүгүртүүнүн талаптарына жооп берген жана банк тарабынан салым салуучуга берилген башка документтер менен күбөлөндүрүлсө, анда банк салымынын келишиминин жазуу жүзүндөгү формасы сакталды деп эсептелет. 

2. Банк салымынын келишиминин жазуу жүзүндөгү формасынын сакталбагандыгы мындай келишимдин анык эместигине алып келет. Мындай келишим жокко эсе. 

 

752-статья. Салымдардын түрлөрү 

1. Банк салымынын келишими салымды биринчи жолу талап кылганда берүү (талап кылууга чейинки салым) же келишимде аныкталган мөөнөт өткөндөн кийин салымды кайтарып берүүөөнөттүү салым) шартында түзүлөт. 

Келишимде салымдын мыйзамга карама-каршы келбеген башка шартта кайтарып берилиши каралышы мүмкүн. 

2. Банк салымынын ар кандай түрдөгү келишими боюнча, салым юридикалык жактар тарабынан келишимде каралган башка шартта кайтарып берүү менен салынган учурдан тышкары, банк салым салуучунун биринчи талабы боюнча салым суммасын же анын бир бөлүгүн кайтарып берүүгө милдеттүү

Гражданиндин биринчи талап боюнча салымын алуу укугунан баш тартышын белгиленген келишимдин шарты анык эмес. 

3. Мөөнөттүү салым же талап кылууга чейинки салымдан башкача түрдөгү салым аманат салуучуга анын талабы боюнча мөөнөтү аяктаганга же келишимде көрсөтүлгөн башка кырдаал келгенге чейин кайтарып берилген учурда жана ал боюнча проценттер, эгерде келишимде проценттин андан жогорку өлчөмү белгиленбесе, банк тарабынан талап кылууга чейинки салымга келген процент боюнча төлөнүп берилет. 

4. Мөөнөттүү салымдын мөөнөтү аяктагандан кийин же келишимде каралган башка кырдаал келгенден кийин аманат салуучу салым суммасын кайтарып берүүнү талап кылбаган учурда, эгерде келишимде башкасы каралбаса, келишим талап кылганга чейинки салым шартында узартылды деп эсептелет. 

5. Эгер ушул главанын эрежесинде башкача каралбаса же банктагы аманат жөнүндө келишимдин мазмунунан башкача келип чыкпаса, банк менен аманатчынын - сурап алма төлөө аманаты боюнча жеке адамдын мамилесине карата банктагы эсеп жөнүндө келишимдин эрежелери (37-глава) колдонулат. 

(Кыргыз Республикасынын 1999-жылдын 27-ноябрындагы N 131 Мыйзамынын, 2008-жылдын 8-майындагы N 80 Мыйзамынын редакцияларына ылайык) 

 

753-статья. Салымдарга проценттер 

 

1. Банк аманат салуучуга банк салымынын келишиминде аныкталган өлчөмдө салымга процент төлөп берет. 

Келишимде төлөнүүчү проценттин өлчөмү жөнүндө шарт каралбаган учурда банк ушул Кодекстин 725-статьясынын 1-пунктуна ылайык аныкталуучу өлчөмдө процент төлөп берүүгө милдеттүү

2. Эгерде банк салымынын келишиминде башкасы каралбаса, банк талап кылганга чейинки салым боюнча төлөнүүчү проценттин өлчөмүн өзгөртүп коюуга укуктуу. 

Банк проценттин өлчөмүн азайтып койгон учурда проценттин жаңы өлчөмү, эгерде келишимде башкасы каралбаса, аманат салуучуларга проценттин өлчөмүнүн азайгандыгы жөнүндө билдирилген ай аяктагандан кийин колдонулат. 

3. Белгилүү мөөнөт өткөндөн кийин же келишимде каралган кырдаал келгенден кийин берилүүчү салымдар банк салымынын келишими менен аныкталуучу проценттердин өлчөмүн, эгерде келишимде башкасы каралбаса, банк бир тараптуу азайтып кое албайт. 

 

754-статья. Салым боюнча процентти эсептөөнүн жана төлөп берүүнүн тартиби 

 

1. Банк салымынын суммасына проценттер ал сумма банкка келип түшкөн күндүн эртесинен тартып анын аманат салуучуга кайтарып берилгенинен мурдагы күнгө чейин же башка негиздер боюнча аманат салуучунун эсебинен чыгарылып салганга чейин төлөнөт. 

2. Банк салымынын суммасына проценттер аманат салуучуга анын талабы боюнча ар бир квартал өткөндөн кийин салым суммасынан бөлөк төлөнөт, ал эми бул мөөнөттө талап кылынбаган проценттер, эгерде банк салымынын келишиминде башкасы каралбаса, процент төлөнүүчү салымдын суммасын көбөйтөт. 

Салымды кайтарып берүүдө ушул учурга чейин эсептелген проценттер кошо төлөнүп берилет. 

 

755-статья. Салымдын кайтарылышын камсыз кылуу 

 

1. Өзү кабыл алган салымдардын кайтарып берилишин камсыз кылуу үчүн банк тарабынан колдонулуучу каражат жана ыкмалар мыйзамда жана келишимде аныкталат. 

2. Банк аманат салуучуга салымдын кайтарылышын камсыз кылынышы жөнүндө маалымат берүүгө милдеттүү

3. Банк тарабынан салымдын кайтарылышын камсыз кылуу боюнча мыйзамда же банк салымынын келишиминде каралган милдеттер аткарылбаган, ошондой эле камсыз кылынышы жоголгон же анын шарттары начарлаган учурда аманат салуучу банктан салым суммасын токтоосуз кайтарып берүүнү, ушул Кодекстин 725-статьясынын 1-пунктуна ылайык аныкталуучу өлчөмдө анын процентин төлөп берүүнү жана ушул Кодекстин 360-статьясына ылайык келтирилген зыяндардын ордун толтуруп берүүнү талап кылууга укуктуу. 

 

756-статья. Үчүнчү жактардын аманат салуучунун эсебине акча каражатын кошуусу 

 

Эгерде банк салымынын келишиминде башкасы каралбаса, үчүнчү жактардан аманат салуучунун эсебине салым боюнча анын эсеби жөнүндө зарыл маалыматы менен кошо келип түшкөн акчалай каражат салымга кошулат. Бул учурда аманат салуучу салым эсеби боюнча зарыл маалыматтарды берүү менен мындай жактардан акчалай каражат алууга макулдугун берди деп эсептелет. 

 

757-статья. Үчүнчү жак үчүн салынган салым 

 

1. Салым банкка белгилүү бир үчүнчү жактын атына салынышы мүмкүн. Андай жак, эгерде банк салымынын келишиминде башкасы каралбаса, ушул укуктарга негизделген өзүнүн биринчи талабын банкка койгон, же болбосо ошондой укуктарын пайдаланууга карата ниетин башкача жол менен банкка билдирген учурдан тартып аманат салуучунун укугуна ээ болот. 

Салым пайдасына салынып жаткан гражданиндин ысмын (54-cтатья) же юридикалык жактын аталышын (89-cтатья) көрсөтүү тиешелүү банк системасынын келишиминин олуттуу шарты болуп эсептелет. 

Банк салымынын келишими түзүлгөн учурга чейин каза болгон, же болбосо ушул учурда бар болбогон юридикалык жактын пайдасы үчүн түзүлгөн банк салымынын келишими жокко эсе. 

2. Эгерде башкасы каралбаса өзүнүн атына салым салынган үчүнчү жак акча анын эсебине келип түшкөн учурдан тартып аманат салуучунун укугун алат. 

3. Өзүнүн атына салым салынган үчүнчү жак андан баш тарткан учурда банк салымынын келишимин түзгөн жак салымды кайра талап кылууга же өзүнүн атына которуп коюуга укуктуу. 

 

758-статья. Аманат китепчеси 

 

1. Эгерде банк салымынын келишиминде башкасы каралбаса, гражданин менен банк салымынын келишимин түзүү жана анын салым боюнча эсебине акча каражатын салуу аманат китепчеси менен күбөлөндүрүлөт. 

Аманат китепчесинде банк тарабынан банктын же анын тийиштүү филиалынын аталышы жана жайгашкан жери (89-статья), аманат боюнча эсептин номери, ошондой эле эсепке салынган бардык акча каражатынын суммасы, эсептен чыгарылган бардык акча каражатынын суммасы жана аманат китепчесин банкка көрсөтүү учуруна карата эсептеги акча каражатынын калдыгы көрсөтүлүп, күбөлөндүрүлүүгө тийиш. 

Аманаттын башкача абалы далилденбегендиктен, китепчесинде көрсөтүлгөн салым жөнүндөгү маалыматтар банк менен аманат салуучунун ортосундагы эсептешүүлөр үчүн негиз болот. 

2. Банк салымынын келишиминде жекече аманат китепчелери же көрсөткөн адамдын аманат китепчелери белгилениши мүмкүн. Көрсөткөн адамдын аманат китепчелери баалу кагаз деп эсептелет. 

3. Салымды берүү, ал боюнча процентти төлөө жана аманат салуучунун эсеп боюнча акча каражатын башка жактарга которуу жөнүндөгү буйругун аткаруу банк тарабынан аманат китепчеси көргөзүлгөндө гана жүргүзүлөт. 

Эгерде жекече аманат китепчеси жоголуп кетсе же көрсөтүүгө болбогон абалга келсе анда банк аманат салуучунун арызы боюнча ага жаңы аманат китепчесин берет. 

Көрсөткөн адамдын аманат китепчесинин жоголушу боюнча укуктар көрсөткөн адамдын баалуу кагаздары үчүн белгиленген тартипте (43-cтатья) калыбына келтирилет. 

 

759-статья. Аманат (депозит) сертификаты 

 

1. Аманат (депозит) сертификаты банкка салынган аманаттын суммасын жана аманат салуучунун (cертификатты кармоочунун) белгиленген мөөнөт өткөндөн кийин салым суммасын жана сертификат менен шартталган проценттерди сертификатты берген банктан же ал банкттын каалаган филиалынан алууга карата укугун күбөлөндүрүүчү баалуу кагаз болуп эсептелет. 

2. Аманат (депозит) сертификаты көрсөтмө же аты жазылган түрүндө болушу мүмкүн. 

3. Аманат (депозит) сертификаты төлөп берүү үчүн мөөнөтүнөн мурда көрсөтүлгөндө банк салымдын суммасын жана процентти, эгерде сертификаттын шарты боюнча проценттин башка өлчөмү белгиленбесе, талап кылууга чейинки салымдар боюнча төлөп берет. 

36-глава.  

Банк аманаты 

 

749-статья. Банк аманаты түшүнүгү 

1. Банк аманаты (депозит) бул, жеке адамдар же юридикалык жактар тарабынан банктарда же банктык эмес финансы-насыя уюмдарында (мындан ары банк) улуттук валютада же чет өлкө валютасында жайгаштырылган акча каражаттары, алар кирешени кайсыл бир мөөнөттө же талап кылууга чейин же болбосо келишимде каралган жагдай (окуя) келип чыкканга (же тескерисинче, келип чыкпаганга) чейин сактоо жана алуу максатында жайгаштырылат.  

2. Банк аманаты келишимин түзүүдө банк аманатчыга анын акча каражаттарын эсепке кошуу (чегерүү) үчүн банк эсебин ачууга тийиш.  

3. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары Улуттук банк) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, аманаттар менен иштөө тартибин жөнгө салуучу ченемдик укуктук актыларды чыгарат.  

 

750-статья. Акча каражаттарын аманаттарга тартуу укугу 

1. Аманаттарды тартуу укугу Улуттук банк тарабынан берилген лицензиянын негизинде иштөөчү жана банктардагы аманаттарын коргоо системасына катышуучу банктарга, ошондой эле Улуттук банктын тиешелүү лицензиясын алышкан банктык эмес башка финансы-насыя уюмдарына (мындан ары - банк) гана тиешелүү. Банктар аманаттардын сакталышын жана аманатчылар алдында өз милдеттеринин өз убагында аткарылышын камсыз кылышат.  

Ушул статьянын 1-бөлүгүнүн 1-абзацында көрсөтүлгөн ыйгарым укуктуу жактарга кирбеген, кайсы болбосун башка юридикалык жактар жана жеке адамдар үзгүлтүксүз негизде, анын ичинде мөөнөттүүлүк, кайтарымдуулук жана төлөөгө жөндөмдүүлүк шарттарында ачык жарыялоо түрүндө акча каражаттарын тартууга укуктары жок.  

Бул тыюу салууну бузгандыгы үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тартипте жоопкерчилик келип чыгат.  

2. Аманаттарга акча каражаттарын тартуу банктык аманат келишими менен таризделет. 

3. Ыйгарым укугу жок жак тарабынан же белгиленген тартипти бузуу менен аманатчыдан аманат кабыл алынган учурда, аманатчы анын суммасын, ошондой эле ушул Кодекстин 360-статьясында каралган, ага карата пайыздарды токтоосуз төлөп берүүнү жана пайыздардын суммасынан тышкары, аманатчыга келтирилген бардык чыгымдардын ордун толтуруп берүүнү талап кыла алат. Эгерде мындай жак тарабынан аманатчынын акча каражаттары банктык аманат келишиминин шарттарында кабыл алынган болсо, анда мындай келишим жараксыз болуп саналат.  

4. Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында башкасы белгиленбесе, ушул статьянын 3-пунктунда каралган натыйжалар төмөнкү учурларда да колдонулат: 

1) жарандардын жана юридикалык жактардын акча каражаттарын векселдер же аманат ээлеринин биринчи талабы боюнча алуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгаруучу башка баалуу кагаздар үчүн тартуу жана ушул главанын эрежелеринде каралган башка укуктарды жүзөгө ашыруу;  

2) жарандардын жана юридикалык жактардын акча каражаттарын мыйзамсыз чыгарылган катары таанылган акцияларды жана башка баалуу кагаздарды аларга сатуу аркылуу тартуу. 

 

751-статья. Банк аманаты келишими 

1. Банк аманаты (депозит) келишими боюнча аманатчыдан түшкөн же ал үчүн келип түшкөн акчалай сумманы (аманатты) кабыл алган банк, аманатчыга ушундай сумманы жана ага карата пайыздарды же башкача түрдөгү кирешени келишимде каралган шарттарда жана тартипте төлөп берүүгө милдеттенет.  

Банк аманаты келишими аманат суммасы банкка келип түшкөн күндөн тартып түзүлгөн катары эсептелинет. 

2. Банк аманаты келишими ачык келишим катары таанылат. 

 

752-статья. Банк аманаты келишиминин формасы 

1. Банк аманаты келишими жазуу жүзүндө түзүлүүгө тийиш. 

Эгерде аманаттын салынгандыгы аманат китепчеси, сактоо же депозиттик тастыктамалар менен же болбосо банк тарабынан аманатчыга Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын ушу сыяктуу документтер үчүн каралган талаптарына жооп берген документтер менен тастыкталса, банк аманаты келишиминин жазуу жүзүндөгү формасы сакталган катары таанылат. 

2. Банк аманаты келишиминин жазуу жүзүндөгү формасынын сакталбагандыгы, бул келишимдин анык эмес деп таанылышына алып келет. Мындай келишим жараксыз болуп саналат. 

 

753-статья. Аманаттардын түрлөрү 

1. Банк аманаты келишими төмөнкүдөй түрлөргө бөлүнөт: 

1) талап боюнча төлөнүүчү банк аманаты келишими; 

2) мөөнөттүү банк аманаты келишими; 

3) шарттуу банк аманаты келишими. 

2. Талап боюнча төлөнүүчү банк аманаты (депозит) келишими деп, банк аманатчынын биринчи талабы боюнча аманатты (депозитти) кайтарып берүүгө жана ал боюнча чегерилген пайыздарды төлөп берүүгө милдеттүү болгон келишимди түшүнүүгө болот.  

Аманатчынын биринчи талабы боюнча аманатты алуу укугунан баш тартуу жөнүндө келишимдин шарты анык эмес катары каралат. 

3. Мөөнөттүү банк аманаты (депозит) келишими деп, банк келишимде көрсөтүлгөн мөөнөт бүткөндөн кийин аманатты (депозитти) кайтарып берүүгө жана ал боюнча чегерилген пайыздарды төлөөгө милдеттүү болгон келишим түшүнүлөт. 

4. Шарттуу банк аманаты келишими деп, банк түзүлгөн келишимде аныкталган жагдайлар (окуялар) келип чыкканда (же келип чыкпаганда) аманатты кайтарып берүүгө жана ал боюнча чегерилген пайыздарды төлөөгө милдеттүү болгон келишим түшүнүлөт.  

 

753-1-статья Жашы жете электердин аманаттары 

1. Он төрт жаштан он сегиз жашка чейинки жашы жетпегендер, ушул Кодекске жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык, асырап алуучуларынын жана камкорчуларынын макулдугусуз эле банктарга аманаттарды салып, аларды пайдаланууга укуктуу.  

2. Жеткинчектердин жана жашы жете электердин атына аманаттар (үчүнчү жактын пайдасындагы аманат) салынышы мүмкүн.  

3. Жеткинчектердин жана он төрт жашка чейинки жашы жете электердин атына салынган аманат, анын ата-энеси же мыйзамдуу өкүлдөрү тарабынан тескөөгө алынат.  

4. Жеткинчектердин жана жашы жете электердин атына аманаттарды салуу тартиби, ошондой эле мындай аманаттардын укуктук статусу Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен аныкталат. 

 

754-статья. Аманаттар боюнча пайыздар 

1. Банк аманатчыга банк аманаты келишиминде аныкталган өлчөмдө аманаттын суммасына пайыздарды төлөп берет. 

2. Банк, эгерде банк аманаты келишиминде башкасы каралбаса, талап боюнча төлөнүүчү аманаттарга карата пайыздардын өлчөмүн өзгөртүүгө укуктуу. 

Банк тарабынан пайыздардын өлчөмү азайтылган учурда, пайыздардын жаңы өлчөмү аманатчыларга пайыздардын азайганы тууралуу билдирилгенге чейин салынган аманаттарга карата, эгерде келишимде башкасы каралбаса, тиешелүү билдирүү учурунан отуз күн өткөндөн кийин колдонулат.  

3. Банк аманаты келишиминде аныкталган, белгилүү бир мөөнөт бүткөндөн кийин же келишимде каралган жагдайлар келип чыкканда берилүүгө тийиш болгон шарттарда салынган аманат боюнча пайыздардын өлчөмү, банк тарабынан бир тараптуу азайтылбайт.  

 

754-1-статья. Аманат боюнча пайыздарды чегерүү жана төлөө тартиби 

1. Банк аманаты суммасына пайыздар аманат банкка келип түшкөн күндөн кийинки күндөн тартып, аны аманатчыга кайтарылган күндөн мурдагы күнгө чейин же болбосо башка негиздер боюнча аманатчынын эсебинен алып салынган күнгө чейин чегерилет.  

2. Банк аманаты суммасына пайыздар аманатчыга анын талап кылуусу боюнча ар бир ай же квартал бүткөндөн кийин төлөнүп берилет, ал эми бул мөөнөттө талап кылынбаган пайыздар, эгерде банктык аманат келишиминде башкасы каралбаса, пайыз чегериле турган аманаттын суммасын көбөйтөт. 

Аманатты кайтарып берүүдө бардык чегерилген жана ошол учурга карата төлөнө элек пайыздар төлөнүп берилет. 

 

755-статья. Аманаттын кайтарылып берилишин камсыз кылуу 

1. Банк аманаттын сакталышын жана анын аманатчыга өз убагында кайтарылып берилишин камсыз кылат. Банк аманатты банктык аманат келишиминин шарттарына ылайык кайтарып берүүгө милдеттүү. Аманатты биринчи талап кылуу боюнча алуу укугунан баш тартуу тууралуу келишим шарты жараксыз.  

2. Кайсы түрдө болбосун банктык аманат келишими боюнча, банк аманаттын суммасын же анын бөлүгүн аманатчыга биринчи талап кылуусу боюнча берүүгө милдеттүү, мында келишимде каралган башка шарттарда кайтарылып берилүүчү (шарттуу аманат) аманат эске алынбайт.  

Мөөнөттүү аманат аманатчынын талабы боюнча мөөнөтү бүткөнгө чейин кайтарылып берилсе, анда аманат суммасы аманатчы кайрылган күндөн кийинки 48 саат ичинде банк тарабынан берилет жана ал боюнча пайыздар, эгерде келишимде башкасы каралбаса, банк тарабынан төлөнүүчү аманаттар боюнча пайыздардын өлчөмүнө ылайык келген өлчөмдө төлөнүп берилет.  

3. Аманатчы мөөнөттүү аманаттын суммасын, же болбосо кайтарып берүүнүн башка шарттарында келишимде каралган жагдайлар келип чыкканда салынган аманат суммасын мөөнөтү бүткөндөн кийин кайтарып берүүнү талап кылбаса, анда келишим, эгерде башкасы каралбаса, талап боюнча төлөнүүчү аманаттын ошол күнгө карата колдонулуп жаткан шарттарында узартылган болуп саналат.  

4. Банк кабыл алган аманаттардын кайтарылып берилишин камсыз кылуу үчүн колдонууга милдеттүү болгон каражаттар жана ыкмалар Кыргыз Республикасынын Банктык кодекси жана келишим менен аныкталат.  

5. Банк аманаты келишимин түзүү учурунда, банк аманатчыга Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык аманаттын кайтарылып берилиши камсыз кылына тургандыгы тууралуу маалымат берүүгө милдеттүү

 

756-статья. Үчүнчү жактар тарабынан аманатчынын эсебине 

акча каражаттарынын салынышы 

 

Эгерде банк аманаты келишиминде башкасы каралбаса, аманат боюнча эсепке аманатчынын атына үчүнчү жактардан анын аманат боюнча эсеби жөнүндө зарыл маалыматтарды көрсөтүү менен банкка келип түшкөн акча каражаттары чегерилет. Мында, аманатчы аманат боюнча эсеби жөнүндө зарыл маалыматтарды берүү менен мындай жактардан акча каражаттарын алууга макул экендигин билдирүүсү талап кылынат.  

757-статья. Үчүнчү жактын пайдасына салынган аманат 

1. Аманат банкка белгилүү бир үчүнчү жактын атына салынышы мүмкүн. Мындай жак аманатчынын укугуна, ушул укуктардын негизинде банкка биринчи талабын койгон, же болбосо банк аманаты келишиминде башкасы каралбаса, мына ушундай укуктардан пайдалануу ниетин башкача ыкмада билдирген учурдан тартып ээ болот.  

Пайдасына аманат салынып жаткан жарандын аты-жөнү же юридикалык жактын аталышын көрсөтүү тиешелүү банк аманаты келишиминин маанилүү шарты болуп саналат. 

Келишим түзүлгөн учурда каза болгон жарандын, же болбосо ошол учурда иштебеген юридикалык жактын пайдасына түзүлгөн банк аманаты келишими жараксыз болуп саналат.  

2. Атына аманат салынган үчүнчү жак, эгерде банк аманаты келишиминде башкасы каралбаса, анын эсебине акча келип түшкөн учурдан тартып аманатчынын укугуна ээ болот.  

3. Атына аманат салынган үчүнчү жак андан баш тарткан учурларда, үчүнчү жактын атына банк аманаты келишимин түзгөн жак, аманатты кайра берүүнү же өз атына которууну талап кыла алат.  

 

758-статья. Аманат китепчеси 

1. Банк аманатчынын талап кылуусу боюнча ага энчилүү аманат китепчесин берүүгө милдеттүү

2. Аманат боюнча эсепке акча каражаттарын салуу жана эсеп боюнча андан кийинки аракеттер аманат китепчеси менен тастыкталат. Аманат китепчесинде көрсөтүлгөн маалыматтар банк менен аманатчынын ортосундагы аманат боюнча эсептешүүлөр үчүн негиз болуп саналат.  

3. Аманат китепчесинде банк тарабынан банктын жана анын тиешелүү филиалынын аталышы жана жайгашкан орду, аманат боюнча эсебинин номери, ошондой эле эсепке чегерилген акча каражаттарынын бардык суммасы, эсептен алынып салынган акча каражаттарынын бардык суммалары жана банкка аманат китепчесин көрсөтүү учурунда эсептеги акча каражаттарынын калдыктары көрсөтүлүүгө жана ырасталууга тийиш.  

4. Аманатты берүү, ал боюнча пайыздарды төлөө жана аманатчынын эсептен акча каражаттарын башка жактардын эсебине которуу жөнүндө буйруктарын аткаруу, аманат китепчеси көрсөтүлгөндөн кийин банк тарабынан жүзөгө ашырылат.  

5. Эгерде энчилүү аманат китепчеси жоголуп кетсе же көрсөтүү үчүн жараксыз болуп калса, банк аманатчынын өтүнүчү боюнча ага жаңы аманат китепчесин берет. 

 

759-статья. Аманат (депозит) тастыктамасы 

1. Аманат (депозит) тастыктамасы банкка салынган аманат суммасын жана аманатчынын (тастыктамага ээлик кылуучунун) белгиленген мөөнөт бүткөндөн кийин тастыктамада шартталган пайыздарды тастыктама берген банктан же анын кайсы болбосун филиалынан алуу укугун ырастаган баалуу кагаз болуп саналат.  

2. Аманат (депозит) тастыктамалары энчилүү болуп саналат. 

3. Аманат (депозит) тастыктаманын мөөнөтүнөн мурда көрсөткөн учурда, банк тарабынан аманат суммасы жана эгерде, тастыктама шарттарында пайыздардын башка өлчөмү белгиленбесе, талап боюнча төлөнүүчү аманаттар боюнча пайыздар төлөнүп берилет. 

760-статья. Банк эсебинин келишими 

1. Банк эсебинин келишими боюнча банк же башка кредиттик мекеме (мындан ары - банк) клиентке (эсептин ээсине) ачылган эсепке келип түшкөн акча каражатын кабыл алууга жана аны эсепке кошууга, клиенттин эсептен тийиштүү сумманы которуу же берүү жөнүндөгү буйругун жана башка операцияларды эсеп боюнча аткарууга милдеттенет. 

2. Банк клиенттин банк эсебинде болгон акча каражатын, клиенттин эсептеги сумманын чектеринде ал каражатты каалаган убакта тоскоолсуз тескөө боюнча укуктарын гарантиялоо менен, пайдалана алат. 

3. Клиент өзүнүн банк эсебиндеги акча каражатын өз алдынча тескейт. 

Банктын клиенттин акча каражатын пайдалануу багытын аныктоого жана көзөмөлдөөгө, анын акча каражатын өз алдынча тескөө боюнча укуктарын мыйзамда же келишимде каралгандан тышкары башкача түрдө чектөөгө укугу жок. 

760-статья. Банк эсебинин келишими 

1. Банк эсебинин келишими боюнча белгиленген тартипте берилген лицензияга ылайык ушундай укук берилген банк клиентке (эсептин ээсине) ачылган эсепке келип түшкөн акча каражатын кабыл алууга жана аны эсепке кошууга, клиенттин эсептен тийиштүү сумманы которуу же берүү жөнүндөгү буйругун жана башка операцияларды эсеп боюнча аткарууга милдеттенет. 

2. Банк клиенттин банк эсебинде болгон акча каражатын, клиенттин эсептеги сумманын чектеринде ал каражатты каалаган убакта тоскоолсуз тескөө боюнча укуктарын гарантиялоо менен, пайдалана алат. 

3. Клиент өзүнүн банк эсебиндеги акча каражатын өз алдынча тескейт. 

Банктын клиенттин акча каражатын пайдалануу багытын аныктоого жана көзөмөлдөөгө, анын акча каражатын өз алдынча тескөө боюнча укуктарын мыйзамда же келишимде каралгандан тышкары башкача түрдө чектөөгө укугу жок. 

762-статья. Банк эсебинин келишимин түзүү 

1. Банк эсебинин келишими боюнча банк клиентке же ал көрсөткөн жакка тараптар макулдашкан шартта банк эсебин ачат. 

2. Банк мыйзамда жана ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде каралган талаптарга ылайык келген жана банк тарабынан ушундай түрдөгү эсепти ачуу үчүн жарыяланган шартта эсеп ачуу аркылуу кайрылган клиент менен келишим түзүүгө милдеттүү

Банктын мыйзамда, банктын уюштуруу документтеринде жана өзүнө берилген уруксатта (лицензияда) каралган тийиштүү операцияларды аткаруудан баш тартууга, мындай баш тартуу банктык тейлөөгө кабыл алуу үчүн банктын мүмкүнчүлүгү жок болгон же мындай тейлөөгө мыйзам тарабынан жол берилбеген учурлардан тышкары, укугу жок. 

Банк келишимин түзүүдөн банк негизсиз баш тарткан учурда клиент ушул Кодекстин 406-статьясынын 4-пунктунда каралган талаптарды ага коюуга укуктуу. 

762-статья. Банк эсебинин келишимин түзүү 

1. Банк эсебинин келишими боюнча банк клиентке же ал көрсөткөн жакка тараптар макулдашкан шартта банк эсебин ачат. 

2. Банк банктык мыйзамдарда каралган талаптарга ылайык келген жана банк тарабынан ушундай түрдөгү эсепти ачуу үчүн жарыяланган шартта эсеп ачуу аркылуу кайрылган клиент менен келишим түзүүгө милдеттүү

Банктын мыйзамда, банктын уюштуруу документтеринде жана өзүнө берилген уруксатта (лицензияда) каралган тийиштүү операцияларды аткаруудан баш тартууга, мындай баш тартуу банктык тейлөөгө кабыл алуу үчүн банктын мүмкүнчүлүгү жок болгон же мындай тейлөөгө мыйзам тарабынан жол берилбеген учурлардан тышкары, укугу жок. 

Банк келишимин түзүүдөн банк негизсиз баш тарткан учурда клиент ушул Кодекстин 406-статьясынын 4-пунктунда каралган талаптарды ага коюуга укуктуу. 

763-статья. Эсептеги акча каражатын тескөө укугун күбөлөндүрүү 

1. Клиенттин атынан эсептен каражаттарды которууну же берүүнү тескеген адамдын укуктары мыйзамда, ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде жана келишимде каралган документтерди клиенттин банкка берүүсү менен күбөлөндүрүлөт. 

2. Клиент үчүнчү жактардын талабы, анын ичинде клиенттин ал жактардын алдындагы милдеттенмелерин аткарууга байланыштуу талабы боюнча өз эсебинен акча каражатын чыгарып салуу жөнүндө банкка буйрук бере алат. Банк мындай буйрукту анда тийиштүү талап коюлганда талап коюуга укугу бар жактарды таанып билүүгө мүмкүндүк берүүчү маалымат жазуу жүзүндө көрсөтүлгөн шартта кабыл алат. 

3. Банк эсебинин келишиминде эсептеги акча каражатын тескөө боюнча укуктарды электрондук байланыш каражаттары жана башка документтер аркылуу аларда өз колтамгасынын аналогдорун (176-cтатьянын 2-пункту), коддорду, паролдорду жана буйруктун буга укук берилген адам тарабынан берилип жаткандыгын ырастаган башка каражаттарды пайдалануу менен күбөлөндүрүү каралышы мүмкүн. 

763-статья. Эсептеги акча каражатын тескөө укугун күбөлөндүрүү 

1. Клиенттин атынан эсептен каражаттарды которууну же берүүнү тескеген адамдын укуктары Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында жана келишимде каралган документтерди клиенттин банкка берүүсү менен күбөлөндүрүлөт. 

2. Клиент үчүнчү жактардын талабы, анын ичинде клиенттин ал жактардын алдындагы милдеттенмелерин аткарууга байланыштуу талабы боюнча өз эсебинен акча каражатын чыгарып салуу жөнүндө банкка буйрук бере алат. Банк мындай буйрукту анда тийиштүү талап коюлганда талап коюуга укугу бар жактарды таанып билүүгө мүмкүндүк берүүчү маалымат жазуу жүзүндө көрсөтүлгөн шартта кабыл алат. 

3. Банк эсебинин келишиминде эсептеги акча каражатын тескөө боюнча укуктарды электрондук байланыш каражаттары жана башка документтер аркылуу аларда өз колтамгасынын аналогдорун (176-cтатьянын 2-пункту), коддорду, паролдорду жана буйруктун буга укук берилген адам тарабынан берилип жаткандыгын ырастаган башка каражаттарды пайдалануу менен күбөлөндүрүү каралышы мүмкүн. 

764-статья. Эсеп боюнча банк аткаруучу операциялар 

Банк, эгерде банк эсебинин келишиминде башкасы каралбаса, ушундай түрдөгү эсептер үчүн мыйзамда, ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде жана банк тажрыйбасында, ишкер жүгүртүү салтында колдонулуучу эрежелерге ылайык операцияларды аткаруу менен эсепке келип түшкөн акча каражаттарын кабыл алып, эсепке кошууга жана клиенттин акча каражаттын которуу жана берүү жөнүндөгү буйругун аткарууга милдеттүү

764-статья. Эсеп боюнча банк аткаруучу операциялар 

Банк, эгерде банк эсебинин келишиминде башкасы каралбаса, ушундай түрдөгү эсептер үчүн Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында жана банк тажрыйбасында, ишкер жүгүртүү салтында колдонулуучу эрежелерге ылайык операцияларды аткаруу менен эсепке келип түшкөн акча каражаттарын кабыл алып, эсепке кошууга жана клиенттин акча каражаттын которуу жана берүү жөнүндөгү буйругун аткарууга милдеттүү

773-статья. Банк сыры 

1. Банк банктык эсеп жана банктык аманат, эсептер боюнча операциялар, кардарлар жөнүндө маалыматтардын жана банк менен кардардын ортосунда түзүлгөн мамилелердин жүрүшүндө банкка маалым болгон же ага ишенип билдирилген кандай болбосун маалыматтардын купуя сакталышын гарантиялайт. 

Бул гарантия, алардын банкта эсеби барбы же жокпу, ага карабастан, банктын мурдагы кардарларына жана банк кызмат көрсөткөн жактарга да тиешелүү

2. Банк сыры болгон маалыматтар клиенттин өзүнө же анын өкүлүнө гана берилиши мүмкүн. Мамлекеттик органдарга жана алардын кызмат адамдарына мындай маалыматтар мыйзамда белгиленген учурларда жана тартипте гана берилиши мүмкүн. 

3. Банк сыры болгон маалыматтарды банк жайылтып жиберген учурда укуктары бузулган клиент банктан келтирилген зыяндардын, "Терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттер жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган учурлардан башка ордун толтуруп берүүнү талап кылууга укуктуу. 

773-статья. Банк сыры 

1. Банк банктык эсеп жана банктык аманат, эсептер боюнча операциялар, кардарлар жөнүндө маалыматтардын жана банк менен кардардын ортосунда түзүлгөн мамилелердин жүрүшүндө банкка маалым болгон же ага ишенип билдирилген кандай болбосун маалыматтардын купуя сакталышын гарантиялайт. 

Бул гарантия, алардын банкта эсеби барбы же жокпу, ага карабастан, банктын мурдагы кардарларына жана банк кызмат көрсөткөн жактарга да тиешелүү

2. Банк сыры болгон маалыматтар клиенттин өзүнө же анын өкүлүнө гана берилиши мүмкүн. Мамлекеттик органдарга жана алардын кызмат адамдарына мындай маалыматтар мыйзамда белгиленген учурларда жана тартипте гана берилиши мүмкүн. 

3. Банк сыры болгон маалыматтарды банк жайылтып жиберген учурда укуктары бузулган клиент банктан келтирилген зыяндардын, "Терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттер жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган учурлардан башка ордун толтуруп берүүнү талап кылууга укуктуу. 

775-статья. Банк эсебинин келишимин бузуу 

1. Банк эсебинин келишими клиенттин арызы боюнча каалаган учурда токтотулат. 

2. Банк эсебинин келишими клиенттин эсебинде болгон акча каражаты мыйзамда, банк эрежелеринде же банк эсебинин келишиминде белгиленген эң аз өлчөмдөн аз болгон учурда банктын талабы боюнча бузулат. 

3. Банк эсебинин келишиминин бузулушу клиенттин эсебин жабуу үчүн негиз болот. 

4. Эсепте калган акча каражаты клиентке берилет же анын кат жүзүндөгү көрсөтмөсү боюнча беш күндөн кечиктирбестен башка эсепке которулат. 

775-статья. Банк эсебинин келишимин бузуу 

1. Банк эсебинин келишими клиенттин арызы боюнча каалаган учурда токтотулат. 

2. Банк, кардардын эсебиндеги акча каражаттарынын суммасы банктык мыйзамдарда же банктык эсеп келишиминде каралган минималдуу өлчөмдөн төмөн болуп калса, же кардардын эсебинде келишимде белгиленген мөөнөт ичинде акча каражаттары калбай калса, же болбосо эсеп боюнча кардардын буйругу менен операциялар жүргүзүлбөсө жана мыйзамда каралган учурларда, кардарга бир календардык ай мурда билдирүү менен банктык эсеп келишимин бир тараптуу тартипте буза алат. 

3. Банк эсебинин келишиминин бузулушу клиенттин эсебин жабуу үчүн негиз болот. 

4. Эсепте калган акча каражаты клиентке берилет же анын кат жүзүндөгү көрсөтмөсү боюнча беш күндөн кечиктирбестен башка эсепке которулат. 

Банк кардарга акыркы белгилүү дареги боюнча акча каражаттарынын калдыгын алуу зарыл экендиги тууралуу билдирет, ал эми кардар келбеген учурда акча каражаттарынын калдыгы системалык эсепте сакталат. 

 

Глава төмөнкү мазмундагы 775-1-статья менен толукталсын:  

775-1-статья. Банктардын корреспонденттик жана башка эсептери 

Бул главанын ченемдиктери, эгерде башкасы банк мыйзамдарында каралбаса банктардын корреспонденттик жана башка эсептерине карата колдонулат.  

38-Глава 

Эсептешүүлөр 

1-§. Жалпы жоболор 

 

776-статья. Накталай акча менен же накталай акчасыз эсептешүү 

1. Юридикалык жактардын, граждандардын ортосундагы, ошондой эле граждандардын катышуусу менен болгон эсептешүүлөр суммасын эч кандай чектебестен накталай акча менен же накталай акчасыз жүргүзүлүшү мүмкүн. 

2. Юридикалык жактардын, граждандардын ортосундагы, ошондой эле граждандардын катышуусу менен болгон ээлик кылуу ишкердигин алып барууга байланыштуу эсептешүүлөр накталай акчасыз жүргүзүлөт. Эгерде мыйзамда башкасы белгиленбесе, бул жактардын ортосундагы эсептешүүлөр, эреже катары накталай акча менен да жүргүзүлүшү мүмкүн. 

3. Эгерде мыйзамдан башкасы келип чыкпаса же колдонулган эсептешүү формасында шартталбаса, анда накталай акчасыз эсептешүүлөр банктар жана башка кредиттик мекемелер аркылуу жүргүзүлөт. 

 

777-статья. Накталай акчасыз эсептешүү формасы 

1. Накталай акчасыз эсептешүүлөрдү төлөм тапшырмалары, аккредитив, инкассо, чек менен, ошондой эле мыйзамда каралган жана ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде жана банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салтында белгиленген башка формаларда ишке ашырууга жол берилет. 

2. Тараптар макулдашуу боюнча ушул статьянын 1-пунктунда каралган эсептешүү формаларынын каалаганын тандап алууга жана аны келишимде белгилөөгө укуктуу. 

38-Глава 

Эсептешүүлөр 

1-§. Жалпы жоболор 

 

775-2-статья. Эсептешүүлөрдү уюштуруу 

1. Банктар, эсептешүүлөрдү ушул Кодексте белгиленген формаларда жана Кыргыз Республикасынын төлөм тутумунда каралган тартипте, ошондой эле бул, Кыргыз Республикасынын банк мыйзамдарына каршы келбесе, эл аралык банктык тажрыйбада кабыл алынган формаларда жүзөгө ашырышат.  

2. Улуттук банк, банктардын жана төлөм тутумунун башка катышуучуларынын эсептешүү операцияларын жөнгө салуучу тиешелүү ченемдик укуктук актыларды чыгарат.  

 

776-статья. Накталай акча жана накталай акчасыз эсептешүүлөр 

1. Кыргыз Республикасынын аймагында эсептешүүлөр накталай акча жана накталай акчасыз тартипте жүргүзүлүшү мүмкүн. 

2. Юридикалык жактар ортосундагы эсептешүүлөр, ошондой эле ишкердикти жүзөгө ашырышкан жарандардын катышуусу менен эсептешүүлөр, эрежедегидей эле, накталай акчасыз тартипте жүргүзүлөт.  

3. Накталай акчасыз эсептешүүлөр, эгерде банк мыйзамдарында башкасы каралбаса жана эсептешүүлөрдүн пайдалануудагы формасына шартталбаса, эсептешүүлөргө катышкан жактардын эсептери ачылган банктар аркылуу жүргүзүлөт.  

 

777-статья. Накталай акчасыз эсептешүүлөрдүн формалары 

1. Накталай акчасыз эсептешүүлөрдү жүзөгө ашырууда төлөм тапшырмалары менен эсептешүүлөр, аккредитив боюнча, инкассо боюнча, чектер менен эсептешүүлөргө, ошондой эле башка банктык мыйзамдарда, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларында каралган формаларда жана банктык тажрыйбада ишкердик жүгүртүү жөрөлгөлөрү тарабынан колдонулган эсептешүүлөргө жол берилет. 

2. Келишим боюнча тараптар келишимде ушул статьянын 1-бөлүгүндө көрсөтүлгөн эсептешүүлөрдүн кайсы болбосун формасын тандоого жана караштырууга укуктуу.  

778-статья. Жалпы жоболор 

1. Төлөм тапшырмалары менен эсептешүүдө банк төлөөчүнүн тапшырмасы боюнча анын эсебинде болгон каражаттардан белгилүү бир акча суммасын төлөөчү көрсөткөн ушул банктагы же башка банктагы жактын эсебине, мыйзамда каралган же ага ылайык белгиленген мөөнөттө, эгерде банк эсебинин келишиминде же банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салтында андан кыскараак мөөнөт белгиленбесе, которууга милдеттенет. 

2. Төлөм тапшырмалары менен эсептешүүнү ишке ашыруу тартиби мыйзам, ошондой эле банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салты менен жөнгө салынат. 

778-статья. Жалпы жоболор 

1. Төлөм тапшырмалары менен эсептешүүдө банк төлөөчүнүн тапшырмасы боюнча анын эсебинде болгон каражаттардан белгилүү бир акча суммасын төлөөчү көрсөткөн ушул банктагы же башка банктагы жактын эсебине, мыйзамда каралган же ага ылайык белгиленген мөөнөттө, эгерде банк эсебинин келишиминде же банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салтында андан кыскараак мөөнөт белгиленбесе, которууга милдеттенет. 

2. Төлөм тапшырмалары менен эсептешүүнү ишке ашыруу тартиби Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдары, Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары, ошондой эле банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салты менен жөнгө салынат. 

779-статья. Банктын төлөм тапшырмасын кабыл алуу шарты 

1. Төлөм тапшырмасынын жана аны менен чогуу берилүүчү документтердин мазмуну жана формасы мыйзамда жана аларга ылайык белгиленген банк эрежелеринде каралган талаптарга жооп берүүгө тийиш. 

2. Төлөм тапшырмасы ушул статьянын 1-пунктунда каралган талаптарга жооп бербеген учурда банк тапшырманын мазмунун тактай алат. Мындай суроо-талап төлөөчүгө анын тапшырмасын алгандан кийин токтоосуз коюлууга тийиш. Мыйзамда жана аларга ылайык белгиленген банк эрежелеринде, эгерде алар болбосо - акылга сыярлык мөөнөттө банк жооп ала албаган учурда, эгерде мыйзамда жана аларга ылайык белгиленген банк эрежелеринде же банк менен төлөөчүнүн ортосундагы келишимде башкасы каралбаса, анда банк тапшырманы аткарбастан калтырып, аны төлөөчүгө кайтарып бере алат. 

3. Эгерде банк менен төлөөчүнүн ортосундагы келишимде башкасы каралбаса, төлөөчүнүн тапшырмасын банк анын эсебинде акча каражаты болгон учурда гана кабыл алат. Тапшырма банк тарабынан эсептен акча каражатын чыгаруунун кезектүүлүгүн (770-статья) сактоо менен аткарылат. 

779-статья. Банктын төлөм тапшырмасын кабыл алуу шарты 

1. Төлөм тапшырмасынын жана аны менен чогуу берилүүчү документтердин мазмуну жана формасы Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында каралган талаптарга жооп берүүгө тийиш. 

2. Төлөм тапшырмасы ушул статьянын 1-пунктунда каралган талаптарга жооп бербеген учурда банк тапшырманын мазмунун тактай алат. Мындай суроо-талап төлөөчүгө анын тапшырмасын алгандан кийин токтоосуз коюлууга тийиш. Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында, эгерде алар болбосо - акылга сыярлык мөөнөттө банк жооп ала албаган учурда, эгерде Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында же банк менен төлөөчүнүн ортосундагы келишимде башкасы каралбаса, анда банк тапшырманы аткарбастан калтырып, аны төлөөчүгө кайтарып бере алат. 

3. Эгерде банк менен төлөөчүнүн ортосундагы келишимде башкасы каралбаса, төлөөчүнүн тапшырмасын банк анын эсебинде акча каражаты болгон учурда гана кабыл алат. Тапшырма банк тарабынан эсептен акча каражатын чыгаруунун кезектүүлүгүн (770-статья) сактоо менен аткарылат. 

780-статья. Тапшырманы аткаруу 

1. Клиенттин төлөм тапшырмасын кабыл алган банк тийиштүү акча суммасын ушул Кодекстин 777-статьясынын 1-пунктунда белгиленген мөөнөттө тапшырмада көрсөтүлгөн жактын эсебине киргизүү үчүн каражатты алуучунун банкына которууга милдеттүү

2. Банк клиенттин тапшырмасында көрсөтүлгөн жактын эсебине акча которуу боюнча операцияларды аткаруу үчүн башка банктарды тартууга укуктуу. 

3. Банк төөлөөчүнүн талабы боюнча анын тапшырмасынын аткарылгандыгы тууралуу токтоосуз ага билдирүүгө милдеттүү. Тапшырманын аткарылгандыгы тууралуу билдирүүнү жазуунун тартиби жана анын мазмунуна карата талаптар мыйзамда жана ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде же тараптардын ортосундагы келишимде каралат. 

780-статья. Тапшырманы аткаруу 

1. Клиенттин төлөм тапшырмасын кабыл алган банк тийиштүү акча суммасын ушул Кодекстин 777-статьясынын 1-пунктунда белгиленген мөөнөттө тапшырмада көрсөтүлгөн жактын эсебине киргизүү үчүн каражатты алуучунун банкына которууга милдеттүү

2. Банк клиенттин тапшырмасында көрсөтүлгөн жактын эсебине акча которуу боюнча операцияларды аткаруу үчүн башка банктарды тартууга укуктуу. 

3. Банк төөлөөчүнүн талабы боюнча анын тапшырмасынын аткарылгандыгы тууралуу токтоосуз ага билдирүүгө милдеттүү. Тапшырманын аткарылгандыгы тууралуу билдирүүнү жазуунун тартиби жана анын мазмунуна карата талаптар Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында же тараптардын ортосундагы келишимде каралат. 

782-статья. Жалпы жоболор 

1. Аккредитив боюнча эсептешүүлөрдө төлөөчүнүн тапшырмасы боюнча жана анын көрсөтмөлөрүнө ылайык аккредитив ачкан банк (эмитент-банк) алуучу каражаттарды берген же ал көрсөткөн жак документтерди берген жана аккредитивде белгиленген башка шарттарды аткарган учурда, төлөмдөрдү ишке ашырууга милдеттенет. 

2. Жабылган (депого, б.а. сактоого коюлган) аккредитив ачылган учурда эмитент-банк аны ачууда төлөөчүнүн өз каражаттарын же ага берилген кредитти аткаруучу банкка банктын милдеттенмеси күчүндө болгон бардык мезгилге которууга милдеттүү

Жабылбаган аккредитив ачылган учурда эмитент-банк аткаруучу банкка эмитент-банктын ошол аткаруучу банкта жүргүзүлүүчү эсебинен аккредитивдин бардык суммасын чыгарып салууга укук берет. 

782-статья. Жалпы жоболор 

1. Аккредитив бул, келишимдин негизинде кардардын тапшырмасы боюнча анын контрагентинин пайдасына банк тарабынан берилген шарттуу акча милдеттенмеси, ал боюнча аккредитив ачкан банк (банк-эмитент) берүүчүгө төлөмдү ишке ашырат же аккредитивде каралган документтерди берген шартта жана аккредитивдин башка шарттарын аткарган учурда мындай төлөмдөрдү жүргүзүүгө башка банкка ыйгарым укук берет.  

Сүйлөшүлгөн учурларда аткаруучу банк тарабынан алуучуга төлөп берүү башка банк (ырастоочу банк) тарабынан кепилделиши мүмкүн. Аткаруучу банк алуучуга ("алуучу" катары көрсөтүлгөн жакка) төлөмдөрдү жүзөгө ашырганда, аккредитивге ылайык банк-эмитент аткаруучу банкка тиешелүү төлөмдү (жана аткаруучу банктын сый акысын) жүзөгө ашыруу милдетине ээ. Эгерде аткаруучу банк төлөмдү өз милдеттенмесине ылайык ишке ашырбаса ырастоочу банк, аткаруучу банкка талап кылынган жана тиешелүү негизде таризделген документтер берилген шартта гана алуучуга ("алуучу" катары көрсөтүлгөн жакка) төлөмдү ишке ашыруу милдетине ээ болот. 

2. Кыргыз Республикасында документтик аккредитивдер үчүн Эл аралык соода палатасы (Uniform Customs And Practice For Documentary credits, UCP, ICC publication No.600) тарабынан чыгарылган Унификацияланган эрежелер жана иш жүргүзүү тартиптери да Кыргыз Республикасынын "Аккредитивдер жөнүндө" мыйзамында каралган тартипте колдонулат. 

3. Депондоштурулган аккредитив ачылган учурда банкэмитент аны ачууда төлөөчүнүн өздүк каражаттарын же ага берилген насыяны банк-эмитенттин милдеттенмеси колдонулган бүткүл мөөнөткө аткаруучу банктын башкаруусуна которууга милдеттүү.  

Депондоштурулбаган аккредитивди ачкан учурда банк-эмитент, аккредитивдин бардык суммасын банк-эмитенттин банктын аткаруучу банктагы эсебинен эсептеп алып салуу укугун аткаруучу банкка берет. 

789-статья. Негизги жоболор 

1. Инкассо боюнча эсептешүүлөрдө клиент өзүнүн банкына (эмитент-банкка) төлөөчүдөн төлөмдү алуу боюнча аракеттерди клиенттин эсебинен аткаруу жөнүндө тапшырма жиберет. 

2. Инкассо тапшырмасын алган эмитент-банк аны аткаруу үчүн башка банкты (аткаруучу банкты) тартууга укуктуу. 

Инкассо боюнча эсептешүүлөрдүн тартиби мыйзам жана ага ылайык белгиленген банк эрежелери, банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салты менен жөнгө салынат. 

789-статья. Негизги жоболор 

1. Инкассо боюнча эсептешүүлөрдө клиент өзүнүн банкына (эмитент-банкка) төлөөчүдөн төлөмдү алуу боюнча аракеттерди клиенттин эсебинен аткаруу жөнүндө тапшырма жиберет. 

2. Инкассо тапшырмасын алган эмитент-банк аны аткаруу үчүн башка банкты (аткаруучу банкты) тартууга укуктуу. 

Инкассо боюнча эсептешүүлөрдүн тартиби Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары, банк тажрыйбасында колдонулуучу ишкер жүгүртүү салты менен жөнгө салынат. 

792-статья. Жалпы жоболор 

1. Чек менен эсептешүүлөрдө (45-статья) чек боюнча төлөөчү катары чек берүүчүнүн каражаты анда турган жана ал каражатты чек берүү аркылуу тескей алууга укугу бар болгон банк гана көрсөтүлүшү мүмкүн. 

2. Чектин берилиши ал чек аткаруу үчүн берилген акча милдеттенмесин жаппайт. 

3. Чекти төлөөгө берүү мөөнөтү аяктамайынча аны кайра чакырып алууга жол берилбейт. 

4. Төлөм айлампасында чекти пайдалануу тартиби жана шарттары ушул Кодекс менен, ал эми мында жөнгө салынбаган бөлүгү - башка мыйзамдар жана аларга ылайык белгиленген банк эрежелери менен жөнгө салынат. 

792-статья. Жалпы жоболор 

1. Чек менен эсептешүүлөрдө (45-статья) чек боюнча төлөөчү катары чек берүүчүнүн каражаты анда турган жана ал каражатты чек берүү аркылуу тескей алууга укугу бар болгон банк гана көрсөтүлүшү мүмкүн. 

2. Чектин берилиши ал чек аткаруу үчүн берилген акча милдеттенмесин жаппайт. 

3. Чекти төлөөгө берүү мөөнөтү аяктамайынча аны кайра чакырып алууга жол берилбейт. 

4. Төлөм айлампасында чекти пайдалануу тартиби жана шарттары ушул Кодекс менен, ал эми мында жөнгө салынбаган бөлүгү - Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актылары менен жөнгө салынат. 

793-статья. Чектин реквизиттери 

1. Чек төмөнкүлөрдү камтууга тийиш: 

1) документтин текстине киргизилген "чек" деген аталышты; 

2) белгилүү акча суммасын төлөп берүү жөнүндөгү төлөөчүнүн тапшырмасын; 

3) төлөөчүнүн аталышын жана төлөм төлөнүүчү эсептин маалыматтарын; 

4) төлөө жүргүзүлүүчү валютанын аталышын; 

5) чектин жазылган жеринин жана датасынын көрсөтүлүшүн; 

6) чекти жазып берген адамдын (чек берүүчүнүн) колтамгасын. 

Аталган реквизиттердин бирөөнүн гана жоктугу чек катары анын күчүн жоготот. 

2. Чектин формасы жана аны толтуруу тартиби мыйзамда жана ага ылайык белгиленген банк эрежелеринде аныкталат. 

793-статья. Чектин реквизиттери 

1. Чек төмөнкүлөрдү камтууга тийиш: 

1) документтин текстине киргизилген "чек" деген аталышты; 

2) белгилүү акча суммасын төлөп берүү жөнүндөгү төлөөчүнүн тапшырмасын; 

3) төлөөчүнүн аталышын жана төлөм төлөнүүчү эсептин маалыматтарын; 

4) төлөө жүргүзүлүүчү валютанын аталышын; 

5) чектин жазылган жеринин жана датасынын көрсөтүлүшүн; 

6) чекти жазып берген адамдын (чек берүүчүнүн) колтамгасын. 

Аталган реквизиттердин бирөөнүн гана жоктугу чек катары анын күчүн жоготот. 

2. Чектин формасы жана аны толтуруу тартиби Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында аныкталат. 

794-статья. Чекти төлөө 

1. Чек чек берүүчүнүн каражатынын эсебинен төлөнөт. 

2. Чек мыйзамда белгиленген мөөнөттө төлөөгө коюлган шартта төлөөчү тарабынан төлөнүүгө тийиш. 

3. Чекти төлөгөн тарап төлөмдү алгандыгы жөнүндө тилкат менен кошо чекти ага берүүнү талап кылууга укуктуу. 

794-статья. Чекти төлөө 

1. Чек чек берүүчүнүн каражатынын эсебинен төлөнөт. 

2. Чек Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген мөөнөттө төлөөгө коюлган шартта төлөөчү тарабынан төлөнүүгө тийиш. 

3. Чекти төлөгөн тарап төлөмдү алгандыгы жөнүндө тилкат менен кошо чекти ага берүүнү талап кылууга укуктуу. 

799-статья. Чекти төлөөдөн баш тартууну күбөлөндүрүү 

1. Чекти төлөөдөн баш тартуу төмөндөгү ыкмалардын бири менен күбөлөндүрүлөт: 

1) нотариустук тартипте каршы пикир (протест) жазуу же ага тете келген актыны мыйзамда белгиленген тартипте жазуу; 

2) төлөөчүнүн төлөөдөн баш тарткандыгы жөнүндө чектин төлөөгө коюлган датасы менен кошо чекке жазуу; 

3) инкассалоочу банктын чектин төлөөгө өз убагында берилгендиги жана төлөөдөн баш тартылгандыгы жөнүндө датасын көрсөтүү менен жазуусу. 

2. Протест же ага тете акт чектин төлөөгө көрсөтүү мөөнөтү өткөнгө чейин жазылууга тийиш. 

Эгерде чек төлөөгө мөөнөтүнүн акыркы күнү коюлса протест же ага тете акт андан кийинки иш күнүндө жазылышы мүмкүн. 

799-статья. Чекти төлөөдөн баш тартууну күбөлөндүрүү 

1. Чекти төлөөдөн баш тартуу төмөндөгү ыкмалардын бири менен күбөлөндүрүлөт: 

1) нотариустук тартипте каршы пикир (протест) жазуу же ага тете келген актыны Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларында белгиленген тартипте жазуу; 

2) төлөөчүнүн төлөөдөн баш тарткандыгы жөнүндө чектин төлөөгө коюлган датасы менен кошо чекке жазуу; 

3) инкассалоочу банктын чектин төлөөгө өз убагында берилгендиги жана төлөөдөн баш тартылгандыгы жөнүндө датасын көрсөтүү менен жазуусу. 

2. Протест же ага тете акт чектин төлөөгө көрсөтүү мөөнөтү өткөнгө чейин жазылууга тийиш. 

Эгерде чек төлөөгө мөөнөтүнүн акыркы күнү коюлса протест же ага тете акт андан кийинки иш күнүндө жазылышы мүмкүн. 

Кыргыз Республикасынын Жарандык процесстик кодексине толуктоолор 

1-статья. Жарандык сот ишин жүргүзүү жөнүндөгү мыйзамдар 

1. Кыргыз Республикасынын сотторунда жарандык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү тартиби Кыргыз Республикасынын Конституциясы, ушул Кодекс, "Кыргыз Республикасынын Жогорку соту жана жергиликтүү соттору жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы жана аларга ылайык кабыл алынуучу Кыргыз Республикасынын башка мыйзамдары менен аныкталат. 

2. Башка мыйзамдарда жана мыйзам актыларында каралган жарандык процесстик мыйзамдардын ченемдери ушул Кодекске ылайык келүүгө тийиш. 

3. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан ратификацияланган эл аралык келишимдерде жарандык процесстик мыйзамдарда белгиленгенден башка эрежелер каралса, анда эл аралык келишимдердин ченемдери колдонулат. 

4. Жарандык иштер боюнча сот иши, аны кароо жана чечүү, айрым процесстик аракеттерди аткаруу жана сот актыларын ишке ашыруу мезгилинде күчүндө болгон мыйзамга ылайык жүргүзүлөт. 

1-статья. Жарандык сот ишин жүргүзүү жөнүндөгү мыйзамдар 

1. Кыргыз Республикасынын сотторунда жарандык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү тартиби Кыргыз Республикасынын Конституциясы, ушул Кодекс, "Кыргыз Республикасынын Жогорку соту жана жергиликтүү соттору жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы жана аларга ылайык кабыл алынуучу Кыргыз Республикасынын башка мыйзамдары менен аныкталат. 

2. Башка мыйзамдарда жана мыйзам актыларында каралган жарандык процесстик мыйзамдардын ченемдери ушул Кодекске ылайык келүүгө тийиш. 

2-1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын чечимдерине даттануу жөнүндө иштер боюнча сот өндүрүшү Кыргыз Республикасынын Банк кодексинин өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен жүзөгө ашырылат. Ушул Кодекстин ченемдери Кыргыз Республикасынын Банк кодексине каршы келбеген иштерге карата колдонулат. 

3. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан ратификацияланган эл аралык келишимдерде жарандык процесстик мыйзамдарда белгиленгенден башка эрежелер каралса, анда эл аралык келишимдердин ченемдери колдонулат. 

4. Жарандык иштер боюнча сот иши, аны кароо жана чечүү, айрым процесстик аракеттерди аткаруу жана сот актыларын ишке ашыруу мезгилинде күчүндө болгон мыйзамга ылайык жүргүзүлөт. 

Жаңы статья 

260-1-статья. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик эмес актыларын жараксыз деп таануу жөнүндө арыздарды кароодо сот өндүрүшүнүн административдик иштери боюнча өзгөчөлүктөрү.  

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик эмес актыларын жараксыз деп таануу жөнүндө арыздарды кароо боюнча административдик иштер боюнча өндүрүш Кыргыз Республикасынын Банк кодексинин өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен жүзөгө ашырылат. Ушул главанын ченемдери Кыргыз Республикасынын Банк кодексине каршы келбеген иштерге карата колдонулат. 

382-статья. Экономикалык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү 

Экономикалык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү ушул бөлүмдө белгиленген өзгөчөлүктөрү менен жарандык сот ишин жүргүзүүнүн жалпы эрежелери боюнча соттор тарабынан жүзөгө ашырылат. 

Экономикалык иштер болуп ишкерликтен жана дагы башка экономикалык иштен келип чыккан иштер саналат, анын тараптары болуп юридикалык жактар жана/же ушул ишти юридикалык жакты түзбөстөн жүзөгө ашырган жана мыйзамда белгиленген тартипте жеке ишкердин статусуна ээ болгон жарандар (мындан ары - жеке ишкерлер) саналат, алар өздөрүнүн бузулган укуктарын же талашып жаткан укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын коргоо үчүн ушул Кодексте белгиленген тартипте сотко кайрылууга укуктуу. 

382-статья. Экономикалык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү 

Экономикалык иштер боюнча сот ишин жүргүзүү ушул бөлүмдө белгиленген өзгөчөлүктөрү менен жарандык сот ишин жүргүзүүнүн жалпы эрежелери боюнча соттор тарабынан жүзөгө ашырылат. 

Экономикалык иштер болуп ишкерликтен жана дагы башка экономикалык иштен келип чыккан иштер саналат, анын тараптары болуп юридикалык жактар жана/же ушул ишти юридикалык жакты түзбөстөн жүзөгө ашырган жана мыйзамда белгиленген тартипте жеке ишкердин статусуна ээ болгон жарандар (мындан ары - жеке ишкерлер) саналат, алар өздөрүнүн бузулган укуктарын же талашып жаткан укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын коргоо үчүн ушул Кодексте белгиленген тартипте сотко кайрылууга укуктуу. 

Банктык укуктук мамилелер чөйрөсүндөгү экономикалык иштер боюнча өндүрүш эгерде, Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде башкача белгиленбесе, жарандык сот өндүрүшүнүн жалпы эрежелери боюнча жүзөгө ашырылат. 

409-статья. Судьянын аткаруу ишин токтото туруу милдети 

Судья төмөндүгөдөй учурларда аткаруу ишин токтото турууга милдеттүү

карызкор өлгөн учурда, аны өлдү деп жарыялаганда же дайынсыз жок болду деп таанылганда, эгерде сот аныктаган укуктук мамилелер укук мурастоого жол берсе, ошондой эле карызкор болуп саналган юридикалык жак кайра уюшулган же айы жоюу мыйзамда белгиленген тартипте чечим кабыл алынган же карызкордун банкроттугу (кудуретсиздиги) жөнүндө иш боюнча сот тарабынан иш козголгон учурда; 

карызкор аракетке жөндөмдүүлүгүн жоготкондо же анын аракетке жөндөмдүүлүгү чектелгенде; 

жоопкер Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө, дагы башка аскерлеринде же аскердик түзүлүштөрүндө болгон учурда же Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө, дагы башка аскерлеринде же аскердик түзүлүштөрүндө болгон жоопкердин өтүнүчү боюнча; 

аткаруу документтери боюнча өндүрүп алуу талабы коюлган мүлктү камакка алуудан бошотуу жөнүндө (тизмеден чыгаруу) доо коюлганда; 

эгерде талашууга мыйзамда жол берилсе, карызкордун аткаруу документтерин сот тартибинде талашууга; 

администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү ишти кароого ыйгарым укуктуу органдардын же кызмат адамдарынын аракеттерине сотко даттануу берилген учурда; 

мыйзамда сот актысын же дагы башка органдын актысын аткарууну токтото туруу укугу берилген судья аныктама чыгарганда. 

409-статья. Судьянын аткаруу ишин токтото туруу милдети 

Судья төмөндүгөдөй учурларда аткаруу ишин токтото турууга милдеттүү

карызкор өлгөн учурда, аны өлдү деп жарыялаганда же дайынсыз жок болду деп таанылганда, эгерде сот аныктаган укуктук мамилелер укук мурастоого жол берсе, ошондой эле карызкор болуп саналган юридикалык жак кайра уюшулган же айы жоюу мыйзамда белгиленген тартипте чечим кабыл алынган же карызкордун банкроттугу (кудуретсиздиги) жөнүндө иш боюнча сот тарабынан иш козголгон учурда; 

карызкор аракетке жөндөмдүүлүгүн жоготкондо же анын аракетке жөндөмдүүлүгү чектелгенде; 

жоопкер Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө, дагы башка аскерлеринде же аскердик түзүлүштөрүндө болгон учурда же Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө, дагы башка аскерлеринде же аскердик түзүлүштөрүндө болгон жоопкердин өтүнүчү боюнча; 

аткаруу документтери боюнча өндүрүп алуу талабы коюлган мүлктү камакка алуудан бошотуу жөнүндө (тизмеден чыгаруу) доо коюлганда; 

эгерде талашууга мыйзамда жол берилсе, карызкордун аткаруу документтерин сот тартибинде талашууга; 

администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү ишти кароого ыйгарым укуктуу органдардын же кызмат адамдарынын аракеттерине сотко даттануу берилген учурда; 

мыйзамда сот актысын же дагы башка органдын актысын аткарууну токтото туруу укугу берилген судья аныктама чыгарганда; 

эгерде аткаруу өндүрүшүн токтотуу Кыргыз Республикасынын Банктык кодексинде каралган болсо. 

 

Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине өзгөртүүлөр 

76-статья. Жумуштан четтетүү 

Иш берүүчү тиешелүү күнгө (смена) кызматкерди иштен четтетүүгө (жумушка киргизбөөгө) төмөнкүдөй учурларда милдеттүү

1) мыйзамдарда жана башка ченемдик укуктук актыларда каралган учурларда ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдардын жана кызмат адамдарынын талабы боюнча; 

2) ишке алкоголдук, баңгилик же уулуу заттарга мас болуу абалында келгенде; 

3) эмгекти коргоо жана техникалык коопсуздук эрежелери боюнча экзамен тапшырбаганда; 

4) иш берүүчү тарабынан берилген талап кылынуучу жекече коргонуу каражатын колдонбогондо; 

5) медициналык текшерүүдөн өтпөгөн, эгерде ал ушул Кодекске жана башка ченемдик укуктук актыларга ылайык милдеттүү болуп саналса; 

6) тийиштүү тартип бузуу аныкталгандан тартып эмгек келишиминде белгиленген тартипте кызматкер аны оңдогондугу тууралу маселе чечилгенге чейин ушул Кодекстин 83-статьясынын 9 жана 10-пункттарында каралган учурларда; 

7) иштеген жеринде ууру кылып кармалганда соттун өкүмү, болбосо компетенциясына администрациялык жаза берүү кирген органдын токтому мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин; 

8) Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларда белгиленген башка учурларда. 

Иш берүүчү иштен четтетүүгө негиз болуп саналган жагдайлар оңолгонго чейинки бардык мезгилге кызматкерди ишке киргизбейт. 

Кызматкерди иштен четтеткен мезгилде мыйзамдарда каралгандан башка учурларда эмгек акы төлөнбөйт. Ушул статьянын 6-пунктунда көрсөтүлгөн негиздер боюнча кызматкер туш болгон жагдайдан акталгандыгы аныкталса, иш берүүчү иштен четтетүүнүн бардык мезгили үчүн эмгек акысын төлөп берүүгө милдеттүү

76-статья. Жумуштан четтетүү 

Иш берүүчү тиешелүү күнгө (смена) же тиешелүү мезгилге кызматкерди иштен четтетүүгө (жумушка киргизбөөгө) төмөнкүдөй учурларда милдеттүү

1) мыйзамдарда жана башка ченемдик укуктук актыларда каралган учурларда ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдардын жана кызмат адамдарынын талабы боюнча; 

2) ишке алкоголдук, баңгилик же уулуу заттарга мас болуу абалында келгенде; 

3) эмгекти коргоо жана техникалык коопсуздук эрежелери боюнча экзамен тапшырбаганда; 

4) иш берүүчү тарабынан берилген талап кылынуучу жекече коргонуу каражатын колдонбогондо; 

5) медициналык текшерүүдөн өтпөгөн, эгерде ал ушул Кодекске жана башка ченемдик укуктук актыларга ылайык милдеттүү болуп саналса; 

6) тийиштүү тартип бузуу аныкталгандан тартып эмгек келишиминде белгиленген тартипте кызматкер аны оңдогондугу тууралу маселе чечилгенге чейин ушул Кодекстин 83-статьясынын 9 жана 10-пункттарында каралган учурларда; 

7) иштеген жеринде ууру кылып кармалганда соттун өкүмү, болбосо компетенциясына администрациялык жаза берүү кирген органдын токтому мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин; 

8) Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларда белгиленген башка учурларда. 

Иш берүүчү иштен четтетүүгө негиз болуп саналган жагдайлар оңолгонго чейинки бардык мезгилге кызматкерди ишке киргизбейт. 

Кызматкерди иштен четтеткен мезгилде мыйзамдарда каралгандан башка учурларда эмгек акы төлөнбөйт. Ушул статьянын 6-пунктунда көрсөтүлгөн негиздер боюнча кызматкер туш болгон жагдайдан акталгандыгы аныкталса, иш берүүчү иштен четтетүүнүн бардык мезгили үчүн эмгек акысын төлөп берүүгө милдеттүү

83-статья. Иш берүүчүнүн демилгеси боюнча эмгек келишимин бузуу 

Аныкталбаган мөөнөткө түзүлгөн эмгек келишими, ошондой эле мөөнөттүү эмгек келишими анын колдонулуш мөөнөтү бүткөнгө чейин иш берүүчү тарабынан төмөнкүдөй учурларда бузулушу мүмкүн: 

1) уюм (юридикалык жак) жоюлган, иш берүүчү (жеке жак) ишин токтоткондо; 

2) кызматкерлердин санынын же штатынын кыскарышы, анын ичинде уюмду өзгөртүп кайра түзүүгө байланыштуу; 

3) кызматкер төмөнкүлөрдөн улам ээлеген кызматына же аткарган ишине дал келбеген: 

а) медициналык корутундуга ылайык ден соолугунун абалына байланыштуу; 

б) аттестациянын натыйжаларында тастыкталган квалификациясынын жетишсиздиги, эмгек ченемдерин аткарбагандыгы тууралу маалымкат, брак чыгаруу жана башка маалыматтар жөнүндөгү актыларга ылайык; 

4) уюмдун мүлк ээси алмашканда (уюмдун жетекчисине, анын орун басарларына жана башкы бухгалтерине карата); 

5) эгерде кызматкердин тартиптик жазасы бар болсо, ал бир нече ирет жүйөлүү себептерсиз эмгек милдеттенмелерин аткарбаса; 

6) кызматкер эмгек милдеттерин төмөнкүдөй бир жолу одоно бузса: 

а) ишке келбесе (жүйөлүү себептерсиз жумуш күнүнүн аралыгында 3 сааттан ашуун катары менен иште жок болсо); 

б) иште алкоголдук, баңги же ууландыруучу уулуу заттарга мас абалында келсе. Мындай абал медициналык корутунду, күбөлөрдүн көрсөтмөсү же кызматкерлердин өкүлчүлүктүү органы менен бирдикте иш берүүчү тарабынан түзүлгөн акты менен тастыкталат; 

в) иш ордунда уюмдун атайлап туруп уурдаса же бүлүндүрсө

г) жаракат алганы жана аварияны кошкондо, оор кесепеттерге алып келген эмгекти коргоо талаптарын кызматкер бузса; 

д) эмгек милдеттерин аткарууга байланыштуу кызматкерге белгилүү болгон мамлекеттик, кызматтык, коммерциялык же мыйзам менен корголуучу башка сырларды ачыкка чыгарып жиберүүсү, эгерде аны сактоо жөнүндө шарт эмгектик келишимде каралса. 

Кызматкерлердин айрым категорияларына карата мыйзамдарда жана уставдарда, тартип жөнүндө жоболордо эмгек милдеттерин бир жолку бузуулардын башка түрлөрү да каралышы мүмкүн; 

7) акча же товардык баалуулуктарды түздөн-түз тейлеген кызматкер күнөөлүү иш-аракеттерди жасаса, эгерде бул иш-аракет ага иш берүүчү тарабынан ишенимди жоготуу үчүн негиз болсо; 

8) тарбиялоо иш-милдетин аткарган кызматкер бул ишти улантууга туура келбеген моралга жат иштерди жасаса; 

9) уюмдун (филиал, өкүлчүлүк) жетекчиси, анын орун басарлары жана башкы бухгалтери уюмдун мүлкүнүн сакталышын бузууга, укуктан тышкары колдонууга же башка зыяндарга алып келүүчү негизсиз чечим кабыл алса; 

10) эмгек келишимин түзүүдө кызматкер иш берүүчүгө жасалма документтерди же атайлап жалган маалыматтарды берсе, эгерде бул документтер же маалыматтар эмгек келишимин түзүүдөн баш тартуу үчүн негиз болуп саналса; 

11) уюмдун (филиалдын, өкүлчүлүктүн) жетекчиси, анын орун басарлары өзүлөрүнүн эмгек милдеттерин бир жолу одоно бузса; 

12) ушул Кодексте жана башка мыйзамдарда белгиленген башка учурларда. 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында жана башка муниципалдык ченемдик-укуктук актыларда каралган тартипте мамлекеттик кызматты, муниципалдык кызматты ээлеген адам ишеним жоготкондугуна байланыштуу төмөнкү учурларда бошотулууга жатат: 

- түздөн-түз акчалай же товардык баалуулуктарды тейлеген кызматкер күнөөлүү аракеттерди жасаганда; 

- кызыкчылыктардын кагылышуусунун бир тарабы болуп эсептелген адам тарабынан аны алдын алуу жана (же) жөнгө салуу боюнча чаралар көрүлбөгөндө

- адам тарабынан өзүнүн кирешелери жөнүндө, мүлкү жана мүлктүк мүнөздөгү милдеттенмелери тууралуу, ошондой эле өзүнүн жубайынын жана жашы жетелек балдарынын кирешелери жөнүндө, мүлкү жана мүлктүк мүнөздөгү милдеттенмелери тууралуу маалымат берилбесе же болбосо атайын жалган же толук эмес маалыматтарды берсе; 

- мыйзамда белгиленген учурларды кошпогондо, адам коммерциялык уюмдун башкаруу органынын ишине акы алуунун негизинде катышса; 

- адам тарабынан ишкердик иш жүзөгө ашырылса; 

- эгерде Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерде же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында башкача каралбаса, Кыргыз Республикасынын аймагында аракеттенген саясий партиялардын, башкаруу органдарынын жана чет мамлекеттик коммерциялык эмес өкмөттүк эмес органдардын камкорчулук же байкоо кеңештеринин, башка коммерциялык эмес өкмөттүк эмес уюмдардын, алардын түзүмдүк бөлүмдөрүнүн курамына кирсе. 

Мамлекеттик же муниципалдык кызматты ээлеген адамга кызыкчылыктардын кагылышына алып келген же алып келе турган жеке кызыгуу ага баш ийген адамда пайда болгондугу белгилүү болуп калса, таламдардын кагылышуусун алдын алуу жана (же) жөнгө салуу боюнча чараларды көрбөгөн учурда ишеним жоготкондугуна байланыштуу бошотулууга (кызматтан бошотулууга) тийиш. 

83-статья. Иш берүүчүнүн демилгеси боюнча эмгек келишимин бузуу 

Аныкталбаган мөөнөткө түзүлгөн эмгек келишими, ошондой эле мөөнөттүү эмгек келишими анын колдонулуш мөөнөтү бүткөнгө чейин иш берүүчү тарабынан төмөнкүдөй учурларда бузулушу мүмкүн: 

1) уюм (юридикалык жак) жоюлган, иш берүүчү (жеке жак) ишин токтоткондо; 

2) кызматкерлердин санынын же штатынын кыскарышы, анын ичинде уюмду өзгөртүп кайра түзүүгө байланыштуу; 

3) кызматкер төмөнкүлөрдөн улам ээлеген кызматына же аткарган ишине дал келбеген: 

а) медициналык корутундуга ылайык ден соолугунун абалына байланыштуу; 

б) аттестациянын натыйжаларында тастыкталган квалификациясынын жетишсиздиги, эмгек ченемдерин аткарбагандыгы тууралу маалымкат, брак чыгаруу жана башка маалыматтар жөнүндөгү актыларга ылайык; 

4) уюмдун мүлк ээси алмашканда (уюмдун жетекчисине, анын орун басарларына жана башкы бухгалтерине карата); 

5) эгерде кызматкердин тартиптик жазасы бар болсо, ал бир нече ирет жүйөлүү себептерсиз эмгек милдеттенмелерин аткарбаса; 

6) кызматкер эмгек милдеттерин төмөнкүдөй бир жолу одоно бузса: 

а) ишке келбесе (жүйөлүү себептерсиз жумуш күнүнүн аралыгында 3 сааттан ашуун катары менен иште жок болсо); 

б) иште алкоголдук, баңги же ууландыруучу уулуу заттарга мас абалында келсе. Мындай абал медициналык корутунду, күбөлөрдүн көрсөтмөсү же кызматкерлердин өкүлчүлүктүү органы менен бирдикте иш берүүчү тарабынан түзүлгөн акты менен тастыкталат; 

в) иш ордунда уюмдун атайлап туруп уурдаса же бүлүндүрсө

г) жаракат алганы жана аварияны кошкондо, оор кесепеттерге алып келген эмгекти коргоо талаптарын кызматкер бузса; 

д) эмгек милдеттерин аткарууга байланыштуу кызматкерге белгилүү болгон мамлекеттик, кызматтык, коммерциялык, банктык же мыйзам менен корголуучу башка сырларды ачыкка чыгарып жиберүүсү, эгерде аны сактоо жөнүндө шарт эмгектик келишимде каралса. 

Кызматкерлердин айрым категорияларына карата мыйзамдарда жана уставдарда, тартип жөнүндө жоболордо эмгек милдеттерин бир жолку бузуулардын башка түрлөрү да каралышы мүмкүн; 

7) акча же товардык баалуулуктарды түздөн-түз тейлеген кызматкер күнөөлүү иш-аракеттерди жасаса, эгерде бул иш-аракет ага иш берүүчү тарабынан ишенимди жоготуу үчүн негиз болсо; 

8) тарбиялоо иш-милдетин аткарган кызматкер бул ишти улантууга туура келбеген моралга жат иштерди жасаса; 

9) уюмдун (филиал, өкүлчүлүк) жетекчиси, анын орун басарлары жана башкы бухгалтери уюмдун мүлкүнүн сакталышын бузууга, укуктан тышкары колдонууга же башка зыяндарга алып келүүчү негизсиз чечим кабыл алса; 

10) эмгек келишимин түзүүдө кызматкер иш берүүчүгө жасалма документтерди же атайлап жалган маалыматтарды берсе, эгерде бул документтер же маалыматтар эмгек келишимин түзүүдөн баш тартуу үчүн негиз болуп саналса; 

11) уюмдун (филиалдын, өкүлчүлүктүн) жетекчиси, анын орун басарлары өзүлөрүнүн эмгек милдеттерин бир жолу одоно бузса; 

12) ушул Кодексте жана башка мыйзамдарда белгиленген башка учурларда. 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында жана башка муниципалдык ченемдик-укуктук актыларда каралган тартипте мамлекеттик кызматты, муниципалдык кызматты ээлеген адам ишеним жоготкондугуна байланыштуу төмөнкү учурларда бошотулууга жатат: 

- түздөн-түз акчалай же товардык баалуулуктарды тейлеген кызматкер күнөөлүү аракеттерди жасаганда; 

- кызыкчылыктардын кагылышуусунун бир тарабы болуп эсептелген адам тарабынан аны алдын алуу жана (же) жөнгө салуу боюнча чаралар көрүлбөгөндө

- адам тарабынан өзүнүн кирешелери жөнүндө, мүлкү жана мүлктүк мүнөздөгү милдеттенмелери тууралуу, ошондой эле өзүнүн жубайынын жана жашы жетелек балдарынын кирешелери жөнүндө, мүлкү жана мүлктүк мүнөздөгү милдеттенмелери тууралуу маалымат берилбесе же болбосо атайын жалган же толук эмес маалыматтарды берсе; 

- мыйзамда белгиленген учурларды кошпогондо, адам коммерциялык уюмдун башкаруу органынын ишине акы алуунун негизинде катышса; 

- адам тарабынан ишкердик иш жүзөгө ашырылса; 

- эгерде Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерде же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында башкача каралбаса, Кыргыз Республикасынын аймагында аракеттенген саясий партиялардын, башкаруу органдарынын жана чет мамлекеттик коммерциялык эмес өкмөттүк эмес органдардын камкорчулук же байкоо кеңештеринин, башка коммерциялык эмес өкмөттүк эмес уюмдардын, алардын түзүмдүк бөлүмдөрүнүн курамына кирсе. 

Мамлекеттик же муниципалдык кызматты ээлеген адамга кызыкчылыктардын кагылышына алып келген же алып келе турган жеке кызыгуу ага баш ийген адамда пайда болгондугу белгилүү болуп калса, таламдардын кагылышуусун алдын алуу жана (же) жөнгө салуу боюнча чараларды көрбөгөн учурда ишеним жоготкондугуна байланыштуу бошотулууга (кызматтан бошотулууга) тийиш. 

Кыргыз Республикасынын Жазык-процесстик кодексине толуктоолор жана өзгөртүү 

36-статья. Тергөөчүнүн ыйгарым укуктары 

(1) Тергөөчү жазык ишин тергөөдө

1) шектүүнү, айыпкерди, жабырлануучуну, күбөнү, экспертти жана адисти суракка алууга, экспертиза дайындоого, карап чыгуу, тинтүү, чыгарып алуу жана башка тергөө аракеттерин ушул Кодекстин талаптарына ылайык жүргүзүүгө

2) жабырлануучунун тарткан зыянынын ордун толтурууга карата чара көрүүгө

3) окуя жана ага тиешеси бар адамдар жөнүндө маалыматтарды камтыган документтерди, материалдарды талап кылууга; 

4) ревизия, инвентаризация, ведомстволук экспертиза, башка текшерүү аракеттерин жүргүзүүнү талап кылууга; 

5) тергелип жаткан ишке байланыштуу кылмыштын бетин ачуу, жоголгон адамдарды жана мүлктү табуу боюнча изин суутпай издөө аракеттеринин жүргүзүлүшү жана көрүлгөн чаралар жөнүндө маалыматтарды алгачкы текшерүү органынан алууга; 

6) жазык ишине байланыштуу изин суутпай издөө иш-чараларын жүргүзүү тууралу алгачкы текшерүү органына ал үчүн милдеттүү болгон жазуу жүзүндөгү тапшырмаларды берүүгө

7) алгачкы текшерүү органына кармоо, алып келүү, камакка алуу, башка процесстик аракеттерди жүргүзүү жөнүндө токтомдун аткарылышын тапшырууга, ошондой эле тергөө жана башка процесстик аракеттерди ишке ашырууда өзүнүн биринчи талабы боюнча алгачкы текшерүү органынан көмөк алууга; 

8) алгачкы текшерүү органына жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөргө. жабырлануучуга жана башка катышуучуларга карата коопсуздукту камсыз кылуу боюнча чараларды ишке ашырууну тапшырууга; 

9) алгачкы текшерүү органына айрым тергөө аракеттерин жүргүзүүнү тапшырууга; 

10) тилмечтерди, адистерди, эксперттерди бөлүүнү талап кылууга; 

11) кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоого; 

12) жактоочунун жазык иш боюнча өндүрүшкө катышуусун камсыз кылууга, ал эми мамлекеттин эсебинен юридикалык жардам алууга укугу бар адамдарга карата мамлекет тарабынан кепилденген юридикалык жардам берүүгө жооптуу ыйгарым укуктуу кызмат адамдарынан жактоочуну дайындоону талап кылууга; 

13) адамды айыпкер катары тартуу жөнүндө токтом чыгарууга, күнөө коюуга; 

14) жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер деп таап жана алардын өкүлдөрүнө жазык ишинин жүрүшүнө катышууга жол берүүгө

15) тилмечке, адиске, экспертке билдирилген баш тартууга уруксат берүүгө

16) жазык иши боюнча тергөө ишин жүргүзүүгө байланыштуу өтүнүчтөрдү чечүүгө

17) өз кызмат укугунун чектеринде даттанууларды чечүүгө

18) бөгөт коюу чараларын тандап алуу, өзгөртүү, жокко чыгаруу жөнүндө жана процесстик мажбурлоо мүнөзүндөгү, эгерде ушул Кодексте прокурордун санкциясы же соттун чечими талап кылынбаса, башка чараларды колдонуу тууралу токтом чыгарууга; 

19) жазык иши боюнча тергөөнү токтото туруу, кыскартуу жөнүндө токтом чыгарууга; 

20) прокурордун көрсөтмөлөрүн аткарууга; 

21) ушул Кодексте каралган башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырууга укуктуу. 

(2) Жазык иши боюнча тергөөчүнүн токтому жарандар, уюмдардын жетекчилери тарабынан милдеттүү түрдө аткарылат. Тергөөчүнүн токтомун аткарбай коюу мыйзамга ылайык жоопкерчилик тартууга алып келет. 

36-статья. Тергөөчүнүн ыйгарым укуктары 

(1) Тергөөчү жазык ишин тергөөдө

1) шектүүнү, айыпкерди, жабырлануучуну, күбөнү, экспертти жана адисти суракка алууга, экспертиза дайындоого, карап чыгуу, тинтүү, чыгарып алуу жана башка тергөө аракеттерин ушул Кодекстин талаптарына ылайык жүргүзүүгө

2) жабырлануучунун тарткан зыянынын ордун толтурууга карата чара көрүүгө

3) окуя жана ага тиешеси бар адамдар жөнүндө маалыматтарды камтыган документтерди, материалдарды талап кылууга; 

4) ревизия, инвентаризация, ведомстволук экспертиза, башка текшерүү аракеттерин жүргүзүүнү талап кылууга; 

5) тергелип жаткан ишке байланыштуу кылмыштын бетин ачуу, жоголгон адамдарды жана мүлктү табуу боюнча изин суутпай издөө аракеттеринин жүргүзүлүшү жана көрүлгөн чаралар жөнүндө маалыматтарды алгачкы текшерүү органынан алууга; 

6) жазык ишине байланыштуу изин суутпай издөө иш-чараларын жүргүзүү тууралу алгачкы текшерүү органына ал үчүн милдеттүү болгон жазуу жүзүндөгү тапшырмаларды берүүгө

7) алгачкы текшерүү органына кармоо, алып келүү, камакка алуу, башка процесстик аракеттерди жүргүзүү жөнүндө токтомдун аткарылышын тапшырууга, ошондой эле тергөө жана башка процесстик аракеттерди ишке ашырууда өзүнүн биринчи талабы боюнча алгачкы текшерүү органынан көмөк алууга; 

8) алгачкы текшерүү органына жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөргө. жабырлануучуга жана башка катышуучуларга карата коопсуздукту камсыз кылуу боюнча чараларды ишке ашырууну тапшырууга; 

9) алгачкы текшерүү органына айрым тергөө аракеттерин жүргүзүүнү тапшырууга; 

10) тилмечтерди, адистерди, эксперттерди бөлүүнү талап кылууга; 

11) кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоого; 

12) жактоочунун жазык иш боюнча өндүрүшкө катышуусун камсыз кылууга, ал эми мамлекеттин эсебинен юридикалык жардам алууга укугу бар адамдарга карата мамлекет тарабынан кепилденген юридикалык жардам берүүгө жооптуу ыйгарым укуктуу кызмат адамдарынан жактоочуну дайындоону талап кылууга; 

13) адамды айыпкер катары тартуу жөнүндө токтом чыгарууга, күнөө коюуга; 

14) жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер деп таап жана алардын өкүлдөрүнө жазык ишинин жүрүшүнө катышууга жол берүүгө

15) тилмечке, адиске, экспертке билдирилген баш тартууга уруксат берүүгө

16) жазык иши боюнча тергөө ишин жүргүзүүгө байланыштуу өтүнүчтөрдү чечүүгө

17) өз кызмат укугунун чектеринде даттанууларды чечүүгө

18) бөгөт коюу чараларын тандап алуу, өзгөртүү, жокко чыгаруу жөнүндө жана процесстик мажбурлоо мүнөзүндөгү, эгерде ушул Кодексте прокурордун санкциясы же соттун чечими талап кылынбаса, башка чараларды колдонуу тууралу токтом чыгарууга; 

19) жазык иши боюнча тергөөнү токтото туруу, кыскартуу жөнүндө токтом чыгарууга; 

20) прокурордун көрсөтмөлөрүн аткарууга; 

21) ушул Кодексте каралган башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырууга укуктуу. 

(1-1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан лицензия алышкан банктарга жана башка финансы-насыялык мекемелерге карата тергөө амалдарын жүргүзүү Кыргыз Республикасынын Банк кодексинин ченемдерин сактоо менен ишке ашырылат. 

(2) Жазык иши боюнча тергөөчүнүн токтому жарандар, уюмдардын жетекчилери тарабынан милдеттүү түрдө аткарылат. Тергөөчүнүн токтомун аткарбай коюу мыйзамга ылайык жоопкерчилик тартууга алып келет. 

119-статья. Мүлккө камак салуу 

(1) Жарандык доо жагынан өкүмдүн аткарылышы үчүн башка мүлктүк жаза чараларын же мүлктү мүмкүн болгон конфискациялоону камсыз кылуу максатында прокурор, ошондой эле сот алдында шектүүнүн, айыпталуучунун же мыйзам боюнча алардын аракети үчүн материалдык жоопкерчилик тартуучу адамдардын мүлкүнө прокурордун санкциясы менен камак салат. 

(2) Мүлккө камак салуу менчик ээсине же мүлктүн ээсине даректелген ошол мүлккө ээлик кылуудан, ал эми зарыл учурларда пайдаланууга тыюу салуудан, болбосо мүлктү алып коюудан жана сактоого өткөрүп берүүдөн турат. 

(3) Эгерде мүлк шектүүнүн, айыпталуучунун кылмыш аракеттеринин натыйжасында алынгандыгына жетиштүү негиздер болсо, башка адамдарда турган мүлктөргө да камак салынышы мүмкүн. 

(4) Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексинде каралган соттун чечими боюнча конфискацияланууга жатпаган мүлктөрдүн Тизмегинде көрсөтүлгөн мүлктөргө камак салынышы мүмкүн эмес. 

(5) Мүлктөргө камак салууда адис катыша алат. 

(6) Камак салынган мүлк камак салууну жүргүзгөн адамдын чечими боюнча алынып коюлушу, болбосо мүлктүн сакталышына жоопкерчилик тууралу эскертилүү менен ал тууралу тиешелүү протоколдо жазуу жүргүзүлүп, менчик ээсине же бул мүлктүн ээлик кылуучусуна, болбосо башка адамга өткөрүп берилиши мүмкүн. 

(7) Шектүүгө, айыпталуучуга таандык болгон эсепте, аманатта же банктарда же башка кредиттик уюмдарда сакталып турган акча каражаттарына жана баалуулуктарга камак салынганда ошол эсептер боюнча аткарымдар толук же камак салынган акча каражаттарынын жана башка баалуулуктардын чектеринде жарым-жартылай токтотулат. Банктардын жана башка кредиттик уюмдардын жетекчилери соттун, ошондой эле прокурордун, болбосо прокурордун макулдугу менен тергөөчүнүн суроо-талабы боюнча бул акча каражаттары жана башка баалуулуктар тууралу маалыматтарды берүүгө милдеттүү

(8) Мүлккө камак салууда ушул Кодекстин 184 жана 186-статьяларынын талаптарына ылайык протокол түзүлөт. Камак салынууга жаткан мүлк жок болсо бул тууралу протоколдо көрсөтүлөт. Протоколдун көчүрмөсү мүлкүнө камак салынган адамга тапшырылат. 

(9) Мүлккө камак салуу жазык иши өндүрүшүндө турган адамдын же органдын токтомунун, аныктамасынын негизинде, бул чараны колдонуунун зарылдыгы болбой калганда алынып салынат. 

119-статья. Мүлккө камак салуу 

(1) Жарандык доо жагынан өкүмдүн аткарылышы үчүн башка мүлктүк жаза чараларын же мүлктү мүмкүн болгон конфискациялоону камсыз кылуу максатында прокурор, ошондой эле сот алдында шектүүнүн, айыпталуучунун же мыйзам боюнча алардын аракети үчүн материалдык жоопкерчилик тартуучу адамдардын мүлкүнө прокурордун санкциясы менен камак салат. 

(2) Мүлккө камак салуу менчик ээсине же мүлктүн ээсине даректелген ошол мүлккө ээлик кылуудан, ал эми зарыл учурларда пайдаланууга тыюу салуудан, болбосо мүлктү алып коюудан жана сактоого өткөрүп берүүдөн турат. 

(3) Эгерде мүлк шектүүнүн, айыпталуучунун кылмыш аракеттеринин натыйжасында алынгандыгына жетиштүү негиздер болсо, башка адамдарда турган мүлктөргө да камак салынышы мүмкүн. 

(4) Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексинде каралган соттун чечими боюнча конфискацияланууга жатпаган мүлктөрдүн Тизмегинде көрсөтүлгөн мүлктөргө камак салынышы мүмкүн эмес. 

(5) Мүлктөргө камак салууда адис катыша алат. 

(6) Камак салынган мүлк камак салууну жүргүзгөн адамдын чечими боюнча алынып коюлушу, болбосо мүлктүн сакталышына жоопкерчилик тууралу эскертилүү менен ал тууралу тиешелүү протоколдо жазуу жүргүзүлүп, менчик ээсине же бул мүлктүн ээлик кылуучусуна, болбосо башка адамга өткөрүп берилиши мүмкүн. 

(7). Жеке жана юридикалык жактардын банктардагы акча каражаттарын жана башка мүлкүн, ошондой эле банктын акча каражаттарын жана башка мүлкүн камакка алуу Кыргыз Республикасынын Банк кодексинин ченемдерин сактоо менен ишке ашырылат. 

(8) Мүлккө камак салууда ушул Кодекстин 184 жана 186-статьяларынын талаптарына ылайык протокол түзүлөт. Камак салынууга жаткан мүлк жок болсо бул тууралу протоколдо көрсөтүлөт. Протоколдун көчүрмөсү мүлкүнө камак салынган адамга тапшырылат. 

(9) Мүлккө камак салуу жазык иши өндүрүшүндө турган адамдын же органдын токтомунун, аныктамасынын негизинде, бул чараны колдонуунун зарылдыгы болбой калганда алынып салынат. 

254-статья. Соттук териштирүүнүн маалымдуулугун камсыздоо 

(1) Сот мыйзам тарабынан корголгон мамлекеттик, аскердик, коммерциялык же башка жашыруун сырларды таратууга алып келиши мүмкүн болгондон башка учурларда, иштерди соттук ачык териштирүүнү камсыздоого тийиш. 

(2) Мындан тышкары соттук жабык териштирүүгө, жыныстык жана башка кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча ишке катышкан адамдардын турмушунун ички купуя жактары жөнүндөгү маалыматтардын же алардын кадыр-баркын кордоочу маалыматтардын ачыкка чыгарылышын болтурбай коюу максатында, ошондой эле, процесстин катышуучуларынын жана күбөлөрдүн, алардын үй-бүлө мүчөлөрүнүн же жакын туугандарынын коопсуздугун камсыздоонун кызыкчылыктары талап кылган учурларда соттун жүйөлөштүрүлгөн аныктамасы (судьянын токтому) боюнча жол берилет. 

(3) Ишти соттук жабык заседаниеде териштирүү сот ишин жүргүзүүнүн бардык эрежелерин сактоо менен жүзөгө ашырылат. Ишти жабык заседаниеде териштирүү жөнүндөгү соттун аныктамасы (судьянын токтому) бүткүл териштирүүгө же анын айрым бөлүктөрүнө карата чыгарылышы мүмкүн. 

(4) Кат алышуунун жана телеграфтык кабарлашуулардын жашырындуулугун сактоо максатында жарандардын жекече кат алышуулары жана жекече телеграфтык кабарлашуулары ачык соттук заседаниеде, мындай кат алышууларды жана телеграфтык кабарлашууларды жүргүзгөн адамдардын макулдугу боюнча гана жарыяланышы мүмкүн. Башка учурда мындай кат алышуулар жана телеграфтык кабарлашуулар соттук жабык заседаниеде жарыяланат жана изилденет. Көрсөтүлгөн эрежелер жекече мүнөздөгү үн жана көргөзмө жазууларды изилдөөдө да колдонулат. 

(5) Ачык соттук заседаниеге катышуучулар жазуу жүзүндө жана магнитофонго жазып алууларды жүргүзүүгө укуктуу. Фото сүрөткө, киного тартууга жана көргөзмө жазып алууга иш боюнча төрагалык кылуучунун уруксаты жана тараптардын макулдугу менен жол берилет. 

(6) Соттун өкүмү ачык жарыяланат. 

254-статья. Соттук териштирүүнүн маалымдуулугун камсыздоо 

(1) Сот мыйзам тарабынан корголгон мамлекеттик, аскердик, банктык жана коммерциялык же башка жашыруун сырларды таратууга алып келиши мүмкүн болгондон башка учурларда, иштерди соттук ачык териштирүүнү камсыздоого тийиш. 

(2) Мындан тышкары соттук жабык териштирүүгө, жыныстык жана башка кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча ишке катышкан адамдардын турмушунун ички купуя жактары жөнүндөгү маалыматтардын же алардын кадыр-баркын кордоочу маалыматтардын ачыкка чыгарылышын болтурбай коюу максатында, ошондой эле, процесстин катышуучуларынын жана күбөлөрдүн, алардын үй-бүлө мүчөлөрүнүн же жакын туугандарынын коопсуздугун камсыздоонун кызыкчылыктары талап кылган учурларда соттун жүйөлөштүрүлгөн аныктамасы (судьянын токтому) боюнча жол берилет. 

(3) Ишти соттук жабык заседаниеде териштирүү сот ишин жүргүзүүнүн бардык эрежелерин сактоо менен жүзөгө ашырылат. Ишти жабык заседаниеде териштирүү жөнүндөгү соттун аныктамасы (судьянын токтому) бүткүл териштирүүгө же анын айрым бөлүктөрүнө карата чыгарылышы мүмкүн. 

(4) Кат алышуунун жана телеграфтык кабарлашуулардын жашырындуулугун сактоо максатында жарандардын жекече кат алышуулары жана жекече телеграфтык кабарлашуулары ачык соттук заседаниеде, мындай кат алышууларды жана телеграфтык кабарлашууларды жүргүзгөн адамдардын макулдугу боюнча гана жарыяланышы мүмкүн. Башка учурда мындай кат алышуулар жана телеграфтык кабарлашуулар соттук жабык заседаниеде жарыяланат жана изилденет. Көрсөтүлгөн эрежелер жекече мүнөздөгү үн жана көргөзмө жазууларды изилдөөдө да колдонулат. 

(5) Ачык соттук заседаниеге катышуучулар жазуу жүзүндө жана магнитофонго жазып алууларды жүргүзүүгө укуктуу. Фото сүрөткө, киного тартууга жана көргөзмө жазып алууга иш боюнча төрагалык кылуучунун уруксаты жана тараптардын макулдугу менен жол берилет. 

(6) Соттун өкүмү ачык жарыяланат. 

Кыргыз Республикасынын Администрациялык жоопкерчилик жөнүндө кодексине өзгөртүүлөр жана толуктоолор 

30-статья. Айып 

Айып администрациялык укук бузууда күнөөлүү болгон жактан сот (судья), ыйгарым укуктуу орган (кызмат адамы) тарабынан мамлекеттин кирешесине акчалай өндүрүп алууну билдирет. 

Айыптын өлчөмү администрациялык укук бузуу жасалган учурга карата белгиленген эсептешүү көрсөткүчүнө негизделип, ошондой эле тартип бузуулардын түздөн-түз объектиси болгон аткарылган иштердин, товарлардын жана транспорт каражаттарынын наркына, ошондой эле эреже бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) сатуудан түшкөн акчанын суммасына пайыздык катышта аныкталат. 

Товарларды жана транспорт каражаттарынын наркына негизденип пайыздык катышта эсептелүүчү айып түрүндөгү жаза салууда бул предметтердин наркы катары алардын укук бузуулар аныкталган күнгө карата рыноктук баасы эсептелет. 

Жарандарга салынган айыптын эң аз өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн 0,1 өлчөмүнөн, кызмат адамдарына - эки өлчөмүнөн кем болбоого тийиш. 

Жарандарга салынуучу айыптын эң көп өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн жүз өлчөмүнөн, ал эми кызмат адамдарына - эки жүз өлчөмүнөн ашпоого тийиш. 

Юридикалык жакка салынган айыптын эң аз өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн жүз өлчөмүнөн кем болбоого тийиш. 

Юридикалык жакка салынган айыптын эң көп өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн миң өлчөмүнөн ашпоого, же колдонуудагы ченемдерди же мыйзам актыларын бузуу менен аткарылган иштердин наркынын жыйырма пайызынан ашпоого тийиш. 

Укук бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) сатуудан түшкөн акчанын суммасынан эсептелген айыптын эң төмөнкү өлчөмү сумманын жыйынды өлчөмүнүн жыйырмадан биринен аз болушу мүмкүн эмес. Айыптын эң жогорку өлчөмү эреже бузулуп жатканы аныкталган мезгил ичинде укук бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) бардык сатууларынан түшкөн акчасынын жыйынды суммасынын ондон бир өлчөмүнөн ашууга тийиш эмес. 

30-статья. Айып 

Айып администрациялык укук бузууда күнөөлүү болгон жактан сот (судья), ыйгарым укуктуу орган (кызмат адамы) тарабынан мамлекеттин кирешесине акчалай өндүрүп алууну билдирет. 

Айыптын өлчөмү администрациялык укук бузуу жасалган учурга карата белгиленген эсептешүү көрсөткүчүнө негизделип, ошондой эле тартип бузуулардын түздөн-түз объектиси болгон аткарылган иштердин, товарлардын жана транспорт каражаттарынын наркына, ошондой эле эреже бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) сатуудан түшкөн акчанын суммасына пайыздык катышта аныкталат. 

Товарларды жана транспорт каражаттарынын наркына негизденип пайыздык катышта эсептелүүчү айып түрүндөгү жаза салууда бул предметтердин наркы катары алардын укук бузуулар аныкталган күнгө карата рыноктук баасы эсептелет. 

Жарандарга салынган айыптын эң аз өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн 0,1 өлчөмүнөн, кызмат адамдарына - эки өлчөмүнөн кем болбоого тийиш. 

Жарандарга салынуучу айыптын эң көп өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн эки жүз өлчөмүнөн, ал эми кызмат адамдарына - беш жүз өлчөмүнөн ашпоого тийиш. 

Юридикалык жакка салынган айыптын эң аз өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн жүз өлчөмүнөн кем болбоого тийиш. 

Юридикалык жакка салынган айыптын эң көп өлчөмү эсептешүү көрсөткүчүнүн миң өлчөмүнөн ашпоого, же колдонуудагы ченемдерди же мыйзам актыларын бузуу менен аткарылган иштердин наркынын жыйырма пайызынан ашпоого тийиш. 

Укук бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) сатуудан түшкөн акчанын суммасынан эсептелген айыптын эң төмөнкү өлчөмү сумманын жыйынды өлчөмүнүн жыйырмадан биринен аз болушу мүмкүн эмес. Айыптын эң жогорку өлчөмү эреже бузулуп жатканы аныкталган мезгил ичинде укук бузуучунун товарларды (жумуштарды, кызмат көрсөтүүлөрдү) бардык сатууларынан түшкөн акчасынын жыйынды суммасынын ондон бир өлчөмүнөн ашууга тийиш эмес. 

27-глава 

Банк мыйзамдарына шек келтирген укук бузуулар 

 

357-статья. Банк ишин жүргүзүүнү лицензиясыз ээлөө 

Банк ишин жүргүзүүнү мыйзамдарда белгиленген тартипте берилүүчү лицензиясыз ээлөө

жарандарга эсептешүү көрсөткүчүнүн бештен он беш, кызмат адамдарына ондон отуз өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Финансылык кредиттик мекемелердин банктык айрым операцияларды мыйзамдарда белгиленген тартипте берилүүчү тийиштүү лицензиясыз жүзөгө ашыруусу - 

жарандарга эсептешүү көрсөткүчүнүн бештен он беш, кызмат адамдарына ондон отуз өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

 

358-статья. Акча каражаттарын тийиштүү лицензиясыз тартуу 

Мыйзамда белгиленген тартипте берилүүчү тийиштүү лицензиясыз мөөнөттүүлүк, кайрып берүү жана төлөө шарттарында жеке же юридикалык жактардын акча каражаттарын тартуу же тартууну ачык сунуш кылуу - 

эсептешүү көрсөткүчүнүн жыйырмадан элүү өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

359-статья. Банк мыйзамдарын бузуу 

Банктардын же финансылык-кредиттик мекемелердин кызмат адамдарынын банк мыйзамдарынын жоболорун бузуусу, ыйгарым укук берилген мамлекеттик органдын милдеттүү көрсөтмөлөрүн аткарбоосу - 

кызмат адамдарына эсептешүү көрсөткүчүнүн ондон жыйырма өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Банк иши жөнүндө дайыма маалымат бербөө же анык эмес маалымат, отчет же кабарларды берүү

эсептешүү көрсөткүчүнүн жыйырмадан элүү өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

360-статья. Банктык кызмат көрсөтүүлөрдү жалган жарнамалоо 

 

Эгерде мындай операциялар (кызмат көрсөтүүлөр) банк лицензиясында каралбаса, жүргүзүлүп жаткан банк операцияларын же банктык кызмат көрсөтүүлөр жөнүндө маалыматтарды ачык таратуу кардарлардын адашуусуна алып келүүсү мүмкүн болсо же аларга зыян келтирсе же келтириши мүмкүн болсо, - 

банктын кызмат адамдарына эсептешүү көрсөткүчүнүн ондон жыйырма өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

361-статья. Төлөм балансы боюнча маалыматтар бербөө 

Факты жүзүндөгү жана болжолдуу төлөм балансын түзүү үчүн көрсөткүчтөрдүн курамы боюнча маалымат бербөө же өз убагынан кечиктирип берүү

кызмат адамдарына эсептешүү көрсөткүчүнүн бештен он беш өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө каралган ошол эле аракет администрациялык айып салынгандан кийин жыл ичинде кайталанып жасалса, - 

эсептешүү көрсөткүчүнүн ондон отуз өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Кыргыз Республикасынын чектеринен тышта ачылган эсептерди жана аманаттарды каттабоо - 

жарандарга эсептешүү көрсөткүчүнүн бештен он, кызмат адамдарына ондон жыйырма өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Ушул статьянын экинчи бөлүгүндө каралган ошол эле аракет администрациялык айып салынгандан кийин жыл ичинде кайталанып жасалса, - 

жарандарга эсептешүү көрсөткүчүнүн ондон он беш, кызмат адамдарына жыйырмадан элүү өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

362-статья. Улуттук валютаны кабыл алуудан негизсиз баш тартуу 

Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын төлөөгө кабыл алуудан негизсиз баш тартуу - 

эсептешүү көрсөткүчүнүн бештен отуз өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

 

363-статья. Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын пайдалануу менен жарнамалоо 

 

Өздөрүнүн касиеттери (өлчөмү, түсү, сүрөтү) боюнча төлөөдө колдонууда Кыргыз Республикасынын акча белгилеринин чыныгы купюралары катары кабыл алынышы мүмкүн болгондой банкноттордун сүрөттөрүн же алардын сүрөттөрүнүн кандайдыр бир жарым-жартылай даярдалышын (бир же бир нече түстөгү) пайдалануу, - 

укук бузууну жасоонун куралы же түздөн-түз объектиси болгон буюмзатты конфискациялоо менен эсептешүү көрсөткүчүнүн ондон жыйырма өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө каралган ошол эле аракеттер администрациялык айып салынгандан кийин жыл ичинде кайталанып жасалса, - 

эсептешүү көрсөткүчүнүн жыйырмадан элүү өлчөмүнө чейин администрациялык айып салууга алып келет. 

Эскертүү. Эгерде банкноттун сүрөтү өтө чоңойтулган (130%тен кем эмес) же өтө кичирейтилген (70%тен кем эмес) көлөмдө, ошондой эле жарык реклама түрүндө берилсе, ыйгарым укук берилген мамлекеттик органдын расмий уруксатысыз эле улуттук валютанын бир же бир нече түстөрдө сүрөттөлүшүн жасоого жол берилет. 

27-глава 

Банктык мыйзамдарына шек келтирген укук бузуулар 

 

357-статья. Банк ишин лицензиясыз ишке ашыруу 

 

Банктык операцияларды же банк мыйзамдарында каралган башка иштерди Улуттук банк тарабынан берилүүчү лицензиясыз ишке ашыруу - 

жарандарга - элүүдөн эки жүз эсептик көрсөткүчкө чейин, ал эми юридикалык жактарга - бир миң эсептик көрсөткүч өлчөмүндө административдик айып салынышына алып келет.  

 

358-статья. Улуттук валютаны кабыл алуудан баш тартуу 

 

Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын (банкнотторун жана монеталарын) төлөөгө кабыл алуудан баш тартуу- 

элүүдөн жүз эсептик көрсөткүчкө чейин административдик айып салынышына алып келет.  

 

359-статья. Кыргыз Республикасынын улуттук валютасына түшүрүлгөн сүрөттөрдү пайдалануу 

 

Өзүнүн мүнөздүү өзгөчөлүктөрүөлөмү, түсү, сүрөтү) боюнча Кыргыз Республикасынын акча белгилеринин чыныгы купюрасы катары жүгүртүүгө кабыл алынышы мүмкүн болгон Кыргыз Республикасынын улуттук валютасынын банкнотторунун (монеталарынын) сүрөттөлүштөрүн же алардын бир нече түстөгү толук бүткөрүлө элек сүрөттөлүштөрүн пайдалануу жана көчүрмөлөө

укук бузуунун каражаты же түздөн-түз объектиси болуп саналган предметти конфискациялоо менен жүздөн беш жүзгө чейинки эсептик көрсөткүч өлчөмүндө административдик айып төлөөгө алып келет.  

Эскертүү. Эгерде банкноттун сүрөтү өтө чоңойтулган (130% дан кем эмес) же өтө кичирейтилген (70% дан кем эмес) өлчөмдө, ошондой эле жарык реклама түрүндө берилсе, ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын расмий уруксатысыз эле Кыргыз Республикасынын улуттук валютасынын банкнотторун (монеталарын) сүрөттөлүшүн бир же бир нече түстөрдө жасоого жол берилет. 

 

360-статья. Улуттук валютанын "ҮЛГҮ" ("үлгү") банкнотторунун үлгүлөрүн жүгүртүүгө чыгаруу  

 

Улуттук валютанын "ҮЛГҮ" жазуусу бар банкнотторунун үлгүлөрүн жүгүртүүгө чыгаруу  

"ҮЛГҮ" банкнотторунун үлгүсүн конфискациялоо жана аны Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына өткөрүп берүү менен эки жүздөн миңге чейинки эсептик көрсөткүч өлчөмүндө административдик айып салууга алып келет. 

508-статья. Судьялар 

Райондук, шаардык соттордун судьялары ушул Кодекстин 57-64, 66-68, 70-74, 75-1, 79, 80, 82-1, 85, 85-1, 87, 91-1, 91-2, 92, 92-2, 93, 95, 102, 105, 140, 142, 147, 148, 149, 149-1, 149-2, 151-157-статьяларында, 228-статьясынын экинчи жана төртүнчү бөлүктөрүндө, 230-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө, 231-1-статьясында, 238-статьясынын биринчи-үчүнчү, бешинчи, сегизинчи, онунчу жана он биринчи бөлүктөрүндө, 241-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө, 242-статьясынын экинчи жана төртүнчү бөлүктөрүндө, 248-статьясында, 254-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 264, 265, 271, 273, 277-статьяларында, 286-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 286-1-статьясында, 289-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 300, 301, 301-1, 301-2, 301-3-статьяларында, 302-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 305-статьясынын экинчи, үчүнчү, төртүнчү бөлүктөрүндө, 308, 339-345, 346-1, 354, 363, 364, 368, 369, 370, 371, 373, 374, 382-статьяларында, 390-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 391, 392-395-статьяларында, 400, 401-1, 401-2, 401-3, 404-406, 409-1, 409-2, 412-статьяларында, 417-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 420, 422, 422-1-422-4, 454, 464, 466-468, 476, 505-1-505-10-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди карайт жана администрациялык жаза чараларды көрөт. 

Аларды жасагандыгы үчүн администрациялык камакка алуу жана/же коомдук иштерге тартуу түрүндө жоопкерчиликтер каралган укук бузуулар райондук, шаардык соттордун судьялары тарабынан, ал эми өзгөчө же аскер абалдары шарттарында - ушул Кодекстин 38-статьясынын 2-бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар тарабынан да каралат. 

Ушул Кодекстин 503-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 504-10, 504-14, 504-16, 504-17, 504-19, 504-23, 504-32, 504-33, 504-36, 505, 505-17-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү иштер, мындай администрациялык укук бузуу жөнүндө өздөрүнө келип түшкөн ишти орган же кызмат адамы судьянын кароосуна өткөрүп берген учурларда судьялар тарабынан каралат. 

508-статья. Судьялар 

Райондук, шаардык соттордун судьялары ушул Кодекстин 57-64, 66-68, 70-74, 75-1, 79, 80, 82-1, 85, 85-1, 87, 91-1, 91-2, 92, 92-2, 93, 95, 102, 105, 140, 142, 147, 148, 149, 149-1, 149-2, 151-157-статьяларында, 228-статьясынын экинчи жана төртүнчү бөлүктөрүндө, 230-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө, 231-1-статьясында, 238-статьясынын биринчи-үчүнчү, бешинчи, сегизинчи, онунчу жана он биринчи бөлүктөрүндө, 241-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө, 242-статьясынын экинчи жана төртүнчү бөлүктөрүндө, 248-статьясында, 254-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 264, 265, 271, 273, 277-статьяларында, 286-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 286-1-статьясында, 289-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 300, 301, 301-1, 301-2, 301-3-статьяларында, 302-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 305-статьясынын экинчи, үчүнчү, төртүнчү бөлүктөрүндө, 308, 339-345, 346-1, 354, 361, 362, 364, 368, 369, 370, 371, 373, 374, 382-статьяларында, 390-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 391, 392-395-статьяларында, 400, 401-1, 401-2, 401-3, 404-406, 409-1, 409-2, 412-статьяларында, 417-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 420, 422, 422-1-422-4, 454, 464, 466-468, 476, 505-1-505-10-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди карайт жана администрациялык жаза чараларды көрөт. 

Аларды жасагандыгы үчүн администрациялык камакка алуу жана/же коомдук иштерге тартуу түрүндө жоопкерчиликтер каралган укук бузуулар райондук, шаардык соттордун судьялары тарабынан, ал эми өзгөчө же аскер абалдары шарттарында - ушул Кодекстин 38-статьясынын 2-бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар тарабынан да каралат. 

Ушул Кодекстин 503-статьясынын биринчи бөлүгүндө, 504-10, 504-14, 504-16, 504-17, 504-19, 504-23, 504-32, 504-33, 504-36, 505, 505-17-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү иштер, мындай администрациялык укук бузуу жөнүндө өздөрүнө келип түшкөн ишти орган же кызмат адамы судьянын кароосуна өткөрүп берген учурларда судьялар тарабынан каралат. 

531-статья. Кыргыз Республикасынын Улуттук Банкынын органдары 

 

Кыргыз Республикасынын Улуттук Банкынын органдары ушул Кодекстин 357-362-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди карайт. 

Администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди кароого жана администрациялык жаза чарасын көрүүгө Улуттук Банктын төрагасы жана анын орун басары укуктуу. 

531-статья. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын органдары  

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын органдары ушул Кодекстин 357-359-беренелеринде каралган административдик укук бузуулар жөнүндө иштерди карашат.  

Административдик укук бузуулар жөнүндө иштерди кароого жана административдик жаза салууга Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын төрагасы, анын орун басарлары жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын облустук башкармалыктарынын /өкүлчүлүктөрүнүн жетекчилери укуктуу 

556-1-статья. Администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө ыйгарым укуктуу кызмат адамдары 

 

1. Администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү иштер боюнча соттор тарабынан кароо ишке ашырылуучу администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколду түзүүгө төмөндөгүлөр укуктуу: 

1) ага ыйгарым укуктуу кызмат адамдары: 

прокуратура органдары (49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 61-1, 62, 63, 64, 66-2, 66-7, 67, 82-1-статьялар, 400, 400-3, 404, 406, 409-1-статьялар); 

ички иштер органдары (66-3, 66-4, 66-5, 66-6, 66-8, 66-9, 66-10, 66-11, 105, 148, 149, 149-1, 151, 152, 153, 154, 155, 157, 231-1, 354, 364, 368, 369, 370, 371, 373, 374, 382, 390-статьянын экинчи бөлүгү, 391, 392, 393, 422-статьялар); 

шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча комиссиялар (49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56-статьялар); 

мамлекеттик каражаттарды пайдаланууга контролдоону жүзөгө ашыруучу органдары (60-статья); 

балдардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органдар (65, 66, 66-1, 66-3-статьялар); 

дин иштери боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы (61, 395-статьялар); 

мамлекеттик эмгек инспекцияларынын жана аларга баш ийген мамлекеттик инспекциялардын органдары (68, 70, 71, 72, 73, 74, 79-статьялар); 

миграция жана ишке орноштуруу боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы (80-статья); 

социалдык коргоо чөйрөсүндөгү ыйгарым укуктуу органдары (80-статья); 

саламаттыкты сактоо органдары (85, 85-1, 87, 91-1, 92, 92-1, 93, 95, 286-статьялар); 

стандартташтыруу жана метрология боюнча мамлекеттик инспекциясынын органдары (92-статьянын экинчи бөлүгү, 286-статья, 289-статьянын экинчи бөлүгү, 412-статья); 

геология жана минералдык ресурстар органдары (102-статья); 

айлана-чөйрөнү коргоо жана токой чарба органдары (140, 142, 147, 148, 149, 149-1, 149-2, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157-статьялар); 

мамлекеттик бажы кызматынын органдары (147, 153-статьялар, 289-статьянын экинчи бөлүгү, 301, 503, 504-10, 504-14, 504-16, 504-17, 504-19, 504-23, 504-32, 504-33, 504-36, 505-статьялар); 

мамлекеттик автомобиль инспекциясынын органдары (228, 232, 234-статьялар, 235-статьянын экинчи бөлүгү, 238-статья, 240-статьянын экинчи бөлүгү, 241, 242, 248, 250-статьялар); 

автомобиль транспорт, электр транспорт жана жол чарба органдары (230-статья); 

аба транспортунун органдары (254-статья); 

суу транспортунун органдары (264, 265-статьялар); 

байланышка мамлекеттик көзөмөл жүргүзүү органдары (271, 273, 277-статьялар); 

(жыйырма биринчи абзацы КР 2013-жылдын 20-февралындагы N 26 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органы (286-статья); 

салык кызматы органдары (285, 286, 286-1, 291, 295, 298, 300, 301, 301-1, 301-2, 301-3, 302, 307, 308, 310, 340, 341, 342, 346-1, 354, 405, 408-1, 410, 410-1-статьялар); 

ишкерликти өнүктүрүү жана колдоо боюнча ыйгарым укуктуу органдары (404-статья); 

мамлекеттик патент кызматынын органдары (339, 340, 341, 342, 343, 344, 345-статьялар); 

маданият тармагындагы ыйгарым укуктуу органдары (344-статья); 

Улуттук банк (363-статья); 

оюн-зоок иштерин контролдоону жүзөгө ашыруучу органдары (369-статьянын биринчи жана экинчи бөлүктөрү); 

(Жыйырма сегизинчи абзац КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 111 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

юстиция органдары (394-статья); 

улуттук коопсуздук органдары (390-статьянын экинчи бөлүгү, 393, 409-2, 409-3-статьялар); 

финансы полициясынын органдары (305-статьянын экинчи-төртүнчү бөлүктөрү, 340, 400-1-статьялар); 

билим берүү мекемелерин лицензиялоо жана аттестациялоо боюнча мамлекеттик инспекциясынын органдары (417-статья); 

архитектура жана курулуш иштери боюнча органдар 454, (476-статьялар); 

банкроттук жөнүндө иштер боюнча органдар (505-1, 505-2, 505-3, 505-4, 505-5, 505-6, 505-7, 505-8, 505-9, 505-10-статьялар); 

терроризмди каржылоого каршы аракеттенүү жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдаштыруу (адалдоо) боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдары (505-17-статья); 

2) ушул статьянын 1-пунктунун 1-пунктчасында каралган учурлардан тышкары, ушул Кодекстин 354-статьясында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө аткаруу бийлигинин органдарынын, алардын мекемелеринин, түзүмдүк бөлүкчөлөрүнүн жана аймактык органдарынын, ошондой эле тиешелүү органдардын компетенцияларынын чектеринде ишмердүүлүктүн айрым түрлөрүн лицензиялоону жана лицензиялардын шарттарын сактоо үчүн контролдоону жүзөгө ашыруучу башка мамлекеттик органдардын кызмат адамдары укуктуу; 

3) ушул Кодекстин 420 жана 422-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө сот аткаруучулары, сот приставдары жана соттун төрагасы же соттун жыйналышына төрагалык кылуучу тарабынан ыйгарым укук берилген башка сот кызматкерлери укуктуу. 

2. Ушул Кодекстин 509 - 546-3-статьяларында көрсөтүлгөн органдардын кароосуна өткөрүлүп берилген администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди кароого ыйгарым укуктуу кызмат адамдары администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө укуктуу. 

3. Ушул Кодекстин 20-главасында каралган фото- жана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарды колдонуу менен укук бузуулар табылган жана белгиленген учурларда, администрациялык укук бузуу жөнүндө протокол түзүлбөйт, ал эми администрациялык укук бузуу жөнүндө иш козголгон адам катышпастан, ага карата администрациялык укук бузуу тууралуу иш боюнча токтом чыгарылат жана ушул Кодекстин 589-статьясында каралган тартипте жол-жоболоштурулат. 

Администрациялык укук бузуу жөнүндө иш боюнча токтом фото- жана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарды колдонуу менен алынган материалдарды тиркөө менен электрондук документ түрүндө жол-жоболоштурулат, анын юридикалык күчү администрациялык укук бузуу жөнүндө иштер боюнча материалдарды кароого ыйгарым укуктуу кызмат адамынын электрондук санарип колтамгасы менен тастыкталат. 

Администрациялык укук бузуу жөнүндө иш боюнча токтом жана фотожана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарын колдонуу менен алынган материалдар электрондук документти кагаз түрүндөгү документке которуу аркылуу даярдалат. Бул токтомдун көчүрмөсү аталган токтом чыгарылган күндөн тартып үч күндүн ичинде почта аркылуу, заказ почта жөнөтүүсү менен администрациялык укук бузуу жөнүндө иш козголгон адамга жиберилет. 

556-1-статья. Администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө ыйгарым укуктуу кызмат адамдары 

1. Администрациялык укук бузуулар жөнүндөгү иштер боюнча соттор тарабынан кароо ишке ашырылуучу администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколду түзүүгө төмөндөгүлөр укуктуу: 

1) ага ыйгарым укуктуу кызмат адамдары: 

прокуратура органдары (49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 61-1, 62, 63, 64, 66-2, 66-7, 67, 82-1-статьялар, 400, 400-3, 404, 406, 409-1-статьялар); 

ички иштер органдары (66-3, 66-4, 66-5, 66-6, 66-8, 66-9, 66-10, 66-11, 105, 148, 149, 149-1, 151, 152, 153, 154, 155, 157, 231-1, 354, 364, 368, 369, 370, 371, 373, 374, 382, 390-статьянын экинчи бөлүгү, 391, 392, 393, 422-статьялар); 

шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча комиссиялар (49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56-статьялар); 

мамлекеттик каражаттарды пайдаланууга контролдоону жүзөгө ашыруучу органдары (60-статья); 

балдардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органдар (65, 66, 66-1, 66-3-статьялар); 

дин иштери боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы (61, 395-статьялар); 

мамлекеттик эмгек инспекцияларынын жана аларга баш ийген мамлекеттик инспекциялардын органдары (68, 70, 71, 72, 73, 74, 79-статьялар); 

миграция жана ишке орноштуруу боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы (80-статья); 

социалдык коргоо чөйрөсүндөгү ыйгарым укуктуу органдары (80-статья); 

саламаттыкты сактоо органдары (85, 85-1, 87, 91-1, 92, 92-1, 93, 95, 286-статьялар); 

стандартташтыруу жана метрология боюнча мамлекеттик инспекциясынын органдары (92-статьянын экинчи бөлүгү, 286-статья, 289-статьянын экинчи бөлүгү, 412-статья); 

геология жана минералдык ресурстар органдары (102-статья); 

айлана-чөйрөнү коргоо жана токой чарба органдары (140, 142, 147, 148, 149, 149-1, 149-2, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157-статьялар); 

мамлекеттик бажы кызматынын органдары (147, 153-статьялар, 289-статьянын экинчи бөлүгү, 301, 503, 504-10, 504-14, 504-16, 504-17, 504-19, 504-23, 504-32, 504-33, 504-36, 505-статьялар); 

мамлекеттик автомобиль инспекциясынын органдары (228, 232, 234-статьялар, 235-статьянын экинчи бөлүгү, 238-статья, 240-статьянын экинчи бөлүгү, 241, 242, 248, 250-статьялар); 

автомобиль транспорт, электр транспорт жана жол чарба органдары (230-статья); 

аба транспортунун органдары (254-статья); 

суу транспортунун органдары (264, 265-статьялар); 

байланышка мамлекеттик көзөмөл жүргүзүү органдары (271, 273, 277-статьялар); 

(жыйырма биринчи абзацы КР 2013-жылдын 20-февралындагы N 26 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо боюнча ыйгарым укуктуу органы (286-статья); 

салык кызматы органдары (285, 286, 286-1, 291, 295, 298, 300, 301, 301-1, 301-2, 301-3, 302, 307, 308, 310, 340, 341, 342, 346-1, 354, 405, 408-1, 410, 410-1-статьялар); 

ишкерликти өнүктүрүү жана колдоо боюнча ыйгарым укуктуу органдары (404-статья); 

мамлекеттик патент кызматынын органдары (339, 340, 341, 342, 343, 344, 345-статьялар); 

маданият тармагындагы ыйгарым укуктуу органдары (344-статья); 

Улуттук банк (361, 362-статьялар); 

оюн-зоок иштерин контролдоону жүзөгө ашыруучу органдары (369-статьянын биринчи жана экинчи бөлүктөрү); 

(Жыйырма сегизинчи абзац КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 111 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

юстиция органдары (394-статья); 

улуттук коопсуздук органдары (390-статьянын экинчи бөлүгү, 393, 409-2, 409-3-статьялар); 

финансы полициясынын органдары (305-статьянын экинчи-төртүнчү бөлүктөрү, 340, 400-1-статьялар); 

билим берүү мекемелерин лицензиялоо жана аттестациялоо боюнча мамлекеттик инспекциясынын органдары (417-статья); 

архитектура жана курулуш иштери боюнча органдар 454, (476-статьялар); 

банкроттук жөнүндө иштер боюнча органдар (505-1, 505-2, 505-3, 505-4, 505-5, 505-6, 505-7, 505-8, 505-9, 505-10-статьялар); 

терроризмди каржылоого каршы аракеттенүү жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдаштыруу (адалдоо) боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдары (505-17-статья); 

2) ушул статьянын 1-пунктунун 1-пунктчасында каралган учурлардан тышкары, ушул Кодекстин 354-статьясында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө аткаруу бийлигинин органдарынын, алардын мекемелеринин, түзүмдүк бөлүкчөлөрүнүн жана аймактык органдарынын, ошондой эле тиешелүү органдардын компетенцияларынын чектеринде ишмердүүлүктүн айрым түрлөрүн лицензиялоону жана лицензиялардын шарттарын сактоо үчүн контролдоону жүзөгө ашыруучу башка мамлекеттик органдардын кызмат адамдары укуктуу; 

3) ушул Кодекстин 420 жана 422-статьяларында каралган администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө сот аткаруучулары, сот приставдары жана соттун төрагасы же соттун жыйналышына төрагалык кылуучу тарабынан ыйгарым укук берилген башка сот кызматкерлери укуктуу. 

2. Ушул Кодекстин 509 - 546-3-статьяларында көрсөтүлгөн органдардын кароосуна өткөрүлүп берилген администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштерди кароого ыйгарым укуктуу кызмат адамдары администрациялык укук бузуулар жөнүндө протоколдорду түзүүгө укуктуу. 

3. Ушул Кодекстин 20-главасында каралган фото- жана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарды колдонуу менен укук бузуулар табылган жана белгиленген учурларда, администрациялык укук бузуу жөнүндө протокол түзүлбөйт, ал эми администрациялык укук бузуу жөнүндө иш козголгон адам катышпастан, ага карата администрациялык укук бузуу тууралуу иш боюнча токтом чыгарылат жана ушул Кодекстин 589-статьясында каралган тартипте жол-жоболоштурулат. 

Администрациялык укук бузуу жөнүндө иш боюнча токтом фото- жана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарды колдонуу менен алынган материалдарды тиркөө менен электрондук документ түрүндө жол-жоболоштурулат, анын юридикалык күчү администрациялык укук бузуу жөнүндө иштер боюнча материалдарды кароого ыйгарым укуктуу кызмат адамынын электрондук санарип колтамгасы менен тастыкталат. 

Администрациялык укук бузуу жөнүндө иш боюнча токтом жана фотожана кино тартуу, видеожазуу функциялары бар автоматтык режимде иштеген сертификацияланган атайын контролдук-өлчөө техникалык каражаттарын колдонуу менен алынган материалдар электрондук документти кагаз түрүндөгү документке которуу аркылуу даярдалат. Бул токтомдун көчүрмөсү аталган токтом чыгарылган күндөн тартып үч күндүн ичинде почта аркылуу, заказ почта жөнөтүүсү менен администрациялык укук бузуу жөнүндө иш козголгон адамга жиберилет. 

616-статья. Юридикалык жакка администрациялык айып салуу жөнүндө токтомду мажбурлап аткартуу 

1. Ушул Кодекстин 614-статьясында каралган мөөнөттө администрациялык айып төлөнбөгөндө, администрациялык айып салуу жөнүндө токтом, аны чыгарган сот (судья), же орган (кызмат адамы) тарабынан юридикалык жактын акчалай каражаттарынан же кирешелеринен ал жактын эсебинен чегерүү жолу менен банкка же башка кредиттик мекемеге жиберилет. 

2. Банк же башка кредиттик мекеме администрациялык айыптын суммасын администрациялык айып салуу жөнүндө токтомдо көрсөтүлгөн банктын тиешелүү мекемесине которууга милдеттүү

3. Юридикалык жактын эсебинде акчалай каражаттар жок болгон учурда айыптын суммасын мажбурлап өндүрүү жөнүндө токтом Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, юридикалык жактын мүлкүнө багыттоо үчүн сот аткаруучусуна жиберилет. 

616-статья. Юридикалык жакка администрациялык айып салуу жөнүндө токтомду мажбурлап аткартуу 

1. Ушул Кодекстин 614-беренесинде каралган мөөнөттө административдик айып төлөнбөгөн учурда, токтомду чыгарган орган (кызмат адамы) юридикалык жактан акчалай каражаттарын банктагы же башка насыялык мекемедеги эсебинен акцептсиз эсептен чыгаруу жолу менен мажбурлап өндүрүү жөнүндө арыз менен сотко кайрылат

2. Банк же башка кредиттик мекеме администрациялык айыптын суммасын администрациялык айып салуу жөнүндө токтомдо көрсөтүлгөн банктын тиешелүү мекемесине которууга милдеттүү

3. Юридикалык жактын эсебинде акчалай каражаттар жок болгон учурда айыптын суммасын мажбурлап өндүрүү жөнүндө токтом Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, юридикалык жактын мүлкүнө багыттоо үчүн сот аткаруучусуна жиберилет. 

"Акционердик коомдор жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр жана толуктоолор 

1-статья. Ушул Мыйзамды колдонуу чөйрөсү 

1. Ушул Мыйзам акционердик коомдорду түзүүнүн тартибин жана укуктук абалын, алардын акционерлеринин укуктары менен милдеттерин аныктайт, ошондой эле акционерлердин укуктары менен таламдарын коргоону камсыз кылат. 

2. Эгерде ушул Мыйзамда башкасы белгиленбесе, бул Мыйзам Кыргыз Республикасынын аймагында түзүлгөн жана түзүлүп жаткан бардык акционердик коомдорго жайылтылат. 

Мамлекеттин колунда акциялардын үчтөн эки бөлүгү болгон стратегиялык объектилердин, электроэнергетиканы бөлүштүрүү компанияларынын базасында уюшулган акционердик коомдордун мүлктөрүн концессияга берүү менен байланышкан укук жагындагы мамилелердин өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан бекитилүүчү концессиялык келишим менен аныкталат. 

Кыргыз Республикасын өнүктүрүү фонду" жабык акционердик коомунун укуктук жоболорунун өзгөчөлүктөрү "Кыргыз Республикасынын өнүктүрүү фонду жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен аныкталат. 

3. Ушул Мыйзамдан келип чыгуучу баалуу кагаздардын рыногун жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы болуп акционерлердин укуктарын коргоочу, корпоративдик укук мамилелерин жөнгө салуучу мамлекеттик орган саналат. 

4. Мамлекеттик эмес пенсиялык фондду, инвестициялык фондду түзүүнүн, банк, камсыздандыруу иштерин жүзөгө ашыруучу акционердик коомдордун ишинин өзгөчөлүктөрү бул коомдордун иштерин жөнгө салуучу атайын мыйзамдарга карама-каршы келбеген бөлүгүндө ушул Мыйзам менен жөнгө салынат. 

1-статья. Ушул Мыйзамды колдонуу чөйрөсү 

1. Ушул Мыйзам акционердик коомдорду түзүүнүн тартибин жана укуктук абалын, алардын акционерлеринин укуктары менен милдеттерин аныктайт, ошондой эле акционерлердин укуктары менен таламдарын коргоону камсыз кылат. 

2. Эгерде ушул Мыйзамда башкасы белгиленбесе, бул Мыйзам Кыргыз Республикасынын аймагында түзүлгөн жана түзүлүп жаткан бардык акционердик коомдорго жайылтылат. 

Мамлекеттин колунда акциялардын үчтөн эки бөлүгү болгон стратегиялык объектилердин, электроэнергетиканы бөлүштүрүү компанияларынын базасында уюшулган акционердик коомдордун мүлктөрүн концессияга берүү менен байланышкан укук жагындагы мамилелердин өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан бекитилүүчү концессиялык келишим менен аныкталат. 

Кыргыз Республикасын өнүктүрүү фонду" жабык акционердик коомунун укуктук жоболорунун өзгөчөлүктөрү "Кыргыз Республикасынын өнүктүрүү фонду жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен аныкталат. 

3. Ушул Мыйзамдан келип чыгуучу баалуу кагаздардын рыногун жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын ыйгарым укуктуу мамлекеттик органы болуп акционерлердин укуктарын коргоочу, корпоративдик укук мамилелерин жөнгө салуучу мамлекеттик орган саналат. 

4. Мамлекеттик эмес пенсиялык фондду, инвестициялык фондду түзүүнүн, банк, камсыздандыруу иштерин жүзөгө ашыруучу акционердик коомдордун ишинин өзгөчөлүктөрү бул коомдордун иштерин жөнгө салуучу атайын мыйзамдарга карама-каршы келбеген бөлүгүндө ушул Мыйзам менен жөнгө салынат.  

5. Банктык иш-аракеттерди же айрым банктык операцияларды жүзөгө ашырган акционердик коомдорду түзүү жана алардын иш алып баруу өзгөчөлүктөрү ушул Мыйзам менен Кыргыз Республикасынын Банк кодексине каршы келбеген бөлүгүндө жөнгө салынат. 

66-статья. Жайгаштырылган акциялардын коом тарабынан сатып алынышы 

1. Банк ишин жүргүзгөн коомдордон башка коомдор, өздөрү жайгаштырган акцияларды өзүнүн акционерлеринин арасында жайылтуу, кийин сатып өткөрүү же жокко чыгаруу үчүн сатып ала алат. Мындай акциялар сатып алынган күндөн тартып бир жылдын ичинде сатылууга тийиш, андай болбогон учурда коомдун акционерлеринин жалпы чогулушу үч айлык мөөнөт ичинде аталган акцияларды жокко чыгаруу аркылуу коомдун уставдык капиталын азайтуу жөнүндө чечим кабыл алууга милдеттүү

Коом тарабынан сатып алынган акциялар добуш берүү укугуна ээ болбойт, алар добуш берүүдө эсепке алынбайт, алар боюнча дивиденддер эсептелбейт. 

Коомдун өзү чыгарган жана сатып алган акциялары менен аларды сатып алгандан бир жыл өткөндөн кийин бүтүмдөрдү түзүүгө тыюу салынат. 

Коомдун өзү чыгарган жана сатып алган акцияларынын жалпы суммасы коом чыгарган акциялардын жалпы санынын 10 пайызынан ашпоого тийиш. 

2. Коомдун акционерлеринин жалпы чогулушунун коомдун жүгүртүүдөгү акцияларынын санын азайтуу жөнүндөгү чечиминин негизинде сатып алынган акциялары сатып алынгандан кийин тындырылат. 

Эгерде жүгүртүүдө калган акциялардын номиналдык наркы уставдык капиталдын ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн мииималдуу өлчөмүнөн аз болуп калса, анда коом жайгаштырылган акциялардын бир бөлүгүн алардын санын азайтуу максатында сатып алуу аркылуу коомдун жүгүртүүдөгү акцияларынын санын азайтуу жөнүндө чечим кабыл алууга укуксуз. 

3. Акцияларды сатып алуу жөнүндөгү чечимде сатып алынуучу акциялардын категориялары, ар бир категория боюнча сатып алынуучу акциялардын саны, сатып алуу баасы, төлөөнүн түрү жана мөөнөтү көрсөтүлүүгө тийиш. 

Коомдун акцияларды сатып алуу баасы ушул Мыйзамдын 71-статьясына ылайык аныкталат. 

Белгилүү категориядагы акцияларга ээ болгон ар бир акционер аларды сатып алуу жөнүндө чечимге келгенде аталган акцияларды сатууга укуктуу, ал эми коом аларды сатып алууга милдеттүү. Эгерде сатууга коюлган акциялардын жалпы саны ушул статьяда белгиленген чектөөлөрдү эске алуу менен коом тарабынан сатып алына турган акциялардын санынан аша турган болсо, акционерлерден акциялар билдирилген талаптарга пропорциялуу түрдө сатып алынат. 

4. Акцияларды сатып алуу жүргүзүлүүчү мөөнөткө кеминде 30 күн калганда коом акцияларын сатып алуу жөнүндө чечим чыгарылган белгилүү категориядагы акциялардын ээлерине - акционерлерге кабарлоого милдеттүү. Кабарламада ушул статьянын 3-пунктунун биринчи абзацында келтирилген маалыматтар камтылууга тийиш. 

5. Артыкчылыктуу акцияларды сатып алуу коомдун уставында каралган баа менен же акциянын рынок наркы боюнча жүзөгө ашырылат. 

66-статья. Жайгаштырылган акциялардын коом тарабынан сатып алынышы 

1. Банк ишин жүргүзгөн коомдордон башка коомдор, өздөрү жайгаштырган акцияларды өзүнүн акционерлеринин арасында жайылтуу, кийин сатып өткөрүү же жокко чыгаруу үчүн сатып ала алат. Мындай акциялар сатып алынган күндөн тартып бир жылдын ичинде сатылууга тийиш, андай болбогон учурда коомдун акционерлеринин жалпы чогулушу үч айлык мөөнөт ичинде аталган акцияларды жокко чыгаруу аркылуу коомдун уставдык капиталын азайтуу жөнүндө чечим кабыл алууга милдеттүү

Коом тарабынан сатып алынган акциялар добуш берүү укугуна ээ болбойт, алар добуш берүүдө эсепке алынбайт, алар боюнча дивиденддер эсептелбейт. 

Коомдун өзү чыгарган жана сатып алган акциялары менен аларды сатып алгандан бир жыл өткөндөн кийин бүтүмдөрдү түзүүгө тыюу салынат. 

Коомдун өзү чыгарган жана сатып алган акцияларынын жалпы суммасы коом чыгарган акциялардын жалпы санынын 10 пайызынан ашпоого тийиш. 

2. Коомдун акционерлеринин жалпы чогулушунун коомдун жүгүртүүдөгү акцияларынын санын азайтуу жөнүндөгү чечиминин негизинде сатып алынган акциялары сатып алынгандан кийин тындырылат. 

Эгерде жүгүртүүдө калган акциялардын номиналдык наркы уставдык капиталдын ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн мииималдуу өлчөмүнөн аз болуп калса, анда коом жайгаштырылган акциялардын бир бөлүгүн алардын санын азайтуу максатында сатып алуу аркылуу коомдун жүгүртүүдөгү акцияларынын санын азайтуу жөнүндө чечим кабыл алууга укуксуз. 

3. Акцияларды сатып алуу жөнүндөгү чечимде сатып алынуучу акциялардын категориялары, ар бир категория боюнча сатып алынуучу акциялардын саны, сатып алуу баасы, төлөөнүн түрү жана мөөнөтү көрсөтүлүүгө тийиш. 

Коомдун акцияларды сатып алуу баасы ушул Мыйзамдын 71-статьясына ылайык аныкталат. 

Белгилүү категориядагы акцияларга ээ болгон ар бир акционер аларды сатып алуу жөнүндө чечимге келгенде аталган акцияларды сатууга укуктуу, ал эми коом аларды сатып алууга милдеттүү. Эгерде сатууга коюлган акциялардын жалпы саны ушул статьяда белгиленген чектөөлөрдү эске алуу менен коом тарабынан сатып алына турган акциялардын санынан аша турган болсо, акционерлерден акциялар билдирилген талаптарга пропорциялуу түрдө сатып алынат. 

4. Акцияларды сатып алуу жүргүзүлүүчү мөөнөткө кеминде 30 күн калганда коом акцияларын сатып алуу жөнүндө чечим чыгарылган белгилүү категориядагы акциялардын ээлерине - акционерлерге кабарлоого милдеттүү. Кабарламада ушул статьянын 3-пунктунун биринчи абзацында келтирилген маалыматтар камтылууга тийиш. 

5. Артыкчылыктуу акцияларды сатып алуу коомдун уставында каралган баа менен же акциянын рынок наркы боюнча жүзөгө ашырылат. 

"Лицензиялоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр 

8-статья. Чет өлкөлүк юридикалык же жеке жактарга берилүүчү лицензиялар 

Эгерде мыйзам актыларында башкача каралбаса, чет өлкөлүк юридикалык жактар же жеке адамдар, ошондой эле граждандыгы жок адамдар Кыргыз Республикасынын юридикалык жана жеке жактары сыяктуу эле шарттарда жана ошондой эле тартипте лицензия алышат. 

Башка мамлекеттерде алынган лицензиялар Кыргыз Республикасынын аймагында тиешелүү мамлекеттер аралык макулдашуулар түзүлгөн шартта же "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгиленген учурларда туура деп табылат. 

8-статья. Чет өлкөлүк юридикалык же жеке жактарга берилүүчү лицензиялар 

Эгерде мыйзам актыларында башкача каралбаса, чет өлкөлүк юридикалык жактар же жеке адамдар, ошондой эле граждандыгы жок адамдар Кыргыз Республикасынын юридикалык жана жеке жактары сыяктуу эле шарттарда жана ошондой эле тартипте лицензия алышат. 

Башка мамлекеттерде алынган лицензиялар Кыргыз Республикасынын аймагында тиешелүү мамлекеттер аралык макулдашуулар түзүлгөн шартта же "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгиленген учурларда туура деп табылат. 

9-статья. Милдеттүү лицензиялануучу иштин түрлөрү 

Ишкердик кылуунун төмөнкүдөй түрлөрү үчүн лицензия талап кылынат: 

1) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

2) (КР 2012-жылдын 11-октябрындагы N 171 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

3) дарыяларда жана көлмөлөрдө тосмолорду курууга; 

4) Кыргыз Республикасынын Өкмөтү аныктаган тизме боюнча аңчылык кылууга жана канаттууларды кармоого; 

5) дарыларды, вакциналарды жана сывороткаларды, медикаменттерди жана медициналык техниканы мыйзамдарда каралгандан башка учурларда, даярдоого жана реализациялоого; 

6) этил спиртин өндүрүү жана жүгүртүү

7) медициналык жана ветеринардык жекече иш жүргүзүүгө

8) тотализаторлордун жана букмекер кеңселеринин иши; 

9) Кыргыз Республикасынын аймагында жарандык авиациянын аба кемелерин кабыл алуу жана чыгаруу, аба транспорту менен жүргүнчүлөрдү, кол жүктү, жүктү жана почтаны ташуу, аба кемелерин жана алардын жабдууларын техникалык тейлөө

10) шаар курулушу, турак жай, коомдук жана өндүрүштүк имараттардын жана курулуштардын долбоорлоо-изилдөө жумуштарына; 

11) менчик турак уй куруудан тышкары курулуш-монтаждоо жумуштарына; 

12) иш атайын каражаттарды сатып алуу, сактоо, алып жүрүү жана пайдалануу менен байланышканда жекече детективдик жана жекече күзөт ишине; 

13) Каржылык ижара (лизинг) келишими боюнча операцияларды кошпогондо, банк операцияларын жүргүзүү, накталай чет өлкө валютасы менен алмашуу операцияларын жүргүзүү, электрондук төлөөлөрдү жүзөгө ашырууга байланыштуу кызматтарды көрсөтүү ишинде, кредиттик союздардын иши, юридикалык жактар тарабынан мөөнөттүүлүк, кайра кайтаруу жана акы төлөнүүчү шарттарда калктын акча каражаттарын тартууга; 

14) баалуу кагаздар боюнча кесиптик ишке; 

15) камсыздандыруу ишине; 

16) мамлекеттик эмес пенсия фондунун иштерине; 

17) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

18) почта, электр байланышы, маалымат берүү, телерадиоберүү, анын ичинде бул үчүн зарыл болгон тармактарды, линияларды, курулмаларды, тутумдарды жана түзүлүштөрдү долбоорлоо, өндүрүү, жасоо, орнотуу (технологиялык жана ички өндүрүштүк арналыштагы байланышты уюштуруудан тышкары) жагындагы иш-аракет; 

19) алкоголдуу продукцияны өндүрүү жана жүгүртүү (өндүрүү же сатуу максатында сактоо, дүң жана чекене сатуу; 

20) электр жана жылуулук энергиясын жана жаратылыш газын өндүрүүгө, берүүгө, бөлүштүрүүгө, сатууга, мунайзатты жана жаратылыш газын кайра иштетүүгө

21) электр станцияларын, подстанцияларын жана электр берүү линияларын курууга; 

22) аудитордук ишке; 

23) билим берүүнүн деңгээлине жана менчигинин түрүнө карабастан билим берүү ишине (мектепке чейинки жана жалпы баштапкы, негизги жана орто билим берүү программаларын жүзөгө ашыруучу мамлекеттик билим берүү мекемелеринен тышкары); 

24) жарылуучу жана пиротехникалык заттарды жана буюмдарды ташып келүүгө, иштеп чыгууга, өндүрүүгө жана сатууга; 

25) курал-жарак жана ок-дарыны жасап чыгарууга, оңдоого жана соода кылууга; 

26) аскердик багыттагы продукцияны иштеп чыгууга, чыгарууга жана сатууга жана кызмат көрсөтүүгө

27) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

28) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

29) уулуу материалдардын жана заттардын, анын ичинде радиоактивдүү заттардын калдыктарын утилдештирүүгө, жайгаштырууга, жок кылууга жана көмүүгө

30) уулуу заттардын өндүрүш калдыктарын ташууга (анын ичинде чек аралар аркылуу); 

31) банкроттук ишти жүзөгө ашырган администраторлордун ишине; 

32) юридикалык ишке (жекече нотариустук ишке жана адвокаттык ишке); 

33) автомобилдик транспорту менен жүргүнчүлөр жана жүктөр ташуулары, автомобиль транспорту менен жүргүнчүлөрдү жана жүктөрдү эл аралык ташуулар, суу жана темир жол транспорту менен ташуулар (атайын, кызматтык жана технологиялыктарды албаганда; 

34) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

35) (КР 2011-жылдын 21-декабрындагы N 242 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

36) (КР 2012-жылдын 10-октябрындагы N 170 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту). 

Юридикалык жакка берилген лицензия анда көрсөтүлгөн иштин түрүн (түрлөрүн) жүргүзүүгө укук берген, ар бир иш бөлүгүнө ошондой документ алууну талап кылбаган бирден-бир документ болуп саналат. 

Эскертүү: куралдар, аскердик техника, аскердик-техникалык мүлк, документтер, интеллектуалдык ишкердиктин натыйжалары, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аскердик багыттагы продукцияга киргизилген аскердик-техника жагындагы маалыматтар аскердик багыттагы продукциялар деп түшүнүлөт. Оңдоо, модернизациялоо боюнча жумуштар, куралдарды, аскердик-техниканы утилдештирүү, ошондой эле аларды ташуу, жеткирүү жана сактоо аскердик багыттагы кызмат көрсөтүү деп түшүнүлөт. 

9-статья. Милдеттүү лицензиялануучу иштин түрлөрү 

Ишкердик кылуунун төмөнкүдөй түрлөрү үчүн лицензия талап кылынат: 

1) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

2) (КР 2012-жылдын 11-октябрындагы N 171 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

3) дарыяларда жана көлмөлөрдө тосмолорду курууга; 

4) Кыргыз Республикасынын Өкмөтү аныктаган тизме боюнча аңчылык кылууга жана канаттууларды кармоого; 

5) дарыларды, вакциналарды жана сывороткаларды, медикаменттерди жана медициналык техниканы мыйзамдарда каралгандан башка учурларда, даярдоого жана реализациялоого; 

6) этил спиртин өндүрүү жана жүгүртүү

7) медициналык жана ветеринардык жекече иш жүргүзүүгө

8) тотализаторлордун жана букмекер кеңселеринин иши; 

9) Кыргыз Республикасынын аймагында жарандык авиациянын аба кемелерин кабыл алуу жана чыгаруу, аба транспорту менен жүргүнчүлөрдү, кол жүктү, жүктү жана почтаны ташуу, аба кемелерин жана алардын жабдууларын техникалык тейлөө

10) шаар курулушу, турак жай, коомдук жана өндүрүштүк имараттардын жана курулуштардын долбоорлоо-изилдөө жумуштарына; 

11) менчик турак уй куруудан тышкары курулуш-монтаждоо жумуштарына; 

12) иш атайын каражаттарды сатып алуу, сактоо, алып жүрүү жана пайдалануу менен байланышканда жекече детективдик жана жекече күзөт ишине; 

13) Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык банктык операцияларды жүзөгө ашырууга, электрондук төлөмдөрдү жана электрондук акчаны эмиссиялоону жүзөгө ашырууга байланышкан кызматтарды көрсөтүү боюнча ишке;  

14) баалуу кагаздар боюнча кесиптик ишке; 

15) камсыздандыруу ишине; 

16) мамлекеттик эмес пенсия фондунун иштерине; 

17) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

18) почта, электр байланышы, маалымат берүү, телерадиоберүү, анын ичинде бул үчүн зарыл болгон тармактарды, линияларды, курулмаларды, тутумдарды жана түзүлүштөрдү долбоорлоо, өндүрүү, жасоо, орнотуу (технологиялык жана ички өндүрүштүк арналыштагы байланышты уюштуруудан тышкары) жагындагы иш-аракет; 

19) алкоголдуу продукцияны өндүрүү жана жүгүртүү (өндүрүү же сатуу максатында сактоо, дүң жана чекене сатуу; 

20) электр жана жылуулук энергиясын жана жаратылыш газын өндүрүүгө, берүүгө, бөлүштүрүүгө, сатууга, мунайзатты жана жаратылыш газын кайра иштетүүгө

21) электр станцияларын, подстанцияларын жана электр берүү линияларын курууга; 

22) аудитордук ишке; 

23) билим берүүнүн деңгээлине жана менчигинин түрүнө карабастан билим берүү ишине (мектепке чейинки жана жалпы баштапкы, негизги жана орто билим берүү программаларын жүзөгө ашыруучу мамлекеттик билим берүү мекемелеринен тышкары); 

24) жарылуучу жана пиротехникалык заттарды жана буюмдарды ташып келүүгө, иштеп чыгууга, өндүрүүгө жана сатууга; 

25) курал-жарак жана ок-дарыны жасап чыгарууга, оңдоого жана соода кылууга; 

26) аскердик багыттагы продукцияны иштеп чыгууга, чыгарууга жана сатууга жана кызмат көрсөтүүгө

27) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

28) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

29) уулуу материалдардын жана заттардын, анын ичинде радиоактивдүү заттардын калдыктарын утилдештирүүгө, жайгаштырууга, жок кылууга жана көмүүгө

30) уулуу заттардын өндүрүш калдыктарын ташууга (анын ичинде чек аралар аркылуу); 

31) банкроттук ишти жүзөгө ашырган администраторлордун ишине; 

32) юридикалык ишке (жекече нотариустук ишке жана адвокаттык ишке); 

33) автомобилдик транспорту менен жүргүнчүлөр жана жүктөр ташуулары, автомобиль транспорту менен жүргүнчүлөрдү жана жүктөрдү эл аралык ташуулар, суу жана темир жол транспорту менен ташуулар (атайын, кызматтык жана технологиялыктарды албаганда; 

34) (КР 2009-жылдын 31-июлундагы N 258 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту); 

35) (КР 2011-жылдын 21-декабрындагы N 242 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

36) (КР 2012-жылдын 10-октябрындагы N 170 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту). 

Юридикалык жакка берилген лицензия анда көрсөтүлгөн иштин түрүн (түрлөрүн) жүргүзүүгө укук берген, ар бир иш бөлүгүнө ошондой документ алууну талап кылбаган бирден-бир документ болуп саналат. 

Банктык операцияларды, электрондук төлөмдөрдү жана электрондук акчаны эмиссиялоону жүзөгө ашырууга байланышкан кызмат көрсөтүүлөрдү лицензиялоонун шарттары жана тартиби Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык ишке ашырылат. 

Эскертүү: куралдар, аскердик техника, аскердик-техникалык мүлк, документтер, интеллектуалдык ишкердиктин натыйжалары, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аскердик багыттагы продукцияга киргизилген аскердик-техника жагындагы маалыматтар аскердик багыттагы продукциялар деп түшүнүлөт. Оңдоо, модернизациялоо боюнча жумуштар, куралдарды, аскердик-техниканы утилдештирүү, ошондой эле аларды ташуу, жеткирүү жана сактоо аскердик багыттагы кызмат көрсөтүү деп түшүнүлөт. 

"Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр жана толуктоолор 

1-статья. Ушул Мыйзам менен жөнгө салынуучу мамилелер 

1. Ушул Мыйзам карыз тарапты банкрот (кудуретсиз) деп табуунун (жарыялоонун) негизин белгилейт, кудуретсиздиктин (банкроттуктун) алдын алуу боюнча чаралардын тартибин жана шартын, банкроттук жол-жоболорун жүргүзүүнүн тартибин жана шарттарын жана карыз тараптын кредиторлордун талабын толук канааттандырууга жана (же) милдеттүү төлөмдөрдү төлөө боюнча милдеттерди аткарууга жөндөмсүздүгүнөн келип чыккан башка мамилелерди жөнгө салат. 

2. Ушул Мыйзам төмөнкүлөргө

1) коммерциялык уюм болуп саналган (оперативдүү башкаруу укугуна негизденген мамлекеттик жана муниципалдык ишканалардан башка) менчиктин ар кандай түрүндөгү юридикалык жактарга, анын ичинде мыйзамда белгиленген тартипте Кыргыз Республикасында каттоодон өткөн чет өлкөлүк юридикалык жактарды жана чет өлкөлүктөр катышкан юридикалык жактарга, ошондой эле банктар менен башка финансылык-кредиттик уюмдарга

2) Ушул Мыйзамда же көрсөтүлгөн коммерциялык эмес уюмдарды түзүүнүн жана уюштуруу-укуктук тариздериндеги маселелерин жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укук актыларында түздөн-түз каралган учурларда, коммерциялык эмес уюм болуп саналган менчиктин ар кандай түрүндөгү юридикалык жактарга; 

3) жеке ишкерлерге карата колдонулат. 

3. Ушул Мыйзам төмөнкүлөргө

1) мамлекеттик жана башка мекемелерге; 

2) ушул Мыйзамдын 16-статьясында белгиленген талаптарды сактоо менен, Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 96-статьясынын 2-пунктунда каралган негиздер боюнча төлөөгө жөндөмдүү юридикалык жактарды жоюуга карата колдонулбайт; 

3) табигый монополиянын объекттерине карата колдонулбайт; 

4) Эгерде "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен башкасы белгиленбесе, банктарга жана башка финансылык-кредиттик уюмдарга карата колдонулбайт". 

4. Ушул Мыйзамды түшүндүрүү жана аткаруу үчүн зарыл эреже, ушул Мыйзамга ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан чыгарылуучу башка ченемдик укук актылар менен белгиленет. 

5. Уставдык капиталында мамлекеттик жана/же муниципалдык үлүшү 50 пайыздан ашык болгон юридикалык жактарга карата Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан банкроттукту жүргүзүүнүн өзгөчө тартиби каралышы мүмкүн. 

6. Эгерде Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдеринде ушул Мыйзамда каралгандан башка эрежелер белгиленсе, анда Кыргыз Республикасынын эл аралык келишиминин эрежеси колдонулат. 

7. Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө иш боюнча чет мамлекеттердин сотторунун чечими Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимине ылайык Кыргыз Республикасынын аймагында таанылат. 

8. Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдери жок болгон учурда, банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө иш боюнча чет мамлекеттердин сотторунун чечими, эгерде алар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына карама-каршы келбесе, Кыргыз Республикасынын аймагында таанылат. 

1-статья. Ушул Мыйзам менен жөнгө салынуучу мамилелер 

1. Ушул Мыйзам карыз тарапты банкрот (кудуретсиз) деп табуунун (жарыялоонун) негизин белгилейт, кудуретсиздиктин (банкроттуктун) алдын алуу боюнча чаралардын тартибин жана шартын, банкроттук жол-жоболорун жүргүзүүнүн тартибин жана шарттарын жана карыз тараптын кредиторлордун талабын толук канааттандырууга жана (же) милдеттүү төлөмдөрдү төлөө боюнча милдеттерди аткарууга жөндөмсүздүгүнөн келип чыккан башка мамилелерди жөнгө салат. 

2. Ушул Мыйзам төмөнкүлөргө

1) коммерциялык уюм болуп саналган (оперативдүү башкаруу укугуна негизденген мамлекеттик жана муниципалдык ишканалардан башка) менчиктин ар кандай түрүндөгү юридикалык жактарга, анын ичинде мыйзамда белгиленген тартипте Кыргыз Республикасында каттоодон өткөн чет өлкөлүк юридикалык жактарды жана чет өлкөлүктөр катышкан юридикалык жактарга, ошондой эле банктар менен башка финансылык-кредиттик уюмдарга

2) Ушул Мыйзамда же көрсөтүлгөн коммерциялык эмес уюмдарды түзүүнүн жана уюштуруу-укуктук тариздериндеги маселелерин жөнгө салуучу Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укук актыларында түздөн-түз каралган учурларда, коммерциялык эмес уюм болуп саналган менчиктин ар кандай түрүндөгү юридикалык жактарга; 

3) жеке ишкерлерге карата колдонулат. 

3. Ушул Мыйзам төмөнкүлөргө

1) мамлекеттик жана башка мекемелерге; 

2) ушул Мыйзамдын 16-статьясында белгиленген талаптарды сактоо менен, Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинин 96-статьясынын 2-пунктунда каралган негиздер боюнча төлөөгө жөндөмдүү юридикалык жактарды жоюуга карата колдонулбайт; 

3) табигый монополиянын объекттерине карата колдонулбайт; 

4) Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде башкача түздөн-түз белгиленбесе, банктарга жана башка финансы-кредиттик уюмдарга карата колдонулбайт

4. Ушул Мыйзамды түшүндүрүү жана аткаруу үчүн зарыл эреже, ушул Мыйзамга ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан чыгарылуучу башка ченемдик укук актылар менен белгиленет. 

5. Уставдык капиталында мамлекеттик жана/же муниципалдык үлүшү 50 пайыздан ашык болгон юридикалык жактарга карата Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан банкроттукту жүргүзүүнүн өзгөчө тартиби каралышы мүмкүн. 

6. Эгерде Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдеринде ушул Мыйзамда каралгандан башка эрежелер белгиленсе, анда Кыргыз Республикасынын эл аралык келишиминин эрежеси колдонулат. 

7. Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө иш боюнча чет мамлекеттердин сотторунун чечими Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимине ылайык Кыргыз Республикасынын аймагында таанылат. 

8. Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдери жок болгон учурда, банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө иш боюнча чет мамлекеттердин сотторунун чечими, эгерде алар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына карама-каршы келбесе, Кыргыз Республикасынын аймагында таанылат. 

2-статья. Ушул Мыйзамда пайдаланылган түшүнүктө

Ушул Мыйзамда төмөнкүдөй түшүнүктөp колдонулат: 

Администратор - убактылуу администратор, атайын администратор, тышкы башкаруучу катары чыга турган жана карыз тараптын банкроттук процессин өткөрүүгө жооптуу болгон, ушул Мыйзам менен белгиленген тартипте дайындалуучу адам. 

Активдеp - куpамына негизги каpажаттаp, башка узак мөөнөттүү салымдаp (матеpиалдык эмес активдеp да кошулат), жүгүүүчү каpажаттаp, финансылык активдеp жана дебитоpдук беpеселеp киpген мүлк. 

Жеке же юридикалык жактын аффилирленген жагы - тикелей же кыйыр түрдө чечимди аныктоого же алар тараптан кабыл алынган чечимге, анын ичинде келишимдин (оозеки келишим менен бирге) же башка бүтүмдүн күчүнө таасир тийгизүүгө укугу бар ар кандай жеке же юридикалык жак (өздөрүнө берилген ыйгарым укуктардын алкагында анын ишине контролдукту жүзөгө ашыруучу мамлекеттик органдардан башка), ошондой эле ушул аффилирленген жак өзүнө карата ушундай эле укуктарга ээ болгон ар кандай жеке же юридикалык жак болуп эсептелет. Юридикалык жактын аткаруучу кызматтары, анын добуш берүүчү акцияларынын (аманаттарынын, пайларынын) он же андан ашык пайызына (ачык типтеги акционердик коомдор үчүн беш жана андан ашык пайызына) ээ болгон акционер (катышуучу) же ар кандай ишкана да анын аффилирленген жагы деп таанылат. 

Жекече ишкердин банкроттугу - сот тартибинде гана жүргүзүлө турган, карыз тараптын - жекече ишкердин кредитордун талабын канааттандыруу максатында жоюлуучу көлөмгө кошулган активдерин алып коюуну жана ажыратууну караган атайын администрациялоо жол-жоболорунун усулу; 

Тышкы башкаpуучу - ушул Мыйзамда белгиленген тартипте дайындалган администpатоp, ал pеабилитациялоонун бекитилген планына ылайык каpыз таpапты pеабилитациялоо пpоцедуpасын өткөpүүгө жооп беpет. 

Банкроттук процесси (жол-жобосун) козгоо - карыз тараптын банкроттук процессинин (жол-жобо) башталышына алып келиши мүмкүн болгон, ушул Мыйзамда каралган чараларды (мисалы, карыз тарапты банкрот деп табуу жөнүндө сотко арыз берүү) көрүүнү билдирет; 

Убактылуу администpатоp - соттун же кредиторлордун чогулушунун 

кабыл алынган биротоло чечимине чейин (соттон тышкаркы тартипте банкроттук процессинде) карыз тараптын активдерин сактоо үчүн сотко арыз берүүчүнүн арызы боюнча дайындалган администратор; 

 

Дисквалификация - ушул Мыйзамдын талаптарын бузууга жол беришкен карызкордун жетекчилерин, жоюу комиссиясынын мүчөлөрүн мыйзам актыларында белгиленген тартипте жана анда көрсөтүлгөн мөөнөттөргө жетекчи кызмат орундарын ээлөөсүнө жана/же юридикалык жактарды башкаруу боюнча ишкердикти жүзөгө ашыруусуна сот тарабынан тыюу салынышы. 

Банктар жана башка финансы-кредиттик мекемелер үчүн дисквалификациялоо сот тарабынан белгиленген 10 жылга чейинки мөөнөткө каралган төмөнкүдөй тыюу салууларды (чектөөлөрдү) өзүнө камтыйт: 

- ар кандай чарбалык шериктештиктин же коомдун 10 пайыздан көбүрөөк акцияларына же үлүшүнө, ал эми банктар үчүн акциялардын 5 процентине чейин ээ болууга; 

- чарбалык шериктештиктин же коомдун башкаруу органдарында директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн же башкарманын мүчөлөрүнүн, текшерүү комиссиясынын жана ички аудиттин мүчөлөрүнүн кызматтарын ээлөөгө

Каpыз таpап - төлөөгө жөндөмсүз деп эсептелген же таанылган, юpидикалык жак же жекече ишкеp адам. 

Кошумча жоопкеpчилик - карыз тараптын-юридикалык жактын катышуучусуна карата колдонулуучу принцип, ага ылайык катышуучулар карыз тараптын милдеттенмелери боюнча бардык катышуучулар үчүн бирдей болгон карыз тараптын-юридикалык жактын уюштуруу документтеринде аныкталган алар тарабынан кошулган салымдын наркына эселенген өлчөмгө жооп берет. 

Карыз тарапка карата таламдаш жактар булар: 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык карыз тарапка негизги же туунду болуп эсептелген юридикалык жак; карыз тараптын жетекчиси, ошондой эле карыз тараптын директорлор кеңешине (байкоочу кеңешке) кирген адамдар, карыз тараптын коллегиалдуу аткаруучу органы, башкы бухгалтер (бухгалтер), анын ичинде банкроттук процесси козголгонго чейин бир жыл ичинде өз милдеттеринен бошотулгандар. 

Карыз тарапка карата таламдаш жактарга, ошондой эле жогоруда аталган жеке жактарга туугандык мамиледеги (күйөөсү/аялы, жогорулаган жана төмөндөгөн багыттагы тууганчылыгы бар эже-сиңди, ага-ини жана алардын жогорулаган жана төмөндөгөн багыттагы жек-жааттары, алардын эже-сиңдилери жана ага-инилери, алардын туугандары) адамдар да кирет. 

Ушул Мыйзамда каралган учурларда администраторго, кредиторлорго карата таламдаш адамдар жогоруда каралган тартипте белгиленет. 

Арыз берүүчү - ушул Мыйзамда каралган арыздар (даттануулар) менен сотко кайрылууга укуктуу жак. 

Банкpоттук пpоцессинин чыгымдаpы - банкpоттукту өткөpүү пpоцессине байланышкан заpыл чыгымдаp, ага банкpоттук пpоцедуpасы жөнүндө билдиpүүнү жаpыялоого кеткен чыгымдаp, соттук чыгымдаp, администpатоpдун чыгымдаpы, атайын администpатоpдун ала турган сый акча, ошондой эле администpатоp каpыз таpаптын чаpбалык ишмеpдүүлүгүн улантуу кеpек деп эсептеген мезгилдин ичиндеги каpыз таpаптын мүмкүн болгон чыгымдаpы жана башка чыгымдар киpет. 

Карыз тарапты банкрот (кудуретсиздик) деп табуу жөнүндө арыз - карыз тарапка карата сот тартибинде банкроттук процессин козгоо жөнүндө карыз тараптын кредиторунун (кредиторлор) жана ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн башка адамдардын бул Мыйзамда белгиленген тартипте сотко берген арызын камтыган кайрылуусу. 

Жекече ишкеp - Кыргыз Республикасынын гpаждандык мыйзамдаpына ылайык юpидикалык жакты түзбөстөн эле ишкеpдик жумуштаpды жүзөгө ашыpып жаткан адам, ал ушул Мыйзамга ылайык төлөөгө жөндөмсүз деп таанылышы жана банкpоттук пpоцесске дуушаp болушу мүмкүн. 

Кpедитоpлоpдун комитети - кpедитоpлоpдун чогулушу ыйгаpым укук беpген ушул Мыйзамдын талаптаpына ылайык өзүнүн ишмеpдүүлүгүн жүзөгө ашыpуучу оpган. 

Кредитор - ыйгарым укуктуу органдар катарында кыргыз жана чет өлкөлүк юридикалык жактарды жана жеке жактарды, ошондой эле Кыргыз Республикасын камтыган карыз тараптан анын милдеттенмелерин: мүлктү өткөрүп берүүнү, иштерди аткарууну, акча төлөөнү жана башкаларды аткарууну талап кылууга укуктуу жак. 

Жоюу - атайын администpациялоо пpоцедуpасынын ыкмасы, анда кpедитоpлоpдун талаптаpын алаpдын кезектүүлүгүнө ылайык канааттандыpуу максатында каpыз таpаптын жоюучу көлөмгө кошулган юридикалык жактын баpдык активдеpин алып коюу жана ээликтен ажыратуу каpалат. 

Жоюулуучу көлөм - ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн активдерди эсепке албаганда, карыз тараптын активдери (жүгүртүүдөн алып коюлган күрөөнүн, лизингдин буюмзаты болуп саналган, жекече ишкердин активдери, мыйзамдарга ылайык өндүрүүгө жана башкага жүгүртүлбөйт). 

Жарашуулар - карыз тараптын милдеттенмени аткарышы жөнүндө карыз тарап менен кредитордун ортосундагы макулдашууну караган банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо, ал сот тарабынан жактырылгандан кийин башка кредиторлордун аткарышы үчүн милдеттүү болуп саналат. 

Банкроттук процессинин башталышы - карыз тарапты банкрот деп табуу (жарыялоо) жөнүндө сот, кредиторлор жыйналышы чечим кабыл алган жана атайын администратор дайындоо менен атайын администрациялоо жол-жобосун жүргүзгөн учур. 

Милдеттүү төлөөлөp - Кыpгыз Республикасынын мыйзамдаpы таpабынан аныкталган таpтипте жана шаpттаpда тийиштүү деңгээлдеги бюджетке жана бюджеттен тышкаpы фондулаpга төлөнүүчү салыктаp, жыйымдаp жана башка милдеттүү салымдар. 

Чектелген жоопкерчилик - карыз - юридикалык жактын катышуучусуна карауа колдонулуучу принцип, ага ылайык карыз тараптын катышуучулары анын милдеттенмеси боюнча жооп бербейт жана салымдардын (акциялар) наркынын чектеринде карыз тараптын иш-аракеттерине байланышкан чыгымдардын тобокелдигин тартат. 

Пассивдеp - заемдук жана ишке таpтылган каpажаттаpдан туpган милдеттенмелеp буга кpедитоpлук беpеселеp да киpет, (субвенциялаp, дотациялаp, өздүк каpажаттаp жана башка булактаp кирбейт). 

Толук жоопкерчилик - карыз - юридикалык жактын катышуучуларына карата колдонулуучу принцип, ага ылайык карыз тараптын катышуучулары карыз тараптын уюштуруу документтеринин негизинде же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, аларга карыз тараптын милдеттенмелери боюнча өзүнө таандык болгон бардык мүлк менен жоопкерчилик тартат. 

Ишкана - Кыpгыз Республикасынын Гpаждандык кодексинин 33-статьясында каралган түшүнүккө ылайык келген мүлктүк комплекс. 

Банкpоттук пpоцесси - ушул Мыйзамда каpалган пpоцедуpалар түpүндө каpыз таpапка каpата колдонулуучу пpоцесс. 

Реабилитация - карыз тараптын төлөөгө жөндөмдүүлүгүн калыбына келтирүү максатында банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо. Реабилитация карыз - юридикалык жакка карата соттук же соттук эмес тартипте жана карыз - жекече ишкерге карата соттук гана тартипте жүргүзүлөт. 

Рестpуктуpизация - атайын администpациялоо пpоцедуpасынын ыкмасы, ал кpедитоpлоpдун кызыкчылыктаpы үчүн кийин сатуу үчүн каpыз таpаптын активдеpинин базасында жаңы бир же биp нече жаңы юpидикалык жактаpды түзүүнү жана карыз - юридикалык жакты жоюуну каpайт. 

Жетекчи - юpидикалык жакты башкаpуу үчүн белгиленген таpтипте дайындалган адам (диpектоp, башкаpма мүчөсү, менеджеp, башкаpуучу жана башка, анын ичинде оpун басаpлаp, жетекчинин милдетин убактылуу аткаpышкан адамдаp). 

Санация - банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо ал финансылык, экономикалык же уюштуруу мүнөзүндөгү чараларды колдонуу менен карыз тарапты чарбалык жактан жакшыртууну карайт. Ушул Мыйзамда белгиленген мөөнөттүн ичинде баpдык кpедитоpлоpдун талаптаpын канааттандыpууну карайт. 

Атайын администрациялоо - карыз тарапка карата колдонулуучу банкроттук процессинин жол-жобосу. Карыз - юридикалык жакка карата атайын администрациялоо соттук же соттон тышкаркы тартипте, карыз - жекече ишкерге карата соттук гана тартипте жүргүзүлүшү мүмкүн. Атайын администрациялоонун усулдары юридикалык жакты жоюу же реструктуризациялоо жана жекече ишкердин банкроттугу болуп саналат. Атайын администраторду дайындоону, жоюлуучу көлөмгө киргизилген карыз тараптын активдерин кредиторлордун таламдарындагы үчүнчү жактарга сатууну (ажыратууну) жана юридикалык жакты же жекече ишкердин ээлик кылуу ишмердигин жүргүзүшүн токтотууну карайт. 

Атайын администpатоp (жоючу) - ушул Мыйзам менен белгиленген тартипте дайындалган жана каpыз таpапты атайын администpациялоону өткөpүүгө жооптуу администpатоp. 

Катышуучу - карыз тарапка карата милдеттенме укугу, болбосо менчик укугу, же анын мүлкүнө башка мүлктүк укугу бар жеке же юридикалык жак (мамлекеттик үлүшү бар мамлекеттик ишканаларга жана юридикалык жактарга карата мамлекеттик мүлктү башкаруу тартуу боюнча мамлекеттик органынын атынан Кыргыз Республикасын; уюштуруучуларды, акционерлерди, мүчөлөрдү жана башкаларды кошо алганда). 

Юpидикалык жак - Кыргыз Республикасынын Гpаждандык кодексинин 83-статьясында каpалган белгилеpи баp, төлөөгө жөндөмсүз деп таанылышы (жаpыяланышы) банкpоттук пpоцесске дуушаp болушу мүмкүн болгон уюм. 

2-статья. Ушул Мыйзамда пайдаланылган түшүнүктө

Ушул Мыйзамда төмөнкүдөй түшүнүктөp колдонулат: 

Администратор - убактылуу администратор, атайын администратор, тышкы башкаруучу катары чыга турган жана карыз тараптын банкроттук процессин өткөрүүгө жооптуу болгон, ушул Мыйзам менен белгиленген тартипте дайындалуучу адам. 

Активдеp - куpамына негизги каpажаттаp, башка узак мөөнөттүү салымдаp (матеpиалдык эмес активдеp да кошулат), жүгүүүчү каpажаттаp, финансылык активдеp жана дебитоpдук беpеселеp киpген мүлк. 

Жеке же юридикалык жактын аффилирленген жагы - тикелей же кыйыр түрдө чечимди аныктоого же алар тараптан кабыл алынган чечимге, анын ичинде келишимдин (оозеки келишим менен бирге) же башка бүтүмдүн күчүнө таасир тийгизүүгө укугу бар ар кандай жеке же юридикалык жак (өздөрүнө берилген ыйгарым укуктардын алкагында анын ишине контролдукту жүзөгө ашыруучу мамлекеттик органдардан башка), ошондой эле ушул аффилирленген жак өзүнө карата ушундай эле укуктарга ээ болгон ар кандай жеке же юридикалык жак болуп эсептелет. Юридикалык жактын аткаруучу кызматтары, анын добуш берүүчү акцияларынын (аманаттарынын, пайларынын) он же андан ашык пайызына (ачык типтеги акционердик коомдор үчүн беш жана андан ашык пайызына) ээ болгон акционер (катышуучу) же ар кандай ишкана да анын аффилирленген жагы деп таанылат. 

Жекече ишкердин банкроттугу - сот тартибинде гана жүргүзүлө турган, карыз тараптын - жекече ишкердин кредитордун талабын канааттандыруу максатында жоюлуучу көлөмгө кошулган активдерин алып коюуну жана ажыратууну караган атайын администрациялоо жол-жоболорунун усулу; 

Тышкы башкаpуучу - ушул Мыйзамда белгиленген тартипте дайындалган администpатоp, ал pеабилитациялоонун бекитилген планына ылайык каpыз таpапты pеабилитациялоо пpоцедуpасын өткөpүүгө жооп беpет. 

Банкроттук процесси (жол-жобосун) козгоо - карыз тараптын банкроттук процессинин (жол-жобо) башталышына алып келиши мүмкүн болгон, ушул Мыйзамда каралган чараларды (мисалы, карыз тарапты банкрот деп табуу жөнүндө сотко арыз берүү) көрүүнү билдирет; 

Убактылуу администpатоp - соттун же кредиторлордун чогулушунун 

кабыл алынган биротоло чечимине чейин (соттон тышкаркы тартипте банкроттук процессинде) карыз тараптын активдерин сактоо үчүн сотко арыз берүүчүнүн арызы боюнча дайындалган администратор; 

 

Дисквалификация - ушул Мыйзамдын талаптарын бузууга жол беришкен карызкордун жетекчилерин, жоюу комиссиясынын мүчөлөрүн мыйзам актыларында белгиленген тартипте жана анда көрсөтүлгөн мөөнөттөргө жетекчи кызмат орундарын ээлөөсүнө жана/же юридикалык жактарды башкаруу боюнча ишкердикти жүзөгө ашыруусуна сот тарабынан тыюу салынышы. 

Банктар жана башка финансы-кредиттик мекемелер үчүн дисквалификациялоо сот тарабынан белгиленген 10 жылга чейинки мөөнөткө каралган төмөнкүдөй тыюу салууларды (чектөөлөрдү) өзүнө камтыйт: 

- ар кандай чарбалык шериктештиктин же коомдун 10 пайыздан көбүрөөк акцияларына же үлүшүнө, ал эми банктар үчүн акциялардын 5 процентине чейин ээ болууга; 

- чарбалык шериктештиктин же коомдун башкаруу органдарында директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн же башкарманын мүчөлөрүнүн, текшерүү комиссиясынын жана ички аудиттин мүчөлөрүнүн кызматтарын ээлөөгө

Каpыз таpап - төлөөгө жөндөмсүз деп эсептелген же таанылган, юpидикалык жак же жекече ишкеp адам. 

Кошумча жоопкеpчилик - карыз тараптын-юридикалык жактын катышуучусуна карата колдонулуучу принцип, ага ылайык катышуучулар карыз тараптын милдеттенмелери боюнча бардык катышуучулар үчүн бирдей болгон карыз тараптын-юридикалык жактын уюштуруу документтеринде аныкталган алар тарабынан кошулган салымдын наркына эселенген өлчөмгө жооп берет. 

Карыз тарапка карата таламдаш жактар булар: 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык карыз тарапка негизги же туунду болуп эсептелген юридикалык жак; карыз тараптын жетекчиси, ошондой эле карыз тараптын директорлор кеңешине (байкоочу кеңешке) кирген адамдар, карыз тараптын коллегиалдуу аткаруучу органы, башкы бухгалтер (бухгалтер), анын ичинде банкроттук процесси козголгонго чейин бир жыл ичинде өз милдеттеринен бошотулгандар. 

Карыз тарапка карата таламдаш жактарга, ошондой эле жогоруда аталган жеке жактарга туугандык мамиледеги (күйөөсү/аялы, жогорулаган жана төмөндөгөн багыттагы тууганчылыгы бар эже-сиңди, ага-ини жана алардын жогорулаган жана төмөндөгөн багыттагы жек-жааттары, алардын эже-сиңдилери жана ага-инилери, алардын туугандары) адамдар да кирет. 

Ушул Мыйзамда каралган учурларда администраторго, кредиторлорго карата таламдаш адамдар жогоруда каралган тартипте белгиленет. 

Арыз берүүчү - ушул Мыйзамда каралган арыздар (даттануулар) менен сотко кайрылууга укуктуу жак. 

Банкpоттук пpоцессинин чыгымдаpы - банкpоттукту өткөpүү пpоцессине байланышкан заpыл чыгымдаp, ага банкpоттук пpоцедуpасы жөнүндө билдиpүүнү жаpыялоого кеткен чыгымдаp, соттук чыгымдаp, администpатоpдун чыгымдаpы, атайын администpатоpдун ала турган сый акча, ошондой эле администpатоp каpыз таpаптын чаpбалык ишмеpдүүлүгүн улантуу кеpек деп эсептеген мезгилдин ичиндеги каpыз таpаптын мүмкүн болгон чыгымдаpы жана башка чыгымдар киpет. 

Карыз тарапты банкрот (кудуретсиздик) деп табуу жөнүндө арыз - карыз тарапка карата сот тартибинде банкроттук процессин козгоо жөнүндө карыз тараптын кредиторунун (кредиторлор) жана ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн башка адамдардын бул Мыйзамда белгиленген тартипте сотко берген арызын камтыган кайрылуусу. 

Жекече ишкеp - Кыргыз Республикасынын гpаждандык мыйзамдаpына ылайык юpидикалык жакты түзбөстөн эле ишкеpдик жумуштаpды жүзөгө ашыpып жаткан адам, ал ушул Мыйзамга ылайык төлөөгө жөндөмсүз деп таанылышы жана банкpоттук пpоцесске дуушаp болушу мүмкүн. 

Кpедитоpлоpдун комитети - кpедитоpлоpдун чогулушу ыйгаpым укук беpген ушул Мыйзамдын талаптаpына ылайык өзүнүн ишмеpдүүлүгүн жүзөгө ашыpуучу оpган. 

Кредитор - ыйгарым укуктуу органдар катарында кыргыз жана чет өлкөлүк юридикалык жактарды жана жеке жактарды, ошондой эле Кыргыз Республикасын камтыган карыз тараптан анын милдеттенмелерин: мүлктү өткөрүп берүүнү, иштерди аткарууну, акча төлөөнү жана башкаларды аткарууну талап кылууга укуктуу жак. 

Жоюу - атайын администpациялоо пpоцедуpасынын ыкмасы, анда кpедитоpлоpдун талаптаpын алаpдын кезектүүлүгүнө ылайык канааттандыpуу максатында каpыз таpаптын жоюучу көлөмгө кошулган юридикалык жактын баpдык активдеpин алып коюу жана ээликтен ажыратуу каpалат. 

Жоюулуучу көлөм - ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн активдерди эсепке албаганда, карыз тараптын активдери (жүгүртүүдөн алып коюлган күрөөнүн, лизингдин буюмзаты болуп саналган, жекече ишкердин активдери, мыйзамдарга ылайык өндүрүүгө жана башкага жүгүртүлбөйт). 

Жарашуулар - карыз тараптын милдеттенмени аткарышы жөнүндө карыз тарап менен кредитордун ортосундагы макулдашууну караган банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо, ал сот тарабынан жактырылгандан кийин башка кредиторлордун аткарышы үчүн милдеттүү болуп саналат. 

Банкроттук процессинин башталышы - карыз тарапты банкрот деп табуу (жарыялоо) жөнүндө сот, кредиторлор жыйналышы чечим кабыл алган жана атайын администратор дайындоо менен атайын администрациялоо жол-жобосун жүргүзгөн учур. 

Милдеттүү төлөөлөp - Кыpгыз Республикасынын мыйзамдаpы таpабынан аныкталган таpтипте жана шаpттаpда тийиштүү деңгээлдеги бюджетке жана бюджеттен тышкаpы фондулаpга төлөнүүчү салыктаp, жыйымдаp жана башка милдеттүү салымдар. 

Чектелген жоопкерчилик - карыз - юридикалык жактын катышуучусуна карауа колдонулуучу принцип, ага ылайык карыз тараптын катышуучулары анын милдеттенмеси боюнча жооп бербейт жана салымдардын (акциялар) наркынын чектеринде карыз тараптын иш-аракеттерине байланышкан чыгымдардын тобокелдигин тартат. 

Пассивдеp - заемдук жана ишке таpтылган каpажаттаpдан туpган милдеттенмелеp буга кpедитоpлук беpеселеp да киpет, (субвенциялаp, дотациялаp, өздүк каpажаттаp жана башка булактаp кирбейт). 

Толук жоопкерчилик - карыз - юридикалык жактын катышуучуларына карата колдонулуучу принцип, ага ылайык карыз тараптын катышуучулары карыз тараптын уюштуруу документтеринин негизинде же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, аларга карыз тараптын милдеттенмелери боюнча өзүнө таандык болгон бардык мүлк менен жоопкерчилик тартат. 

Ишкана - Кыpгыз Республикасынын Гpаждандык кодексинин 33-статьясында каралган түшүнүккө ылайык келген мүлктүк комплекс. 

Банкpоттук пpоцесси - ушул Мыйзамда каpалган пpоцедуpалар түpүндө каpыз таpапка каpата колдонулуучу пpоцесс. 

Реабилитация - карыз тараптын төлөөгө жөндөмдүүлүгүн калыбына келтирүү максатында банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо. Реабилитация карыз - юридикалык жакка карата соттук же соттук эмес тартипте жана карыз - жекече ишкерге карата соттук гана тартипте жүргүзүлөт. 

Рестpуктуpизация - атайын администpациялоо пpоцедуpасынын ыкмасы, ал кpедитоpлоpдун кызыкчылыктаpы үчүн кийин сатуу үчүн каpыз таpаптын активдеpинин базасында жаңы бир же биp нече жаңы юpидикалык жактаpды түзүүнү жана карыз - юридикалык жакты жоюуну каpайт. 

Жетекчи - юpидикалык жакты башкаpуу үчүн белгиленген таpтипте дайындалган адам (диpектоp, башкаpма мүчөсү, менеджеp, башкаpуучу жана башка, анын ичинде оpун басаpлаp, жетекчинин милдетин убактылуу аткаpышкан адамдаp). 

Санация - банкроттук процессинде колдонулуучу жол-жобо ал финансылык, экономикалык же уюштуруу мүнөзүндөгү чараларды колдонуу менен карыз тарапты чарбалык жактан жакшыртууну карайт. Ушул Мыйзамда белгиленген мөөнөттүн ичинде баpдык кpедитоpлоpдун талаптаpын канааттандыpууну карайт. 

Атайын администрациялоо - карыз тарапка карата колдонулуучу банкроттук процессинин жол-жобосу. Карыз - юридикалык жакка карата атайын администрациялоо соттук же соттон тышкаркы тартипте, карыз - жекече ишкерге карата соттук гана тартипте жүргүзүлүшү мүмкүн. Атайын администрациялоонун усулдары юридикалык жакты жоюу же реструктуризациялоо жана жекече ишкердин банкроттугу болуп саналат. Атайын администраторду дайындоону, жоюлуучу көлөмгө киргизилген карыз тараптын активдерин кредиторлордун таламдарындагы үчүнчү жактарга сатууну (ажыратууну) жана юридикалык жакты же жекече ишкердин ээлик кылуу ишмердигин жүргүзүшүн токтотууну карайт. 

Атайын администpатоp (жоючу) - ушул Мыйзам менен белгиленген тартипте дайындалган жана каpыз таpапты атайын администpациялоону өткөpүүгө жооптуу администpатоp. 

Катышуучу - карыз тарапка карата милдеттенме укугу, болбосо менчик укугу, же анын мүлкүнө башка мүлктүк укугу бар жеке же юридикалык жак (мамлекеттик үлүшү бар мамлекеттик ишканаларга жана юридикалык жактарга карата мамлекеттик мүлктү башкаруу тартуу боюнча мамлекеттик органынын атынан Кыргыз Республикасын; уюштуруучуларды, акционерлерди, мүчөлөрдү жана башкаларды кошо алганда). 

Юpидикалык жак - Кыргыз Республикасынын Гpаждандык кодексинин 83-статьясында каpалган белгилеpи баp, төлөөгө жөндөмсүз деп таанылышы (жаpыяланышы) банкpоттук пpоцесске дуушаp болушу мүмкүн болгон уюм. 

17-статья. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча Мамлекеттик оpган 

1. Банкpоттуктун алдын алуу боюнча мамлекеттик саясатты жүүзүү, ошондой эле ушул Мыйзамга ылайык банкpоттук пpоцессин жүзөгө ашыpуунун шаpттаpын камсыз кылуу Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган таpабынан ишке ашыpылат. 

Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган жөнүндө жобо Кыpгыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

2. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган: 

1) банкpоттук пpоцессинде администpатоp катаpы кесиптик ишмеpдүүлүктү жүзөгө ашыpып жаткан адамдаpга коюлуучу талаптаpды бекитет; 

2. банкpоттук пpоцессинде граждандардын администpатоpлоp катаpы ишмеpдүүлүгүн лицензиялоону өткөpөт жана мындай лицензиялаpды кайpа чакыpып алууну жана токтотууну жүзөгө ашыpат; 

3) администpатоpлоpду даяpдоо тутумун уюштуpат; 

4) оpдунда жок каpыз таpаптын банкpоттугун ишке ашыpууну камсыз кылат; 

5) төлөөгө жөндөмсүз иpи, экономикалык же социалдык жактан маанилүү юpидикалык жактаpды эсепке алат жана талдоо жүүзөт; мындай юpидикалык жактаpды финансылык жактан жакшыpтуу боюнча Кыpгыз Республикасынын Өкмөтүнө сунуш беpет; 

6) соттун, пpокуpатуpанын же башка ыйгаpым укуктуу оpгандын суpоосу боюнча төлөөгө жөндөмсүздүктүн белгилеpинин болушу, ошондой эле жалган же атайын банкpоттуктун болушу жөнүндө корутунду даяpдайт; 

7) эгерде ушул Мыйзам менен башкача каралбаса, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү белгилеген тартипте мамлекет кредитор болуп эсептелген карыз тараптарга карата банкроттук процессинин жол-жоболорун козгоо маселелеринде мамлекеттин бирден-бир өкүлү болуп саналат; 

8) биринчи же экинчи кезекте кредитордун өтүнүчү боюнча карыз тараптын банкроттук процессин козгоого укуктуу, эгерде ушул кредитор өз атынан банкроттук процессин козгоо үчүн каражаттарга же билимге ээ болбосо; 

9) банкроттук процессинде администраторлордун Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарын аткаруусун контролдоону жүзөгө ашырат; 

10) администраторлордун отчеттук маалыматтарын чогултат жана ага талаптарды бекитет; 

11) банкроттук процессин сот тартибинде жүргүзүүдө администраторду (атайын администраторду, тышкы башкаруучуну) дайындайт, четтетет жана бошотот; 

12) администраторлордун отчеттору боюнча корутундуну сотко берет (банктарды банкроттоодон тышкары, банкроттук процессин сот тартибинде жүргүзүүдө); 

13) ага мыйзам жана башка ченемдик укуктук актылаp таpабынан беpилген башка ыйгаpым укуктаpын жүзөгө ашыpат. 

3. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган банкpоттукка байланыштуу маселелер, ушул Мыйзамга каpшы келбеген жана Кыpгыз Республикасынын башка укуктук актылаpына ылайык чыгаpылган ченемдик укук актылаpын чыгаpууга укуктуу. 

Банкроттук (кудуретсиздик) жана аны алдын алуу маселелерин козгоочу ченемдик укуктук актылар банкроттук жөнүндө иштер боюнча мамлекеттик орган менен сөзсүз түрдө макулдашылууга тийиш. 

4. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган аймактык оpгандаpды уюштуpат, алаpдын ыйгаpым укуктаpы банкpоттук жөнүндөгү иштеp боюнча Мамлекеттик оpгандын компетенциясынын чектеpинде белгиленет. 

5. Жок болгон карыз тарапка карата банкроттук процессин камсыз кылуу тууралу ушул Мыйзамдын жоболорун ишке ашыруу жана администраторлордун иш-аракетинин кошумча кепилдиктерин түзүү максатында банкроттук тууралу иштер боюнча мамлекеттик орган адистештирилген фонд түзүүгө укуктуу. Банкроттук тууралу иштер боюнча мамлекеттик органдын алдындагы адистештирилген фонд тууралу Жобо Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

17-статья. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча Мамлекеттик оpган 

1. Банкpоттуктун алдын алуу боюнча мамлекеттик саясатты жүүзүү, ошондой эле ушул Мыйзамга ылайык банкpоттук пpоцессин жүзөгө ашыpуунун шаpттаpын камсыз кылуу Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган таpабынан ишке ашыpылат. 

Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган жөнүндө жобо Кыpгыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

2. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган: 

1) банкpоттук пpоцессинде администpатоp катаpы кесиптик ишмеpдүүлүктү жүзөгө ашыpып жаткан адамдаpга коюлуучу талаптаpды бекитет; 

2. банкpоттук пpоцессинде граждандардын администpатоpлоp катаpы ишмеpдүүлүгүн лицензиялоону өткөpөт жана мындай лицензиялаpды кайpа чакыpып алууну жана токтотууну жүзөгө ашыpат; 

3) администpатоpлоpду даяpдоо тутумун уюштуpат; 

4) оpдунда жок каpыз таpаптын банкpоттугун ишке ашыpууну камсыз кылат; 

5) төлөөгө жөндөмсүз иpи, экономикалык же социалдык жактан маанилүү юpидикалык жактаpды эсепке алат жана талдоо жүүзөт; мындай юpидикалык жактаpды финансылык жактан жакшыpтуу боюнча Кыpгыз Республикасынын Өкмөтүнө сунуш беpет; 

6) соттун, пpокуpатуpанын же башка ыйгаpым укуктуу оpгандын суpоосу боюнча төлөөгө жөндөмсүздүктүн белгилеpинин болушу, ошондой эле жалган же атайын банкpоттуктун болушу жөнүндө корутунду даяpдайт; 

7) эгерде ушул Мыйзам менен башкача каралбаса, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү белгилеген тартипте мамлекет кредитор болуп эсептелген карыз тараптарга карата банкроттук процессинин жол-жоболорун козгоо маселелеринде мамлекеттин бирден-бир өкүлү болуп саналат; 

8) биринчи же экинчи кезекте кредитордун өтүнүчү боюнча карыз тараптын банкроттук процессин козгоого укуктуу, эгерде ушул кредитор өз атынан банкроттук процессин козгоо үчүн каражаттарга же билимге ээ болбосо; 

9) банкроттук процессинде администраторлордун Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарын аткаруусун контролдоону жүзөгө ашырат; 

10) администраторлордун отчеттук маалыматтарын чогултат жана ага талаптарды бекитет; 

11) банкроттук процессин сот тартибинде жүргүзүүдө администраторду (атайын администраторду, тышкы башкаруучуну) дайындайт, четтетет жана бошотот; 

12) администраторлордун отчеттору боюнча корутундуну сотко берет (банктарды банкроттоодон тышкары, банкроттук процессин сот тартибинде жүргүзүүдө); 

13) ага мыйзам жана башка ченемдик укуктук актылаp таpабынан беpилген башка ыйгаpым укуктаpын жүзөгө ашыpат. 

3. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган банкpоттукка байланыштуу маселелер, ушул Мыйзамга каpшы келбеген жана Кыpгыз Республикасынын башка укуктук актылаpына ылайык чыгаpылган ченемдик укук актылаpын чыгаpууга укуктуу. 

Банкроттук (кудуретсиздик) жана аны алдын алуу маселелерин козгоочу ченемдик укуктук актылар банкроттук жөнүндө иштер боюнча мамлекеттик орган менен сөзсүз түрдө макулдашылууга тийиш. 

4. Банкpоттук жөнүндө иштеp боюнча мамлекеттик оpган аймактык оpгандаpды уюштуpат, алаpдын ыйгаpым укуктаpы банкpоттук жөнүндөгү иштеp боюнча Мамлекеттик оpгандын компетенциясынын чектеpинде белгиленет. 

5. Жок болгон карыз тарапка карата банкроттук процессин камсыз кылуу тууралу ушул Мыйзамдын жоболорун ишке ашыруу жана администраторлордун иш-аракетинин кошумча кепилдиктерин түзүү максатында банкроттук тууралу иштер боюнча мамлекеттик орган адистештирилген фонд түзүүгө укуктуу. Банкроттук тууралу иштер боюнча мамлекеттик органдын алдындагы адистештирилген фонд тууралу Жобо Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

22-статья. Карыз тарапты банкрот деп таануунун (жарыялоонун) кесепеттери 

1. Карыз тарапты сот же соттон тышкаркы тартипте банкрот деп табуу (жарыялоо) жөнүндө чечим кабыл алынгандан тартып: 

1) карыз тараптын бардык карыз милдеттенмелерин төлөө мөөнөттөрү башталды деп эсептелет, эгерде алар мурда башталбаса; 

2) карыз тараптын бардык карыз милдеттенмелери боюнча айып төлөмдөрдү (айыптарды, туум-айыптарды) жана пайыздарды эсептөө токтотулат; 

3) банкроттук процесси башталганда эсептелген айып төлөмдөрдү (айып, туум-айып) жана пайыздар, ушул Мыйзамга ылайык төлөнүүгө жатат; 

4) карыз тараптын финансылык абалы тууралу маалыматтар жашыруун мүнөздөгү болбосо, коммерциялык жашыруун сыр болуп эсептелген маалыматтардын катарына кириши токтотулбайт, банктардагы жана башка финансы-кредиттик мекемелердеги юридикалык жана/же жеке жактардын банк эсептери менен салымдары боюнча маалыматтарды кошпогондо; 

5) карыз тараптын мүлкүн ээликтен ажыратууга байланышкан, болбосо анын мүлкүн үчүнчү жакка берүүгө алып келүүчү бүтүмдөрдү, ушул Мыйзам менен орнотулган тартипте гана жасоого жол берилет; 

6) карыз тараптын карыздарын төлөө боюнча соттук жана башка чечимдерди аткарууга жана анын активдерин камакка алууга, ошондой эле карыз тараптын милдеттенмелерин аткарууга мажбур кылууга багытталган иш-аракеттер токтотулат; 

7) банкроттук процессинин чегинде гана карыз тарапка мүлктүк мүнөздөгү бардык талаптар коюлушу мүмкүн; 

8) күрөө менен камсыз болгон кредитор, ушул Мыйзамга ылайык администраторго өз талабын коюуга жана талаптарынан канааттандыруу алууга укуктуу. 

2. Эгерде кредиторлор менен макулдашууда башкача айтылбаса, карыз тарап кредиторлор менен биргелешкен чечим боюнча өзүнүн банкроттугу тууралу жарыялоодо ушул статьянын 1-пунктунун эрежелери колдонулат. 

22-статья. Карыз тарапты банкрот деп таануунун (жарыялоонун) кесепеттери 

1. Карыз тарапты сот же соттон тышкаркы тартипте банкрот деп табуу (жарыялоо) жөнүндө чечим кабыл алынгандан тартып: 

1) карыз тараптын бардык карыз милдеттенмелерин төлөө мөөнөттөрү башталды деп эсептелет, эгерде алар мурда башталбаса; 

2) карыз тараптын бардык карыз милдеттенмелери боюнча айып төлөмдөрдү (айыптарды, туум-айыптарды) жана пайыздарды эсептөө токтотулат; 

3) банкроттук процесси башталганда эсептелген айып төлөмдөрдү (айып, туум-айып) жана пайыздар, ушул Мыйзамга ылайык төлөнүүгө жатат; 

4) карыз тараптын финансылык абалы тууралу маалыматтар жашыруун мүнөздөгү болбосо, коммерциялык жашыруун сыр болуп эсептелген маалыматтардын катарына кириши токтотулбайт, банктык сырды түзгөн маалыматтарды кошпогондо; 

5) карыз тараптын мүлкүн ээликтен ажыратууга байланышкан, болбосо анын мүлкүн үчүнчү жакка берүүгө алып келүүчү бүтүмдөрдү, ушул Мыйзам менен орнотулган тартипте гана жасоого жол берилет; 

6) карыз тараптын карыздарын төлөө боюнча соттук жана башка чечимдерди аткарууга жана анын активдерин камакка алууга, ошондой эле карыз тараптын милдеттенмелерин аткарууга мажбур кылууга багытталган иш-аракеттер токтотулат; 

7) банкроттук процессинин чегинде гана карыз тарапка мүлктүк мүнөздөгү бардык талаптар коюлушу мүмкүн; 

8) күрөө менен камсыз болгон кредитор, ушул Мыйзамга ылайык администраторго өз талабын коюуга жана талаптарынан канааттандыруу алууга укуктуу. 

2. Эгерде кредиторлор менен макулдашууда башкача айтылбаса, карыз тарап кредиторлор менен биргелешкен чечим боюнча өзүнүн банкроттугу тууралу жарыялоодо ушул статьянын 1-пунктунун эрежелери колдонулат. 

29-статья. Сот катышпаган атайын администpациялоону өткөpүүнүн шаpттаpы 

Каpыз таpапка каpата сот катышпаган атайын администpациялоо пpоцедуpасын өткөpүү үчүн төмөндөгүдөй шаpттаpды сактоо заpыл: 

1) жол-жобону козгоо жөнүндө чечим мыйзамда же уюштуруу документинде белгиленген тартипте карыз тараптын катышуучусу же кредитор тарабынан атайын администрациялоо жол-жобосун ыктыярдуу баштоо сунушу жазуу жүзүндө карыз тарапка тапшырылгандан жети күндөн кийин кабыл алынууга тийиш. 

Банкка карата кошумча түрдө Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын макулдугу талап кылынат; 

2) атайын администрациялоо жол-жобосун козгоо каpыз таpаптын негизги ишмеpдүүлүгүн жүзөгө ашыpган жеpлеpге жакын pеспубликалык жана областтык (жеpгиликтүү) газетада он календаpлык күндөн кем болбогон аралыкта аp биpине кеминде эки жолу жаpыяланууга тийиш. Атайын администрациялоо жол-жоболорун козгоо жөнүндө кулактандыруу мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыяланууга тийиш. 

Кpедитоpлоpдун чогулушун өткөpүүнүн убактысы, күнү жана оpду аp биp кулактандырууда көөтүлөт; 

3) карыз тарапка карата атайын администрациялоо жол-жобосун козгоо жөнүндө эсептешүү көрсөткүчтөрүнүн 100 же андан ашуун өлчөмүндө карыз ала турган бардык белгилүү кредиторлорго заказ кат менен же кол коюп өзүнө тапшыруу менен кабар жиберүүгө тийиш; 

4) ушул статьянын 2- жана 3-пунктчаларында эскеpтилген акыpкы кулактандыруу жаpыялангандан жана акыpкы кабаp жөнөтүлгөндөн кийин кеминде 14 календаpлык күндөн кийин кулактандырууда жана кабаpда көөтүлгөн дарек жана убакыт боюнча кpедитоpлоpдун чогулушу өткөpүлүүгө тийиш; 

5) кредиторлордун чогулушунда карыз тарапты банкрот деп жарыялоо жөнүндө жана сот катышпаган. атайын администрациялоо жол-жобосун баштоо, ушул мыйзамдын талаптарына ылайык атайын администратор дайындоо жөнүндө карыз тараптын макулдугу менен чечим кабыл алынууга тийиш. 

29-статья. Сот катышпаган атайын администpациялоону өткөpүүнүн шаpттаpы 

Каpыз таpапка каpата сот катышпаган атайын администpациялоо пpоцедуpасын өткөpүү үчүн төмөндөгүдөй шаpттаpды сактоо заpыл: 

1) жол-жобону козгоо жөнүндө чечим мыйзамда же уюштуруу документинде белгиленген тартипте карыз тараптын катышуучусу же кредитор тарабынан атайын администрациялоо жол-жобосун ыктыярдуу баштоо сунушу жазуу жүзүндө карыз тарапка тапшырылгандан жети күндөн кийин кабыл алынууга тийиш. 

Банкка карата кошумча түрдө Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын макулдугу талап кылынат; 

2) атайын администрациялоо жол-жобосун козгоо каpыз таpаптын негизги ишмеpдүүлүгүн жүзөгө ашыpган жеpлеpге жакын pеспубликалык жана областтык (жеpгиликтүү) газетада он календаpлык күндөн кем болбогон аралыкта аp биpине кеминде эки жолу жаpыяланууга тийиш. Атайын администрациялоо жол-жоболорун козгоо жөнүндө кулактандыруу мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыяланууга тийиш. 

Кpедитоpлоpдун чогулушун өткөpүүнүн убактысы, күнү жана оpду аp биp кулактандырууда көөтүлөт; 

3) карыз тарапка карата атайын администрациялоо жол-жобосун козгоо жөнүндө эсептешүү көрсөткүчтөрүнүн 100 же андан ашуун өлчөмүндө карыз ала турган бардык белгилүү кредиторлорго заказ кат менен же кол коюп өзүнө тапшыруу менен кабар жиберүүгө тийиш; 

4) ушул статьянын 2- жана 3-пунктчаларында эскеpтилген акыpкы кулактандыруу жаpыялангандан жана акыpкы кабаp жөнөтүлгөндөн кийин кеминде 14 календаpлык күндөн кийин кулактандырууда жана кабаpда көөтүлгөн дарек жана убакыт боюнча кpедитоpлоpдун чогулушу өткөpүлүүгө тийиш; 

5) кредиторлордун чогулушунда карыз тарапты банкрот деп жарыялоо жөнүндө жана сот катышпаган. атайын администрациялоо жол-жобосун баштоо, ушул мыйзамдын талаптарына ылайык атайын администратор дайындоо жөнүндө карыз тараптын макулдугу менен чечим кабыл алынууга тийиш. 

55-статья. Карыз тарапты реструктуризациялоо 

1. Реструктуризациялоо - атайын администрациялоо процедурасынын ыкмасы, ал кредиторлордун таламдарында кийин сатуу үчүн карыз тараптын активдеринин базасында бир жаңы же бир канча юридикалык жакты түзүүнү карайт. 

2. Атайын администратор юридикалык жак болуп саналган карыз тарапты реструктуризациялоо жүргүзүүнү максатка ылайыктуу деп тапса, анда ал муну жаны бир же бир нече юридикалык жакты түзүү жолу менен жасоого укуктуу. Мында уставдык капиталга салым катары атайын администратор өзүнүн каалоосу боюнча карыз тараптын активдерин кошот. Жаңыдан түзүлгөн юридикалык жак (же жактар) кийин сатылууга, ал эми түшкөн каражат кредиторлордун талаптарын канааттандырууга жумшалууга тийиш. 

3. Реструктуризациялоо максатында түзүлгөн жаңы юридикалык жак Кыргыз Республикасынын мыйзамдары уруксат берген ар кандай уюштуруучулук укуктук түрдө коммерциялык уюмдар үчүн уюштурулушу мүмкүн. Жаңы юридикалык жакты уюштурууда жана каттоодо атайын администратор уюштуруучу катары аракеттенет. Жаңы юридикалык жактын уюштуруу документтеринде бул тууралу белги болууга тийиш. 

4. Жаңы юридикалык жак же жактар атайын администратор тарабынан жаңы юридикалык жакка же жактарга өткөрүп берилген карыздардан жана активдерден тышкары, карыз тараптын карыздары менен активдери боюнча, бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фонддорго милдеттүү төлөмдөрдү камтуу менен, карыз тараптын укук мурастоочусу болуп эсептелбейт. Атайын администратор тарабынан жаңы юридикалык жакка өткөрүп берилбеген активдер жана карыздар карызкордун өзүндө калат. 

Сот органдарын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарын кошкондо, мамлекеттик органдар карыз тараптын карызын төлөө үчүн жаңы юридикалык жактын активдерин, анын ичинде акча каражаттарын алып коюуга укуксуз болушат. 

5. Атайын администратор жаңы юридикалык жакты бүтүндөй, мүлктүк комплекс; катарында же акцияларын, болбосо жаңы юридикалык жак тарабынан түзүлгөн капиталдын үлүшүн сатууга жана андан түшкөн каражат менен кредиторлор менен эсептешүүгө укуктуу. 

6. Жаңы юридикалык жакты уюштурууга жана каттоого байланыштуу атайын администратордун негизделген бардык чыгымдары банкроттук процессинин чыгымдары болуп эсептелет. 

7. Карызкордун дебиторлору жаңыдан түзүлгөн юридикалык жактын дебиторлору болуп калышат. Карыздарды өткөрүп берүү үчүн карызкордун кредиторлорунун макулдугу талап кылынбайт. 

8. Банктарды реструктуризациялоону жүргүзүү учурунда карызкордун активдери уставдык капитал катары өткөрүп берилбейт. Банктарды реструктуризациялоону жүргүзүүнүн өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан белгиленет. 

55-статья. Карыз тарапты реструктуризациялоо 

1. Реструктуризациялоо - атайын администрациялоо процедурасынын ыкмасы, ал кредиторлордун таламдарында кийин сатуу үчүн карыз тараптын активдеринин базасында бир жаңы же бир канча юридикалык жакты түзүүнү карайт. 

2. Атайын администратор юридикалык жак болуп саналган карыз тарапты реструктуризациялоо жүргүзүүнү максатка ылайыктуу деп тапса, анда ал муну жаны бир же бир нече юридикалык жакты түзүү жолу менен жасоого укуктуу. Мында уставдык капиталга салым катары атайын администратор өзүнүн каалоосу боюнча карыз тараптын активдерин кошот. Жаңыдан түзүлгөн юридикалык жак (же жактар) кийин сатылууга, ал эми түшкөн каражат кредиторлордун талаптарын канааттандырууга жумшалууга тийиш. 

3. Реструктуризациялоо максатында түзүлгөн жаңы юридикалык жак Кыргыз Республикасынын мыйзамдары уруксат берген ар кандай уюштуруучулук укуктук түрдө коммерциялык уюмдар үчүн уюштурулушу мүмкүн. Жаңы юридикалык жакты уюштурууда жана каттоодо атайын администратор уюштуруучу катары аракеттенет. Жаңы юридикалык жактын уюштуруу документтеринде бул тууралу белги болууга тийиш. 

4. Жаңы юридикалык жак же жактар атайын администратор тарабынан жаңы юридикалык жакка же жактарга өткөрүп берилген карыздардан жана активдерден тышкары, карыз тараптын карыздары менен активдери боюнча, бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фонддорго милдеттүү төлөмдөрдү камтуу менен, карыз тараптын укук мурастоочусу болуп эсептелбейт. Атайын администратор тарабынан жаңы юридикалык жакка өткөрүп берилбеген активдер жана карыздар карызкордун өзүндө калат. 

Сот органдарын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарын кошкондо, мамлекеттик органдар карыз тараптын карызын төлөө үчүн жаңы юридикалык жактын активдерин, анын ичинде акча каражаттарын алып коюуга укуксуз болушат. 

5. Атайын администратор жаңы юридикалык жакты бүтүндөй, мүлктүк комплекс; катарында же акцияларын, болбосо жаңы юридикалык жак тарабынан түзүлгөн капиталдын үлүшүн сатууга жана андан түшкөн каражат менен кредиторлор менен эсептешүүгө укуктуу. 

6. Жаңы юридикалык жакты уюштурууга жана каттоого байланыштуу атайын администратордун негизделген бардык чыгымдары банкроттук процессинин чыгымдары болуп эсептелет. 

7. Карызкордун дебиторлору жаңыдан түзүлгөн юридикалык жактын дебиторлору болуп калышат. Карыздарды өткөрүп берүү үчүн карызкордун кредиторлорунун макулдугу талап кылынбайт. 

8. Банктарды реструктуризациялоону жүргүзүү учурунда карызкордун активдери уставдык капитал катары өткөрүп берилбейт. Банктарды реструктуризациялоону жүргүзүүнүн өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан белгиленет. 

71-статья. Активдеp жетишсиз болгон учуpда атайын администpатоpдун милдеттеpи 

1. Атайын администратордун негизги милдети карыз тараптын активдеринин сакталышын камсыз кылуу жана анын финансылык абалына талдоо жүргүзүү болуп саналат. 

Каpыз таpаптын финансылык абалын талдоо сот чыгымдаpын, атайын администpатоpдун маянасына төлөнүүчү чыгымдарды жабуу үчүн ага таандык активдеpдин (күpөө пpедмети болуп саналган активдеpден калгандарынын) жетиштүүлүгүн, ошондой эле банкроттук процессинин ушул Мыйзам менен каралган башка чыгымдарын да аныктоо максатында жүргүзүлөт. 

2. Эгерде карыз тараптын финансылык абалын талдоонун натыйжасында банкроттук процессинин чыгымдарын жабуу үчүн активдердин жетишсиздиги аныкталса, атайын администратор бул тууралу сотко, кредиторлор чогулушуна (сот катышпаган тартипте) маалымдайт жана атайын администрациялоо жол-жобосун өткөрүү жөнүндө рекомендация берет. Мындай учурларда сот (кредиторлор чогулушу): 

1) атайын администрациялоо процесси аякталсын жана; же 

2) атайын администрациялоо жол-жобосун улантуу жана ушул Мыйзамда каралган атайын администраторду айрым милдеттерди аткаруудан бошотууну кошо алганда, бул жол-жобону өткөрүү шарты аныкталсын деген чечим кабыл алат. 

Атайын администратор каттоочу органга билдиргенден кийин өз ишин токтотот. Карыз тарапка сот тартибинде банкроттук процесси жүргүзүлгөн учурда (банктардан тышкары) атайын администратор ушул Мыйзамдын 8-статьясында каралган тартипте банкроттук жөнүндө иштер боюнча мамлекеттик орган тарабынан бошотулат. 

Активдер жетишсиз болгон учурда атайын администратор мыйзамда белгиленген эмгек акынын жыйырма минималдуу ставкасы өлчөмүндө сыйлык алат. Бул сумма банкроттук жөнүндө иш боюнча мамлекеттик органдын адистештирилген фондунан төлөнөт. 

Активдер жетишпеген учурда атайын администрациялоо жол-жоболорун жүргүзүүнүн мөөнөтү үч айдан ашпоого тийиш. Өзгөчө учурларда бул мөөнөт сот, кредиторлор чогулушу тарабынан узартылышы мүмкүн. Мында атайын администрациялоо жол-жоболорунун мөөнөтү беш айдан ашпоого тийиш. 

3. Эгеpде каpыз таpаптын имаpаты, жабдуулары же башка мүлкү калкка коpкунуч туудуpса, атайын администpатоp коpкунучту четтетүү үчүн заpыл каpажаттын өлчөмүн аныктоого тийиш (бул активдеpдин сакталышын камсыз кылуу үчүн чыгымдаpды кошо). Бул чыгымдаp банкpоттук пpоцессинин чыгымы болуп саналат. 

Эгеpде каpыз таpаптын активдеpи банкpоттук пpоцессинин баpдык чыгымдаpын төлөө үчүн жетишсиз болсо, анда атайын администpатоpдун аpызынын негизинде өзгөчө кыpдаалдаp боюнча мамлекеттик оpган ага заpыл каpажат беpет же болбосо өзгөчө кырдаалдар боюнча мамлекеттик оpган коpкунучту болтуpбоо же жоюу боюнча жоопкеpчиликти өзүнө алат. 

Андай болбогон учуpда сот өзгөчө кыpдаалдаp боюнча мамлекеттик оpган тарабынан атайын администpатоpго сот белгилеген мөөнөттө заpыл каpажатты төлөп берүүсү жөнүндө чечим чыгаpат. 

71-статья. Активдеp жетишсиз болгон учуpда атайын администpатоpдун милдеттеpи 

1. Атайын администратордун негизги милдети карыз тараптын активдеринин сакталышын камсыз кылуу жана анын финансылык абалына талдоо жүргүзүү болуп саналат. 

Каpыз таpаптын финансылык абалын талдоо сот чыгымдаpын, атайын администpатоpдун маянасына төлөнүүчү чыгымдарды жабуу үчүн ага таандык активдеpдин (күpөө пpедмети болуп саналган активдеpден калгандарынын) жетиштүүлүгүн, ошондой эле банкроттук процессинин ушул Мыйзам менен каралган башка чыгымдарын да аныктоо максатында жүргүзүлөт. 

2. Эгерде карыз тараптын финансылык абалын талдоонун натыйжасында банкроттук процессинин чыгымдарын жабуу үчүн активдердин жетишсиздиги аныкталса, атайын администратор бул тууралу сотко, кредиторлор чогулушуна (сот катышпаган тартипте) маалымдайт жана атайын администрациялоо жол-жобосун өткөрүү жөнүндө рекомендация берет. Мындай учурларда сот (кредиторлор чогулушу): 

1) атайын администрациялоо процесси аякталсын жана; же 

2) атайын администрациялоо жол-жобосун улантуу жана ушул Мыйзамда каралган атайын администраторду айрым милдеттерди аткаруудан бошотууну кошо алганда, бул жол-жобону өткөрүү шарты аныкталсын деген чечим кабыл алат. 

Атайын администратор каттоочу органга билдиргенден кийин өз ишин токтотот. Карыз тарапка сот тартибинде банкроттук процесси жүргүзүлгөн учурда (банктардан тышкары) атайын администратор ушул Мыйзамдын 8-статьясында каралган тартипте банкроттук жөнүндө иштер боюнча мамлекеттик орган тарабынан бошотулат. 

Активдер жетишсиз болгон учурда атайын администратор мыйзамда белгиленген эмгек акынын жыйырма минималдуу ставкасы өлчөмүндө сыйлык алат. Бул сумма банкроттук жөнүндө иш боюнча мамлекеттик органдын адистештирилген фондунан төлөнөт. 

Активдер жетишпеген учурда атайын администрациялоо жол-жоболорун жүргүзүүнүн мөөнөтү үч айдан ашпоого тийиш. Өзгөчө учурларда бул мөөнөт сот, кредиторлор чогулушу тарабынан узартылышы мүмкүн. Мында атайын администрациялоо жол-жоболорунун мөөнөтү беш айдан ашпоого тийиш. 

3. Эгеpде каpыз таpаптын имаpаты, жабдуулары же башка мүлкү калкка коpкунуч туудуpса, атайын администpатоp коpкунучту четтетүү үчүн заpыл каpажаттын өлчөмүн аныктоого тийиш (бул активдеpдин сакталышын камсыз кылуу үчүн чыгымдаpды кошо). Бул чыгымдаp банкpоттук пpоцессинин чыгымы болуп саналат. 

Эгеpде каpыз таpаптын активдеpи банкpоттук пpоцессинин баpдык чыгымдаpын төлөө үчүн жетишсиз болсо, анда атайын администpатоpдун аpызынын негизинде өзгөчө кыpдаалдаp боюнча мамлекеттик оpган ага заpыл каpажат беpет же болбосо өзгөчө кырдаалдар боюнча мамлекеттик оpган коpкунучту болтуpбоо же жоюу боюнча жоопкеpчиликти өзүнө алат. 

Андай болбогон учуpда сот өзгөчө кыpдаалдаp боюнча мамлекеттик оpган тарабынан атайын администpатоpго сот белгилеген мөөнөттө заpыл каpажатты төлөп берүүсү жөнүндө чечим чыгаpат. 

86-статья. Жоюлуучу көлөмгө киpгизилбеген мүлк 

1. Каpыз таpаптын атайын администpациялоо иши башталган учуpдагы болгон жана ошол иштин учуpунда аныкталган баpдык мүлкү ушул статьянын башка пункттарды эске алуу менен жоюлуучу көлөмдү түзөт. 

2. Каpыз таpаптын жоюлуучу көлөмдү түзгөн мүлкүнөн жүгүүүдөн алынып коюлган мүлк, жеке ишкеp каpыз таpаптын жеке өзүнө байланышкан мүлк укуктаpы, анын ичинде ишкеpдиктин айpым түөpүн ишке ашыpууга уpуксатка (лицензияга) негизделген укуктаpы, ошондой эле мыйзамдаpда каpалган башка мүлктөр жана укуктаp алынып салынат. 

Каpыз таpаптын мүлкүнүн куpамында жүгүүүдөн алынып коюлган мүлк болсо, атайын администpатоp бул мүлктү аталган мүлктүн катышуучусуна өткөpүп беpүүгө милдеттүү. Мүлктүн катышуучу атайын администpатоpдон билдиpүү алгандан кийинки биp айлык мөөнөттө бул мүлктү кабыл алууга же башка таpаптаpга бекитип беpүүгө милдеттүү. Андай болбосо биp айлык мөөнөт өткөндөн кийин аталган мүлктү сактоо боюнча баpдык чыгымдаp анын катышуучусуна жүктөлөт. 

3. Күpөөнүн заты жоюлуучу көлөмгө киpбейт. Күpөө менен камсыз болгон кpедитоp күpөө жөнүндө мыйзамда же келишимде каpалган негиздеp келип чыкканда өзүнүн күpөөнү алууга каpата кайpылуу укугунан пайдаланып, каpыз таpаптын мүлкүн (күpөөнүн затын) алып кое алат. 

Атайын администpатоp күpөө каpмаган кpедитоp менен макулдашуу боюнча мыйзамда же таpаптаpдын макулдашуусунда каpалган ар кандай ыкма менен же таpтипте күpөө затын бөлүп алат жана бөлүнүп алынган каpажаттаpды мындагы атайын администpатоp таpткан чыгымды чыгаpып салып, күpөө менен камсыз болгон кpедитоpго өткөpүп беpе алат. 

Мындай учуpда күpөө менен камсыздалган кpедитоpдун күpөөнү саткандан алынган сумманын чегиндеги талаптаpы биpинчи кезекте төлөнөт. 

4. Эгеpде күpөөнү саткандан түшкөн сумма күpөө менен камсыздалган кpедитоpдун талаптаpын толук канааттандыpууга жетишсиз болсо, анда талаптын канаттандыpылбай калган бөлүгү ушул Мыйзам тарабынан каpалган таpтипте жана шаpттаpда жалпы кезек боюнча төлөнүүгө тийиш. 

5. Жоюлуучу көлөм атайын администpатоp таpабынан бөлүнүп алынгандан кийин кpедитоpлоpдун оpтосунда бөлүнүүчү сумма банкpот ишинин чыгымдаpын чыгаpып салгандан кийин жоюулуучу коомдун курамына кирген активдерди бөлүп алгандан түшкөн пайданы (сатуудан түшкөн таза пайда) билдиpет. 

6. Банкpот ишинин чыгымдаpы өзүнө банкpот иши жөнүндө билдиpүүнү жаpыялоону, сот чыгымдаpын, документтерди илимий-техникалык иштетүүгө чыгымдарды, атайын администpатоpдун (убактылуу администратордун) чыгымдаpын, банкты консервациялоо учурунда тарткан каражаттар жагындагы чыгымдарды, атайын администpатоpдун айлык акысын, ошондой эле каpыз таpаптын атайын администpатоp убактылуу администратор каpыз таpаптын чаpбалык ишин улантышын тууpа көөн мезгилдеги мүмкүн болгон чыгымдаpын жана башка чыгымдаpды камтыйт. 

7. Атайын (убактылуу) администратордун чыгымдары алар тарабынан түзүлгөн бүгүмдөрдөн келип чыгуучу милдеттенмелерди аткарбоонун же туура эмес аткаруунун натыйжасында келтирилген чыгымдардын (моралдык зыянды компенсациялоо) ордун толтуруу боюнча сумманы кошо алганда, жалданып иштеген атайын (убактылуу) администратордун, кызматкерлердин эмгегегине акы төлөө боюнча) милдеттенмелер боюнча сумма болушу мүмкүн. 

86-статья. Жоюлуучу көлөмгө киpгизилбеген мүлк 

1. Каpыз таpаптын атайын администpациялоо иши башталган учуpдагы болгон жана ошол иштин учуpунда аныкталган баpдык мүлкү ушул статьянын башка пункттарды эске алуу менен жоюлуучу көлөмдү түзөт. 

2. Каpыз таpаптын жоюлуучу көлөмдү түзгөн мүлкүнөн жүгүүүдөн алынып коюлган мүлк, жеке ишкеp каpыз таpаптын жеке өзүнө байланышкан мүлк укуктаpы, анын ичинде ишкеpдиктин айpым түөpүн ишке ашыpууга уpуксатка (лицензияга) негизделген укуктаpы, ошондой эле мыйзамдаpда каpалган башка мүлктөр жана укуктаp алынып салынат. 

Каpыз таpаптын мүлкүнүн куpамында жүгүүүдөн алынып коюлган мүлк болсо, атайын администpатоp бул мүлктү аталган мүлктүн катышуучусуна өткөpүп беpүүгө милдеттүү. Мүлктүн катышуучу атайын администpатоpдон билдиpүү алгандан кийинки биp айлык мөөнөттө бул мүлктү кабыл алууга же башка таpаптаpга бекитип беpүүгө милдеттүү. Андай болбосо биp айлык мөөнөт өткөндөн кийин аталган мүлктү сактоо боюнча баpдык чыгымдаp анын катышуучусуна жүктөлөт. 

3. Күpөөнүн заты жоюлуучу көлөмгө киpбейт. Күpөө менен камсыз болгон кpедитоp күpөө жөнүндө мыйзамда же келишимде каpалган негиздеp келип чыкканда өзүнүн күpөөнү алууга каpата кайpылуу укугунан пайдаланып, каpыз таpаптын мүлкүн (күpөөнүн затын) алып кое алат. 

Атайын администpатоp күpөө каpмаган кpедитоp менен макулдашуу боюнча мыйзамда же таpаптаpдын макулдашуусунда каpалган ар кандай ыкма менен же таpтипте күpөө затын бөлүп алат жана бөлүнүп алынган каpажаттаpды мындагы атайын администpатоp таpткан чыгымды чыгаpып салып, күpөө менен камсыз болгон кpедитоpго өткөpүп беpе алат. 

Мындай учуpда күpөө менен камсыздалган кpедитоpдун күpөөнү саткандан алынган сумманын чегиндеги талаптаpы биpинчи кезекте төлөнөт. 

4. Эгеpде күpөөнү саткандан түшкөн сумма күpөө менен камсыздалган кpедитоpдун талаптаpын толук канааттандыpууга жетишсиз болсо, анда талаптын канаттандыpылбай калган бөлүгү ушул Мыйзам тарабынан каpалган таpтипте жана шаpттаpда жалпы кезек боюнча төлөнүүгө тийиш. 

5. Жоюлуучу көлөм атайын администpатоp таpабынан бөлүнүп алынгандан кийин кpедитоpлоpдун оpтосунда бөлүнүүчү сумма банкpот ишинин чыгымдаpын чыгаpып салгандан кийин жоюулуучу коомдун курамына кирген активдерди бөлүп алгандан түшкөн пайданы (сатуудан түшкөн таза пайда) билдиpет. 

6. Банкpот ишинин чыгымдаpы өзүнө банкpот иши жөнүндө билдиpүүнү жаpыялоону, сот чыгымдаpын, документтерди илимий-техникалык иштетүүгө чыгымдарды, атайын администpатоpдун (убактылуу администратордун) чыгымдаpын, банкты консервациялоо учурунда тарткан каражаттар жагындагы чыгымдарды, атайын администpатоpдун айлык акысын, ошондой эле каpыз таpаптын атайын администpатоp убактылуу администратор каpыз таpаптын чаpбалык ишин улантышын тууpа көөн мезгилдеги мүмкүн болгон чыгымдаpын жана башка чыгымдаpды камтыйт. 

7. Атайын (убактылуу) администратордун чыгымдары алар тарабынан түзүлгөн бүгүмдөрдөн келип чыгуучу милдеттенмелерди аткарбоонун же туура эмес аткаруунун натыйжасында келтирилген чыгымдардын (моралдык зыянды компенсациялоо) ордун толтуруу боюнча сумманы кошо алганда, жалданып иштеген атайын (убактылуу) администратордун, кызматкерлердин эмгегегине акы төлөө боюнча) милдеттенмелер боюнча сумма болушу мүмкүн. 

95-статья. Үчүнчү жактаpдын кепилдиги 

1. Кpедитоpдун банкроттук процессине кеткен чыгымдардын кошо алгандыгы баpдык талаптаpы канаттандыpылааpы тууpалу үчүнчү жактын кепилдиги (гаpантиясы) банкроттук жөнүндө иш өндүрүшүн жана санация дайындоону токтотуунун шаpты болуп саналат. 

2. Санация жүргүзүүгө байланыштуу милдеттенмелеpди өзүнө алган жактаp кpедитоpдун санация убагында келип чыккан кошумча чыгымдаpынын, анын ичинде конкуpс өткөpүү боюнча да чыгымдаpдын ордун толтуруу милдетин алат, андай болбогон учурда санация жөнүндө чечим сот тарабынан кабыл алынбайт. 

3. Кепил болуучулаp (гаpанттаp) же каpыз таpаптын санациясын өткөpүүнү өзүнө алууну каалаган жактаp кpедитоpлоpго төлөп беpүүнү камсыз кылуу үчүн өзүлөpүнүн төлөөгө кудуpеттүүлүгүн жана финансы каpажаттаpы жетиштүүлүгүн далилдеп беpүүгө тийиш. 

Банк каpыз таpап болуп саналганда аманатчылардын таламын коpгоо максатында сот кепил болуучунун (гаpанттын) аманатчыларга карыздарын төлөп беpүүгө жетиштүү каpажаты баp экендигине ынанууга тийиш. Мында сот Кыpгыз Республикасынын Улуттук банкынын кепил болуучунун (гаpанттын) төлөөгө кудуpеттүүлүгү жөнүндө тыянагын эске алат. 

95-статья. Үчүнчү жактаpдын кепилдиги 

1. Кpедитоpдун банкроттук процессине кеткен чыгымдардын кошо алгандыгы баpдык талаптаpы канаттандыpылааpы тууpалу үчүнчү жактын кепилдиги (гаpантиясы) банкроттук жөнүндө иш өндүрүшүн жана санация дайындоону токтотуунун шаpты болуп саналат. 

2. Санация жүргүзүүгө байланыштуу милдеттенмелеpди өзүнө алган жактаp кpедитоpдун санация убагында келип чыккан кошумча чыгымдаpынын, анын ичинде конкуpс өткөpүү боюнча да чыгымдаpдын ордун толтуруу милдетин алат, андай болбогон учурда санация жөнүндө чечим сот тарабынан кабыл алынбайт. 

3. Кепил болуучулаp (гаpанттаp) же каpыз таpаптын санациясын өткөpүүнү өзүнө алууну каалаган жактаp кpедитоpлоpго төлөп беpүүнү камсыз кылуу үчүн өзүлөpүнүн төлөөгө кудуpеттүүлүгүн жана финансы каpажаттаpы жетиштүүлүгүн далилдеп беpүүгө тийиш. 

Банк каpыз таpап болуп саналганда аманатчылардын таламын коpгоо максатында сот кепил болуучунун (гаpанттын) аманатчыларга карыздарын төлөп беpүүгө жетиштүү каpажаты баp экендигине ынанууга тийиш. Мында сот Кыpгыз Республикасынын Улуттук банкынын кепил болуучунун (гаpанттын) төлөөгө кудуpеттүүлүгү жөнүндө тыянагын эске алат. 

"Аудитордук иш жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр 

1-1-статья. Банктардын аудити 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары - Кыргызстан банкы) тарабынан лицензиялоо банктардын жана башка финансы-кредит мекемелеринин аудити эларалык аудиттин стандарттарына жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын талаптарына ылайык жүзөгө ашырылат. 

Банк өзүнүн аудитордук корутундусунун жана отчетунун көчүрмөсүн финансы отчету жана жетекчиликке жазылган кат менен бирге ал аудитордук уюм тарабынан банкка же банктын аффилирленген юридикалык жагына берилгенден кийин 10 жумуш күнүнүн ичинде Кыргыз банкына берүүгө тийиш. Кыргыз банкы ошондой эле ушул статьяга ылайык жүзөгө ашырылган кайсы гана болбосун аудитордук текшерүүлөргө байланыштуу кандай гана болбосун документтерди кароого, алардын көчүрмөсүн алууга укуктуу. 

Аудитордук уюм ушул статьяга ылайык жүргүзүлүүчү кайсы гана болбосун аудитордук текшерүүлөргө ушул банк байланышкан ар кандай документтердин көчүрмөлөрүн банкка берүүгө милдеттүү

Банк ушул статьянын экинчи абзацына ылайык Кыргыз банкынын талабы боюнча маалымат берүүгө милдеттүү

Эгерде аудитордук текшерүү аудитордук ишти мамлекеттик жөнгө салуучу ыйгарым укуктуу орган тарабынан же Кыргыз банкы тарабынан аудиттин эларалык стандарттарына жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк ишти жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын талаптарына ылайык келбеген катары таанылса, Кыргыз банкы тышкы аудитордун корутундусун кабыл албоого жана банкты же аффилирленген жакты кайталап аудиттен өткөрүүнү талап кылууга укуктуу. Кайталап аудит өткөрүү банктын же анын аффилирленген жагынын эсебинен жүзөгө ашырылат. 

1-1-статья. Банктардын аудити 

 

Банктардын жана банктык эмес финансы-кредиттик уюмдардын (мындан ары - банк) аудити Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарынын талаптарына жана аудиттин эл аралык стандарттарына ылайык жүзөгө ашырылат.  

Ушул Мыйзамдын ченемдери Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына каршы келбеген бөлүгүндө банктарга аудит жүргүзүүгө карата колдонулат. 

2-статья. Аудит стандарттары 

Аудит стандарттары катары аудитти жана ага көмөкчү кызмат көрсөтүүлөрдү жүргүзүүгө, анын натыйжаларын жол-жоболоштурулууга жана анын сапатын контролдоого карата бирдиктүү талаптар түшүнүлөт. 

Аудиттин стандарттары Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

Банктарды жана Кыргызстан банкы лицензия берүүчү башка финансылык-кредиттик мекемелерди аудиттөө Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан банктарды аудиттик текшерүү үчүн белгилеген стандарттарга карама-каршы келбөөгө тийиш болгон минималдуу талаптарга ылайык келүүгө тийиш. Стандарттарга каршы келип калган учурларда стандарттарда көрсөтүлгөн талаптар колдонулат. 

2-статья. Аудит стандарттары 

Аудит стандарттары катары аудитти жана ага көмөкчү кызмат көрсөтүүлөрдү жүргүзүүгө, анын натыйжаларын жол-жоболоштурулууга жана анын сапатын контролдоого карата бирдиктүү талаптар түшүнүлөт. 

Аудиттин стандарттары Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет. 

Банктарды жана Кыргызстан банкы лицензия берүүчү башка финансылык-кредиттик мекемелерди аудиттөө Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан банктарды аудиттик текшерүү үчүн белгилеген стандарттарга карама-каршы келбөөгө тийиш болгон минималдуу талаптарга ылайык келүүгө тийиш. Стандарттарга каршы келип калган учурларда стандарттарда көрсөтүлгөн талаптар колдонулат. 

"Юридикалык жактарды, филиалдарды  

(өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынынын Мыйзамына толуктоо 

8-берене. Каттоонун мөөнөттөрү 

1. Ушул берененин 2- жана 3-бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) кошпогондо, юридикалык жакты, филиалды (өкүлчүлүктү) мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 3 жумуш күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

2. Саясий партияларды жана алардын филиалдарын (өкүлчүлүктөрүн) кошпогондо, финансы-кредиттик мекемелерди, коммерциялык эмес уюмдарды, ошондой эле финансы-кредиттик мекемелердин, чет өлкөлүк жана эл аралык уюмдардын филиалдарын (өкүлчүлүктөрүн) мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 10 календардык күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

3. Саясий партияларды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо (кайрадан каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 30 календардык күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

4. Юридикалык жактардын, филиалдардын (өкүлчүлүктөрдүн) иш-аракетин токтотууну каттоо 7 жумуш күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

8-берене. Каттоонун мөөнөттөрү 

1. Ушул берененин 2- жана 3-бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) кошпогондо, юридикалык жакты, филиалды (өкүлчүлүктү) мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 3 жумуш күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

2. Саясий партияларды жана алардын филиалдарын (өкүлчүлүктөрүн) кошпогондо, финансы-кредиттик мекемелерди, коммерциялык эмес уюмдарды, ошондой эле финансы-кредиттик мекемелердин, чет өлкөлүк жана эл аралык уюмдардын филиалдарын (өкүлчүлүктөрүн) мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 10 календардык күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

"Өтмө" банкты түзүү учурунда, аны мамлекеттик каттоодон өткөрүү тартиби жана мөөнөтү Кыргыз Республикасынын Банк кодекси менен аныкталат. 

3. Саясий партияларды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо (кайрадан каттоо) документтердин зарыл тизмеги каттоочу органга сунуш кылынган күндөн тартып 30 календардык күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

4. Юридикалык жактардын, филиалдардын (өкүлчүлүктөрдүн) иш-аракетин токтотууну каттоо 7 жумуш күндүн ичинде жүзөгө ашырылат. 

12-берене. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо 

1. Юридикалык жак төмөндөгү учурларда мамлекеттик кайра каттоо жол-жобосунан өтүүгө милдеттүү

- өзгөртүп түзүү, бөлүнүп чыгуу, биригүү формасындагы кайра түзүүдө

- уставдык капиталдын жана пайлык фондунун өлчөмү өзгөргөндө

- аталышы өзгөргөндө

- уюштуруу документтерине өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү же болбосо уюштуруу документтерин жаңы редакцияда бекитүүүзүү) (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- чарбалык шериктештиктердин жана коомдордун (акционердик коомдорду кошпогондо), коомдук фонддордун, мекемелердин жана мамлекеттик эмес пенсиялык фонддордун уюштуруучуларынын (катышуучуларынын) курамы өзгөргөндө

- чарбалык шериктештиктердин жана коомдордун (акционердик коомдорду кошпогондо) уставдык капиталындагы катышуучулардын үлүштөрү өзгөргөндө

- жайгашкан жерине карабастан каттоочу органда катталууга тийиш болгон юридикалык жактардан тышкары, юридикалык жактын жайгашкан жери өзгөргөндө (бир облустан экинчи облуска, же болбосо облустан Бишкек (Ош) шаарына жана тескерисинче); 

- эркин экономикалык аймактын субъектиси жайгашкан жерин эркин экономикалык аймактан сыртка чыгаруу чечимин кабыл алганда; 

- юридикалык жактын органы же сот тарабынан аны кайра каттоо жөнүндө чечим кабыл алынганда. 

2. Мыйзамдарда башка мөөнөттөр каралган учурларды кошпогондо, ушул берененин 1-бөлүгүндө саналып кеткен негиздердин бирөө эле болсо, тиешелүү чечим кабыл алынган учурдан тартып 30 календардык күндүн ичинде юридикалык жак мамлекеттик кайра каттоо жол-жобосунан өтүү үчүн каттоочу органга тиешелүү документтерди тапшырууга милдеттүү

3. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоодо арыз ээси каттоочу органга төмөндөгүлөрдү тапшырат: 

- Өкмөт бекиткен форма боюнча толтурулган каттоо арызын; 

- юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимди; 

- мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) жөнүндө күбөлүктүн түп нускасын; 

- мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) жөнүндө күбөлүктө ИНН көрсөтүлбөгөн учурда, салык төлөөчүнүн каттоо карточкасынын көчүрмөсү же ал жоголгон (бузулган) учурда кайра катталып жаткан юридикалык жактын ИННи көрсөтүлгөн салык органын маалым катын; 

- ушул Мыйзамда аныкталган башка документтерди. 

Финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар каттоочу органга төмөнкүлөрдү кошумча түрдө тапшырат: 

- уюштуруу документтеринин түп нускасын; 

- жаңы редакциядагы же болбосо киргизилген өзгөртүүлөрү жана толуктоолору менен уюштуруу документтерин эки нускада. 

4. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимде мамлекеттик реестрде жазылган маалыматтарга киргизилүүчү өзгөртүүлөр жана толуктоолор жөнүндө маалыматтар камтылышы керек. 

Мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимде андагы көрсөтүлгөн маалыматтардын, ошондой эле мамлекеттик кайра каттоо үчүн тапшырылган документтердеги маалыматтардын анык экендиги жана, мыйзамда белгиленген учурларда, юридикалык жакты кайра каттоо маселелери тиешелүү мамлекеттик жана (же) жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен макулдашылгандыгы ырасталат. 

Ушул Мыйзамда каралган учурларды кошпогондо, юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимге чогулуштун төрагасы менен катчысынын колтамгалары коюлат жана юридикалык жактын мөөрү менен ырасталат. Мөөр жок болсо, көрсөтүлгөн адамдардын колтамгалары нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. 

Чарбалык шериктештиктерди жана коомдорду (акционердик коомдорду кошпогондо) мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимине ар бир уюштуруучу (катышуучу) колтамга коет, мында жеке жакты уюштуруучунун (катышуучунун) колтамгасы нотариалдык формада күбөлөндүрүлүүгө тийиш. Ар бир юридикалык жактын - уюштуруучунун (катышуучунун) өкүлү чечимди өзүнүн мөөрү менен ырастайт же өзүнүн колтамгасын нотариалдык формада күбөлөндүрөт. 

5. Өзүнүн үлүшүн ээликтен чыгып жаткан катышуучу (катышуучулар) же катышуучунун (катышуучулардын) үлүшүнүн өлчөмүнүн өзгөрүшүнө байланыштуу чарбалык шериктештикти жана коомду (акционердик коомдорду кошпогондо) мамлекеттик кайра каттоодо, каттоочу органга үлүштү өткөрүп берүү жөнүндө макулдашуу тапшырылат. Мында үлүштү ээликтен чыгарып жаткан катышуучу жеке жактын колтамгасы нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. Үлүштү ээликтен чыгарып жаткан юридикалык жактын - катышуучунун өкүлү макулдашууну мөөр менен ырастайт же болбосо өзүнүн колтамгасын нотариалдык формада күбөлөндүрөт. 

6. Жеке жак болгон, катышуучулардын курамынан өзүнүн үлүшүн өткөрүп бербестен чыгып жаткан чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо) уюштуруучусу (катышуучусу) каттоочу органга нотариалдык формада күбөлөндүрүлгөн чыгуу жөнүндө арызын тапшырат. 

Юридикалык жак болгон, катышуучулардын курамынан өзүнүн үлүшүн өткөрүп бербестен чыгып жаткан чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо) уюштуруучусу (катышуучусу) каттоочу органга юридикалык жактын жетекчиси кол койгон чыгуу жөнүндө арызды тапшырат. Чыгуу жөнүндө арыз юридикалык жактын мөөрү менен ырасталат же нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. 

7. Эгерде чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо), коомдук фонддун, мекеменин жана мамлекеттик эмес пенсиялык фонддун курамына юридикалык жана (же) жеке жак болгон жаңы катышуучу кирсе, ушул Мыйзамдын 10-беренесинин 4-6-бөлүктөрүндө каралган документтер кошумча түрдө тапшырылат. 

8. Арызды кабыл алган учурдан тартып каттоочу орган белгиленген мөөнөттө төмөндөгүлөргө милдеттүү

- юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо үчүн зарыл документтердин тизмегинин болушун, аларда камтылган маалыматтарда так эместиктер же дал келбестиктердин жоктугун текшерүүгө

- тапшырылган документтердин мазмунунун мыйзамдарга ылайык келишин текшерүүгө (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- тиешелүү буйрук чыгарууга жана салык, статистика, Социалдык фонд органдарына маалымдоого, мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө маалыматты мамлекеттик реестрге киргизүүгө

- мамлекеттик жана расмий тилдерде толук аталышын, каттоо номерин, ИСНди, ИУЖК кодун, мамлекеттик кайра каттоо датасын, баштапкы мамлекеттик каттоо датасын жана юридикалык дарегин көрсөтүү менен, мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө күбөлүк берүүгө

- уюштуруу документтеринин бирден нускасын берүүгө (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- тапшырылган каттоо документтеринин бирден нускасын камтуу менен юридикалык жактын каттоо ишин тариздөөгө жана аны каттоочу органдын архивине берүүгө

9. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоонун датасы болуп каттоочу органдын тиешелүү буйругу чыккан дата эсептелет. 

10. Мамлекеттик кайра каттоодон кийин финансы-кредиттик мекеменин жана коммерциялык эмес уюмдун уюштуруу документтери каттоочу органдын мөөрү жана штампы менен ырасталат. 

 

12-берене. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо 

1. Юридикалык жак төмөндөгү учурларда мамлекеттик кайра каттоо жол-жобосунан өтүүгө милдеттүү

- өзгөртүп түзүү, бөлүнүп чыгуу, биригүү формасындагы кайра түзүүдө

- уставдык капиталдын жана пайлык фондунун өлчөмү өзгөргөндө

- аталышы өзгөргөндө

- уюштуруу документтерине өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү же болбосо уюштуруу документтерин жаңы редакцияда бекитүүүзүү) (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- чарбалык шериктештиктердин жана коомдордун (акционердик коомдорду кошпогондо), коомдук фонддордун, мекемелердин жана мамлекеттик эмес пенсиялык фонддордун уюштуруучуларынын (катышуучуларынын) курамы өзгөргөндө

- чарбалык шериктештиктердин жана коомдордун (акционердик коомдорду кошпогондо) уставдык капиталындагы катышуучулардын үлүштөрү өзгөргөндө

- жайгашкан жерине карабастан каттоочу органда катталууга тийиш болгон юридикалык жактардан тышкары, юридикалык жактын жайгашкан жери өзгөргөндө (бир облустан экинчи облуска, же болбосо облустан Бишкек (Ош) шаарына жана тескерисинче); 

- эркин экономикалык аймактын субъектиси жайгашкан жерин эркин экономикалык аймактан сыртка чыгаруу чечимин кабыл алганда; 

- юридикалык жактын органы же сот тарабынан аны кайра каттоо жөнүндө чечим кабыл алынганда. 

2. Мыйзамдарда башка мөөнөттөр каралган учурларды кошпогондо, ушул берененин 1-бөлүгүндө саналып кеткен негиздердин бирөө эле болсо, тиешелүү чечим кабыл алынган учурдан тартып 30 календардык күндүн ичинде, ал эми финансы-кредиттик мекемелерге карата Улуттук банктын кат жүзүндөгү макулдугун алган учурдан тартып, юридикалык жак мамлекеттик кайра каттоо жол-жобосунан өтүү үчүн каттоочу органга тиешелүү документтерди тапшырууга милдеттүү

3. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоодо арыз ээси каттоочу органга төмөндөгүлөрдү тапшырат: 

- Өкмөт бекиткен форма боюнча толтурулган каттоо арызын; 

- юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимди; 

- мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) жөнүндө күбөлүктүн түп нускасын; 

- мамлекеттик каттоо (кайра каттоо) жөнүндө күбөлүктө ИНН көрсөтүлбөгөн учурда, салык төлөөчүнүн каттоо карточкасынын көчүрмөсү же ал жоголгон (бузулган) учурда кайра катталып жаткан юридикалык жактын ИННи көрсөтүлгөн салык органын маалым катын; 

- ушул Мыйзамда аныкталган башка документтерди. 

Финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар каттоочу органга төмөнкүлөрдү кошумча түрдө тапшырат: 

- уюштуруу документтеринин түп нускасын; 

- жаңы редакциядагы же болбосо киргизилген өзгөртүүлөрү жана толуктоолору менен уюштуруу документтерин эки нускада. 

4. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимде мамлекеттик реестрде жазылган маалыматтарга киргизилүүчү өзгөртүүлөр жана толуктоолор жөнүндө маалыматтар камтылышы керек. 

Мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимде андагы көрсөтүлгөн маалыматтардын, ошондой эле мамлекеттик кайра каттоо үчүн тапшырылган документтердеги маалыматтардын анык экендиги жана, мыйзамда белгиленген учурларда, юридикалык жакты кайра каттоо маселелери тиешелүү мамлекеттик жана (же) жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен макулдашылгандыгы ырасталат. 

Ушул Мыйзамда каралган учурларды кошпогондо, юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимге чогулуштун төрагасы менен катчысынын колтамгалары коюлат жана юридикалык жактын мөөрү менен ырасталат. Мөөр жок болсо, көрсөтүлгөн адамдардын колтамгалары нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. 

Чарбалык шериктештиктерди жана коомдорду (акционердик коомдорду кошпогондо) мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө чечимине ар бир уюштуруучу (катышуучу) колтамга коет, мында жеке жакты уюштуруучунун (катышуучунун) колтамгасы нотариалдык формада күбөлөндүрүлүүгө тийиш. Ар бир юридикалык жактын - уюштуруучунун (катышуучунун) өкүлү чечимди өзүнүн мөөрү менен ырастайт же өзүнүн колтамгасын нотариалдык формада күбөлөндүрөт. 

5. Өзүнүн үлүшүн ээликтен чыгып жаткан катышуучу (катышуучулар) же катышуучунун (катышуучулардын) үлүшүнүн өлчөмүнүн өзгөрүшүнө байланыштуу чарбалык шериктештикти жана коомду (акционердик коомдорду кошпогондо) мамлекеттик кайра каттоодо, каттоочу органга үлүштү өткөрүп берүү жөнүндө макулдашуу тапшырылат. Мында үлүштү ээликтен чыгарып жаткан катышуучу жеке жактын колтамгасы нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. Үлүштү ээликтен чыгарып жаткан юридикалык жактын - катышуучунун өкүлү макулдашууну мөөр менен ырастайт же болбосо өзүнүн колтамгасын нотариалдык формада күбөлөндүрөт. 

6. Жеке жак болгон, катышуучулардын курамынан өзүнүн үлүшүн өткөрүп бербестен чыгып жаткан чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо) уюштуруучусу (катышуучусу) каттоочу органга нотариалдык формада күбөлөндүрүлгөн чыгуу жөнүндө арызын тапшырат. 

Юридикалык жак болгон, катышуучулардын курамынан өзүнүн үлүшүн өткөрүп бербестен чыгып жаткан чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо) уюштуруучусу (катышуучусу) каттоочу органга юридикалык жактын жетекчиси кол койгон чыгуу жөнүндө арызды тапшырат. Чыгуу жөнүндө арыз юридикалык жактын мөөрү менен ырасталат же нотариалдык формада күбөлөндүрүлөт. 

7. Эгерде чарбалык шериктештиктин жана коомдун (акционердик коомду кошпогондо), коомдук фонддун, мекеменин жана мамлекеттик эмес пенсиялык фонддун курамына юридикалык жана (же) жеке жак болгон жаңы катышуучу кирсе, ушул Мыйзамдын 10-беренесинин 4-6-бөлүктөрүндө каралган документтер кошумча түрдө тапшырылат. 

8. Арызды кабыл алган учурдан тартып каттоочу орган белгиленген мөөнөттө төмөндөгүлөргө милдеттүү

- юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоо үчүн зарыл документтердин тизмегинин болушун, аларда камтылган маалыматтарда так эместиктер же дал келбестиктердин жоктугун текшерүүгө

- тапшырылган документтердин мазмунунун мыйзамдарга ылайык келишин текшерүүгө (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- тиешелүү буйрук чыгарууга жана салык, статистика, Социалдык фонд органдарына маалымдоого, мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө маалыматты мамлекеттик реестрге киргизүүгө

- мамлекеттик жана расмий тилдерде толук аталышын, каттоо номерин, ИСНди, ИУЖК кодун, мамлекеттик кайра каттоо датасын, баштапкы мамлекеттик каттоо датасын жана юридикалык дарегин көрсөтүү менен, мамлекеттик кайра каттоо жөнүндө күбөлүк берүүгө

- уюштуруу документтеринин бирден нускасын берүүгө (финансы-кредиттик мекемелер жана коммерциялык эмес уюмдар үчүн); 

- тапшырылган каттоо документтеринин бирден нускасын камтуу менен юридикалык жактын каттоо ишин тариздөөгө жана аны каттоочу органдын архивине берүүгө

9. Юридикалык жакты мамлекеттик кайра каттоонун датасы болуп каттоочу органдын тиешелүү буйругу чыккан дата эсептелет. 

10. Мамлекеттик кайра каттоодон кийин финансы-кредиттик мекеменин жана коммерциялык эмес уюмдун уюштуруу документтери каттоочу органдын мөөрү жана штампы менен ырасталат. 

"Банктык аманаттарды (депозиттерди) коргоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр  

 

Мыйзамдын бүткүл тексти боюнча түрдүү жөндөмөдөгү "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы", "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы", "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы" деген сөздөр тиешелүү жөндөмөдө "Кыргыз Республикасынын Банк кодекси" деген сөздөргө; түрдүү жөндөмөдөгү "атайын администратор" деген сөздөр тиешелүү жөндөмөдө "жоюучу" деген сөзгө алмаштырылсын

2-берене. Ушул Мыйзамда колдонулган түшүнүктөр 

Ушул Мыйзамдын максаттары үчүн төмөнкү түшүнүктөр колдонулат: 

Банк - Кыргыз Республикасынын банк-резиденти, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык түзүлүүчү жана Улуттук банк тарабынан лицензияланууга жаткан (лицензиясы бар) четөлкөлүк банктын филиалы. 

Банк-катышуучу - депозиттерди коргоо системасына катышуучу банк. 

Банк-агент - ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык аманатчыларга компенсацияларды төлөө үчүн Агенттик тарабынан пайдаланылуучу банк. 

Депозит боюнча компенсация - кепилденген учур келгенде ушул Мыйзамга ылайык аманатчыга төлөнүп берилүүчү акча суммасы. 

Депозит (аманат) - бул Улуттук банктын тиешелүү лицензиясы бар банктын кайтарып берүү шартында аманат салуучудан (бул шарт толук же жарым-жартылай кайтарууну же көбүрөөк сумманын кайтарылышын караганына көзкарандысыз) алынган акчанын суммасы. 

Депозиттик база - юридикалык жана жеке жактардын депозиттик эсебинде аманат (депозит) түрүндө банкта жайгашкан акча каражаттарынын суммасы. 

Аманатчы - банкка депозит салган жеке адам. 

Мүчөлүк акылар - ушул Мыйзамда аныкталган тартипте жана формада кирүүчү, адепки, календардык жана чукул мүчөлүк акылар түрүндө депозиттерди коргоо фондун түзүү үчүн багытталган акча каражаттары. 

Депозиттерди коргоо (депозиттерди коргоо системасы) - ушул Мыйзамда жөнгө салуучу укук мамилелеринин чөйрөсү

Кирүүчү мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык депозиттерди коргоо системасына кошулуу үчүн жаңыдан түзүлгөн банктар тарабынан чегерилген акча каражаттары. 

Адепки мүчөлүк акы - ушул Мыйзам күчүнө киргенден кийин, иштеп жаткан банктар тарабынан депозиттерди коргоо фондун түзүү үчүн ушул Мыйзамда аныкталган суммада, формада жана мөөнөттө чегерилген акча каражаттары. 

Календардык мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык депозиттерди коргоо фондуна квартал сайын банк-катышуучулар тарабынан чегерилген акча каражаттары. 

Чукул мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык милдеттенмелерди жабуу үчүн каражаттар жетишсиз болуп калган шартта банк-катышуучулар тарабынан депозиттерди коргоо фондусуна, календардык төлөмдөргө кошумча багытталуучу акча каражаттары. 

Жаңыдан түзүлгөн банк - ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 1-пунктуна ылайык ушул Мыйзам күчүнө киргенден кийин Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарына ылайык түзүлгөн банк. 

Иштеп жаткан банк - ушул Мыйзам күчүнө кирген күнгө карата банктык операцияларды жүргүзүүгө Улуттук банктын лицензиясы бар банк (мындан ары - банк). 

Кепилденген депозит - ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык, кепилденген учур келгенде компенсацияланууга жаткан, банк-катышуучунун аманатчысынын депозиттик эсебинде жайгаштырылган акча каражаты. 

Банктардын реестри - депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучуларынын тизмеси. 

Кепилденген учур - банкты мажбурлап жоюу же банкроттоо жөнүндө соттун акыркы чечими күчүнө киргенинен улам, ошондой эле эгерде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык башталган ыктыярдуу жоюлуу жолжобосу соттун күчүнө кирген акыркы чечимине ылайык Кыргыз Республикасынын "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Мыйзамында каралган негиздер боюнча мажбурлап жоюу жолжобосуна өткөн учурларда, банктык аманат жөнүндө келишимге ылайык компенсацияланууга жаткан депозиттин банк-катышуучу тарабынан төлөнүп берилбеген жагдай. 

Инсайдерлер, аффилирленген жактар, жалпы кызыкчылыктар - "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген аныктамаларга ылайык. 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы - Кыргыз Республикасынын Улуттук (Борбордук) банкы (мындан ары - Улуттук банк). 

Депозиттерди коргоо фонду - ушул Мыйзамда белгиленген мүчөлүк акылардын эсебинен түзүлгөн жана ушул Мыйзамда белгиленген шарттарда жана тартипте депозиттерди коргоо боюнча Агенттик тарабынан башкарылуучу фонд. 

Жакын туугандар - жарандык мыйзамдарга ылайык мыйзам боюнча мураскерлердин биринчи жана экинчи кезектүүлүгүнө ылайык келген туугандар. 

Мөөнөтү өткөн кредиттер жана кепилдиктер - Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык аткарылыш мөөнөтү 5 же андан көп күнгө өтүп кеткен кредиттер же кепилдиктер жана аларга теңештирилген милдеттенмелер. 

2-берене. Ушул Мыйзамда колдонулган түшүнүктөр 

Ушул Мыйзамдын максаттары үчүн төмөнкү түшүнүктөр колдонулат: 

Банк - Кыргыз Республикасынын банк-резиденти, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык түзүлүүчү жана Улуттук банк тарабынан лицензияланууга жаткан (лицензиясы бар) четөлкөлүк банктын филиалы. 

Банк-катышуучу - депозиттерди коргоо системасына катышуучу банк. 

Банк-агент - ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык аманатчыларга компенсацияларды төлөө үчүн Агенттик тарабынан пайдаланылуучу банк. 

Депозит боюнча компенсация - кепилденген учур келгенде ушул Мыйзамга ылайык аманатчыга төлөнүп берилүүчү акча суммасы. 

Депозит (аманат) - бул Улуттук банктын тиешелүү лицензиясы бар банктын кайтарып берүү шартында аманат салуучудан (бул шарт толук же жарым-жартылай кайтарууну же көбүрөөк сумманын кайтарылышын караганына көзкарандысыз) алынган акчанын суммасы. 

Депозиттик база - юридикалык жана жеке жактардын депозиттик эсебинде аманат (депозит) түрүндө банкта жайгашкан акча каражаттарынын суммасы. 

Аманатчы - банкка депозит салган жеке адам. 

Мүчөлүк акылар - ушул Мыйзамда аныкталган тартипте жана формада кирүүчү, адепки, календардык жана чукул мүчөлүк акылар түрүндө депозиттерди коргоо фондун түзүү үчүн багытталган акча каражаттары. 

Депозиттерди коргоо (депозиттерди коргоо системасы) - ушул Мыйзамда жөнгө салуучу укук мамилелеринин чөйрөсү

Кирүүчү мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык депозиттерди коргоо системасына кошулуу үчүн жаңыдан түзүлгөн банктар тарабынан чегерилген акча каражаттары. 

Адепки мүчөлүк акы - ушул Мыйзам күчүнө киргенден кийин, иштеп жаткан банктар тарабынан депозиттерди коргоо фондун түзүү үчүн ушул Мыйзамда аныкталган суммада, формада жана мөөнөттө чегерилген акча каражаттары. 

Календардык мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык депозиттерди коргоо фондуна квартал сайын банк-катышуучулар тарабынан чегерилген акча каражаттары. 

Чукул мүчөлүк акы - ушул Мыйзамга ылайык милдеттенмелерди жабуу үчүн каражаттар жетишсиз болуп калган шартта банк-катышуучулар тарабынан депозиттерди коргоо фондусуна, календардык төлөмдөргө кошумча багытталуучу акча каражаттары. 

Жаңыдан түзүлгөн банк - ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 1-пунктуна ылайык ушул Мыйзам күчүнө киргенден кийин Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарына ылайык түзүлгөн банк. 

Иштеп жаткан банк - ушул Мыйзам күчүнө кирген күнгө карата банктык операцияларды жүргүзүүгө Улуттук банктын лицензиясы бар банк (мындан ары - банк). 

Кепилденген депозит - ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык, кепилденген учур келгенде компенсацияланууга жаткан, банк-катышуучунун аманатчысынын депозиттик эсебинде жайгаштырылган акча каражаты. 

Банктардын реестри - депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучуларынын тизмеси. 

Кепилденген учур банкты Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык мажбурлап жоюу жол-жобосун баштоо"; 

Банк менен байланыштуу жактар Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде белгиленген аныктамага ылайык

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы - Кыргыз Республикасынын Улуттук (Борбордук) банкы (мындан ары - Улуттук банк). 

Депозиттерди коргоо фонду - ушул Мыйзамда белгиленген мүчөлүк акылардын эсебинен түзүлгөн жана ушул Мыйзамда белгиленген шарттарда жана тартипте депозиттерди коргоо боюнча Агенттик тарабынан башкарылуучу фонд. 

Жакын туугандар - жарандык мыйзамдарга ылайык мыйзам боюнча мураскерлердин биринчи жана экинчи кезектүүлүгүнө ылайык келген туугандар. 

Мөөнөтү өткөн кредиттер жана кепилдиктер - Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына ылайык аткарылыш мөөнөтү 5 же андан көп күнгө өтүп кеткен кредиттер же кепилдиктер жана аларга теңештирилген милдеттенмелер. 

4-берене. Ушул Мыйзамга ылайык корголууга жаткан депозиттер 

1. Ушул Мыйзамга ылайык кепилденген учур келгенде депозиттер боюнча үстөк пайыздарды кошкондо, ар бир аманатчыга баарысы 100 миң сомдон көп эмес компенсация төлөнүп берилет. 

2. Ушул берененин 1-пунктуна ылайык аманатчыга төлөнүп берилүүчү сумма аманатчыга берилген мөөнөтү өтүп кеткен кредиттердин жана аманатчынын өтүнүчү боюнча банк тарабынан берилген мөөнөтү өтүп кеткен кепилдиктердин суммасына азайтылат. 

3. Депозиттерге чегерилген, бирок төлөнүп берилбеген жана капиталдаштырылбаган үстөк пайыздар, кепилденген учур келген күнгө карата эсептелинет. Мындай үстөк пайыздарды чегерүү банктык аманат келишиминде көрсөтүлгөн ставка боюнча жүзөгө ашырылат, бирок Улуттук банктын кепилдеген учур келген күнкү эсептик ставкасынан жогору болушу мүмкүн эмес. 

4. Ушул Мыйзамга ылайык аманатчынын кимисине болбосун компенсацияланып берилүүгө жаткан сумманы аныктоодо, Агенттик аманатчынын ушул банктагы депозиттеринин жалпы суммасын аныктайт. 

5. Аманатчынын депозити бар бир нече банк-катышуучуларга карата кепилденген учур келген жагдайда ал компенсацияны ар бир банктан өзүнчө алууга укуктуу. Банктар кошулуу же биригүү түрүндө кайра уюштурулган учурларда депозиттер, ал кайра уюшулган күндөн тартып 6 айдын ичинде кайра уюшулган ар бир банк боюнча өзүнчө кепилденген болуп эсептелет. 

6. Четөлкөлүк валютада кабыл алынган аманаттардын суммасы аманатчыга кепилденген учур келген күнгө карата Улуттук банк белгилеген курс боюнча улуттук валютада төлөнүп берилет. Кайсы бир валюта боюнча Улуттук банктын котировкасы (эсептик курсу) болбогон учурда, ушул валюта боюнча орточо курс кепилденген учур келген күнгө карата кросс-курс аркылуу аныкталат. 

7. Эгерде келишимдин негизинде депозит бир нече жеке адамдын атына салынган болсо (биргелешкен депозит), анда бул адамдардын ар бири эсепти ачуу макулдашуусунда (келишиминде) белгиленген үлүштө, ал эми келишимдик шарттар же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында тиешелүү эрежелер болбогон учурда - бирдей үлүштө аманатчы болуп саналышат. 

8. Ыктыярдуу жоюлуу (өзүнөзү жоюу) мажбурлап жоюуга өткөн учурда, эгерде ыктыярдуу жоюу учурунда төлөнүп берилген сумма ушул берененин 1-бөлүгүндө белгиленген суммадан ашып кетсе, кандай гана негиз болбосун компенсациялоо жүргүзүлбөйт. 

9. Жоюлуп жаткан банктын аманатчылардын алдындагы милдеттенмелери ушул Мыйзамга ылайык Агенттик тарабынан жүзөгө ашырылган төлөө суммасына азаят. 

4-берене. Ушул Мыйзамга ылайык корголууга жаткан депозиттер 

1. Ушул Мыйзамга ылайык кепилденген учур келгенде депозиттер боюнча үстөк пайыздарды кошкондо, ар бир аманатчыга баарысы 100 миң сомдон көп эмес компенсация төлөнүп берилет. 

2. Ушул берененин 1-пунктуна ылайык аманатчыга төлөнүп берилүүчү сумма аманатчыга берилген мөөнөтү өтүп кеткен кредиттердин жана аманатчынын өтүнүчү боюнча банк тарабынан берилген мөөнөтү өтүп кеткен кепилдиктердин суммасына азайтылат. 

3. Депозиттерге чегерилген, бирок төлөнүп берилбеген жана капиталдаштырылбаган үстөк пайыздар, кепилденген учур келген күнгө карата эсептелинет. Мындай үстөк пайыздарды чегерүү банктык аманат келишиминде көрсөтүлгөн ставка боюнча жүзөгө ашырылат, бирок Улуттук банктын кепилдеген учур келген күнкү эсептик ставкасынан жогору болушу мүмкүн эмес. 

4. Ушул Мыйзамга ылайык аманатчынын кимисине болбосун компенсацияланып берилүүгө жаткан сумманы аныктоодо, Агенттик жоюучу менен бирдикте аманатчынын ушул банктагы депозиттеринин жалпы суммасын аныктайт. 

5. Аманатчынын депозити бар бир нече банк-катышуучуларга карата кепилденген учур келген жагдайда ал компенсацияны ар бир банктан өзүнчө алууга укуктуу. Банктар кошулуу же биригүү түрүндө кайра уюштурулган учурларда депозиттер, ал кайра уюшулган күндөн тартып 6 айдын ичинде кайра уюшулган ар бир банк боюнча өзүнчө кепилденген болуп эсептелет. 

6. Четөлкөлүк валютада кабыл алынган аманаттардын суммасы аманатчыга кепилденген учур келген күнгө карата Улуттук банк белгилеген курс боюнча улуттук валютада төлөнүп берилет. Кайсы бир валюта боюнча Улуттук банктын котировкасы (эсептик курсу) болбогон учурда, ушул валюта боюнча орточо курс кепилденген учур келген күнгө карата кросс-курс аркылуу аныкталат. 

7. Эгерде келишимдин негизинде депозит бир нече жеке адамдын атына салынган болсо (биргелешкен депозит), анда бул адамдардын ар бири эсепти ачуу макулдашуусунда (келишиминде) белгиленген үлүштө, ал эми келишимдик шарттар же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында тиешелүү эрежелер болбогон учурда - бирдей үлүштө аманатчы болуп саналышат. 

8. Ыктыярдуу жоюлуу (өзүнөзү жоюу) мажбурлап жоюуга өткөн учурда, эгерде ыктыярдуу жоюу учурунда төлөнүп берилген сумма ушул берененин 1-бөлүгүндө белгиленген суммадан ашып кетсе, кандай гана негиз болбосун компенсациялоо жүргүзүлбөйт. 

9. Жоюлуп жаткан банктын аманатчылардын алдындагы милдеттенмелери ушул Мыйзамга ылайык Агенттик тарабынан жүзөгө ашырылган төлөө суммасына азаят. 

5-берене. Корголууга жатпаган депозиттер 

Ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык жеке адамдардын төмөнкү депозиттери (аманаттары) компенсацияланууга жатпайт: 

1) банктын инсайдерлеринин жана аффилирленген жактардын депозиттери жана алардын жакын туугандарынын банкта жеңилдетилген шарттарда жайгаштырылган депозиттери; 

2) акыркы үч жыл аралыгында банктын четөлкөлүк консультанты же тышкы аудитору болуп саналган адамдардын депозиттери; 

3) адамдардын юридикалык жактын тапшырмасы (ишенимкаты) боюнча жайгаштырылган депозиттери; 

4) террорчулукту каржылоого же кылмыш жолу менен алынган кирешелерди "адалдоого" байланыштуу сот же тергөө органдарынын чечими бар депозиттер; 

5) юридикалык жакты түзүүсүз эле жеке ишкердикти жүзөгө ашырган жеке адамдардын көрсөтүлгөн ишкердикке байланыштуу ачылган банк эсептеринде жайгаштырылган акча каражаттары; 

6) Кыргыз Республикасынын аймагынан тышкары банк-резиденттин жайгашкан филиалдарындагы депозиттер. 

5-берене. Корголууга жатпаган депозиттер 

Ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык жеке адамдардын төмөнкү депозиттери (аманаттары) компенсацияланууга жатпайт: 

1) банк менен байланыштуу жактардын депозиттери; 

2) акыркы үч жыл аралыгында банктын четөлкөлүк консультанты же тышкы аудитору болуп саналган адамдардын депозиттери; 

3) адамдардын юридикалык жактын тапшырмасы (ишенимкаты) боюнча жайгаштырылган депозиттери; 

4) Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык аларга карата чектөөлөр коюлган же камакка алынган депозиттер; 

5) юридикалык жакты түзүүсүз эле жеке ишкердикти жүзөгө ашырган жеке адамдардын көрсөтүлгөн ишкердикке байланыштуу ачылган банк эсептеринде жайгаштырылган акча каражаттары; 

6) Кыргыз Республикасынын аймагынан тышкары банк-резиденттин жайгашкан филиалдарындагы депозиттер. 

7-берене. Компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу жолжобосу 

1. Агенттик ушул Мыйзамга ылайык төмөнкү варианттардын каалаганын пайдалануу менен аманатчыларга компенсацияларды төлөп берет: 

1) компенсацияларды төлөп берүү суммаларын банк(тарга)-агент(терге) которуу менен; 

2) ушул Мыйзамдын максаттарына ылайык аманаттарды натыйжалуу компенсациялоо үчүн эсептешүүлөрдүн накталай же накталай эмес формаларын пайдалануу жолу менен башка ыңгайлуу ыкмаларда. 

2. Компенсацияларды төлөп берүү кепилденген учур келгенден кийин 60 календардык күндөн кечиктирилбестен башталууга тийиш. 

Компенсацияларды өз убагында төлөп берүүгө тоскоолдук кылган жагдайлар болгон жана Агенттиктин Директорлор кеңеши тарабынан жактырылган учурларда компенсацияларды төлөп берүү 60 календардык күнгө чейин узартылышы мүмкүн. 

3. Кепилденген учур менен байланыштуу соттук териштирүүлөр келип чыкканда, бардык юридикалык мүмкүнчүлүктөр пайдаланылмайынча жана андан ары даттанууга жатпаган соттун акыркы чечими чыкмайынча компенсация төлөнүп берилиши мүмкүн эмес. Андан ары даттанууга жатпаган соттун көрсөтүлгөн чечими чыккандан кийин 60 күндү эсептөө башталат. 

4. Кылмыш жолу менен алынган кирешелерди "адалдоо" жана/же террорчулукту каржылоо фактысы боюнча жазык иши козголгон менчик ээсине(лерине) карата жазык иши токтогонго же сот тарабынан акыркы чечим чыгарылганга чейин депозит(тер) боюнча компенсациялык төлөп берүүлөр Агенттик тарабынан токтотулат. 

5. Кепилденген учур келген күндөн кийин 30 күндөн кечиктирбестен, Агенттик банк-агенттин юридикалык дареги жана жайгашкан жери боюнча компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруунун күнүн, убактысын, формасын жана тартибин басмасөз органында мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыялоого милдеттүү. Ушул маалымат ошондой эле мамлекеттик жана расмий тилдерде республикалык гезитте жарыяланууга, банк-агенттин жана банк-банкроттун, алардын филиалдарын, сактык кассаларын жана банкоматтарын кошо алганда, борбордук (башкы) кеңселеринин кире беришинде жайгаштырылууга тийиш. 

6. Ушул берененин 1-бөлүгүнө ылайык аманатчыларга компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу үчүн Агенттик төмөнкү талаптарга жооп берген бир же бир нече банк-агенттерди тандап алат: 

1) банк депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучусу болушу керек; 

2) капиталдын адекваттуулугуна жана Улуттук банктын талаптарына жооп берген өздүк капиталынын деңгээлине ээ болушу керек; 

3) кепилденген учур келгенге чейинки акыркы алты айдын ичинде Улуттук банк тарабынан ага карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 32-статьясынын 2-бөлүгүнүн 3-7-пункттарында жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 45-1-статьясынын 2-бөлүгүнүн 3-7-пункттарында каралган мажбурлоо чаралары жана санкциялары колдонулбаган болушу керек; 

4) компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу үчүн депозиттердин географиялык түзүмүнө тете филиалдык түйүнү болуусу тийиш. 

7. Агенттик тарабынан банк-агентке которулган каражаттарга үстөк пайыздарды чегерүү жана аларды төлөөлөр жүзөгө ашырылбайт. Аманатчы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган шарттарда банк-агент менен банктык аманат келишимин түзүүгө укуктуу. 

8. Улуттук банк банк-агенттерди тандап алуунун кошумча талаптарын белгилеген ченемдик укуктук актыларды кабыл алууга укуктуу. 

9. Банк-агент ар жума сайын Агенттикке Өкмөт тарабынан белгиленген жана Улуттук банк менен макулдашылган форма боюнча төлөнүп берилген компенсациялык суммалар жөнүндө отчетторду берип турууга милдеттүү

10. Банк-агентти тандап алуунун жана талаптарды коюунун тартиби ушул берененин 5, 6 жана 8-бөлүктөрүнө ылайык Өкмөт тарабынан бекитилет жана Агенттиктин Директорлор кеңеши тарабынан жүзөгө ашырылат. Аманатчыларга компенсацияларды төлөөлөр Улуттук банк менен алдынала макулдашылган Агенттик менен банк-агенттин ортосундагы келишимдин шарттарына ылайык жүзөгө ашырылат. 

11. Банк-агент компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу учурунда аманатчыга ага берилүүгө тийиш болгон компенсация жөнүндө көчүрмөнү берүүгө милдеттүү. Көчүрмөнүн формасы Өкмөт тарабынан белгиленет. 

12. Компенсациялык төлөөлөр башталган күндөн бир жыл өткөндөн кийин банк-агент 3 жумушчу күндүн ичинде аманатчылардын талап кылынбаган жана төлөнүп берилбеген каражаттарын Агенттикке кайтарып берүүгө милдеттүү. Мындай каражаттар Агенттиктин Улуттук банктагы өзүнчө эсебинде жайгаштырылат. 

13. Талап кылынбаган жана төлөнүп берилбеген каражаттарды андан ары төлөө жана алар жөнүндө маалыматтарды берүү ушул берененин 1-бөлүгүндө белгиленген тартипте Агенттик тарабынан жүзөгө ашырылат. 

14. Агенттик кепилденген учур келген депозиттерге карата үстөк пайыздарды чегербейт. 

15. Ушул берененин 2-бөлүгүнө ылайык аныкталуучу компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу өз убагында башталбаган учурда, Агенттик төлөнүүгө жаткан суммадан ар бир кечиктирилген күн үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген жылдык эсептин чениндеги өлчөмдө үстөк төлөп берет. 

16. Компенсациялык төлөөлөрдүн өлчөмү (суммасы) жөнүндө талаш-тартыштар пайда болгондо, Агенттик аманатчынын кайрылуусун 30 күндөн кечиктирилбеген мөөнөттө карайт. Ушул талаш-тартыш чечилбеген учурда аманатчы Агенттиктин чечимине сот тартибинде даттанууга укуктуу. Мында банк-агент аманатчыга зарыл документтерди берүү менен Агенттикке кайрылуу тартиби жөнүндө маалымдайт. 

7-берене. Компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу жолжобосу 

1. Агенттик ушул Мыйзамга ылайык төмөнкү варианттардын каалаганын пайдалануу менен аманатчыларга компенсацияларды төлөп берет: 

1) компенсацияларды төлөп берүү суммаларын банк(тарга)-агент(терге) которуу менен; 

2) ушул Мыйзамдын максаттарына ылайык аманаттарды натыйжалуу компенсациялоо үчүн эсептешүүлөрдүн накталай же накталай эмес формаларын пайдалануу жолу менен башка ыңгайлуу ыкмаларда. 

2. Компенсацияларды төлөп берүү кепилденген учур келгенден кийин 60 календардык күндөн кечиктирилбестен башталууга тийиш. 

Компенсацияларды өз убагында төлөп берүүгө тоскоолдук кылган жагдайлар болгон жана Агенттиктин Директорлор кеңеши тарабынан жактырылган учурларда компенсацияларды төлөп берүү 60 календардык күнгө чейин узартылышы мүмкүн. 

3. Кепилденген учур менен байланыштуу соттук териштирүүлөр келип чыкканда, бардык юридикалык мүмкүнчүлүктөр пайдаланылмайынча жана андан ары даттанууга жатпаган соттун акыркы чечими чыкмайынча компенсация төлөнүп берилиши мүмкүн эмес. Андан ары даттанууга жатпаган соттун көрсөтүлгөн чечими чыккандан кийин 60 күндү эсептөө башталат. 

4. Кылмыш жолу менен алынган кирешелерди "адалдоо" жана/же террорчулукту каржылоо фактысы боюнча жазык иши козголгон менчик ээсине(лерине) карата жазык иши токтогонго же сот тарабынан акыркы чечим чыгарылганга чейин депозит(тер) боюнча компенсациялык төлөп берүүлөр Агенттик тарабынан токтотулат. 

5. Кепилденген учур келген күндөн кийин 30 күндөн кечиктирбестен, Агенттик банк-агенттин юридикалык дареги жана жайгашкан жери боюнча компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруунун күнүн, убактысын, формасын жана тартибин басмасөз органында мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыялоого милдеттүү. Ушул маалымат ошондой эле мамлекеттик жана расмий тилдерде республикалык гезитте жарыяланууга, банк-агенттин жана банк-банкроттун, алардын филиалдарын, сактык кассаларын жана банкоматтарын кошо алганда, борбордук (башкы) кеңселеринин кире беришинде жайгаштырылууга тийиш. 

6. Ушул берененин 1-бөлүгүнө ылайык аманатчыларга компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу үчүн Агенттик төмөнкү талаптарга жооп берген бир же бир нече банк-агенттерди тандап алат: 

1) банк депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучусу болушу керек; 

2) капиталдын адекваттуулугуна жана Улуттук банктын талаптарына жооп берген өздүк капиталынын деңгээлине ээ болушу керек; 

3) кепилденген учур келип жеткен күнгө чейинки акыркы алты айдын ичинде ага карата Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде каралган таасир этүү чаралары колдонулбаган болушу керек; 

4) компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу үчүн депозиттердин географиялык түзүмүнө тете филиалдык түйүнү болуусу тийиш. 

7. Агенттик тарабынан банк-агентке которулган каражаттарга үстөк пайыздарды чегерүү жана аларды төлөөлөр жүзөгө ашырылбайт. Аманатчы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган шарттарда банк-агент менен банктык аманат келишимин түзүүгө укуктуу. 

8. Улуттук банк банк-агенттерди тандап алуунун кошумча талаптарын белгилеген ченемдик укуктук актыларды кабыл алууга укуктуу. 

9. Банк-агент ар жума сайын Агенттикке Өкмөт тарабынан белгиленген жана Улуттук банк менен макулдашылган форма боюнча төлөнүп берилген компенсациялык суммалар жөнүндө отчетторду берип турууга милдеттүү

10. Банк-агентти тандап алуунун жана талаптарды коюунун тартиби ушул берененин 5, 6 жана 8-бөлүктөрүнө ылайык Өкмөт тарабынан бекитилет жана Агенттиктин Директорлор кеңеши тарабынан жүзөгө ашырылат. Аманатчыларга компенсацияларды төлөөлөр Улуттук банк менен алдынала макулдашылган Агенттик менен банк-агенттин ортосундагы келишимдин шарттарына ылайык жүзөгө ашырылат. 

11. Банк-агент компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу учурунда аманатчыга ага берилүүгө тийиш болгон компенсация жөнүндө көчүрмөнү берүүгө милдеттүү. Көчүрмөнүн формасы Өкмөт тарабынан белгиленет. 

12. Компенсациялык төлөөлөр башталган күндөн бир жыл өткөндөн кийин банк-агент 3 жумушчу күндүн ичинде аманатчылардын талап кылынбаган жана төлөнүп берилбеген каражаттарын Агенттикке кайтарып берүүгө милдеттүү. Мындай каражаттар Агенттиктин Улуттук банктагы өзүнчө эсебинде жайгаштырылат. 

13. Талап кылынбаган жана төлөнүп берилбеген каражаттарды андан ары төлөө жана алар жөнүндө маалыматтарды берүү ушул берененин 1-бөлүгүндө белгиленген тартипте Агенттик тарабынан жүзөгө ашырылат. 

14. Агенттик кепилденген учур келген депозиттерге карата үстөк пайыздарды чегербейт. 

15. Ушул берененин 2-бөлүгүнө ылайык аныкталуучу компенсациялык төлөөлөрдү жүзөгө ашыруу өз убагында башталбаган учурда, Агенттик төлөнүүгө жаткан суммадан ар бир кечиктирилген күн үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген жылдык эсептин чениндеги өлчөмдө үстөк төлөп берет. 

16. Компенсациялык төлөөлөрдүн өлчөмү (суммасы) жөнүндө талаш-тартыштар пайда болгондо, Агенттик аманатчынын кайрылуусун 30 күндөн кечиктирилбеген мөөнөттө карайт. Ушул талаш-тартыш чечилбеген учурда аманатчы Агенттиктин чечимине сот тартибинде даттанууга укуктуу. Мында банк-агент аманатчыга зарыл документтерди берүү менен Агенттикке кайрылуу тартиби жөнүндө маалымдайт. 

8-берене. Талап кылуу укугунун өтүшү 

1. "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык мажбурлап жоюу же банкроттоо жолжобосу башталган банкка карата Агенттик кредитор катары чыгат. 

2. Эгерде аманатчы анын талап кылуу укугунун Агенттикке өтүшү боюнча өзүнүн макул эместигин билдирсе, ошол учурларды кошпогондо, кепилденген учур келген күнгө Агенттик тарабынан иш жүзүндө төлөнүп берилген төлөөнүн убактысына жана суммасына көзкарандысыз, кепилденген учур келген кепилденген сумманын чектериндеги аманатчынын банкка карата талап коюу укугу түз эле Агенттикке өтөт. Эгерде аманатчы кепилденген сумманын чектериндеги анын банкка талап коюу укугунун Агенттикке өтүүсү боюнча өзүнүн макул эместигин билдирген учурда, ал ушул Мыйзамга ылайык компенсацияларды төлөп берүү укугунан ажыратылат. 

3. Банктын активдерин бөлүштүрүүнүн жүрүшүндө Агенттикке өткөн компенсациялык төлөөлөр боюнча талаптар төлөөлөрдүн "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгилеген кезектүүлүгүнө ылайык үчүнчү кезектеги кредиторлордун талаптары болуп калат. 

4. Аманатчы банкка карата банктык аманат келишиминде белгиленген, ушул Мыйзам боюнча компенсациялоого жаткан суммадан жогорку өз талаптарын канааттандырууга укуктуулугун жоготпойт. Бул талаптар ушул берененин 3-бөлүгүн эске алуу менен, "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык канааттандырылат. 

8-берене. Талап кылуу укугунун өтүшү 

1. "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык мажбурлап жоюу же банкроттоо жолжобосу башталган банкка карата Агенттик кредитор катары чыгат. 

2. Кепилденген учур келип жеткен күнү Агенттик тарабынан аманатчыга төлөнүп берилген төлөмдүн убактысына жана суммасына көз карандысыз, кепилденген учур келип жеткен банкка карата аманатчынын талап кылуу укугу, кепилденген сумманын чегинде автоматтык түрдө Агенттикке өтөт. 

3. Агенттиктин кепилденген депозиттердин суммалары боюнча талаптары Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде белгиленген кезектүүлүккө ылайык канааттандырылат. 

4. Аманатчы банкка карата банктык аманат келишиминде белгиленген, ушул Мыйзам боюнча компенсациялоого жаткан суммадан жогорку өз талаптарын канааттандырууга укуктуулугун жоготпойт. Бул талаптар ушул берененин 3-бөлүгүн эске алуу менен, "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык канааттандырылат. 

10-берене. Депозиттерди коргоо боюнча Агенттиктин ыйгарым укуктары 

1. Агенттик ушул Мыйзамдын жоболорун аткаруу үчүн зарыл болгон Өкмөт тарабынан бекитилүүчү ченемдик актыларды иштеп чыгат. 

2. Агенттик анын ишин жүзөгө ашыруу үчүн зарыл болгон келишимдерди жана контракттарды түзүүгө укуктуу. 

3. Зарыл болгондо Агенттик ушул Мыйзамда белгиленген милдеттерди аткаруу үчүн мамлекеттик органдарды жана көзкарандысыз эксперттерди тарта алат. 

4. Агенттик төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) Агенттик банктарга карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тийиштүү жоопкерчилик чараларын колдонуу сунушу менен Улуттук банкка кайрылууга; 

2) ушул Мыйзамда аныкталган милдеттерди аткарууга зарыл болгон маалыматтар үчүн Улуттук банкка кайрылууга; 

3) банктардан депозиттерди коргоо системасы жөнүндө маалыматтарды жайгаштырууну жана ушул Мыйзамда аныкталган формада жана тартипте банк аманатчыларга кызмат көрсөткөн аймактарында депозиттерди коргоо системасына катышуусун талап кылууга; 

4) "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык мажбурлап жоюу жана банкроттоо жолжобосу башталган банктардын кредиторлорунун жыйналыштарына жана комитеттерине катышууга. 

5. Агенттик ушул Мыйзамдын 3, 9, 10-беренелеринде белгиленген милдеттердин, ишмилдеттердин жана ыйгарым укуктардын чегинен чыккан иштер менен алектенүүгө, юридикалык жактарды түзүүгө жана катышуучусу болууга, ошондой эле Агенттиктин ишин камсыз кылууга байланыштуу мүлктү кошпогондо, кыймылсыз жана кыймылдуу мүлктөрдү сатып алууга укуксуз. 

10-берене. Депозиттерди коргоо боюнча Агенттиктин ыйгарым укуктары 

1. Агенттик ушул Мыйзамдын жоболорун аткаруу үчүн зарыл болгон Өкмөт тарабынан бекитилүүчү ченемдик актыларды иштеп чыгат. 

2. Агенттик анын ишин жүзөгө ашыруу үчүн зарыл болгон келишимдерди жана контракттарды түзүүгө укуктуу. 

3. Зарыл болгондо Агенттик ушул Мыйзамда белгиленген милдеттерди аткаруу үчүн мамлекеттик органдарды жана көзкарандысыз эксперттерди тарта алат. 

4. Агенттик төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) Агенттик банктарга карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган тийиштүү жоопкерчилик чараларын колдонуу сунушу менен Улуттук банкка кайрылууга; 

2) ушул Мыйзамда аныкталган милдеттерди аткарууга зарыл болгон маалыматтар үчүн Улуттук банкка кайрылууга; 

3) банктардан депозиттерди коргоо системасы жөнүндө маалыматтарды жайгаштырууну жана ушул Мыйзамда аныкталган формада жана тартипте банк аманатчыларга кызмат көрсөткөн аймактарында депозиттерди коргоо системасына катышуусун талап кылууга; 

4) "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык мажбурлап жоюу жана банкроттоо жолжобосу башталган банктардын кредиторлорунун жыйналыштарына жана комитеттерине катышууга. 

5. Агенттик ушул Мыйзамдын 3, 9, 10-беренелеринде белгиленген милдеттердин, ишмилдеттердин жана ыйгарым укуктардын чегинен чыккан иштер менен алектенүүгө, юридикалык жактарды түзүүгө жана катышуучусу болууга, ошондой эле Агенттиктин ишин камсыз кылууга байланыштуу мүлктү кошпогондо, кыймылсыз жана кыймылдуу мүлктөрдү сатып алууга укуксуз. 

20-берене. Депозиттерди коргоо системасына катышуу 

1. Ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык Кыргыз Республикасында жайгашкан бардык банк-резиденттер, бардык четөлкөлүк банктардын филиалдары үчүн депозиттерди коргоо системасына катышуу милдеттүү болуп саналат. 

2. Депозиттерди коргоо системасына катышуучу банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген бардык милдеттүү ченемдерди жана талаптарды аткарууга тийиш, мында: 

а) канааттандырарлык каржылык абалга ээ болушу, өткөн жылдардагы иштер жөнүндө маалыматтарды жана келечекте банкты өнүктүрүүнүн стратегиясын көрсөтүүсү

б) адекваттуу капиталга ээ болушу жана банктын капиталына болгон башка талаптарды аткаруусу; 

в) мүмкүн болуучу чыгымдарды жана жоготууларды жабуу үчүн резервдер активдердин сапатына адекваттуу болуусу керек; 

г) жетекчилик банктын Кыргыз Республикасынын Мыйзамдарына ылайык коопсуз жана натыйжалуу иштешин камсыз кылууга жөндөмдүү, ошондой эле белгиленген квалификациялык талаптарга шайкеш келиши керек; 

д) кирешенин зарыл деңгээлине ээ болуусу; 

е) банктын ликвиддүүлүгүнүн зарыл деңгээлин кармап туруусу; 

ж) ички көзөмөлдүн адекваттуу системасына жана ички аудит кызматына ээ болуусу; 

з) эсеп-кысап жана отчеттуулук бухгалтердик жана каржылык отчеттуулуктун белгиленген стандарттарына ылайык келиши керек. 

3. Улуттук банк депозиттерди коргоо системага катышуучу банк үчүн кошумча критерийлерин белгилөөгө укуктуу. 

4. (КР 2009-жылдын 29-апрелиндеги N 139 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

5. Жаңыдан түзүлүп жаткан банктар банктык лицензия алууга документтерди берүү менен бир эле убакта депозиттерди коргоо системасына катышууга билдирмени Улуттук банкка берүүлөрү керек. Жаңыдан түзүлүп жаткан банктар "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө", "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарын жана банк ишин жүзөгө ашырууга лицензия алуу үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарды аткаруу менен депозиттерди коргоо системасына түз эле кабыл алынат. 

Улуттук банктан банк ишин жүргүзүү укугуна лицензия алгандан жана банк тарабынан Депозиттерди коргоо фондуна мүчөлүк акыны которгондон кийин, Улуттук банк банктын депозиттерди коргоо системасына катышууга кабарлоосунун көчүрмөсүн кошо тиркөө менен банк лицензиясы берилгенин тактоочу билдирүүнү Агенттикке жөнөтөт. Улуттук банктын билдирүүсү банкты депозиттерди коргоо системасына катышуучу банктын реестрине каттоо үчүн негиз болуп саналат. Агенттик белгиленген тартипте каттоодон өткөргөн учурдан тартып банк депозиттерди коргоо системасына катышуучу болуп калат. 

20-берене. Депозиттерди коргоо системасына катышуу 

1. Ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык Кыргыз Республикасында жайгашкан бардык банк-резиденттер, бардык четөлкөлүк банктардын филиалдары үчүн депозиттерди коргоо системасына катышуу милдеттүү болуп саналат. 

2. Депозиттерди коргоо системасына катышуучу банк Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде белгиленген ченемдерди сактоого жана бекитилген талаптарды аткарууга милдеттүү.  

Улуттук банк "өтмө" банктар үчүн өзгөчө Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде каралган ченемдерди жана талаптарды аткаруунун өзгөчө шартын жана мөөнөттөрүн белгилейт. 

3. Улуттук банк депозиттерди коргоо системага катышуучу банк үчүн кошумча критерийлерин белгилөөгө укуктуу. 

4. (КР 2009-жылдын 29-апрелиндеги N 139 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 

5. Жаңыдан түзүлүп жаткан банктар банктык лицензия алууга документтерди берүү менен бир эле убакта депозиттерди коргоо системасына катышууга билдирмени Улуттук банкка берүүлөрү керек. Жаңыдан түзүлүп жаткан банктар "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө", "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарын жана банк ишин жүзөгө ашырууга лицензия алуу үчүн Улуттук банк тарабынан белгиленген талаптарды аткаруу менен депозиттерди коргоо системасына түз эле кабыл алынат. 

Улуттук банктан банк ишин жүргүзүү укугуна лицензия алгандан жана банк тарабынан Депозиттерди коргоо фондуна мүчөлүк акыны которгондон кийин, Улуттук банк банктын депозиттерди коргоо системасына катышууга кабарлоосунун көчүрмөсүн кошо тиркөө менен банк лицензиясы берилгенин тактоочу билдирүүнү Агенттикке жөнөтөт. Улуттук банктын билдирүүсү банкты депозиттерди коргоо системасына катышуучу банктын реестрине каттоо үчүн негиз болуп саналат. Агенттик белгиленген тартипте каттоодон өткөргөн учурдан тартып банк депозиттерди коргоо системасына катышуучу болуп калат. 

25-берене. Депозиттерди коргоо системасына кирген банкттардын депозиттерди коргоо системасына катышуу талаптарына  

ылайык келбегенинин натыйжалары 

1. Депозиттери коргоо системасына кирген банктар ушул Мыйзамдын жана банк ишин жөнгө салуучу башка ченемдик укуктук актылардын талаптарына ылайык келүүгө милдеттүү

2. Эгерде депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучусу депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк акыны төлөбөсө же аны өз убагында же болбосо толук эмес өлчөмдө төлөсө, анда ал депозиттерди коргоо системасынан чыгарылат. 

3. Эгерде депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучусу: 

а) эсепти ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык жүргүзбөсө

б) үчүнчү тарапка так эмес, анын ичинде банктын иши жана депозиттерди коргоо системасына катышканы жөнүндө жарнамалык маалыматтарды берсе; 

в) ушул Мыйзамдын жана башка ченемдик укуктук актылардын талаптарын бузса,- 

Улуттук банк төмөнкү чаралардын кайсынысын гана болбосун же бир нечесин колдонууга укуктуу: 

1) банк-катышуучунун төлөнгөн уставдык капиталынын бир пайызына чейинки өлчөмдө айып салууга; 

2) "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган чараларды колдонууга; 

3) банктын депозиттерди кабыл алуусуна тыюу салууга; 

4) автоматтык түрдө депозиттерди коргоо системасындагы мүчөлүгүн токтотууга алып келүүчү, банк ишин жүзөгө ашыруу лицензиясын чакыртып алууга. 

4. Депозиттерди коргоо системасында мүчөлүгү токтотулган учурда банктын депозиттерди кабыл алууга укугу жок. 

5. Ушул берененин 3-бөлүгүнүн "а", "б" жана "в" пунктчаларында көрсөтүлгөн тартип бузуулар ашкереленген учурда, Улуттук банк белгиленген мөөнөттөрдө чараларды көрүү зарылдыгы жөнүндө банкка эскертүү жөнөтүшү мүмкүн. Аларды аткарбаганда Улуттук банк ушул берененин 3-бөлүгүнүн 1-4-пункттарында көрсөтүлгөн чараларды колдонот. 

6. Депозит ээсинин демилгеси боюнча келишимди бузуу жөнүндө талабы менен кайрылган учурду же "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган учурларды кошпогондо, ушул берененин 3-бөлүгүнүн 3 жана 4-пункттарына ылайык, Улуттук банк тарабынан чечим кабыл алынган күнгө чейин түзүлгөн банктын жеке адамдар менен банктык аманат келишими бузулууга жатпайт. Мындай келишимдин узартылышы мүмкүн эмес. 

7. Банк аманаты келишиминин шарттарына ылайык чегерилүүчү пайыздарды кошпогондо, ушул берененин 3-бөлүгүнүн 3 жана 4-пункттарында көрсөтүлгөн чараларды Улуттук банк колдонгон күндөн баштап аманатка келип түшкөн кошумча акча каражаттары эсепке алынбайт жана аманатка акча каражаттарын салуу жөнүндө тапшырма берген адамдарга кайтарылып берилүүгө жатат. 

8. Ушул беренеге ылайык депозиттерди тартууга тыюу салынган банктар, тыюу салуу киргизилген күндөн кийинки жумушчу күндөн кечиктирбестен, банктын аманатчыларды тейлөөнү жүзөгө ашыруучу кардарлар үчүн жеткиликтүү болгон бардык имараттарында депозиттерге акча каражаттарын тартуу укугу токтотулганы жөнүндө маалыматтарды банктын борбордук (башкы) офисинин кире беришине жана операциялык залдарга, филиалдарына, сактык кассаларына жайгаштырууга милдетүү

9. Банк тарабынан ушул беренеде белгиленген милдеттенмелер аткарылбаганда, Улуттук банк ага карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган чараларды жана санкцияларды колдонот. 

10. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгүн токтотконго чейин кабыл алынган депозиттер ушул Мыйзамга ылайык банк аманаты келишиминде көрсөтүлгөн мөөнөткө чейин жабылууга жатат. Келишим узартылышы мүмкүн эмес. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк токтотулгандан кийин депозитке жөнөтүлгөн кандай гана болбосун каражаттар аларды салган адамдарга кайтарылып берилүүсү керек. 

11. Депозиттерди кабыл алууга тыюу салынгандан, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк убактылуу токтотулгандан жана/же токтотулгандан кийин аларды кабыл алганы үчүн банктын Директорлор кеңеши жана банк Башкармалыгы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартышат. 

12. Банк депозиттерди коргоо системасына чегерилген төлөмдөрдү кайтарып берүүнү талап кылууга укуксуз. Банк ушул Мыйзамга ылайык кепилденген учур келгенге чейин компенсацияланууга жаткан депозиттер боюнча төлөмдөрдү чегерүүнү уланта берүүгө милдеттүү

13. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгү токтотулган же убактылуу токтотулган, же депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген банк жана агенттик төмөнкүлөргө милдеттүү

1) төмөнкү маалыматтарды мамлекеттик жана расмий тилдерде банктын борбордук (башкы) кеңсесинин кире беришине жана операциялык залдарга, филиалдарына, сактык кассаларына жана банктын кардарлар үчүн көрүнүктүү болгон башка бардык жайларына жайгаштырууга: 

а) депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгүнүн убактылуу токтотулган күнү жөнүндө

б) депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүүлүгү токтотулган жана/же убактылуу токтотулган күнгө чейин кабыл алынган бардык депозиттер ушул Мыйзамга ылайык корголууга тийиш экени жөнүндө

2) ушул берененин 13-бөлүгүнүн 1-пунктунда көрсөтүлгөн маалыматты депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгү токтотулган жана/же убактылуу токтотулган күндөн кийинки 2 жумушчу күндүн ичинде республикалык газетада мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыялоого. 

25-берене. Депозиттерди коргоо системасына кирген банкттардын депозиттерди коргоо системасына катышуу талаптарына  

ылайык келбегенинин натыйжалары 

1. Депозиттери коргоо системасына кирген банктар ушул Мыйзамдын жана банк ишин жөнгө салуучу башка ченемдик укуктук актылардын талаптарына ылайык келүүгө милдеттүү

2. Эгерде депозиттерди коргоо системасынын банк-катышуучусу депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк акыны төлөбөсө же аны өз убагында же болбосо толук эмес өлчөмдө төлөсө, анда ал депозиттерди коргоо системасынан чыгарылат. 

3. Депозиттерди коргоо системасына катышуучу банк ушул Мыйзамдын талаптарын бузган учурда, Улуттук банк ага карата Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде каралган таасир этүү чараларынын кайсынысы болбосун колдонууга укуктуу. 

4. Депозиттерди коргоо системасында мүчөлүгү токтотулган учурда банктын депозиттерди кабыл алууга укугу жок. 

5. Ушул берененин 3-бөлүгүнүн "а", "б" жана "в" пунктчаларында көрсөтүлгөн тартип бузуулар ашкереленген учурда, Улуттук банк белгиленген мөөнөттөрдө чараларды көрүү зарылдыгы жөнүндө банкка эскертүү жөнөтүшү мүмкүн. Аларды аткарбаганда Улуттук банк ушул берененин 3-бөлүгүнүн 1-4-пункттарында көрсөтүлгөн чараларды колдонот. 

6. Депозит ээсинин демилгеси боюнча келишимди бузуу жөнүндө талабы менен кайрылган учурду же "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган учурларды кошпогондо, ушул берененин 3-бөлүгүнүн 3 жана 4-пункттарына ылайык, Улуттук банк тарабынан чечим кабыл алынган күнгө чейин түзүлгөн банктын жеке адамдар менен банктык аманат келишими бузулууга жатпайт. Мындай келишимдин узартылышы мүмкүн эмес. 

7. Банк аманаты келишиминин шарттарына ылайык чегерилүүчү пайыздарды кошпогондо, ушул берененин 3-бөлүгүнүн 3 жана 4-пункттарында көрсөтүлгөн чараларды Улуттук банк колдонгон күндөн баштап аманатка келип түшкөн кошумча акча каражаттары эсепке алынбайт жана аманатка акча каражаттарын салуу жөнүндө тапшырма берген адамдарга кайтарылып берилүүгө жатат. 

8. Ушул беренеге ылайык депозиттерди тартууга тыюу салынган банктар, тыюу салуу киргизилген күндөн кийинки жумушчу күндөн кечиктирбестен, банктын аманатчыларды тейлөөнү жүзөгө ашыруучу кардарлар үчүн жеткиликтүү болгон бардык имараттарында депозиттерге акча каражаттарын тартуу укугу токтотулганы жөнүндө маалыматтарды банктын борбордук (башкы) офисинин кире беришине жана операциялык залдарга, филиалдарына, сактык кассаларына жайгаштырууга милдетүү

9. Банк тарабынан ушул беренеде белгиленген милдеттенмелер аткарылбаганда, Улуттук банк ага карата "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган чараларды жана санкцияларды колдонот. 

10. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгүн токтотконго чейин кабыл алынган депозиттер ушул Мыйзамга ылайык банк аманаты келишиминде көрсөтүлгөн мөөнөткө чейин жабылууга жатат. Келишим узартылышы мүмкүн эмес. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк токтотулгандан кийин депозитке жөнөтүлгөн кандай гана болбосун каражаттар аларды салган адамдарга кайтарылып берилүүсү керек. 

11. Депозиттерди кабыл алууга тыюу салынгандан, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүк убактылуу токтотулгандан жана/же токтотулгандан кийин аларды кабыл алганы үчүн банктын Директорлор кеңеши жана банк Башкармалыгы Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартышат. 

12. Банк депозиттерди коргоо системасына чегерилген төлөмдөрдү кайтарып берүүнү талап кылууга укуксуз. Банк ушул Мыйзамга ылайык кепилденген учур келгенге чейин компенсацияланууга жаткан депозиттер боюнча төлөмдөрдү чегерүүнү уланта берүүгө милдеттүү

13. Депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгү токтотулган же убактылуу токтотулган, же депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген банк жана агенттик төмөнкүлөргө милдеттүү

1) төмөнкү маалыматтарды мамлекеттик жана расмий тилдерде банктын борбордук (башкы) кеңсесинин кире беришине жана операциялык залдарга, филиалдарына, сактык кассаларына жана банктын кардарлар үчүн көрүнүктүү болгон башка бардык жайларына жайгаштырууга: 

а) депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгүнүн убактылуу токтотулган күнү жөнүндө

б) депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүүлүгү токтотулган жана/же убактылуу токтотулган күнгө чейин кабыл алынган бардык депозиттер ушул Мыйзамга ылайык корголууга тийиш экени жөнүндө

2) ушул берененин 13-бөлүгүнүн 1-пунктунда көрсөтүлгөн маалыматты депозиттерди кабыл алууга тыюу киргизилген, депозиттерди коргоо системасына мүчөлүгү токтотулган жана/же убактылуу токтотулган күндөн кийинки 2 жумушчу күндүн ичинде республикалык газетада мамлекеттик жана расмий тилдерде жарыялоого. 

26-берене. Депозиттерди коргоо фондуна мүчөлүк акылар 

1. Депозиттери коргоо системасынын банк-катышуучулары депозиттерди коргоо Фондуна Агенттиктин Улуттук банк менен макулдашуу боюнча аныкталган туруктар жана мөөнөттөр боюнча милдеттүү мүчөлүк акыларды төлөөлөрү керек. 

2. Депозиттерди коргоо Фонду Өкмөт жана иштеп жаткан банктар тарабынан төмөнкүдөй катышта мүчөлүк акыларды төлөө жолу менен, ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу багыттагы деңгээлге чейин түзүлөт: 

1) Өкмөт - 76 пайыз; 

2) иштеп жаткан банктар - 24 пайыз. 

3. Депозиттерди коргоо Фондунун ишин колдоо үчүн кийинки мүчөлүк акыларды төлөө ушул Мыйзамдын 27-31-беренелеринде каралган шарттарда жүзөгө ашырылат. 

4. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү Депозиттерди коргоо фондусуна, ушул берененин 2-бөлүгүнүн 2-пунктуна ылайык Депозиттерди коргоо фондусунун максаттуу өлчөмүнүн банктар салууга тийиш болгон бөлүгүн кошо алганда, Депозиттерди коргоо фондунун ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу өлчөмүнүн суммасынын 100 пайызы өлчөмүндө бир жолку төлөмдү чегерет. 

Мындай учурда, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин атынан депозиттерди коргоо системасына өтүшкөн катышуучу банктар менен Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн алдындагы милдеттенмелер жөнүндө келишим түзөт. 

4-1. Ушул берененин 4-бөлүгүнө ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү чегерген Депозиттерди коргоо фондусундагы коммерциялык банктардын үлүшүн жойгонго чейин банктар Депозиттерди коргоо фондусуна ушул берененин 2-бөлүгүндө белгиленген төлөмдөрдү жүзөгө ашырышат. Банктардын аталган төлөмдөрү Депозиттерди коргоо фондусуна түшкөндөн кийинки 3 жумушчу күндүн ичинде Агенттик тарабынан ушул берененин 4-бөлүгүнө ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү төлөгөн сумма толугу менен жоюлганга чейин республикалык бюджетке багытталат. 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтү төлөгөн сумма толугу менен жоюлган күнгө чейин катышуучу банкка карата кепилденген учур келип жеткенде Агенттик ушул катышуучу банк тарабынан берилген кепилденген учур келип жеткен күнгө карата катышуучу банктын жалпы депозитардык базасы жөнүндө маалыматтын негизинде ушул Мыйзамдын ушул беренесинин 2-бөлүгүнүн 2-пунктуна ылайык Депозиттерди коргоо фондуна ушул катышуучу банк тарабынан төлөнүүгө тийиш болгон сумманы эсептейт. 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтү менен келишимге кол койгон катышуучу банкка карата кепилденген учур келип жеткен шартта активдерди бөлүштүрүү процессинде ушул бөлүктүн экинчи абзацына ылайык Агенттик тарабынан эсептелген катышуучу банктын Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн алдындагы милдеттенмелеринин суммасы "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгиленген төлөмдөрдүн кезегине ылайык кредиторлордун кезеги боюнча бешинчи орунда жоюлууга тийиш. 

5. Эгерде банк ушул Мыйзамга ылайык жеке адамдардын корголууга жаткан депозиттери боюнча карыздары жок болсо, ушул Мыйзамдын 5-беренесинде каралган депозиттерди кошпогондо, банктын депозиттерди коргоо Фондуна чегерген суммалары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык банктын ыктыярдуу жоюлуу жол-жобосун жүргүзүү учурунда кайтарылып берилүүгө жатат. 

6. Ушул Мыйзамга ылайык көрсөтүлгөн жана төлөнгөн мүчөлүк акылар депозиттерди коргоо Фондунун менчиги болуп саналат жана ушул Мыйзамда белгиленген учурларды кошпогондо кайтарылып берилүүгө жатпайт жана ушул Мыйзамга ылайык кепилденген учур келгенде аманатчыларга компенсацияларды төлөп берүү үчүн гана багытталат. 

Банк-катышуучу депозиттерди коргоо системасынан чыгарылган учурда ал тарабынан төлөнгөн мүчөлүк акылар кайтарылууга жатпайт. 

26-берене. Депозиттерди коргоо фондуна мүчөлүк акылар 

1. Депозиттери коргоо системасынын банк-катышуучулары депозиттерди коргоо Фондуна Агенттиктин Улуттук банк менен макулдашуу боюнча аныкталган туруктар жана мөөнөттөр боюнча милдеттүү мүчөлүк акыларды төлөөлөрү керек. 

2. Депозиттерди коргоо Фонду Өкмөт жана иштеп жаткан банктар тарабынан төмөнкүдөй катышта мүчөлүк акыларды төлөө жолу менен, ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу багыттагы деңгээлге чейин түзүлөт: 

1) Өкмөт - 76 пайыз; 

2) иштеп жаткан банктар - 24 пайыз. 

3. Депозиттерди коргоо Фондунун ишин колдоо үчүн кийинки мүчөлүк акыларды төлөө ушул Мыйзамдын 27-31-беренелеринде каралган шарттарда жүзөгө ашырылат. 

4. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү Депозиттерди коргоо фондусуна, ушул берененин 2-бөлүгүнүн 2-пунктуна ылайык Депозиттерди коргоо фондусунун максаттуу өлчөмүнүн банктар салууга тийиш болгон бөлүгүн кошо алганда, Депозиттерди коргоо фондунун ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу өлчөмүнүн суммасынын 100 пайызы өлчөмүндө бир жолку төлөмдү чегерет. 

Мындай учурда, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин атынан депозиттерди коргоо системасына өтүшкөн катышуучу банктар менен Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн алдындагы милдеттенмелер жөнүндө келишим түзөт. 

4-1. Ушул берененин 4-бөлүгүнө ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү чегерген Депозиттерди коргоо фондусундагы коммерциялык банктардын үлүшүн жойгонго чейин банктар Депозиттерди коргоо фондусуна ушул берененин 2-бөлүгүндө белгиленген төлөмдөрдү жүзөгө ашырышат. Банктардын аталган төлөмдөрү Депозиттерди коргоо фондусуна түшкөндөн кийинки 3 жумушчу күндүн ичинде Агенттик тарабынан ушул берененин 4-бөлүгүнө ылайык Кыргыз Республикасынын Өкмөтү төлөгөн сумма толугу менен жоюлганга чейин республикалык бюджетке багытталат. 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтү төлөгөн сумма толугу менен жоюлган күнгө чейин катышуучу банкка карата кепилденген учур келип жеткенде Агенттик ушул катышуучу банк тарабынан берилген кепилденген учур келип жеткен күнгө карата катышуучу банктын жалпы депозитардык базасы жөнүндө маалыматтын негизинде ушул Мыйзамдын ушул беренесинин 2-бөлүгүнүн 2-пунктуна ылайык Депозиттерди коргоо фондуна ушул катышуучу банк тарабынан төлөнүүгө тийиш болгон сумманы эсептейт. 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтү менен келишимге кол койгон катышуучу банкка карата кепилденген учур келип жеткен шартта активдерди бөлүштүрүү процессинде ушул бөлүктүн экинчи абзацына ылайык Агенттик тарабынан эсептелген катышуучу банктын Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн алдындагы милдеттенмелеринин суммасы "Банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында белгиленген төлөмдөрдүн кезегине ылайык кредиторлордун кезеги боюнча бешинчи орунда жоюлууга тийиш. 

5. Эгерде банк ушул Мыйзамга ылайык жеке адамдардын корголууга жаткан депозиттери боюнча карыздары жок болсо, ушул Мыйзамдын 5-беренесинде каралган депозиттерди кошпогондо, банктын депозиттерди коргоо Фондуна чегерген суммалары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык банктын ыктыярдуу жоюлуу жол-жобосун жүргүзүү учурунда кайтарылып берилүүгө жатат. 

6. Депозиттерди коргоо системасына катышуучу банктардын Депозиттерди коргоо фондуна төлөнгөн төлөмдөр анын менчиги болуп саналат, кайтарылып берилбейт жана мыйзамга ылайык гана пайдаланылат. 

27-берене. Жаңыдан түзүлгөн банктардын мүчөлүк акылары (кирүү мүчөлүк акылары) 

1. Жаңыдан түзүлгөн банктар уставдык капиталынын бир пайызы суммасында кирүү мүчөлүк акысын төлөөлөрү керек. Мындай мүчөлүк акыны төлөө банк ишин жүргүзүүгө лицензия алган убактан тартып 30 календардык күндүн ичинде жүзөгө ашырылышы тийиш. 

2. Банкттар уставдык капиталын көбөйткөн учурда кошумча мүчөлүк акылар алынбайт. 

3. Кийинки календардык мүчөлүк акылар ушул Мыйзамдын 29-31-беренелерине ылайык жүзөгө ашырылат. 

27-берене. Жаңыдан түзүлгөн банктардын мүчөлүк акылары (кирүү мүчөлүк акылары) 

1. "Өтмө" банктан тышкары, кайрадан түзүлүүчү банктар, алар үчүн белгиленген минималдуу уставдык капиталдын ченеминен бир пайыз суммасында Депозиттерди коргоо фондусуна кирүү төгүмүн төлөөгө тийиш. Кирүү төгүмү Улуттук банктын уруксатын алгандан кийинки мезгилде жана лицензия берилгенге чейин төлөнүүгө тийиш. Банкты кайра түзүмдөөнүн жүрүшүндө түзүлүүчү "өтмө" банк кирүү төгүмүн төлөөдөн бошотулат. 

2. Банкттар уставдык капиталын көбөйткөн учурда кошумча мүчөлүк акылар алынбайт. 

3. Кийинки календардык мүчөлүк акылар ушул Мыйзамдын 29-31-беренелерине ылайык жүзөгө ашырылат. 

28-берене. Иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары 

1. Ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө көрсөтүлгөн шарттар келгенге чейин иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары ушул Мыйзамдын 26-беренесинин 2-бөлүгүндө жана 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу багыттарга жетишүү үчүн банктын жалпы депозиттик базасынын жылдыгынын 0,2 пайызынын деңгээлинде белгиленет. 

2. Иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары ушул Мыйзам күчүнө кирген күндөн кийинки кварталдан баштап төлөнөт. 

3. Иштеп жаткан банктарды депозиттерди коргоо системасына кабыл албаган учурда төмөнкү учурларды эске албаганда төлөнгөн суммалар банктарга кайтарылып берилет: 

1) тике банктык көзөмөл киргизилгенде; 

2) убактылуу жетекчилик киргизилгенде; 

3) консервациялоо жол-жобосу башталганда; 

4) Улуттук банктын корутундусу боюнча аманатчылардын кызыкчылыгына коркунуч болгондо. 

4. Мүчөлүк акылар кийинки кварталдын эсебинен айдын 15-числосунан кечиктирбей ар бир кварталдар аралык негизде төлөнөт. 

5. Мүчөлүк акылардын суммасын төлөө төлөнбөгөн же толук эмес төлөнгөн кырдаалда катышуучу-банк менен Агенттиктин ортосунда түзүлгөн келишимде айтылгандай мүчөлүк акылар Депозиттерди коргоо фондусуна акцепсиз тартипте жүзөгө ашырылат. 

28-берене. Иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары 

1. Ушул Мыйзамдын 43-беренесинин 2-бөлүгүндө көрсөтүлгөн шарттар келгенге чейин иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары ушул Мыйзамдын 26-беренесинин 2-бөлүгүндө жана 43-беренесинин 2-бөлүгүндө белгиленген максаттуу багыттарга жетишүү үчүн банктын жалпы депозиттик базасынын жылдыгынын 0,2 пайызынын деңгээлинде белгиленет. 

2. Иштеп жаткан банктардын мүчөлүк акылары ушул Мыйзам күчүнө кирген күндөн кийинки кварталдан баштап төлөнөт. 

3. Иштеп жаткан банктарды депозиттерди коргоо системасына кабыл албаган учурда төмөнкү учурларды эске албаганда төлөнгөн суммалар банктарга кайтарылып берилет: 

1) тике банктык көзөмөл киргизилгенде; 

2) убактылуу жетекчилик киргизилгенде; 

3) консервациялоо жол-жобосу башталганда; 

4) Улуттук банктын корутундусу боюнча аманатчылардын кызыкчылыгына коркунуч болгондо. 

4. Мүчөлүк акылар кийинки кварталдын эсебинен айдын 15-числосунан кечиктирбей ар бир кварталдар аралык негизде төлөнөт. 

5. Мүчөлүк акылардын суммасын төлөө төлөнбөгөн же толук эмес төлөнгөн кырдаалда катышуучу-банк менен Агенттиктин ортосунда түзүлгөн келишимде айтылгандай мүчөлүк акылар Депозиттерди коргоо фондусуна акцепсиз тартипте жүзөгө ашырылат. 

42-берене. Агенттиктин Улуттук банк менен өзара аракеттенүүсүнүн 

негиздери 

1. Агенттик жана Улуттук банк өз иштерин ушул Мыйзамдын жана башка ченемдик укуктук актылардын талаптарына ылайык координациялашат. 

2. Улуттук банк тиешелүү чечим кабыл алынгандан кийин 3 жумушчу күндөн кечиктирбестен Агенттикти кабарландырат: 

1) банк ишин жүзөгө ашырууга лицензия берилгени жөнүндө

2) ушул берененин 6-бөлүгүнүн 1-пунктунда көрсөтүлгөндөй, Агенттиктин сунушу боюнча банкты текшерүүнү жүргүзүү жөнүндө чечим кабыл алынганы жөнүндө

3) банкты кайрадан уюштуруу же жоюу жөнүндө

4) Улуттук банк тарабынан төмөнкүлөр колдонулгандыгы жөнүндө

а) депозиттерди кабыл алууга жана төлөөгө чектөө киргизүү

б) консерваторду дайындоо; 

в) лицензиянын колдонулушун токтото туруу же чакыртып алуу; 

г) Агенттиктин сунушу боюнча Улуттук банк тарабынан колдонулган чаралар жөнүндө

3. Агенттик тиешелүү чечим кабыл алынган күндөн кийинки жумушчу күндөн кечиктирбестен, банктын банктардын реестрине киргизилгени жана банктын көрсөтүлгөн реестрден чыгарылганы жөнүндө Улуттук банкка жазуу жүзүндө билдириши керек. 

4. Агенттик Улуттук банк тарабынан белгиленген тартипте жана формада ушул Мыйзамдын 13-19, 21-22, 30, 33 жана 40-беренелеринде саналган бардык окуялар (фактылар) тууралу маалыматтарды Улуттук банкка көрсөтүүгө милдеттүү

5. Улуттук банк ушул Мыйзамды аткаруу үчүн зарыл башка маалыматтарды талап кыла алат. 

6. Агенттик Улуттук банкка төмөнкү сунуштар менен кайрылууга укуктуу: 

1) банктын ушул Мыйзамдын талаптарын аткарышы боюнча Улуттук банк тарабынан банкка максаттуу текшерүү жүргүзүү жөнүндө

2) Улуттук банк тарабынан банкка карата эскертүү чараларын жана санкцияларын колдонуу жөнүндө

42-берене. Агенттиктин Улуттук банк менен өзара аракеттенүүсүнүн 

негиздери 

1. Агенттик жана Улуттук банк өз иштерин ушул Мыйзамдын жана башка ченемдик укуктук актылардын талаптарына ылайык координациялашат. 

2. Улуттук банк тиешелүү чечим кабыл алынгандан кийин 3 жумушчу күндөн кечиктирбестен Агенттикти кабарландырат: 

1) банк ишин жүзөгө ашырууга лицензия берилгени жөнүндө

2) ушул берененин 6-бөлүгүнүн 1-пунктунда көрсөтүлгөндөй, Агенттиктин сунушу боюнча банкты текшерүүнү жүргүзүү жөнүндө чечим кабыл алынганы жөнүндө

3) банкты кайрадан уюштуруу же жоюу жөнүндө

4) Улуттук банк тарабынан төмөнкүлөр колдонулгандыгы жөнүндө

а) депозиттерди кабыл алууга жана төлөөгө чектөө киргизүү

б) Убактылуу администрацияны дайындоо; 

в) лицензиянын колдонулушун токтото туруу же чакыртып алуу; 

г) Агенттиктин сунушу боюнча Улуттук банк тарабынан колдонулган чаралар жөнүндө

3. Агенттик тиешелүү чечим кабыл алынган күндөн кийинки жумушчу күндөн кечиктирбестен, банктын банктардын реестрине киргизилгени жана банктын көрсөтүлгөн реестрден чыгарылганы жөнүндө Улуттук банкка жазуу жүзүндө билдириши керек. 

4. Агенттик Улуттук банк тарабынан белгиленген тартипте жана формада ушул Мыйзамдын 13-19, 21-22, 30, 33 жана 40-беренелеринде саналган бардык окуялар (фактылар) тууралу маалыматтарды Улуттук банкка көрсөтүүгө милдеттүү

5. Улуттук банк ушул Мыйзамды аткаруу үчүн зарыл башка маалыматтарды талап кыла алат. 

6. Агенттик Улуттук банкка төмөнкү сунуштар менен кайрылууга укуктуу: 

1) банктын ушул Мыйзамдын талаптарын аткарышы боюнча Улуттук банк тарабынан банкка максаттуу текшерүү жүргүзүү жөнүндө

2) Улуттук банк тарабынан банкка карата таасир этүү чараларын колдонуу жөнүндө

44-берене. Корутунду жоболор 

1. Ушул Мыйзамдын 31-беренесинин 1-бөлүгү жана 35-беренесинин 1-бөлүгү Кыргыз Республикасынын Салык кодексине тиешелүү өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

2. 35-берененин 2-бөлүгү "Мамлекеттик алым жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына тиешелүү өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

3. Ушул Мыйзамда каралган банктардын лицензиясын чакыртып алууга жана аларга чектөөлөрдү киргизүүгө тийиштүү жоболор "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына тиешелүү өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

4. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү ушул Мыйзамга кол коюлган күндөн тартып 3 айдын ичинде өзүнүн ченемдик укуктук актыларын ага ылайык келтирсин. 

44-берене. Корутунду жоболор 

1. Ушул Мыйзамдын 31-беренесинин 1-бөлүгү жана 35-беренесинин 1-бөлүгү Кыргыз Республикасынын Салык кодексине тиешелүү өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

2. 35-берененин 2-бөлүгү "Мамлекеттик алым жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына тиешелүү өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

3. Ушул Мыйзамда каралган банктардын лицензиясын чакыртып алууга жана аларга чектөөлөрдү киргизүүгө тийиштүү жоболор "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына тиешелүү өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилгенден кийин күчүнө кирет. 

4. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү ушул Мыйзамга кол коюлган күндөн тартып 3 айдын ичинде өзүнүн ченемдик укуктук актыларын ага ылайык келтирсин. 

үрөө жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүү 

2-статья. Кыргыз Республикасынын күрөө жөнүндө мыйзамдары 

1. Ушул Мыйзам менен күрөө жөнүндөгү негизги жоболор аныкталат. 

Кыргыз Республикасындагы ушул Мыйзам менен жөнгө салынбаган күрөө боюнча мамилелер Жарандык кодекс, Жер кодекси, ошондой эле Кыргыз Республикасынын дагы башка мыйзамдары жана ченемдик актылары менен жөнгө салынат. Эгерде күрөө берүүчү банкрот болууга тийиш болсо, күрөө боюнча өз ара мамилелер, "Банкротчулук (кудуретсиздик) жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен да жөнгө салынат. 

2. Эгерде мыйзам тартибинде күчүнө кирген эл аралык келишимдер менен ушул Мыйзамда каралгандан башка эрежелер белгиленсе, эл аралык келишимдин эрежелери колдонулат. 

3. Чет өлкөлүк жеке жана юридикалык жактар, ошондой эле жарандыгы жок жактар күрөө боюнча мамилелерге келгенде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен Кыргыз Республикасынын жеке жана юридикалык жактары сыяктуу эле эрежелерден пайдаланышат, ошондой эле милдеттенмелерди алышат. 

2-статья. Кыргыз Республикасынын күрөө жөнүндө мыйзамдары 

1. Кыргыз Республикасынын күрөө жөнүндө мыйзамдары Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинен, ушул Мыйзамдан жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларынан турат. 

Эгерде Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексинде башкача каралбаса, күрөө боюнча укуктук мамилелердин өзгөчөлүгү жер боюнча жана банктык мыйзамдар, банкроттук жөнүндө мыйзамдар менен жөнгө салынат. 

2. Эгерде мыйзам тартибинде күчүнө кирген эл аралык келишимдер менен ушул Мыйзамда каралгандан башка эрежелер белгиленсе, эл аралык келишимдин эрежелери колдонулат. 

3. Чет өлкөлүк жеке жана юридикалык жактар, ошондой эле жарандыгы жок жактар күрөө боюнча мамилелерге келгенде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен Кыргыз Республикасынын жеке жана юридикалык жактары сыяктуу эле эрежелерден пайдаланышат, ошондой эле милдеттенмелерди алышат. 

"Кыргыз Республикасындагы аткаруу өндүрүшү  

жөнүндө жана соттук аткаруучулардын статусу тууралу" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына толуктоолор 

23-статья. Аткаруу өндүрүшүн милдеттүү түрдө токтото туруу 

Аткаруу өндүрүшү төмөнкүдөй учурларда: 

1) карызкор өлгөндө, ал өлдү деп жарыяланганда же дайынсыз жок болду деп таанылганда, эгерде сот тарабынан белгиленген укуктук мамилелер укук мурастоого жол берсе, ошондой эле карызкор болуп саналган юридикалык жак кайра уюшулганда же анын жоюлушу жөнүндө же юридикалык жактын же жеке ишкердин банкрот болгондугу (кудуретсиздиги) тууралу иш козгоо тууралу мыйзамда белгиленген тартипте чечим кабыл алынганда; 

2) карызкор аракетке жөндөмдүүлүгүн жоготкондо же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелгенде; 

3) жоопкер Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн согуш аракеттерине катышкан бөлүктөрүндө болгондо же Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө турган өндүрүп алуучунун өтүнүчү боюнча; 

4) эгерде талашып алуу мыйзам менен жол берилсе, карызкор аткаруу документин сот тартибинде талашса; 

5) административдик жаза салган органдын (кызмат адамынын) аракетине сотко даттанылса; 

6) аткаруу документин берүүгө негиз болгон соттук актыны же башка органдын актысын аткарууну токтото туруу жөнүндө мыйзам менен укук берилген башка органдын (кызмат адамынын) актысы же соттук акт чыгарылганда; 

7) аткаруу документи боюнча өндүрүп алуу коюлган мүлктү тизмеден чыгаруу (камактан бошотуу) жөнүндө сотко доо коюлганда милдеттүү түрдө токтотула турат. 

23-статья. Аткаруу өндүрүшүн милдеттүү түрдө токтото туруу 

Аткаруу өндүрүшү төмөнкүдөй учурларда: 

1) карызкор өлгөндө, ал өлдү деп жарыяланганда же дайынсыз жок болду деп таанылганда, эгерде сот тарабынан белгиленген укуктук мамилелер укук мурастоого жол берсе, ошондой эле карызкор болуп саналган юридикалык жак кайра уюшулганда же анын жоюлушу жөнүндө же юридикалык жактын же жеке ишкердин банкрот болгондугу (кудуретсиздиги) тууралу иш козгоо тууралу мыйзамда белгиленген тартипте чечим кабыл алынганда; 

2) карызкор аракетке жөндөмдүүлүгүн жоготкондо же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелгенде; 

3) жоопкер Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн согуш аракеттерине катышкан бөлүктөрүндө болгондо же Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн күжүрмөн аракеттерге катышкан бөлүктөрүндө турган өндүрүп алуучунун өтүнүчү боюнча; 

4) эгерде талашып алуу мыйзам менен жол берилсе, карызкор аткаруу документин сот тартибинде талашса; 

5) административдик жаза салган органдын (кызмат адамынын) аракетине сотко даттанылса; 

6) аткаруу документин берүүгө негиз болгон соттук актыны же башка органдын актысын аткарууну токтото туруу жөнүндө мыйзам менен укук берилген башка органдын (кызмат адамынын) актысы же соттук акт чыгарылганда; 

7) аткаруу документи боюнча өндүрүп алуу коюлган мүлктү тизмеден чыгаруу (камактан бошотуу) жөнүндө сотко доо коюлганда милдеттүү түрдө токтотула турат; 

Аткаруу өндүрүшү Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде каралган учурларда да милдеттүү токтотулууга тийиш. 

25-статья. Аткаруу өндүрүшүн токтото туруу мөөнөттөрү 

Аткаруу өндүрүшү төмөнкүдөй учурларда: 

1) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 1- жана 2-пунктчаларында каралган учурларда - карызкордун укук мурастоочусу аныкталганга, аракетке жөндөмсүз же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелген карызкорго көзөмөлдүк кылуучу же камкордук көрүүчү дайындалганга, карызкор-юридикалык жак кайра уюштурулганга, карызкор-юридикалык жакты жоюу жөнүндө чечим белгиленген тартипте кабыл алынганга, карызкор-юридикалык жак же карызкор жеке ишкерди банкрот болду деп жарыялоого чейин; 

2) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 3-пунктчасында жана 24-статьясынын 2, 3, 4, 6, 7-пунктчаларында каралган учурларда - карызкор же өндүрүп алуучу Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн курамында болушу токтолгонго чейин, мамлекеттик милдетти аткарууну аяктаганга чейин, карызкор иш-сапарынан же Кыргыз Республикасынын аймагына кайтып келгенге чейин, стационардык дарылоо мекемесинен чыкканга чейин, карызкорду издөө аяктаганга чейин, өндүрүп алуучудан аткаруу өндүрүшүн кайра баштоо жөнүндө арыз түшкөнгө чейин; 

3) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 4, 5, 7-пунктчаларында каралган учурларда - соттун чечими мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин; 

4) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 6-пунктчасында каралган учурда аткаруу ишин токтото турууну алып салуу жөнүндө соттук актыны же башка органдын (кызмат адамынын) актысы чыгарылганга чейин; 

5) ушул Мыйзамдын 24-статьясынын 1-пунктчасында каралган учурларда - тийиштүү түшүндүрмө алынганга чейин; 

6) ушул Мыйзамдын 24-статьясынын 5-пунктчасында каралган учурларда - даттанууну кароонун натыйжасы боюнча чечим кабыл алынганга чейин токтотула турат

25-статья. Аткаруу өндүрүшүн токтото туруу мөөнөттөрү 

Аткаруу өндүрүшү төмөнкүдөй учурларда: 

1) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 1- жана 2-пунктчаларында каралган учурларда - карызкордун укук мурастоочусу аныкталганга, аракетке жөндөмсүз же аракетке жөндөмдүүлүгү чектелген карызкорго көзөмөлдүк кылуучу же камкордук көрүүчү дайындалганга, карызкор-юридикалык жак кайра уюштурулганга, карызкор-юридикалык жакты жоюу жөнүндө чечим белгиленген тартипте кабыл алынганга, карызкор-юридикалык жак же карызкор жеке ишкерди банкрот болду деп жарыялоого чейин; 

2) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 3-пунктчасында жана 24-статьясынын 2, 3, 4, 6, 7-пунктчаларында каралган учурларда - карызкор же өндүрүп алуучу Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн, башка аскерлеринин же аскердик түзүлүштөрүнүн курамында болушу токтолгонго чейин, мамлекеттик милдетти аткарууну аяктаганга чейин, карызкор иш-сапарынан же Кыргыз Республикасынын аймагына кайтып келгенге чейин, стационардык дарылоо мекемесинен чыкканга чейин, карызкорду издөө аяктаганга чейин, өндүрүп алуучудан аткаруу өндүрүшүн кайра баштоо жөнүндө арыз түшкөнгө чейин; 

3) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 4, 5, 7-пунктчаларында каралган учурларда - соттун чечими мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин; 

4) ушул Мыйзамдын 23-статьясынын 6-пунктчасында каралган учурда аткаруу ишин токтото турууну алып салуу жөнүндө соттук актыны же башка органдын (кызмат адамынын) актысы чыгарылганга чейин; 

5) ушул Мыйзамдын 24-статьясынын 1-пунктчасында каралган учурларда - тийиштүү түшүндүрмө алынганга чейин; 

6) ушул Мыйзамдын 24-статьясынын 5-пунктчасында каралган учурларда - даттанууну кароонун натыйжасы боюнча чечим кабыл алынганга чейин токтотула турат

7) ушул Мыйзамдын 23-статьянын 8-пунктчасында каралган учурларда - Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде белгиленген мөөнөткө чейин токтотула турат. 

"Ички аудит жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына толуктоо 

2-берене. Ушул Мыйзамдын колдонулуу чөйрөсү жана максаты 

1. Бул Мыйзамдын күчү министрликтерге, мамлекеттик комитеттерге, администрациялык ведомстволорго, аткаруу бийлигинин башка органдарына жана мекемелерине, мамлекеттик социалдык камсыздандыруу жана пенсиялык камсыздоо системасынын органдарына жана алардын ведомстволук уюмдарына жана мекемелерине карата колдонулат. 

2. Бул Мыйзамдын максаты төмөнкүдөй: 

1) мамлекеттик органдарда жана мекемелерде ички аудиттин принциптерин аныктоо; 

2) мамлекеттик органдардын жана мекемелердин ички аудит тармагындагы компетенцияларын аныктоо; 

3) ички аудиттин стандарттарын жана методологиясын иштеп чыгуу боюнча жоопкерчиликти жана ыйгарым укуктарды аныктоо. 

2-берене. Ушул Мыйзамдын колдонулуу чөйрөсү жана максаты 

1. Бул Мыйзамдын күчү министрликтерге, мамлекеттик комитеттерге, администрациялык ведомстволорго, аткаруу бийлигинин башка органдарына жана мекемелерине, мамлекеттик социалдык камсыздандыруу жана пенсиялык камсыздоо системасынын органдарына жана алардын ведомстволук уюмдарына жана мекемелерине карата колдонулат. 

Ушул Мыйзам Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына карата колдонулбайт. 

2. Бул Мыйзамдын максаты төмөнкүдөй: 

1) мамлекеттик органдарда жана мекемелерде ички аудиттин принциптерин аныктоо; 

2) мамлекеттик органдардын жана мекемелердин ички аудит тармагындагы компетенцияларын аныктоо; 

3) ички аудиттин стандарттарын жана методологиясын иштеп чыгуу боюнча жоопкерчиликти жана ыйгарым укуктарды аныктоо. 

"Жарнак жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына толуктоо 

17-статья. Каржылык, камсыздоочулук, инвестициялык кызмат көрсөтүүлөрдүн жана баалуу кагаздардын жарнагы 

Каржылык (анын ичинде банктык), камсыздоочулук, инвестициялык жана юридикалык жана жеке жактардын акча каражаттарын пайдаланууга байланышкан башка кызмат көрсөтүүлөрдүн, ошондой эле баалуу кагаздардын жарнагын чыгарууда, жайгаштырууда жана таратууда: 

жарнакта жарнакталган кызмат көрсөтүүлөргө же баалуу кагаздарга тикелей тиешеси болбогон сандык маалыматты келтирүүгө

жөнөкөй энчилүү акциялар боюнча дивиденддердин өлчөмдөрүнө кепилдик берүүгө

эмиссияларынын проспекттери катталганга чейин баалуу кагаздарды жарнактоого; 

ар кандай түрдөгү кепилдиктерди, убадаларды берүүгө же иштин келечектеги натыйжалуулугу (кирешелүүлүгү) тууралу божомолдор келтирүүгө, анын ичинде баалуу кагаздардын курстук наркынын өсүшүн жарыялоо жолу менен келтирүүгө

эгерде жарнакта келишимдин шарттары тууралу кабарланса, келишимдин шарттарынын бири эле жөнүндө айтпай коюуга жол берилбейт. 

17-статья. Каржылык, камсыздоочулук, инвестициялык кызмат көрсөтүүлөрдүн жана баалуу кагаздардын жарнагы 

Каржылык (анын ичинде банктык), камсыздоочулук, инвестициялык жана юридикалык жана жеке жактардын акча каражаттарын пайдаланууга байланышкан башка кызмат көрсөтүүлөрдүн, ошондой эле баалуу кагаздардын жарнагын чыгарууда, жайгаштырууда жана таратууда: 

жарнакта жарнакталган кызмат көрсөтүүлөргө же баалуу кагаздарга тикелей тиешеси болбогон сандык маалыматты келтирүүгө

жөнөкөй энчилүү акциялар боюнча дивиденддердин өлчөмдөрүнө кепилдик берүүгө

эмиссияларынын проспекттери катталганга чейин баалуу кагаздарды жарнактоого; 

ар кандай түрдөгү кепилдиктерди, убадаларды берүүгө же иштин келечектеги натыйжалуулугу (кирешелүүлүгү) тууралу божомолдор келтирүүгө, анын ичинде баалуу кагаздардын курстук наркынын өсүшүн жарыялоо жолу менен келтирүүгө

эгерде жарнакта келишимдин шарттары тууралу кабарланса, келишимдин шарттарынын бири эле жөнүндө айтпай коюуга жол берилбейт. 

Финансы, банк, камсыздандыруу, инвестициялык жана башка кызмат көрсөтүүлөрдү, ошондой эле баалуу кагаздардын жарнагынын башка өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын ушул Мыйзамына каршы келбеген, Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актылары менен аныкталышы мүмкүн. 

"Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр жана толуктоолор 

8-статья. Эсептөө палатасынын ыйгарым укуктары 

1. Эсептөө палатасы төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) белгиленген статистикалык, финансылык жана бухгалтердик отчеттуулукка алдынала изилдөөлөрдү жүргүзүүгө

2) ушул Мыйзамдын 7-статьясында көрсөтүлгөн багыттар боюнча аудит жүргүзүүгө жана жыйынтыктары боюнча аудит жөнүндө отчет жана башка отчетторду берүүгө

3) аудит объектисинин ишине тиешелүү корутундуларды берүүгө

4) ушул Мыйзамда каралган учурларды кошпогондо, аудит объекттерине милдеттүү түрдө аткарылууга тийиш болгон жазма буйрук берүүгө

5) Кыргыз Республикасындагы бардык мамлекеттик бийлик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынан, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан, менчигинин түрүнө карабастан мекемелерден жана уюмдардан Эсептөө палатасынын ишин камсыз кылуу үчүн зарыл болгон суралуучу маалыматтарды белгиленген мыйзамдын чектеринде алууга. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы, банктар жана башка кредиттик-финансылык мекемелер Эсептөө палатасынын суроо-талабы боюнча жана "Банктык жашырын сыр жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган тартипке ылайык эгерде алар республикалык же жергиликтүү бюджеттерден каражат алышса, которушса, пайдаланышса же мамлекеттик менчикти пайдаланышса, же болбосо аны башкарышса ошондой эле улуттук мыйзамдар же мамлекеттик бийлик органдары тарабынан берилген салыктык, бажылык жана башка жеңилдиктерге жана артыкчылыктарга ээ болушса операцияларга жана аудит жүргүзүлүүчү объекттердин эсептеринин абалына зарыл болгон документтик ырастоону берүүгө тийиш; 

6) акчанын өз учурунда келип түшүүлөрүнө, мыйзамдуу бекитилген көрсөткүчтөр менен салыштырганда республикалык бюджетти аткаруу процессинде бюджеттик ассигнованиелерди иш жүзүндө чыгымдоого ыкчам контролду ишке ашырууга, четтеп кетүүлөрдү жана тартип бузууларды аныктоого, аларга талдоо жүргүзүүгө, аларды четтетүү боюнча сунуштарды киргизүүгө

2. Эсептөө палатасынын төмөнкүлөргө укугу жок: 

1) аудит объекттеринин саясый максаттарын илгерилетүүгө

2) аудит объектисинин кызмат адамдарына жана кызматкерлерине администрациялык жана башка санкцияларды колдонууга. 

8-статья. Эсептөө палатасынын ыйгарым укуктары 

1. Эсептөө палатасы төмөнкүлөргө укуктуу: 

1) белгиленген статистикалык, финансылык жана бухгалтердик отчеттуулукка алдынала изилдөөлөрдү жүргүзүүгө

2) ушул Мыйзамдын 7-статьясында көрсөтүлгөн багыттар боюнча аудит жүргүзүүгө жана жыйынтыктары боюнча аудит жөнүндө отчет жана башка отчетторду берүүгө

3) аудит объектисинин ишине тиешелүү корутундуларды берүүгө

4) ушул Мыйзамда каралган учурларды кошпогондо, аудит объекттерине милдеттүү түрдө аткарылууга тийиш болгон жазма буйрук берүүгө

5) Кыргыз Республикасындагы бардык мамлекеттик бийлик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынан, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан, менчигинин түрүнө карабастан мекемелерден жана уюмдардан Эсептөө палатасынын ишин камсыз кылуу үчүн зарыл болгон суралуучу маалыматтарды белгиленген мыйзамдын чектеринде алууга. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы, банктар жана башка кредиттик-финансылык мекемелер Эсептөө палатасынын суроо-талабы боюнча жана Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде каралган тартипке ылайык эгерде алар республикалык же жергиликтүү бюджеттерден каражат алышса, которушса, пайдаланышса же мамлекеттик менчикти пайдаланышса, же болбосо аны башкарышса ошондой эле улуттук мыйзамдар же мамлекеттик бийлик органдары тарабынан берилген салыктык, бажылык жана башка жеңилдиктерге жана артыкчылыктарга ээ болушса операцияларга жана аудит жүргүзүлүүчү объекттердин эсептеринин абалына зарыл болгон документтик ырастоону берүүгө тийиш; 

6) акчанын өз учурунда келип түшүүлөрүнө, мыйзамдуу бекитилген көрсөткүчтөр менен салыштырганда республикалык бюджетти аткаруу процессинде бюджеттик ассигнованиелерди иш жүзүндө чыгымдоого ыкчам контролду ишке ашырууга, четтеп кетүүлөрдү жана тартип бузууларды аныктоого, аларга талдоо жүргүзүүгө, аларды четтетүү боюнча сунуштарды киргизүүгө

2. Эсептөө палатасынын төмөнкүлөргө укугу жок: 

1) аудит объекттеринин саясый максаттарын илгерилетүүгө

2) аудит объектисинин кызмат адамдарына жана кызматкерлерине администрациялык жана башка санкцияларды колдонууга. 

43-статья. Эсептөө палатасынын Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы менен өз ара мамилеси 

Эсептөө палатасы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын аудитинин натыйжалуулугун жүргүзөт, республикалык бюджетти тейлөө жана алтын-валюта резервдерин пайдалануу жагынан отчет даярдайт. 

Эсептөө палатасы төмөнкүлөргө укугу жок: 

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына милдеттүү түрдө аткарылууга тийиш болгон көрсөтмөлөрдү берүүгө

2) коммерциялык банктарды жөнгө салуучу катары Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ыйгарым укуктарын иликтөөгө

3) коммерциялык банктар тууралу Кыргыз Республикасынын Улуттук банкында болгон купуя маалыматты суратууга; 

4) пайыздык ставкаларды же акча саясатын аныктоо жагынан Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ишин иликтөөгө

43-статья. Эсептөө палатасынын Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы менен өз ара мамилеси 

Эсептөө палатасы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын аудитинин натыйжалуулугун жүргүзөт, республикалык бюджетти тейлөө жана алтын-валюта резервдерин пайдалануу жагынан отчет даярдайт. 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банктын натыйжалуулугуна аудит, анын ишинин максатын жана милдетин, Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде белгиленген көз карандысыздык макамын жана маалыматтардын купуялуулугун эске алуу менен, ошондой эле борбордук банктарга аудит жүргүзүүнүн эл аралык стандарттарына ылайык ишке ашырылат. 

Эсептөө палатасы төмөнкүлөргө укугу жок: 

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына милдеттүү түрдө аткарылууга тийиш болгон көрсөтмөлөрдү берүүгө

2) коммерциялык банктарды жөнгө салуучу катары Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ыйгарым укуктарын иликтөөгө

3) коммерциялык банктар тууралу Кыргыз Республикасынын Улуттук банкында болгон купуя маалыматты суратууга; 

4) пайыздык ставкаларды же акча саясатын аныктоо жагынан Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ишин иликтөөгө

"Кыргыз Республикасында инвестициялар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр 

8-статья. Акча операцияларынын эркиндиги 

 

1. Валюталык операциялар инвесторлор тарабынан "Чет өлкөлүк валютада операциялар тууралу" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына жана Кыргыз Республикасынын валюталык жөнгө салуу тууралу башка ченемдик укуктук актыларына ылайык жүргүзүлөт. 

2. Инвесторлор Кыргыз Республикасында инвестициялоого тиешелүү бардык төлөмдөрдү төлөөдө Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын башка бардык валютага эркин алмаштырууга укуктуу. 

3. Инвестицияга байланышкан Кыргыз Республикасына чет өлкөлүк валютадагы бардык акча которуулары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте эркин жана тоскоолдуксуз жүргүзүлөт. 

4. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына Кыргыз Республикасында жана анын чегинен тышкары чет өлкөлүк валютада акча которууларды чектеген ченемдер киргизилгенде, алар чет өлкөлүк инвесторлорго таралбайт. Чет өлкөлүк инвесторлор үчүн мындай чектөөлөр террорчулукту каржылоо жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легализациялоо (адалдоо) боюнча операциялардын алдын алуу максатындагы мыйзамдын негизинде гана киргизилиши мүмкүн. 

8-статья. Акча операцияларынын эркиндиги 

1. Валюталык операциялар инвесторлор тарабынан Кыргыз Республикасынын Банк кодексине жана Кыргыз Республикасынын валюталык жөнгө салуу тууралу башка ченемдик укуктук актыларына ылайык жүргүзүлөт. 

2. Инвесторлор Кыргыз Республикасында инвестициялоого тиешелүү бардык төлөмдөрдү төлөөдө Кыргыз Республикасынын улуттук валютасын башка бардык валютага эркин алмаштырууга укуктуу. 

3. Инвестицияга байланышкан Кыргыз Республикасына чет өлкөлүк валютадагы бардык акча которуулары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте эркин жана тоскоолдуксуз жүргүзүлөт. 

4. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына Кыргыз Республикасында жана анын чегинен тышкары чет өлкөлүк валютада акча которууларды чектеген ченемдер киргизилгенде, алар чет өлкөлүк инвесторлорго таралбайт. Чет өлкөлүк инвесторлор үчүн мындай чектөөлөр террорчулукту каржылоо жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легализациялоо (адалдоо) боюнча операциялардын алдын алуу максатындагы мыйзамдын негизинде гана киргизилиши мүмкүн. 

21-статья. Чет өлкөлүктөр менен катышы бар юридикалык жактарды мамлекеттик каттоонун өзгөчөлүктөрү 

Чет өлкөлүктөр менен катышы бар юридикалык жактарды, ошондой эле алардын филиалдарын жана өкүлчүлүктөрүн мамлекеттик каттоо, кайра каттоо жана жоюу Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексине жана "Кыргыз Республикасынын юридикалык жактарын мамлекеттик каттоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жүргүзүлөт. 

Чет өлкөлүк инвестор кошумча төмөнкүдөй документтерди берет: 

- уюмдаштыруучу катары чыккан чет өлкөлүк юридикалык жак - реестрден уюмдаштыруучу өз өлкөсүнүн мыйзамдары боюнча иштеп жаткан юридикалык жак экендигин ырастоочу, нотариус күбөлөндүргөн мамлекеттик же расмий тилдеги котормосунун мыйзамдаштырылган көчүрмөсүн. Жогоруда көрсөтүлгөн документтерди мыйзамдаштыруу КМШ мамлекеттеринин катышуучуларынын юридикалык жактары үчүн талап кылынбайт; 

- уюмдаштыруучу катары чыккан чет өлкөлүк жак - паспорттун көчүрмөсүн же адамдын инсандыгын ырастоочу башка документти (визанын мөөнөтүн көрсөтүү менен) мамлекеттик же расмий тилдеги котормосун нотариуста күбөлөндүрүүсү менен. 

21-статья. Чет өлкөлүктөр менен катышы бар юридикалык жактарды мамлекеттик каттоонун өзгөчөлүктөрү 

Чет өлкөлүктөр менен катышы бар юридикалык жактарды, ошондой эле алардын филиалдарын жана өкүлчүлүктөрүн мамлекеттик каттоо, кайра каттоо жана жоюу Кыргыз Республикасынын Граждандык кодексине жана юридикалык жактарды, филиалдарды (өкүлчүлүктөрдү) мамлекеттик каттоо жөнүндө мыйзамдарга ылайык жүргүзүлөт. 

Чет өлкөлүк инвестор кошумча төмөнкүдөй документтерди берет: 

- уюмдаштыруучу катары чыккан чет өлкөлүк юридикалык жак - реестрден уюмдаштыруучу өз өлкөсүнүн мыйзамдары боюнча иштеп жаткан юридикалык жак экендигин ырастоочу, нотариус күбөлөндүргөн мамлекеттик же расмий тилдеги котормосунун мыйзамдаштырылган көчүрмөсүн. Жогоруда көрсөтүлгөн документтерди мыйзамдаштыруу КМШ мамлекеттеринин катышуучуларынын юридикалык жактары үчүн талап кылынбайт; 

- уюмдаштыруучу катары чыккан чет өлкөлүк жак - паспорттун көчүрмөсүн же адамдын инсандыгын ырастоочу башка документти (визанын мөөнөтүн көрсөтүү менен) мамлекеттик же расмий тилдеги котормосун нотариуста күбөлөндүрүүсү менен. 

"Мамлекеттик кызмат жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына толуктоо 

3-статья. Ушул Мыйзамдын колдонуу чөйрөсү 

 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу административдик мамлекеттик кызмат орундарын ээлеген мамлекеттик кызматчыларга жайылтылат. 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу соттордун, Кыргыз Республикасынын Омбудсменинин (Акыйкатчысынын), юстиция, прокуратура органдарынын аппараттарынын мамлекеттик кызматчыларына да, ошондой эле алардын кесиптик иштери атайын мыйзамдар менен жөнгө салынбаган укук коргоо органдарынын кызматчыларынын статусуна ээ болгон адамдарына да жайылтылат. 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу төмөнкүлөргө жайылтылбайт: 

- эгерде ушул Мыйзамда башкасы каралбаса, мамлекеттик саясий кызмат орундарын ээлеген адамдарга; 

- мамлекеттик кызматка дайындоо, көтөрүү, бошотуу жагынан саясий кызмат орундарын ээлеген адамдардын кеңешчилерине, консультанттарына жана жардамчыларына; 

- аскер кызматчыларына; 

- муниципалдык кызматчыларга; 

- мамлекеттик органдардын карамагында турган, илим-изилдөө, чыгармачылык, окутуучулук, дарылоо-денсоолукту чыңдоо жана калкты тейлөө боюнча мамлекеттин аткаруу-тескөө функциялары менен байланышпаган башка иштерди жүргүзгөн органдарда, мекемелерде, ишканаларда жана уюмдарда иштеген кызматчыларга, ошол мекемелер менен уюмдардын жетекчилерин кошкондо; 

- мамлекеттик органдарда иштеген техникалык жана тейлөө кызматындагы адамдарга. 

3-статья. Ушул Мыйзамдын колдонуу чөйрөсү 

 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу административдик мамлекеттик кызмат орундарын ээлеген мамлекеттик кызматчыларга жайылтылат. 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу соттордун, Кыргыз Республикасынын Омбудсменинин (Акыйкатчысынын), юстиция, прокуратура органдарынын аппараттарынын мамлекеттик кызматчыларына да, ошондой эле алардын кесиптик иштери атайын мыйзамдар менен жөнгө салынбаган укук коргоо органдарынын кызматчыларынын статусуна ээ болгон адамдарына да жайылтылат. 

Ушул Мыйзамдын колдонулушу төмөнкүлөргө жайылтылбайт: 

- эгерде ушул Мыйзамда башкасы каралбаса, мамлекеттик саясий кызмат орундарын ээлеген адамдарга; 

- мамлекеттик кызматка дайындоо, көтөрүү, бошотуу жагынан саясий кызмат орундарын ээлеген адамдардын кеңешчилерине, консультанттарына жана жардамчыларына; 

- аскер кызматчыларына; 

- муниципалдык кызматчыларга; 

- мамлекеттик органдардын карамагында турган, илим-изилдөө, чыгармачылык, окутуучулук, дарылоо-денсоолукту чыңдоо жана калкты тейлөө боюнча мамлекеттин аткаруу-тескөө функциялары менен байланышпаган башка иштерди жүргүзгөн органдарда, мекемелерде, ишканаларда жана уюмдарда иштеген кызматчыларга, ошол мекемелер менен уюмдардын жетекчилерин кошкондо; 

- мамлекеттик органдарда иштеген техникалык жана тейлөө кызматындагы адамдарга; 

- Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын төрагасына, төраганын орун басарларына, Башкарманын мүчөлөрүнө жана башка кызматкерлерине. 

"Кыргыз Республикасынын мамлекеттик жана муниципалдык 

кызматчыларынын штаттык санынын чеги жөнүндө жана 

эмгегине акы төлөөнүн шарттары тууралуу" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүү 

3-берене. 

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин мамлекеттик кызмат адамдарынын, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Аппаратынын жана Иш башкармалыгынын жана башка баш ийүүдөгү мекемелеринин мамлекеттик кызматчыларынын жана башка категориядагы кызматкерлеринин санынын чегин жана эмгегине акы төлөөнүн шарттарын Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши аныктайт. 

Акыйкатчынын (Омбудсмендин), Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын мамлекеттик кызматчыларынын санынын чегин Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин тармактык комитеттери менен макулдашуу боюнча Кыргыз Республикасынын Өкмөтү аныктайт. 

3-берене. 

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин мамлекеттик кызмат адамдарынын, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Аппаратынын жана Иш башкармалыгынын жана башка баш ийүүдөгү мекемелеринин мамлекеттик кызматчыларынын жана башка категориядагы кызматкерлеринин санынын чегин жана эмгегине акы төлөөнүн шарттарын Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши аныктайт. 

Акыйкатчынын (Омбудсмендин), Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын мамлекеттик кызматчыларынын санынын чегин Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин тармактык комитеттери менен макулдашуу боюнча Кыргыз Республикасынын Өкмөтү аныктайт. 

"Кыргыз Республикасындагы микрофинансы 

уюмдары жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр жана толуктоо 

1-статья. Аныктамалар 

1. Микрофинансы уюму деп жеке жана юридикалык жактардын белгилүү бир категорияларын микрокредиттөө максатында юридикалык жак катары түзүлгөн адистештирилген финансы-кредиттик же кредиттик мекемелер (микрофинансы компаниясы, микрокредиттик компания, микрокредиттик агенттиги) эсептелет. 

Микрофинансы уюму өз ишин Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын (мындан ары - Улуттук банк) лицензиясынын (күбөлүгүнүн) негизинде ишке ашырат. Микрофинансы уюму банк болуп саналбайт жана ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык, айрым банк операцияларын жүргүзө алат. 

2. Юридикалык жана жеке жактардын айрым категорияларын өз каражаттарынын, ошондой эле тартылган каражаттардын, анын ичинде донор уюмдардын каражаттарынын, жергиликтүү жана эл аралык финансы уюмдарынан алынган карыз каражаттардын эсебинен микрокредиттөөнү жана ушул Мыйзамга ылайык жеке жана юридикалык жактардан мөөнөттүү аманаттарды тартууну кошо алганда, ушул Мыйзамда каралган операциялардын башка түрлөрүн жүзөгө ашырган акционердик коом түрүндө түзүлгөн адистештирилген финансы-кредиттик мекемелер микрофинансы компаниясы болуп саналат. 

3. Улуттук банктан күбөлүк алышкан жана жеке жана юридикалык жактарды өздөрүнүн гана каражаттарынын же донордук уюмдардын, жергиликтүү жана эл аралык финансы уюмдарынын каражаттарынын эсебинен ушул Мыйзамга ылайык микрокредиттөөнү ишке ашырган коммерциялык уюмдун ар кандай уюштуруу-укуктук түрүндө түзүлгөн, адистештирилген финансы-кредиттик мекеме микрокредиттик компания болуп саналат. 

4. Улуттук банктан күбөлүк алышкан, жеке жана юридикалык жактарды өздөрүнүн гана каражаттарынын же донордук уюмдардын, жергиликтүү болбосо эл аралык финансы уюмдарынын каражаттарынын эсебинен уюмдун уставдык максаттарына ылайык микрокредиттөөнү ишке ашырган, ушул Мыйзамда белгиленгендерди эске албаганда, коммерциялык эмес уюм түрүндө түзүлгөн, адистештирилген финансы-кредиттик мекеме микрокредиттик агенттиги болуп саналат. 

Микрокредиттик агенттиктер түшкөн пайданы өздөрүнүн катышуучуларынын ортосунда бөлүштүрө алышпайт жана аны Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уставдык максаттарды чечүүгө пайдаланат. 

5. Микрофинансы уюмунун аффилирленген жагы болуп - түздөн-түз же кыйыр түрдө чечимди аныктоого же микрофинансы уюму тарабынан кабыл алынган чечимге, анын ичинде келишимдин (оозеки келишимди кошуп алганда) же башка бүтүмдөрдүн күчүнө таасир тийгизе алган ар кандай жеке (инсайдер) же юридикалык жактар (аларга берилген ыйгарым укуктун чегинде микрофинансы уюмунун ишине контролду жүзөгө ашырган мамлекеттик органдарды эске албаганда), ошондой эле аларга карата ушул аффилирленген жак мындай укуктарга ээ болгон ар кандай адамдар (инсайдер) же юридикалык жактар саналат. Микрофинансы компаниясынын аффилирленген жагы болуп ошондой эле анын аткаруучу кызмат адамдары, анын добуш берүүчү акцияларынын беш жана андан көбүрөөк пайызына ээ болушкан акционерлер (катышуучулар) же ар кандай ишкана таанылат. 

6. "Микрокредит" - бул микрофинансы уюму тарабынан жеке жактарга же микрофинансы уюмунун уставына ылайык алар тарабынан түзүлгөн шериктештиктерге, юридикалык жактарга берилүүчү акча каражаттары. 

Бир эле адамга берилген микрокредиттин өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленген микрокредиттин жол берилген өлчөмүнүн чегинен ашпоого тийиш. 

7. Микрофинансы иши - бул ушул Мыйзамга ылайык микрофинансы уюмдарынын микрокредиттерди берүү жагындагы иш. 

8. Микрофинансы компанияларына микрокредиттерди берүү кредиттик келишим боюнча, же мыйзамдардын талабына ылайык, анын ичинде адамдардын тобунун субсидиардык жоопкерчилиги астында зайым келишими менен жол-жоболоштурулат. 

9. Финансы-кредиттик уюмдардын дагы башка түрлөрү, анын ичинде кредиттик союздардын иши Кыргыз Республикасынын "Кредиттик союздар жөнүндө" Мыйзамы жана Кыргыз Республикасынын дагы башка укуктук ченемдик актыларынын негизинде жөнгө салынат. 

1-статья. Аныктамалар 

1. Микрофинансы уюму деп жеке жана юридикалык жактардын белгилүү бир категорияларын микрокредиттөө максатында юридикалык жак катары түзүлгөн адистештирилген финансы-кредиттик же кредиттик мекемелер (микрофинансы компаниясы, микрокредиттик компания, микрокредиттик агенттиги) эсептелет. 

Микрофинансы уюму өз ишин Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын (мындан ары - Улуттук банк) лицензиясынын (күбөлүгүнүн) негизинде ишке ашырат. Микрофинансы уюму банк болуп саналбайт жана ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык, айрым банк операцияларын жүргүзө алат. 

Микрофинансы уюму өз ишин ушул Мыйзамга, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларына ылайык, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Банк кодексинин өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен жүзөгө ашырат. 

2. Юридикалык жана жеке жактардын айрым категорияларын өз каражаттарынын, ошондой эле тартылган каражаттардын, анын ичинде донор уюмдардын каражаттарынын, жергиликтүү жана эл аралык финансы уюмдарынан алынган карыз каражаттардын эсебинен микрокредиттөөнү жана ушул Мыйзамга ылайык жеке жана юридикалык жактардан мөөнөттүү аманаттарды тартууну кошо алганда, ушул Мыйзамда каралган операциялардын башка түрлөрүн жүзөгө ашырган акционердик коом түрүндө түзүлгөн адистештирилген финансы-кредиттик мекемелер микрофинансы компаниясы болуп саналат. 

3. Улуттук банктан күбөлүк алышкан жана жеке жана юридикалык жактарды өздөрүнүн гана каражаттарынын же донордук уюмдардын, жергиликтүү жана эл аралык финансы уюмдарынын каражаттарынын эсебинен ушул Мыйзамга ылайык микрокредиттөөнү ишке ашырган коммерциялык уюмдун ар кандай уюштуруу-укуктук түрүндө түзүлгөн, адистештирилген финансы-кредиттик мекеме микрокредиттик компания болуп саналат. 

4. Улуттук банктан күбөлүк алышкан, жеке жана юридикалык жактарды өздөрүнүн гана каражаттарынын же донордук уюмдардын, жергиликтүү болбосо эл аралык финансы уюмдарынын каражаттарынын эсебинен уюмдун уставдык максаттарына ылайык микрокредиттөөнү ишке ашырган, ушул Мыйзамда белгиленгендерди эске албаганда, коммерциялык эмес уюм түрүндө түзүлгөн, адистештирилген финансы-кредиттик мекеме микрокредиттик агенттиги болуп саналат. 

Микрокредиттик агенттиктер түшкөн пайданы өздөрүнүн катышуучуларынын ортосунда бөлүштүрө алышпайт жана аны Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уставдык максаттарды чечүүгө пайдаланат. 

5. Микрофинансы уюмунун аффилирленген жагы болуп - түздөн-түз же кыйыр түрдө чечимди аныктоого же микрофинансы уюму тарабынан кабыл алынган чечимге, анын ичинде келишимдин (оозеки келишимди кошуп алганда) же башка бүтүмдөрдүн күчүнө таасир тийгизе алган ар кандай жеке (инсайдер) же юридикалык жактар (аларга берилген ыйгарым укуктун чегинде микрофинансы уюмунун ишине контролду жүзөгө ашырган мамлекеттик органдарды эске албаганда), ошондой эле аларга карата ушул аффилирленген жак мындай укуктарга ээ болгон ар кандай адамдар (инсайдер) же юридикалык жактар саналат. Микрофинансы компаниясынын аффилирленген жагы болуп ошондой эле анын аткаруучу кызмат адамдары, анын добуш берүүчү акцияларынын беш жана андан көбүрөөк пайызына ээ болушкан акционерлер (катышуучулар) же ар кандай ишкана таанылат. 

6. "Микрокредит" - бул микрофинансы уюму тарабынан жеке жактарга же микрофинансы уюмунун уставына ылайык алар тарабынан түзүлгөн шериктештиктерге, юридикалык жактарга берилүүчү акча каражаттары. 

Бир эле адамга берилген микрокредиттин өлчөмү Улуттук банк тарабынан белгиленген микрокредиттин жол берилген өлчөмүнүн чегинен ашпоого тийиш. 

7. Микрофинансы иши - бул ушул Мыйзамга ылайык микрофинансы уюмдарынын микрокредиттерди берүү жагындагы иш. 

8. Микрофинансы компанияларына микрокредиттерди берүү кредиттик келишим боюнча, же мыйзамдардын талабына ылайык, анын ичинде адамдардын тобунун субсидиардык жоопкерчилиги астында зайым келишими менен жол-жоболоштурулат. 

9. Финансы-кредиттик уюмдардын дагы башка түрлөрү, анын ичинде кредиттик союздардын иши Кыргыз Республикасынын "Кредиттик союздар жөнүндө" Мыйзамы жана Кыргыз Республикасынын дагы башка укуктук ченемдик актыларынын негизинде жөнгө салынат. 

10-статья. Микрофинансы уюмдарын кайра уюштуруу жана/же жоюу 

1. Микрофинансы уюму Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, анын уюштуруучуларынын (катышуучуларынын) же болбосо уюштуруу документтерине ыйгарым укуктуу юридикалык жактын органынын, же Улуттук банктын чечими боюнча кайра уюштурулушу мүмкүн. 

2. Микрофинансы уюму анын катышуучуларынын (акционерлеринин) чечими боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоюлушу мүмкүн, мында микрофинансы уюму белгиленген мөөнөттө лицензиянын же күбөлүктүн түп нускасын Улуттук банкка өткөрүп берүүгө жана жоюу жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан тартып лицензияда жана/же күбөлүктө каралган операцияларды жүзөгө ашырууну токтотууга тийиш. 

Микрофинансы уюмун жоюу боюнча милдеттер, анын ичинде ушул статьянын 4 жана 5-пункттарында көрсөтүлгөн учурларды кошпогондо, микрофинансы уюмунун лицензиясы же күбөлүгү Улуттук банк тарабынан чакырып алынганда, анын катышуучуларына (акционерлерине) же болбосо микрофинансы уюмунун уставы менен жоюуга ыйгарым укуктуу башкаруу органына жүктөлөт. 

3. Микрокредиттик агенттик жоюлган учурда кредиторлордун доолорун канааттандыруудан кийин калган бардык мүлк коммерциялык эмес уюмдардын уставдык максаттарын жүзөгө ашырууга багытталат. 

4. Төлөөгө кудуретсиз (банкрот) болгон учурда микрофинансы уюму Кыргыз Республикасынын банкроттук жөнүндө мыйзамына ылайык жоюлат. 

5. Мөөнөттүү аманаттарды кабыл алууга укугу бар микрофинансы компанияларын жоюу Кыргыз Республикасынын банктарды жоюу жана банкроттоо жөнүндө мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырылат. 

10-статья. Микрофинансы уюмдарын кайра уюштуруу жана/же жоюу 

1. Микрофинансы уюму Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, анын уюштуруучуларынын (катышуучуларынын) же болбосо уюштуруу документтерине ыйгарым укуктуу юридикалык жактын органынын, же Улуттук банктын чечими боюнча кайра уюштурулушу мүмкүн. 

2. Микрофинансы уюму Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, жоюлушу мүмкүн, мында микрофинансы уюму өз ыктыяры менен жоюла тургандыгы жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан кийин үч күндүн ичинде Улуттук банкка лицензиясынын же күбөлүгүнүн түп нускасын тапшырууга жана жоюлуу жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан тартып лицензияда каралган операцияларды жүргүзүүнү токтотууга тийиш. 

3. Микрокредиттик агенттик жоюлган учурда кредиторлордун доолорун канааттандыруудан кийин калган бардык мүлк коммерциялык эмес уюмдардын уставдык максаттарын жүзөгө ашырууга багытталат. 

4. Депозиттерди тартуу укугуна ээ микрофинансы компанияларын мажбурлап жоюу Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык ишке ашырылат. 

Депозиттерди тартпаган микрофинансы компаниясы, микрокредиттик компания жана микрокредиттик агенттик "Банкроттук (кудуретсиздик) жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жоюлат. 

5. Мөөнөттүү аманаттарды кабыл алууга укугу бар микрофинансы компанияларын жоюу Кыргыз Республикасынын банктарды жоюу жана банкроттоо жөнүндө мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырылат. 

27-статья. Жөнгө салуу жана көзөмөл органы 

1. Улуттук банк "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен Улуттук банкка жүктөлгөн иш-милдеттери менен талаптарды аткаруу, туруктуу финансы тутумун колдоо, керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо, ошондой эле микрофинансы компаниялары тарабынан Кыргыз Республикасынын тиешелүү мыйзамдарынын аткарылышын камсыз кылуу максатында микрофинансы компанияларынын ишин жөнгө салат жана аларга карата көзөмөлдү жүзөгө ашырат. 

2. Улуттук банк ушул Мыйзамдын жоболоруна толуктоо иретинде микрофинансы компанияларынын ишин жөнгө салуучу, ошондой эле пруденциалдык жөнгө салуу маселелерин караган ченемдик актыларды иштеп чыгат, анын ичинде төмөндөгүлөрдү

1) уставдык капиталдын минималдуу өлчөмүн; 

2) капиталдын түзүмүн жана курамын; 

3) активдерди классификациялоо жана кредиттик жана лизингдик жоготуулардын ордун толтурууга резервдерди түзүүнү

4) экономикалык ченемдер (капиталдын төп келгендиги, бир карыз алуучуга кредиттин максималдуу өлчөмү, ликвиддүүлүк, ачык валюталык позициялардын лимиттери жана башкалар); 

5) депозиттер (аманаттар) жана карыздык баалуу кагаздар менен иштөөнүн чектөөлөрү жана эрежелери; 

6) милдеттүү резервдик талаптардын өлчөмүн сактоо тартибин. 

3. Ченемдик актылардын долбоорлорун иштеп чыгууну кошо эсептегенде, микрофинансы уюмдарынын ишин жөнгө салууга жана көзөмөлдү жүзөгө ашырууга тиешелүү болгон Улуттук банктын айрым ыйгарым укуктары ыйгарым укуктуу адамдарга берилиши мүмкүн. 

27-статья. Жөнгө салуу жана көзөмөл органы 

1. Улуттук банк "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы менен Улуттук банкка жүктөлгөн иш-милдеттери менен талаптарды аткаруу, туруктуу финансы тутумун колдоо, керектөөчүлөрдүн таламдарын коргоо, ошондой эле микрофинансы компаниялары тарабынан Кыргыз Республикасынын тиешелүү мыйзамдарынын аткарылышын камсыз кылуу максатында микрофинансы компанияларынын ишин жөнгө салат жана аларга карата көзөмөлдү жүзөгө ашырат. 

2. Улуттук банк ушул Мыйзамдын жоболоруна толуктоо иретинде микрофинансы компанияларынын ишин жөнгө салуучу, ошондой эле пруденциалдык жөнгө салуу маселелерин караган ченемдик актыларды иштеп чыгат, анын ичинде төмөндөгүлөрдү

1) уставдык капиталдын минималдуу өлчөмүн; 

2) капиталдын түзүмүн жана курамын; 

3) активдерди классификациялоо жана кредиттик жана лизингдик жоготуулардын ордун толтурууга резервдерди түзүүнү

4) экономикалык ченемдер (капиталдын төп келгендиги, бир карыз алуучуга кредиттин максималдуу өлчөмү, ликвиддүүлүк, ачык валюталык позициялардын лимиттери жана башкалар); 

5) депозиттер (аманаттар) жана карыздык баалуу кагаздар менен иштөөнүн чектөөлөрү жана эрежелери; 

6) милдеттүү резервдик талаптардын өлчөмүн сактоо тартибин. 

3. Ченемдик актылардын долбоорлорун иштеп чыгууну кошо эсептегенде, микрофинансы уюмдарынын ишин жөнгө салууга жана көзөмөлдү жүзөгө ашырууга тиешелүү болгон Улуттук банктын айрым ыйгарым укуктары ыйгарым укуктуу адамдарга берилиши мүмкүн. 

28-статья. Улуттук банк тарабынан колдонулуучу жөнгө салуу чаралары 

Улуттук банк микрофинансы компанияларына карата төмөндөгү чараларды колдонуу укугуна ээ: 

1) баштапкы уставдык капиталдын минималдуу өлчөмүнө, уставдык капиталдын түзүмүнө жана мүнөздөмөсүнө, резервдерге тиешелүү стандарттарды кошуп алганда, финансы стандарттарын; капиталдын шайкештигинин коэффициентин; өтүмдүүлүктү; ар кандай жактар менен иш алып баруунун түрлөрүнө чек коюучу эрежени жана мындай ишкердиктин чөйрөлөрүн, ошондой эле ушул Мыйзамда каралган же Улуттук банктын көз карашы боюнча микрофинансы компаниялары жана кредиттик агенттиктер тарабынан ишке ашырылуучу иштердин алгылыктуулугун камсыз кылуу максатында зарыл болгон жана башка финансы стандарттарын белгилөө

2) микрофинансы компанияларынын жана алардын филиалдарынын ишин текшерүү

3) микрофинансы компанияларынын ишин жакшыртуу боюнча сунуштамаларды берүү

4) Улуттук банк тарабынан аныкталган мезгил ичинде алардын ишинен табылган, ушул Мыйзамга же Улуттук банктын ченемдик актыларына карама-каршы келген кемчиликтерди жана катачылыктарды четтетүүгө милдеттүү болгон нускамаларды жана/же жазма буйруктарды иштеп чыгуу; 

5) ушул Мыйзам, "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы, Кыргыз Республикасынын дагы башка мыйзам актылары, ошондой эле Улуттук банктын ченемдик актылары тарабынан каралган эскертүү чараларын жана санкцияларды (анын ичинде жазапул) колдонуу; 

6) микрофинансы компанияларынын балансын, отчетторун жана алар тарабынан жүзөгө ашырылып жаткан иштер же операциялар жөнүндө жана башка документтерди же маалыматтарды суратуу жана алуу; 

7) микрофинансы компаниясынын лицензиясын токтото туруу же кайтарып алуу же микрофинансы компаниясына ушул Мыйзам тарабынан уруксат берилген операцияларды жүргүзүүсүн убактылуу токтото туруу же тыюу салуу; 

8) микрофинансы компаниясы төлөөгө кудуретсиз болгон учурда ага карата банкроттук, анын ичинде банктардын банкроттугу жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык иш-аракеттерди көрүү

9) ушул Мыйзамга же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уруксат берилген, Улуттук банк тарабынан чыгарылган тийиштүү ченемдик актылар аркылуу уруксат берилген башка иш-аракеттерди көрүү

28-статья. Улуттук банктын ыйгарым укуктары  

Улуттук банк микрофинансы компанияларына карата төмөндөгү чараларды колдонуу укугуна ээ: 

1) баштапкы уставдык капиталдын минималдуу өлчөмүнө, уставдык капиталдын түзүмүнө жана мүнөздөмөсүнө, резервдерге тиешелүү стандарттарды кошуп алганда, финансы стандарттарын; капиталдын шайкештигинин коэффициентин; өтүмдүүлүктү; ар кандай жактар менен иш алып баруунун түрлөрүнө чек коюучу эрежени жана мындай ишкердиктин чөйрөлөрүн, ошондой эле ушул Мыйзамда каралган же Улуттук банктын көз карашы боюнча микрофинансы компаниялары жана кредиттик агенттиктер тарабынан ишке ашырылуучу иштердин алгылыктуулугун камсыз кылуу максатында зарыл болгон жана башка финансы стандарттарын белгилөө

2) микрофинансы компанияларынын жана алардын филиалдарынын ишин текшерүү

3) микрофинансы компанияларынын ишин жакшыртуу боюнча сунуштамаларды берүү

4) Улуттук банк тарабынан аныкталган мезгил ичинде алардын ишинен табылган, ушул Мыйзамга же Улуттук банктын ченемдик актыларына карама-каршы келген кемчиликтерди жана катачылыктарды четтетүүгө милдеттүү болгон нускамаларды жана/же жазма буйруктарды иштеп чыгуу; 

5) Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде, ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларында каралган таасир этүү чараларын колдонуу; 

6) микрофинансы компанияларынын балансын, отчетторун жана алар тарабынан жүзөгө ашырылып жаткан иштер же операциялар жөнүндө жана башка документтерди же маалыматтарды суратуу жана алуу; 

7) микрофинансы компаниясынын лицензиясын токтото туруу же кайтарып алуу же микрофинансы компаниясына ушул Мыйзам тарабынан уруксат берилген операцияларды жүргүзүүсүн убактылуу токтото туруу же тыюу салуу; 

8) микрофинансы компаниясы төлөөгө кудуретсиз болгон учурда ага карата банкроттук, анын ичинде банктардын банкроттугу жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык иш-аракеттерди көрүү

9) ушул Мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашыруу. 

29-статья. Микрофинансы компанияларынын ишин текшерүү 

1. Улуттук банк микрофинансы компаниялары тарабынан берилүүчү финансы отчетторун жана башка маалыматтарды текшерүүнү, инспекциялык текшерүүнү пайдалануу менен микрофинансы компанияларынын ишине көзөмөлдү жүзөгө ашырат. 

Улуттук банк терроризмди - каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттенүү максатында ички контролду уюштуруу маселелери боюнча микрофинансылык компаниялардын ишмердигин инспекциялоону жүргүзөт жана анын жыйынтыктары жөнүндө маалыматты терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча ыйгарым укуктуу органга жөнөтөт. 

2. Улуттук банк текшерүүлөрдү жүргүзүү боюнча кесипкөй көз карандысыз аудиторлорго ыйгарым укуктарды ыйгарууга укуктуу. 

Микрофинансы компаниясынын кызмат адамдары Улуттук банк тарабынан дайындалган текшерүүчү адамдарга көмөктөшүүгө милдеттүү

3. Текшерүүчү адамдар өзүнүн дайындалгандыгы жөнүндө далилдерди бергенден кийин текшерүүнүн жүрүшүндө төмөндөгүлөргө укуктуу: 

1) байкоо жүргүзүү органынын, башкаруу органдарынын, администрациянын мүчөлөрү, түзүмдүк бөлүктөрдүн начальниктери же эсепке алууга жооптуу болгон адамдар иш учурунда микрофинансы компаниясынын ар кандай жайларына (башкы офисине, филиалына, өкүлчүлүгүнө) иш учурунда, жумуш күнү же ар кандай убакытта кирүүгө

2) иш убагында микрофинансы компаниясынын байкоо жүргүзүү органынын жана администрациянын мүчөлөрү, анын кызматкерлери менен маектешүүгө

3) кайсы гана документтер жана жазып алмалар (компьютердик жазууларды кошо эсептегенде) болбосун иликтөөгө жана алардан көчүрмө алууга жана ушулар же жазуулар боюнча микрофинансы компаниясынын кызмат адамдарынан, кызматкерлеринен, анын мурдагы негизги уюмдаштыруучулары, акционерлери, (катышуучулары) болгон же ошол учурда болушкан башка жактардан түшүнүк берүүнү талап кылууга; 

4) түңүлткөн карыздарды эсептен чыгаруу боюнча же жетиштүү резервдерди түзүү жана колдоо үчүн же экономикалык башка ченемдердин же ушул Мыйзамдын, Кыргыз Республикасынын дагы башка мыйзам жана ченемдик актыларынын талаптарынын сакталышы үчүн нускамаларды даярдоого; 

5) микрофинансы компаниясынын ишин текшерүүгө байланышкан дагы башка зарыл чараларды көрүүгө

4. Улуттук банктын микрофинансы компаниясынын ишин текшерүү боюнча ыйгарым укуктары (ушул өңдүү ар кандай текшерүүлөргө байланышкан бардык ыйгарым укуктар да) микрофинансы компаниясы менен анын туунду компанияларына таламдары айкалышкан кандай гана компанияларга да болбосун (инсайдерлер жана аффилирленген компаниялар) жайылтылат. 

Микрофинансы компаниясын текшерүүнү ишке ашыруу максатында Улуттук банк микрофинансы компаниясынын жана анын бардык туунду компанияларынын жалпы финансылык абалын чагылдырган консолидацияланган балансты талап кылууга укуктуу. Ушул Мыйзамды жана/же банк мыйзамдарын бузууга жол берилген учурларда Улуттук банк микрофинансы компаниясына карата ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын дагы башка ченемдик укуктук актыларында каралган санкцияларды жана чараларды колдонушу мүмкүн. 

5. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларды кошпогондо, Улуттук банктын текшерүүчү кызматкерлерине (аудитордук компанияга) текшерүүнүн жүрүшүндө алынган маалыматтарды башкаларга айтууга же үчүнчү тарапка берүүгө тыюу салынат. 

6. Текшерүү жүргүзгөн адамдар текшерүүнүн жүрүшүндө алынган маалыматтарды мыйзамсыз башкаларга айткандыгы же үчүнчү тарапка бергендиги үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартат. 

29-статья. Микрофинансы компанияларынын ишин текшерүү 

1. Улуттук банк микрофинансы компаниялары тарабынан берилүүчү финансы отчетторун жана башка маалыматтарды текшерүүнү, инспекциялык текшерүүнү пайдалануу менен микрофинансы компанияларынын ишине көзөмөлдү жүзөгө ашырат. 

Улуттук банк терроризмди - каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттенүү максатында ички контролду уюштуруу маселелери боюнча микрофинансылык компаниялардын ишмердигин инспекциялоону жүргүзөт жана анын жыйынтыктары жөнүндө маалыматты терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча ыйгарым укуктуу органга жөнөтөт. 

2. Улуттук банк текшерүүлөрдү жүргүзүү боюнча кесипкөй көз карандысыз аудиторлорго ыйгарым укуктарды ыйгарууга укуктуу. 

Микрофинансы компаниясынын кызмат адамдары Улуттук банк тарабынан дайындалган текшерүүчү адамдарга көмөктөшүүгө милдеттүү

3. Текшерүүчү адамдар өзүнүн дайындалгандыгы жөнүндө далилдерди бергенден кийин текшерүүнүн жүрүшүндө төмөндөгүлөргө укуктуу: 

1) байкоо жүргүзүү органынын, башкаруу органдарынын, администрациянын мүчөлөрү, түзүмдүк бөлүктөрдүн начальниктери же эсепке алууга жооптуу болгон адамдар иш учурунда микрофинансы компаниясынын ар кандай жайларына (башкы офисине, филиалына, өкүлчүлүгүнө) иш учурунда, жумуш күнү же ар кандай убакытта кирүүгө

2) иш убагында микрофинансы компаниясынын байкоо жүргүзүү органынын жана администрациянын мүчөлөрү, анын кызматкерлери менен маектешүүгө

3) кайсы гана документтер жана жазып алмалар (компьютердик жазууларды кошо эсептегенде) болбосун иликтөөгө жана алардан көчүрмө алууга жана ушулар же жазуулар боюнча микрофинансы компаниясынын кызмат адамдарынан, кызматкерлеринен, анын мурдагы негизги уюмдаштыруучулары, акционерлери, (катышуучулары) болгон же ошол учурда болушкан башка жактардан түшүнүк берүүнү талап кылууга; 

4) түңүлткөн карыздарды эсептен чыгаруу боюнча же жетиштүү резервдерди түзүү жана колдоо үчүн же экономикалык башка ченемдердин же ушул Мыйзамдын, Кыргыз Республикасынын дагы башка мыйзам жана ченемдик актыларынын талаптарынын сакталышы үчүн нускамаларды даярдоого; 

5) микрофинансы компаниясынын ишин текшерүүгө байланышкан дагы башка зарыл чараларды көрүүгө

4. Улуттук банктын микрофинансы компаниясынын ишин текшерүү боюнча ыйгарым укуктары (ушул өңдүү ар кандай текшерүүлөргө байланышкан бардык ыйгарым укуктар да) микрофинансы компаниясы менен анын туунду компанияларына таламдары айкалышкан кандай гана компанияларга да болбосун (инсайдерлер жана аффилирленген компаниялар) жайылтылат. 

Микрофинансы компаниясын текшерүүнү ишке ашыруу максатында Улуттук банк микрофинансы компаниясынын жана анын бардык туунду компанияларынын жалпы финансылык абалын чагылдырган консолидацияланган балансты талап кылууга укуктуу. Ушул Мыйзамды жана/же банк мыйзамдарын бузууга жол берилген учурларда Улуттук банк микрофинансы компаниясына карата ушул Мыйзамда жана Кыргыз Республикасынын дагы башка ченемдик укуктук актыларында каралган санкцияларды жана чараларды колдонушу мүмкүн. 

Улуттук банк тарабынан лицензиялануучу микрофинансы компанияларына карата консолидацияланган көзөмөл боюнча талаптар Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдары менен аныкталат. 

5. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган учурларды кошпогондо, Улуттук банктын текшерүүчү кызматкерлерине (аудитордук компанияга) текшерүүнүн жүрүшүндө алынган маалыматтарды башкаларга айтууга же үчүнчү тарапка берүүгө тыюу салынат. 

6. Текшерүү жүргүзгөн адамдар текшерүүнүн жүрүшүндө алынган маалыматтарды мыйзамсыз башкаларга айткандыгы же үчүнчү тарапка бергендиги үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик тартат. 

35-статья. Микрокредиттик компаниялар менен микрокредиттик агенттиктердин иштөө өзгөчөлүктөрү 

1. Микрокредиттик агенттиктер өз ишин ушул Мыйзамдын өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен коммерциялык эмес уюмдар жөнүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырышат. 

2. Өз иштерин жана/же донорлордун агенттик иш-милдеттерин жүзөгө ашырууга киришээрден мурда микрокредиттик компания менен/же микрокредиттик агенттик Улуттук банктын ченемдик актыларынын талаптарына ылайык, Улуттук банктын күбөлүгүн алууга милдеттүү

3. Микрокредиттик компания менен/же микрокредиттик агенттиги эсепке алуу каттоосунан өткөндүгү тууралу күбөлүк алуу үчүн төмөндөгү документтерди эки нускада берет: 

1) Улуттук банктын ченемдик актыларында белгиленген формада күбөлүк алууга арызды; 

2) уюмдаштыруу документтеринин нотариустан күбөлөндүрүлгөн көчүрмөлөрүн; 

3) юридикалык жактын мамлекеттик каттоодон өткөндүгү тууралу күбөлүгүнүн көчүрмөсүн; 

4) микрокредиттик компаниянын жана/же микрокредиттик агенттиктин башкаруу органдарынын мүчөлөрүнүн тизмесин, микрокредиттик компаниянын жана/же микрокредиттик агенттиктин ишинин тартибин; 

5) микрокредиттик компаниянын уставдык капиталы катары коммерциялык банктын топтоо эсеп-чотуна (микрокредиттик агенттиктен тышкары) каражаттардын салынганын тастыктаган документти; 

6) микрокредиттик компаниянын уставдык капиталы катары төгүлгөн акча каражаттарынын келип чыгуу булактары тууралуу уюштуруучулар тарабынан күбөлөндүрүлгөн маалыматтарды. 

4. Арызды жана эсепке алуу каттоосуна керектелүүчү бардык документтерди алгандан кийин Улуттук банк бир айдан кийин эсепке алуу каттоосунан өткөндүгү тууралу күбөлүк берүүгө болбосо аны алууга макулдук берилбегенин билдирүүгө тийиш. Көрсөтүлгөн мөөнөткө микрокредиттик компанияны жана/же микрокредиттик агенттикти юридикалык жактарды каттоону жүзөгө ашыруучу ыйгарым укуктуу мамлекеттик органда каттоодон (кайра каттоодон) өтүүнүн убактысы кирбейт. 

5. Эгерде күбөлүк алуу үчүн Улуттук банкка берилген документтер Улуттук банк тарабынан коюлган талаптарга ылайык келбесе, анда кароо мөөнөтү талапка жооп берген документтер алынган күндөн тартып башталат. 

6. Күбөлүк берүүгө макулдук берилбесе, болбосо күбөлүк алууга берилген арыз кайтарылып алынса, күбөлүк алуу үчүн берилген документтердин бир нускасы кайтарылып берилбейт. 

7. Улуттук банкка берилген кандай болбосун маалыматка тийиштүү өзгөртүүлөр болгон учурда, арыз берүүчү бул жөнүндө Улуттук банкка токтоосуз кабарлоого жана өзгөртүүлөрдү камтыган документтерди алар пайда болгон учурдан тартып үч күндүн ичинде Улуттук банка берүүгө тийиш. Улуттук банк арызды жана талап кылынган бардык документтерди кароонун мезгилин он жумушчу күнгө узартышы мүмкүн. 

8. Микрокредиттик компанияга жана микрокредиттик агенттикке күбөлүк берүүнүн же берүүдөн баш тартуунун жана күбөлүктү кайтарып алуунун тартиби Улуттук банктын ченемдик актыларында белгиленет. 

9. Улуттук банк же ал ыйгарым укук берген орган (жак), микрокредиттик компаниянын жана микрокредиттик агенттигинин ишине тиешелүү ар кандай маалыматтарды текшерүүгө, талап кылууга жана алууга укуктуу

Улуттук банк терроризмди каржылоого жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү максаттарында микрокредиттик компаниялардын жана микрокредиттик агенттиктердин ишин ички контролду уюштуруу маселелери боюнча инспекциялоо жүргүзүшү мүмкүн. Мындай текшерүүнүн натыйжалары боюнча маалымат терроризмди каржылоого жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча ыйгарым укуктуу органга жиберилет. 

10. Улуттук банк же ал ыйгарым укук берген орган (жак) ушул Мыйзамдын 30-статьясынын 1-пунктунда көрсөтүлгөн учурларда микрокредиттик компаниянын же микрокредиттик агенттиктин операцияларын жана бүтүмдөрүн чектөөгө, эсептик каттоодон өткөндүгү тууралуу күбөлүгүнүн колдонулушун токтото турууга жана кайтарып алууга укуктуу. Эсептик каттоо жөнүндө күбөлүктү чакыртып алуу ушул Мыйзамдын 10-статьясына ылайык жүзөгө ашырылуучу микрокредиттик компаниянын же микрокредиттик агенттиктин жоюлушуна алып келет. 

11. Улуттук банк микрокредиттик компанияны жана микрокредиттик агенттикти Улуттук банк тарабынан жөнгө салынуучу финансы-кредиттик жана кредиттик мекемелер үчүн каттоо органы менен макулдашуу боюнча Улуттук банк тарабынан белгиленген форма боюнча жана тартипте каттоонун ыйгарым укуктуу мамлекеттик органында мамлекеттик каттоого (кайра каттоого) макулдук катын берет. 

12. Улуттук банк микрокредиттик компанияларга жана микрокредиттик агенттиктерге карата ушул Мыйзамда каралган жөнгө салуу, көзөмөлдөө жана таасир көрсөтүү чараларын колдонууга укуктуу. 

35-статья. Микрокредиттик компаниялар менен микрокредиттик агенттиктердин иштөө өзгөчөлүктөрү 

1. Микрокредиттик агенттиктер өз ишин ушул Мыйзамдын өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен коммерциялык эмес уюмдар жөнүндөгү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырышат. 

2. Өз иштерин жана/же донорлордун агенттик иш-милдеттерин жүзөгө ашырууга киришээрден мурда микрокредиттик компания менен/же микрокредиттик агенттик Улуттук банктын ченемдик актыларынын талаптарына ылайык, Улуттук банктын күбөлүгүн алууга милдеттүү

3. Микрокредиттик компания менен/же микрокредиттик агенттиги эсепке алуу каттоосунан өткөндүгү тууралу күбөлүк алуу үчүн төмөндөгү документтерди эки нускада берет: 

1) Улуттук банктын ченемдик актыларында белгиленген формада күбөлүк алууга арызды; 

2) уюмдаштыруу документтеринин нотариустан күбөлөндүрүлгөн көчүрмөлөрүн; 

3) юридикалык жактын мамлекеттик каттоодон өткөндүгү тууралу күбөлүгүнүн көчүрмөсүн; 

4) микрокредиттик компаниянын жана/же микрокредиттик агенттиктин башкаруу органдарынын мүчөлөрүнүн тизмесин, микрокредиттик компаниянын жана/же микрокредиттик агенттиктин ишинин тартибин; 

5) микрокредиттик компаниянын уставдык капиталы катары коммерциялык банктын топтоо эсеп-чотуна (микрокредиттик агенттиктен тышкары) каражаттардын салынганын тастыктаган документти; 

6) микрокредиттик компаниянын уставдык капиталы катары төгүлгөн акча каражаттарынын келип чыгуу булактары тууралуу уюштуруучулар тарабынан күбөлөндүрүлгөн маалыматтарды. 

4. Арызды жана эсепке алуу каттоосуна керектелүүчү бардык документтерди алгандан кийин Улуттук банк бир айдан кийин эсепке алуу каттоосунан өткөндүгү тууралу күбөлүк берүүгө болбосо аны алууга макулдук берилбегенин билдирүүгө тийиш. Көрсөтүлгөн мөөнөткө микрокредиттик компанияны жана/же микрокредиттик агенттикти юридикалык жактарды каттоону жүзөгө ашыруучу ыйгарым укуктуу мамлекеттик органда каттоодон (кайра каттоодон) өтүүнүн убактысы кирбейт. 

5. Эгерде күбөлүк алуу үчүн Улуттук банкка берилген документтер Улуттук банк тарабынан коюлган талаптарга ылайык келбесе, анда кароо мөөнөтү талапка жооп берген документтер алынган күндөн тартып башталат. 

6. Күбөлүк берүүгө макулдук берилбесе, болбосо күбөлүк алууга берилген арыз кайтарылып алынса, күбөлүк алуу үчүн берилген документтердин бир нускасы кайтарылып берилбейт. 

7. Улуттук банкка берилген кандай болбосун маалыматка тийиштүү өзгөртүүлөр болгон учурда, арыз берүүчү бул жөнүндө Улуттук банкка токтоосуз кабарлоого жана өзгөртүүлөрдү камтыган документтерди алар пайда болгон учурдан тартып үч күндүн ичинде Улуттук банка берүүгө тийиш. Улуттук банк арызды жана талап кылынган бардык документтерди кароонун мезгилин он жумушчу күнгө узартышы мүмкүн. 

8. Микрокредиттик компанияга жана микрокредиттик агенттикке күбөлүк берүүнүн же берүүдөн баш тартуунун жана күбөлүктү кайтарып алуунун тартиби Улуттук банктын ченемдик актыларында белгиленет. 

9. Улуттук банк же ал ыйгарым укук берген орган (жак), микрокредиттик компаниянын жана микрокредиттик агенттигине тышкы көзөмөлдүктү жана инспекторлук текшерүүлөрдү жүзөгө ашырууга, алардын ишине тиешелүү ар кандай маалыматтарды, талап кылууга жана алууга укуктуу

Улуттук банк терроризмди каржылоого жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү максаттарында микрокредиттик компаниялардын жана микрокредиттик агенттиктердин ишин ички контролду уюштуруу маселелери боюнча инспекциялоо жүргүзүшү мүмкүн. Мындай текшерүүнүн натыйжалары боюнча маалымат терроризмди каржылоого жана кылмыштуу жол менен алынган кирешелерди легалдаштырууга (адалдоого) каршы аракеттенүү боюнча ыйгарым укуктуу органга жиберилет. 

10. Улуттук банк же ал ыйгарым укук берген орган (жак) ушул Мыйзамдын 30-статьясынын 1-пунктунда көрсөтүлгөн учурларда микрокредиттик компаниянын же микрокредиттик агенттиктин операцияларын жана бүтүмдөрүн чектөөгө, эсептик каттоодон өткөндүгү тууралуу күбөлүгүнүн колдонулушун токтото турууга жана кайтарып алууга укуктуу. Эсептик каттоо жөнүндө күбөлүктү чакыртып алуу ушул Мыйзамдын 10-статьясына ылайык жүзөгө ашырылуучу микрокредиттик компаниянын же микрокредиттик агенттиктин жоюлушуна алып келет. 

11. Улуттук банк микрокредиттик компанияны жана микрокредиттик агенттикти Улуттук банк тарабынан жөнгө салынуучу финансы-кредиттик жана кредиттик мекемелер үчүн каттоо органы менен макулдашуу боюнча Улуттук банк тарабынан белгиленген форма боюнча жана тартипте каттоонун ыйгарым укуктуу мамлекеттик органында мамлекеттик каттоого (кайра каттоого) макулдук катын берет. 

12. Улуттук банк микрокредиттик компанияларга жана микрокредиттик агенттиктерге карата ушул Мыйзамда каралган жөнгө салуу, көзөмөлдөө жана таасир көрсөтүү чараларын колдонууга укуктуу. 

35-3-статья. Керектөөчүлөрдүн укуктарын бузгандык үчүн жоопкерчилик 

1. Ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн талаптарды бузгандыгы үчүн микрофинансы уюмдарынын кызмат адамдары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген жоопкерчиликти тартышат. 

2. Керектөөчүлөрдүн ушул Мыйзамда жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында каралган укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын бузгандык үчүн Улуттук банк микрофинансы уюмуна карата ушул Мыйзамда, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларында каралган таасир көрсөтүү чараларын колдонууга укуктуу. 

35-3-статья. Керектөөчүлөрдүн укуктарын бузгандык үчүн жоопкерчилик 

1. Ушул Мыйзамда көрсөтүлгөн талаптарды бузгандыгы үчүн микрофинансы уюмдарынын кызмат адамдары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген жоопкерчиликти тартышат. 

2. Керектөөчүлөрдүн Кыргыз Республикасынын Банк кодексинде жана ушул Мыйзамда каралган укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын бузгандыгы үчүн Улуттук банк микрофинансы уюмуна карата Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарында каралган таасир этүү чараларын колдонууга укуктуу. 

 

Мыйзамдын бүткүл тексти боюнча "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына", "Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына" деген сөздөр "Кыргыз Республикасынын Банк кодексине" деген сөздөргө алмаштырылсын

"Кредиттик союздар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүү 

1-статья. Кредиттик союз түшүнүгү 

Кредиттик союз - бул кредиттик союздун катышуучуларынын жеке аманаттарын кошуу жана аларды өз ара кредиттөө үчүн пайдалануу, ошондой эле башка финансылык кызматтарды, анын ичинде банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык көрсөтүү жолу менен өз катышуучуларына (мүчөлөрүнө) жардам көрсөтүү максаттарында кооператив формасында түзүлүүчү финансы-кредиттик уюм. 

Кредиттик союздардын иши ушул Мыйзам менен жөнгө салынат. Башка мыйзамдарда камтылган жана кредиттик союздардын ишине байланышкан маселелерге тиешелүү нормалар ушул Мыйзамга ылайык келүүгө тийиш. Кредиттик союздардын ишинин маселелерин жөнгө салуучу башка мыйзамдарда камтылган нормалар ушул Мыйзамдын нормалары менен карама-каршы келген учурда ушул Мыйзамдын нормалары колдонулат. 

Өз ишин банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу кредиттик союздардын ишин укуктук жөнгө салуунун өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларында белгиленет. 

1-статья. Кредиттик союз түшүнүгү 

Кредиттик союз - бул кредиттик союздун катышуучуларынын жеке аманаттарын кошуу жана аларды өз ара кредиттөө үчүн пайдалануу, ошондой эле башка финансылык кызматтарды, анын ичинде банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык көрсөтүү жолу менен өз катышуучуларына (мүчөлөрүнө) жардам көрсөтүү максаттарында кооператив формасында түзүлүүчү финансы-кредиттик уюм. 

Кредиттик союздардын иши ушул Мыйзам жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдары менен жөнгө салынат. 

Өз ишин банк ишинин жана каржылоонун ислам принциптерине ылайык жүзөгө ашыруучу кредиттик союздардын ишин укуктук жөнгө салуунун өзгөчөлүктөрү Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик укуктук актыларында белгиленет. 

Кредиттик союздардын иши ушул Мыйзам жана Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдары менен жөнгө салынат. 

33-статья. Кредиттик союздарды кайра өзгөртүп түзүү жана/же жоюу 

1. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген талаптарды сактоо менен кайра өзгөртүп түзүлүшү (биригүү, кошулуу, бөлүнүү, бөлүп алуу) мүмкүн. 

2. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын талаптарына ылайык жана анын макулдугу менен жоопкерчилиги чектелген коом же акционердик коом түрүндөгү финансы-кредит мекемеси болуп кайра түзүлүшү мүмкүн. 

3. Кредиттик союз өз ыктыяры менен жоюла алат. Кредиттик союздардын өзүн жоюусу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, төмөнкүдөй өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен жүзөгө ашырылат: 

- кредиттик союз лицензиянын түп нускасын (кошумча лицензиялары менен бирге) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына өзүн жоюу тууралуу чечим кабыл алынган учурдан тартып үч күндүн ичинде тапшырууга тийиш; 

- кредиттик союз кредиттерди берүүнү, уюмдун капиталына жана негизги каражаттарына инвестициялоону, сактык пайларды жана депозиттерди кабыл алууну өзүн жоюу жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан тартып токтотууга тийиш; 

- кредиттик союз кредиторлорунун жана катышуучуларынын алдындагы бардык милдеттенмелерди аткарууга тийиш. 

4. Кредиттик союздун уставында ал ыктыярдуу жоюлган учурда бардык милдеттенмелер канааттандырылгандан кийин, анын төлөнгөн сактык пайлардын жалпы суммасынан ашып калган активдери, кредиттик союздун уставында каралган шарттарга ылайык, бардык катышуучулар ортосунда бөлүштүрүлө тургандыгы каралууга тийиш. 

5. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан лицензиясы кайтарылып алынган төмөнкүдөй учурларда жоюлууга тийиш: 

- эгерде кредиттик союзда добуш берүү укугуна ээ болгон жеке жактарынын - катышуучуларынын саны ондон кем болгондо; 

- эгерде кредиттик союз ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык сактык пайлардын жалпы суммасынын минималдык өлчөмүн сактоого тиешелүү шарттарды аткарбаса; 

- эгерде кредиттик союз системалуу түрдө (б.а. катары менен 12 календардык ай ичинде эки жана андан көп жолу) мыйзам жоболорун, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик актыларын. көрсөтмөлөрүн жана/же кредиттик союздун уставын бузса, анын натыйжасында кредиттик союздун иши кооптуу же финансылык жактан ишенимсиз болгондугу же болушу мүмкүн болсо; 

- эгерде кредиттик союз Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык төлөөгө жөндөмсүз деп таанылса. 

6. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын лицензияны кайта алуу жөнүндө чечимин алгандан кийинки үч күндүн ичинде лицензиянын түп нускасын (кошумча лицензиялары менен бирге) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына тапшырууга, бир айдын ичинде - соттон тышкаркы тартипте жоюлуу жол-жобосун баштоого тийиш. 

7. Кредиттик союзду жоюу боюнча милдеттер анын катышуучуларына же кредиттик союздун уставында жоюуга ыйгарым укуктуу башкаруу органына жүктөлөт. 

8. Кредиттик союз төлөөгө жөндөмсүз болгон учурда банкроттук жөнүндө мыйзамга ылайык жоюлууга тийиш. Мында кооперативдерди банкроттукка чыгаруу процессинин өзгөчөлүктөрү кредиттик союздарга карата колдонулбайт. 

9. Төлөөгө жөндөмсүз болгон учурда өз катышуучуларынан депозиттерди тартууга лицензиясы бар кредиттик союз банктарды консервациялоо, жоюу жана банкроттукка чыгаруу жөнүндө мыйзамга ылайык жоюлууга тийиш. 

33-статья. Кредиттик союздарды кайра өзгөртүп түзүү жана/же жоюу 

1. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген талаптарды сактоо менен кайра өзгөртүп түзүлүшү (биригүү, кошулуу, бөлүнүү, бөлүп алуу) мүмкүн. 

2. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын талаптарына ылайык жана анын макулдугу менен жоопкерчилиги чектелген коом же акционердик коом түрүндөгү финансы-кредит мекемеси болуп кайра түзүлүшү мүмкүн. 

3. Кредиттик союз өз ыктыяры менен жоюла алат. Кредиттик союздардын өзүн жоюусу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, төмөнкүдөй өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен жүзөгө ашырылат: 

- кредиттик союз лицензиянын түп нускасын (кошумча лицензиялары менен бирге) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына өзүн жоюу тууралуу чечим кабыл алынган учурдан тартып үч күндүн ичинде тапшырууга тийиш; 

- кредиттик союз кредиттерди берүүнү, уюмдун капиталына жана негизги каражаттарына инвестициялоону, сактык пайларды жана депозиттерди кабыл алууну өзүн жоюу жөнүндө чечим кабыл алынган учурдан тартып токтотууга тийиш; 

- кредиттик союз кредиторлорунун жана катышуучуларынын алдындагы бардык милдеттенмелерди аткарууга тийиш. 

4. Кредиттик союздун уставында ал ыктыярдуу жоюлган учурда бардык милдеттенмелер канааттандырылгандан кийин, анын төлөнгөн сактык пайлардын жалпы суммасынан ашып калган активдери, кредиттик союздун уставында каралган шарттарга ылайык, бардык катышуучулар ортосунда бөлүштүрүлө тургандыгы каралууга тийиш. 

5. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан лицензиясы кайтарылып алынган төмөнкүдөй учурларда жоюлууга тийиш: 

- эгерде кредиттик союзда добуш берүү укугуна ээ болгон жеке жактарынын - катышуучуларынын саны ондон кем болгондо; 

- эгерде кредиттик союз ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык сактык пайлардын жалпы суммасынын минималдык өлчөмүн сактоого тиешелүү шарттарды аткарбаса; 

- эгерде кредиттик союз системалуу түрдө (б.а. катары менен 12 календардык ай ичинде эки жана андан көп жолу) мыйзам жоболорун, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын ченемдик актыларын. көрсөтмөлөрүн жана/же кредиттик союздун уставын бузса, анын натыйжасында кредиттик союздун иши кооптуу же финансылык жактан ишенимсиз болгондугу же болушу мүмкүн болсо; 

- эгерде кредиттик союз Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык төлөөгө жөндөмсүз деп таанылса. 

6. Кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын лицензияны кайта алуу жөнүндө чечимин алгандан кийинки үч күндүн ичинде лицензиянын түп нускасын (кошумча лицензиялары менен бирге) Кыргыз Республикасынын Улуттук банкына тапшырууга, бир айдын ичинде - соттон тышкаркы тартипте жоюлуу жол-жобосун баштоого тийиш. 

7. Кредиттик союзду жоюу боюнча милдеттер анын катышуучуларына же кредиттик союздун уставында жоюуга ыйгарым укуктуу башкаруу органына жүктөлөт. 

8. Кредиттик союз төлөөгө жөндөмсүз болгон учурда банкроттук жөнүндө мыйзамга ылайык жоюлууга тийиш. Мында кооперативдерди банкроттукка чыгаруу процессинин өзгөчөлүктөрү кредиттик союздарга карата колдонулбайт. 

9. Төлөөгө жөндөмсүз болгон учурда өз катышуучуларынан депозиттерди тартууга лицензиясы бар кредиттик союз Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык жоюлууга тийиш. 

"Кыргыз Республикасынын ички иштер органдары жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүү 

9-статья. Ички иштер органдарынын укуктары 

Ички иштер органдарына (кызматкерлерине) өздөрүнө жүктөлгөн милдеттерди аткаруу үчүн: 

1) жарандардан жана кызмат адамдарынан коомдук тартипти сактоону, ички иштер органдарынын бийлик-укуктарын жүзөгө ашырууга тоскоолдук кылган укук бузууларды жана аракеттерди токтотууну талап кылууга; мыйзамдуу талаптар аткарылбаган учурда мажбурлоонун Мыйзамдарда каралган чараларын колдонууга; 

2) кылмыш кылды же административдик укук тартибин бузду деп шектенүүгө жетиштүү негиздер болгондо жарандардын ким экендигин күбөлөндүргөн документтерин, ошондой эле аткарылышына контролдук жүргүзүү ички иштер органдарына жүктөлгөн эрежелердин сакталышын текшерүү үчүн зарыл болгон башка документтерди текшерүүгө

3) административдик укук бузуулар жөнүндө протоколдорду жазууга, компетенциясынын чектеринде административдик жаза чараларын колдонууга, укук бузуучуларды кармоого жана ички иштер органдарына жеткирүүгө, буюмдарды жана транспорт каражаттарын жеке карап чыгууга, буюмдарды жана документтерди алып коюга, административдик укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча өндүрүштү камсыз кылуунун мыйзамда каралган башка чараларын колдонууга; 

4) кылмыш жасагандыгы боюнча шектүү деп кармалган, же болбосо селсаяктык жана кайырчылык кылгандыгы үчүн кармалган адамдарды, камакка алынгандарды, кыянаттык менен кылмыш жасагандарды, административдик камакка алынгандарды мыйзамдарда каралган учурларда сүрөткө тартууга, үнүн жаздырып алууга, киного жана көрсөтмө тасмага тартып алууга, дактилоскопиядан жана каттоодон өткөрүүгө

5) административдик көзөмөлгө алынган адамдардын эсебин жүргүзүүгө алардын үстүнөн контролдукту жүзөгө ашырууга, аларга мыйзамдарда каралган чектөөлөрдү колдонууга; 

6) эгерде аларды токтоосуз бөлөк кармоо зарыл болсо, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте кармоого жана он сегиз жашка толбогон жана укуктук тартипти бузган жашы жете элек адамдарды адаптациялоо жана реабилитациялоо борборлорунда кармоого, ошондой эле атайын окутуу-тарбиялоо мекемелерине жиберүүгө

7) укук тартибин бузган аскер кызматкерлерин кармоого жана аларды аскер коменданттарына, аскер бөлүктөрүнүн командирлерине же аскер комиссарларына өткөрүп берүүгө

8) кылмыш жасады деп шектүү болгон жана айыпталган адамдарды Мыйзамда белгиленген тартипте кармоого жана камакка алууга; 

9) укук тартибин бузган адамдарды мыйзамдарда белгиленген тартипте алкоголдук ичимдиктерди ичкендиги, наркотикалык, уулуу жана башка психотроптук каражаттарды пайдалангандыгы боюнча текшерүүдөн өткөрүүгө, же болбосо аларды текшерүүдөн өткөрүү үчүн медициналык мекемелерге жиберүүгө же жеткирүүгө

10) өз өндүрүшүндө болгон иштер жана материалдар боюнча жарандарды ички иштер органдарына чакырууга, жарандардан түшүнүктөрдү, справкаларды, документтерди алууга жана алардын көчүрмөлөрүн алууга, мыйзамда белгиленген учурларда жана тартипте жарандарды мажбурлап алып келүүгө

11) жазык иштер боюнча экспертизаларды, текшерүүлөрдүн материалдары боюнча ревизияларды, иликтөөлөрдү жүргүзүүгө, тергөө аракеттеринин өндүрүшүнө жана оперативдүү иш-чараларга катышуу үчүн адистерди тартууга; 

12) мыйзамдарга ылайык оперативдүү-издөө иш-чараларын жүзөгө ашырууга, анын ичинде кылмыштарга бөгөт коюу жана бетин ачуу максатында техникалык каражаттарды колдонууга; 

13) бажы органдары менен өз ара аракеттенип, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан белгиленүүчү тартипте жарандык аба кемелеринин жүргүнчүлөрүнүн колундагы буюмдарын, жүктөрүн жана жүргүнчүлөрдүн өздөрүн кароого; 

14) мыйзамдарда каралган негиздер болгон учурда жарандарга таандык болгон турак жайларга жана башка жагдайларга, ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын (чет мамлекеттердин Кыргыз Республикасындагы дипломатиялык жана консулдук өкүлчүлүктөрүнөн башка) аймагына жана имараттарына тоскоолдуксуз кирүүгө жана аларды коомдук тартипти сактоо, кылмышкерлерди кармоо, адамдын өмүрүн, саламаттыгын же мүлкүн сактап калуу максатында карап чыгууга укуктуу. Ички иштер органдарынын кызматкерлеринин жеке менчикте же башка укукта болгон турак жайга жана башка объектилерге анда жашап жаткан жарандын эркине каршы киришинин мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү 24 саатын ичинде сот тарабынан каралууга жатат. Ушул пункт менен белгиленген кепилдиктер жана чектөөлөр юридикалык жактарга да жайылтылат; 

15) мыйзамда каралган негиздер болгон учурда Кыргыз Республикасындагы чет мамлекеттердин дипломатиялык жана консулдук өкүлчүлүктөрүнөн жана эл аралык уюмдардан башка кимге баш ийгендигине жана менчигинин түрүнө карабастан ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын аймагына жана имараттарына, ошондой эле жарандар тарабынан жеке өз алдынча иш аткаруу үчүн пайдаланылган бөлмөлөргө тоскоолдуксуз кирүүгө, менчик ээсинин же болбосо анын өкүлүнүн же анын бийлик-укугу берилген адамынын катышуусу менен өндүрүштүк, кампалык, соода, кызматтык бөлмөлөрдү, транспорт каражаттарын, товарларды жана мүлктөрдү сактай турган жана пайдалана турган башка жерлерди карап чыгууга; ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын жетекчилеринен, ошондой эле жарандардан текшерилип жаткан ишке тиешелүү болгон зарыл маалыматтарды, маалымдамаларды, документтерди, кат жүзүндө түшүнүктөрдү алууга; 

16) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган негиздер бар болгон учурда "Жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөрдүн, жабырлануучулардын жана башка катышуучулардын укуктарын коргоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөрдү, жабырлануучуларды жана башка катышуучуларды мамлекеттик коргоону жүзөгө ашыруу жөнүндө чечимди кабыл алууга; 

17) алардын жеке коопсуздугун, коомдук тартипти жана коомдук коопсуздукту камсыз кылуу, ошондой эле оперативдүү-издөө иш-чараларын жана тергөө аракеттерин жүргүзүү максатында жарандардын айрым участокторго, объектилерге жана аймактарга тоскоолдуксуз барышын чектөөгө же ага убактылуу тыюу салууга; 

18) камактан качкан адамдарды издөө боюнча иш-чараларды, карантиндик иш-чараларды өткөрүү учурунда, ошондой эле наркотикалык каражаттарды камтыган жапайы өсүмдүктөр өтө көп өскөн жерлерде, балыктардын баалуу тукумдары урук таштап жаткан жерлерде, улуттук парктардын, мамлекеттик коруктардын жана атайын коруктардын аймагында башка мамлекеттик органдар менен биргелешип контролдук-өткөрүүчү пункттарды түзүүгө

19) козголгон жазык иштер, текшерүүлөрдүн колдо болгон материалдары боюнча менчигинин түрүнө карабастан банктардан, финансы-кредит мекемелеринен, ошондой эле мамлекеттик статистика агентствосунун мекемелеринен статистикалык, оперативдүү жана отчеттук маалыматтарды, анын ичинде жеке адамдардын жана юридикалык жактардын кредиттик-акчалай операциялары жөнүндө компьютердик маалыматтарды тоскоолдуксуз жана акысыз алууга, кассаларды, акча сакталган башка жерлерди, товардык-материалдык баалуулуктарды жана документтерди мөөр басып бекитүүгө, алардын сакталышын камсыз кылуучу башка чараларды көрүүгө; контролдук сатып алууларды жүргүзүүгө, сырьелордун, жарым фабрикаттардын жана продукциялардын үлгүлөрүн алып коюуга; 

20) кылмыштарды жана башка укук бузууларды жасоого көмөк болгон себептерди жана шарттарды жоюу боюнча чараларды көрүүнүн зарылдыгы жөнүндө тиешелүү мамлекеттик органдарга, коомдук бирикмелерге же кызмат адамдарына, ошондой эле жеке өз алдынча иш аткарган адамдарга жана ээлик кылуунун башка түрүн аткарган адамдарга көрсөтмө киргизүүгө

21) шаардык, шаар четиндеги жана жергиликтүү багыттагы коомдук транспорттун бардык түрүнөн (жеңил таксиден тышкары), ал эми айыл жеринде жолдо бара жаткан транспорттун бардык түрүн акысыз пайдаланууга; кызматтык максаттарда транспорттун бардык түрлөрүндө жол жүрүү документтерин брондоого же кезексиз сатып алууга; 

22) окуя болгон жана өзгөчө жагдайлар түзүлгөн жерлерге жетүү үчүн, медициналык тез жардамга муктаж болгон жарандарды медициналык мекемелерге жеткирүү, кылмыш кылган адамдардын изине түшүү жана аларды ички иштер органдарына жеткирүү үчүн ошондой эле кийинкиге калтырууга болбой турган учурларда транспорт каражаттарын (чет мамлекеттердин дипломатиялык, консулдук өкүлчүлүктөрүнүн, эл аралык уюмдардын жана атайын арналыштагы транспорт каражаттарынан башка) тоскоолдуксуз пайдаланууга; 

23) кызматтык максаттар үчүн юридикалык жактарга жана жеке адамдарга таандык болгон байланыш каражаттарын тоскоолдуксуз пайдаланууга; 

24) кылмыштардын жана башка укук бузуулардын алдын алуу, укук тартибин чыңдоо, кылмыш жагдайлардын жана аларды жасаган адамдарды белгилөө, тергөөдөн жана соттон качып жүргөн адамдарды, дайынсыз жок болгондорду издеп табуу максатында массалык маалымат каражаттарын акысыз пайдаланууга; 

25) ок атуучу куралдарды, ок-дарыларды, жарылуучу, таасири күчтүү химиялык, уу жана башка заттарды, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталуучу тизмелер боюнча нерселерди жана материалдарды сатып алуу, сактоо жана ташуу боюнча контролдоп-уруксат берүү жана чектөө чараларын жүзөгө ашырууга; курал сата турган дүкөндөрдү, ок ата турган тирлерди жана стенддерди ачууга; 

26) министрликтердин, мамлекеттик комитеттердин жана административдик ведомстволордун, ишканалардын, мекемелердин жана уюмдардын жол кыймылынын коопсуздугу жана айлана-чөйрөнү коргоо, автомобиль жолдорун жана башка жол курулуштарын куруу жана пайдалануу, жаңы автотранспорт техникасынын үлгүлөрүн иштеп чыгуу иштерине контролдук жүргүзүүгө жана милдеттүү түрдө аткарыла турган эскертүүлөрдү берүүгө; иштин ушул чөйрөсүнө таандык болгон эрежелердин, нормативдердин, стандарттардын жана окуу программаларынын долбоорлорун макулдашууга; зарыл болгон учурда көчөлөрдөгү жана жолдордогу жөө адамдардын жана транспорттун кыймылына чек коюуга жана тыюу салууга, жолдордо жүргүзүлүп жаткан иштерге, техникалык жактан бузук болгон транспорт каражаттарын пайдаланууга чек коюуга жана тыюу салууга, транспорт каражаттарын токтотууга жана айдоочулардын аны пайдаланууга жана башкарууга болгон укугунун документтерин, жолдомо барактарын жана ташылып бара жаткан жүктөрдүн товардык-транспорттук документтер менен ылайык келишин текшерүүгө; мас абалдагы, ошого тете транспорт каражаттарын башкарууга же аларды пайдаланууга укук берген документтери жок болгон адамдарды транспорт каражаттарын башкаруудан четтетүүгө; транспорт каражаттарын кармоого жана убактылуу сактоо үчүн атайын токтотуучу жерлерге жеткирүүгө укук берилет. 

27) колдонуудагы мйзамдарга ылайык лицензия берет; 

28) Кыргыз Республикасынын аймагындагы жеке детективдердин жана детективдик ошондой эле күзөт ишканалардын ишин контролдойт. 

 

 

 

 

 

9-статья. Ички иштер органдарынын укуктары 

Ички иштер органдарына (кызматкерлерине) өздөрүнө жүктөлгөн милдеттерди аткаруу үчүн: 

1) жарандардан жана кызмат адамдарынан коомдук тартипти сактоону, ички иштер органдарынын бийлик-укуктарын жүзөгө ашырууга тоскоолдук кылган укук бузууларды жана аракеттерди токтотууну талап кылууга; мыйзамдуу талаптар аткарылбаган учурда мажбурлоонун Мыйзамдарда каралган чараларын колдонууга; 

2) кылмыш кылды же административдик укук тартибин бузду деп шектенүүгө жетиштүү негиздер болгондо жарандардын ким экендигин күбөлөндүргөн документтерин, ошондой эле аткарылышына контролдук жүргүзүү ички иштер органдарына жүктөлгөн эрежелердин сакталышын текшерүү үчүн зарыл болгон башка документтерди текшерүүгө

3) административдик укук бузуулар жөнүндө протоколдорду жазууга, компетенциясынын чектеринде административдик жаза чараларын колдонууга, укук бузуучуларды кармоого жана ички иштер органдарына жеткирүүгө, буюмдарды жана транспорт каражаттарын жеке карап чыгууга, буюмдарды жана документтерди алып коюга, административдик укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча өндүрүштү камсыз кылуунун мыйзамда каралган башка чараларын колдонууга; 

4) кылмыш жасагандыгы боюнча шектүү деп кармалган, же болбосо селсаяктык жана кайырчылык кылгандыгы үчүн кармалган адамдарды, камакка алынгандарды, кыянаттык менен кылмыш жасагандарды, административдик камакка алынгандарды мыйзамдарда каралган учурларда сүрөткө тартууга, үнүн жаздырып алууга, киного жана көрсөтмө тасмага тартып алууга, дактилоскопиядан жана каттоодон өткөрүүгө

5) административдик көзөмөлгө алынган адамдардын эсебин жүргүзүүгө алардын үстүнөн контролдукту жүзөгө ашырууга, аларга мыйзамдарда каралган чектөөлөрдү колдонууга; 

6) эгерде аларды токтоосуз бөлөк кармоо зарыл болсо, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте кармоого жана он сегиз жашка толбогон жана укуктук тартипти бузган жашы жете элек адамдарды адаптациялоо жана реабилитациялоо борборлорунда кармоого, ошондой эле атайын окутуу-тарбиялоо мекемелерине жиберүүгө

7) укук тартибин бузган аскер кызматкерлерин кармоого жана аларды аскер коменданттарына, аскер бөлүктөрүнүн командирлерине же аскер комиссарларына өткөрүп берүүгө

8) кылмыш жасады деп шектүү болгон жана айыпталган адамдарды Мыйзамда белгиленген тартипте кармоого жана камакка алууга; 

9) укук тартибин бузган адамдарды мыйзамдарда белгиленген тартипте алкоголдук ичимдиктерди ичкендиги, наркотикалык, уулуу жана башка психотроптук каражаттарды пайдалангандыгы боюнча текшерүүдөн өткөрүүгө, же болбосо аларды текшерүүдөн өткөрүү үчүн медициналык мекемелерге жиберүүгө же жеткирүүгө

10) өз өндүрүшүндө болгон иштер жана материалдар боюнча жарандарды ички иштер органдарына чакырууга, жарандардан түшүнүктөрдү, справкаларды, документтерди алууга жана алардын көчүрмөлөрүн алууга, мыйзамда белгиленген учурларда жана тартипте жарандарды мажбурлап алып келүүгө

11) жазык иштер боюнча экспертизаларды, текшерүүлөрдүн материалдары боюнча ревизияларды, иликтөөлөрдү жүргүзүүгө, тергөө аракеттеринин өндүрүшүнө жана оперативдүү иш-чараларга катышуу үчүн адистерди тартууга; 

12) мыйзамдарга ылайык оперативдүү-издөө иш-чараларын жүзөгө ашырууга, анын ичинде кылмыштарга бөгөт коюу жана бетин ачуу максатында техникалык каражаттарды колдонууга; 

13) бажы органдары менен өз ара аракеттенип, Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан белгиленүүчү тартипте жарандык аба кемелеринин жүргүнчүлөрүнүн колундагы буюмдарын, жүктөрүн жана жүргүнчүлөрдүн өздөрүн кароого; 

14) мыйзамдарда каралган негиздер болгон учурда жарандарга таандык болгон турак жайларга жана башка жагдайларга, ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын (чет мамлекеттердин Кыргыз Республикасындагы дипломатиялык жана консулдук өкүлчүлүктөрүнөн башка) аймагына жана имараттарына тоскоолдуксуз кирүүгө жана аларды коомдук тартипти сактоо, кылмышкерлерди кармоо, адамдын өмүрүн, саламаттыгын же мүлкүн сактап калуу максатында карап чыгууга укуктуу. Ички иштер органдарынын кызматкерлеринин жеке менчикте же башка укукта болгон турак жайга жана башка объектилерге анда жашап жаткан жарандын эркине каршы киришинин мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү 24 саатын ичинде сот тарабынан каралууга жатат. Ушул пункт менен белгиленген кепилдиктер жана чектөөлөр юридикалык жактарга да жайылтылат; 

15) мыйзамда каралган негиздер болгон учурда Кыргыз Республикасындагы чет мамлекеттердин дипломатиялык жана консулдук өкүлчүлүктөрүнөн жана эл аралык уюмдардан башка кимге баш ийгендигине жана менчигинин түрүнө карабастан ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын аймагына жана имараттарына, ошондой эле жарандар тарабынан жеке өз алдынча иш аткаруу үчүн пайдаланылган бөлмөлөргө тоскоолдуксуз кирүүгө, менчик ээсинин же болбосо анын өкүлүнүн же анын бийлик-укугу берилген адамынын катышуусу менен өндүрүштүк, кампалык, соода, кызматтык бөлмөлөрдү, транспорт каражаттарын, товарларды жана мүлктөрдү сактай турган жана пайдалана турган башка жерлерди карап чыгууга; ишканалардын, мекемелердин, уюмдардын жетекчилеринен, ошондой эле жарандардан текшерилип жаткан ишке тиешелүү болгон зарыл маалыматтарды, маалымдамаларды, документтерди, кат жүзүндө түшүнүктөрдү алууга; 

16) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган негиздер бар болгон учурда "Жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөрдүн, жабырлануучулардын жана башка катышуучулардын укуктарын коргоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөрдү, жабырлануучуларды жана башка катышуучуларды мамлекеттик коргоону жүзөгө ашыруу жөнүндө чечимди кабыл алууга; 

17) алардын жеке коопсуздугун, коомдук тартипти жана коомдук коопсуздукту камсыз кылуу, ошондой эле оперативдүү-издөө иш-чараларын жана тергөө аракеттерин жүргүзүү максатында жарандардын айрым участокторго, объектилерге жана аймактарга тоскоолдуксуз барышын чектөөгө же ага убактылуу тыюу салууга; 

18) камактан качкан адамдарды издөө боюнча иш-чараларды, карантиндик иш-чараларды өткөрүү учурунда, ошондой эле наркотикалык каражаттарды камтыган жапайы өсүмдүктөр өтө көп өскөн жерлерде, балыктардын баалуу тукумдары урук таштап жаткан жерлерде, улуттук парктардын, мамлекеттик коруктардын жана атайын коруктардын аймагында башка мамлекеттик органдар менен биргелешип контролдук-өткөрүүчү пункттарды түзүүгө

19) козголгон жазык иштер, текшерүүлөрдүн колдо болгон материалдары боюнча менчигинин түрүнө карабастан банктардан, финансы-кредит мекемелеринен, ошондой эле мамлекеттик статистика агентствосунун мекемелеринен статистикалык, оперативдүү жана отчеттук маалыматтарды, анын ичинде жеке адамдардын жана юридикалык жактардын кредиттик-акчалай операциялары жөнүндө компьютердик маалыматтарды мыйзамдарда белгиленген тартипте алууга, кассаларды, акча сакталган башка жерлерди, товардык-материалдык баалуулуктарды жана документтерди мөөр басып бекитүүгө, алардын сакталышын камсыз кылуучу башка чараларды көрүүгө; контролдук сатып алууларды жүргүзүүгө, сырьелордун, жарым фабрикаттардын жана продукциялардын үлгүлөрүн алып коюуга; 

20) кылмыштарды жана башка укук бузууларды жасоого көмөк болгон себептерди жана шарттарды жоюу боюнча чараларды көрүүнүн зарылдыгы жөнүндө тиешелүү мамлекеттик органдарга, коомдук бирикмелерге же кызмат адамдарына, ошондой эле жеке өз алдынча иш аткарган адамдарга жана ээлик кылуунун башка түрүн аткарган адамдарга көрсөтмө киргизүүгө

21) шаардык, шаар четиндеги жана жергиликтүү багыттагы коомдук транспорттун бардык түрүнөн (жеңил таксиден тышкары), ал эми айыл жеринде жолдо бара жаткан транспорттун бардык түрүн акысыз пайдаланууга; кызматтык максаттарда транспорттун бардык түрлөрүндө жол жүрүү документтерин брондоого же кезексиз сатып алууга; 

22) окуя болгон жана өзгөчө жагдайлар түзүлгөн жерлерге жетүү үчүн, медициналык тез жардамга муктаж болгон жарандарды медициналык мекемелерге жеткирүү, кылмыш кылган адамдардын изине түшүү жана аларды ички иштер органдарына жеткирүү үчүн ошондой эле кийинкиге калтырууга болбой турган учурларда транспорт каражаттарын (чет мамлекеттердин дипломатиялык, консулдук өкүлчүлүктөрүнүн, эл аралык уюмдардын жана атайын арналыштагы транспорт каражаттарынан башка) тоскоолдуксуз пайдаланууга; 

23) кызматтык максаттар үчүн юридикалык жактарга жана жеке адамдарга таандык болгон байланыш каражаттарын тоскоолдуксуз пайдаланууга; 

24) кылмыштардын жана башка укук бузуулардын алдын алуу, укук тартибин чыңдоо, кылмыш жагдайлардын жана аларды жасаган адамдарды белгилөө, тергөөдөн жана соттон качып жүргөн адамдарды, дайынсыз жок болгондорду издеп табуу максатында массалык маалымат каражаттарын акысыз пайдаланууга; 

25) ок атуучу куралдарды, ок-дарыларды, жарылуучу, таасири күчтүү химиялык, уу жана башка заттарды, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталуучу тизмелер боюнча нерселерди жана материалдарды сатып алуу, сактоо жана ташуу боюнча контролдоп-уруксат берүү жана чектөө чараларын жүзөгө ашырууга; курал сата турган дүкөндөрдү, ок ата турган тирлерди жана стенддерди ачууга; 

26) министрликтердин, мамлекеттик комитеттердин жана административдик ведомстволордун, ишканалардын, мекемелердин жана уюмдардын жол кыймылынын коопсуздугу жана айлана-чөйрөнү коргоо, автомобиль жолдорун жана башка жол курулуштарын куруу жана пайдалануу, жаңы автотранспорт техникасынын үлгүлөрүн иштеп чыгуу иштерине контролдук жүргүзүүгө жана милдеттүү түрдө аткарыла турган эскертүүлөрдү берүүгө; иштин ушул чөйрөсүнө таандык болгон эрежелердин, нормативдердин, стандарттардын жана окуу программаларынын долбоорлорун макулдашууга; зарыл болгон учурда көчөлөрдөгү жана жолдордогу жөө адамдардын жана транспорттун кыймылына чек коюуга жана тыюу салууга, жолдордо жүргүзүлүп жаткан иштерге, техникалык жактан бузук болгон транспорт каражаттарын пайдаланууга чек коюуга жана тыюу салууга, транспорт каражаттарын токтотууга жана айдоочулардын аны пайдаланууга жана башкарууга болгон укугунун документтерин, жолдомо барактарын жана ташылып бара жаткан жүктөрдүн товардык-транспорттук документтер менен ылайык келишин текшерүүгө; мас абалдагы, ошого тете транспорт каражаттарын башкарууга же аларды пайдаланууга укук берген документтери жок болгон адамдарды транспорт каражаттарын башкаруудан четтетүүгө; транспорт каражаттарын кармоого жана убактылуу сактоо үчүн атайын токтотуучу жерлерге жеткирүүгө укук берилет. 

27) колдонуудагы мйзамдарга ылайык лицензия берет; 

28) Кыргыз Республикасынын аймагындагы жеке детективдердин жана детективдик ошондой эле күзөт ишканалардын ишин контролдойт. 

"Курал жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына толуктоо 

5-статья. Аскер куралы 

Колдо алып жүрүүчү ок атуучу аскер куралы менен ок атпоочу куралга Куралдуу Күчтөрдүн аскер кызматчыларынын күжүрмөн милдеттерди, укук коргоо органдарынын кызматкерлеринин оперативдүү-кызматтык милдеттерди жана Кыргыз Республикасынын аскерлешкен ведомстволорунун кызматчыларынын кызматтык милдеттерин аткарууга арналган куралдар, ошондой эле чет элдик армиялардын жана чет мамлекеттердин аскерлешкен уюмдары куралданышкан, ошондой эле куралдардын түрлөрү кирет. 

Аскер куралдары менен куралдануунун, аскер куралын жана ага ок-дарыларды сатуунун тартиби, ошондой эле аскер куралын колдонууга укуктуу болгон ведомстволордун тизмеси Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан аныкталат. 

5-статья. Аскер куралы 

Колдо алып жүрүүчү ок атуучу аскер куралы менен ок атпоочу куралга Куралдуу Күчтөрдүн аскер кызматчыларынын күжүрмөн милдеттерди, укук коргоо органдарынын кызматкерлеринин оперативдүү-кызматтык милдеттерди жана Кыргыз Республикасынын аскерлешкен ведомстволорунун жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын кызматчыларынын кызматтык милдеттерин аткарууга арналган куралдар, ошондой эле чет элдик армиялардын жана чет мамлекеттердин аскерлешкен уюмдары куралданышкан, ошондой эле куралдардын түрлөрү кирет. 

Аскер куралдары менен куралдануунун, аскер куралын жана ага ок-дарыларды сатуунун тартиби, ошондой эле аскер куралын колдонууга укуктуу болгон ведомстволордун тизмеси Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан аныкталат. 

"Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик өнүктүрүү банкы жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөр 

2-берене. Банктын ишин укуктук жөнгө салуу 

1. Банктын ишин укуктук жөнгө салуу Кыргыз Республикасынын Конституциясына, ушул Мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларына ылайык ишке ашырылат. 

2. "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы ушул Мыйзамга карама-каршы келбеген бөлүгүндө колдонулат. 

2-берене. Банктын ишин укуктук жөнгө салуу 

1. Банктын ишин укуктук жөнгө салуу Кыргыз Республикасынын Конституциясына, ушул Мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актыларына ылайык ишке ашырылат. 

2. "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы ушул Мыйзамга карама-каршы келбеген бөлүгүндө колдонулат. 

7-берене. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы менен өз ара 

мамилелери 

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык Банкка төмөнкү шарттарда жөнгө салууну жана көзөмөлдөөнү ишке ашырат: 

1) ушул Мыйзам менен "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын ортосунда карама-каршылыктар пайда болгондо ушул Мыйзамдын жоболору колдонулат; 

2) Банкка "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык лицензия алуу талап кылынбайт. 

2. Банктын каражаттары Кыргыз Республикасынын Улуттук банкында жана башка коммерциялык банктарда (катышуучу банктарда) өзүнчө эсепке жайгаштырылат. 

7-берене. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы менен өз ара 

мамилелери 

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы Банк ишин көзөмөлдөөнү жана жөнгө салууну ушул Мыйзамда белгиленген өзгөчөлүктөр менен Кыргыз Республикасынын банктык мыйзамдарына ылайык жүзөгө ашырат. Банкка банктык операцияларды жүргүзүү укугуна лицензия алуу талап кылынбайт. 

2. Банктын каражаттары Кыргыз Республикасынын Улуттук банкында жана башка коммерциялык банктарда (катышуучу банктарда) өзүнчө эсепке жайгаштырылат. 

21-берене. Банктын Директорлор кеңеши 

1. Банктын байкоочу органы болуп Банктын Директорлор кеңеши саналат, ал Акционердин алдында фидуциардык жоопкерчилик тартат. 

2. Банктын Директорлор кеңеши төрагадан жана 6 башка мүчөдөн турат. 

3. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Кыргыз Республикасынын Премьер-министри тарабынан 3 жылдык мөөнөткө дайындалат жана кийинки мөөнөттөргө дайындалышы мүмкүн. 

4. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Банкта туруктуу иштебейт. 

5. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык банктардын кызмат адамдарына коюлуучу бардык талаптарга жооп беришет, болгону алардын дайындалышы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан бекитүүгө жатпайт. 

6. Директорлор кеңешинин 3төн ашпаган мүчөсү Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттары, калган мүчөлөрү - Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан көрсөтүлөт. 

7. Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн ыйгарым укуктары Директорлор кеңешинин көпчүлүк мүчөлөрүнүн сунуштары боюнча Кыргыз Республикасынын Премьер-министринин чечими менен мөөнөтүнөн мурда токтотулушу мүмкүн. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөсүнүн ыйгарым укуктары токтотулган күндөн тартып 2 айлык мөөнөттө Кыргыз Республикасынын Премьер-министри ушул Мыйзамга ылайык Кеңештин жаңы мүчөсүн дайындайт. 

8. Банктын Директорлор кеңешинин өзгөчө компетенциясына анын ишинин төмөнкү маселелери кирет: 

1) Банктын жылдык отчетун бекитүү

2) Банк тарабынан облигация чыгаруу жөнүндө чечим кабыл алуу жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык баалуу кагаздарды чыгаруунун тартибин аныктоо; 

3) бүтүм түзүү тууралуу чечим кабыл алынган күндөн мурунку, акыркы отчеттук күнгө карата Банктын өздүк каражатынын (капиталынын) баланстык баасынын 10 жана андан ашык пайызын түзгөн мүлктү Банктын алышына, башкалардын ээлик кылуусуна беришине же берүү мүмкүндүгүнө байланышкан бүтүмдү же өз ара байланышы бар бир нече бүтүмдү жактыруу жөнүндө чечим чыгаруу; 

4) Банктын операциялык жана инвестициялык ишинин негизги тобокелдиктерин аныктоо, бул тобокелдердин чектик деңгээлин белгилөө, ошондой эле аларды башкарууну уюштуруу; 

5) Банктын кирешелеринин жана чыгымдарынын финансылык планын (бюджет), резервдерди жана фонддорду түзүүнүн тартибин, ошондой эле пайданы, резервдерди жана фонддорду пайдалануунун тартибин бекитүү

6) Банктын ички контролунун адекваттуу жана натыйжалуу тутумун түзүү жана сактоо; 

7) Банктын регламентин жана ишинин эрежелерин жана анын катышуучу банктар, кредиторлор жана башка үчүнчү жактар менен болгон өз ара аракеттерин бекитүү

9. Банктын Директорлор кеңешинин бардык чечимдери корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү арызга ылайык кабыл алынат: 

1) Банктын Директорлор кеңеши ар бир финансылык жыл башталганга чейин 1 ай калгандан кечиктирбестен Акционерге корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндө арыздын долбоорун берет; 

2) корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндө арызда ушул финансылык жыл жана андан кийинки түздөн-түз келүүчү эки финансылык жылдын ар бири үчүн Банк боюнча төмөнкү маалыматтар келтирилет: 

а) ушул Мыйзамда белгиленген максаттардын алкагында Банктын максаттары; 

б) иштин жүргүзүлүүчү мүнөзү жана масштабы; 

в) өздүк капиталдын активдердин топтомуна катышы; 

г) бухгалтердик эсеп саясаты; 

д) иштин максаттуу көрсөткүчтөрү жана башка көрсөткүчтөр, ал боюнча Банктын иши бааланышы, анын максаттары менен салыштырылышы мүмкүн; 

е) мамлекетке бөлүштүрүү үчүн арналган салыктарды төлөгөндөн кийин жылдык пайданын суммасын же үлүшүн баалоо менен бирге жылдык дивидендди аныктоо үчүн кабыл алынган принциптер жөнүндө арыз; 

ж) ушул финансылык жылдын ичинде Банк тарабынан Акционерге берилүүчү маалыматтын түрү

3) Директорлор кеңеши финансылык жыл башталганга чейин 14 күн калгандан кечиктирбестен корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү арыздын долбоору боюнча Акционер тарабынан жасалган ар кандай сын-пикирлерди карайт. 

4) корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү акыркы арыз финансылык жылдын башталышына карата же башталганга чейин Акционерге берилет жана андан ары Банктын расмий веб-сайтына жарыяланат. 

10. Ушул Мыйзам жана Банктын уставы менен каралган Банктын Директорлор кеңешинин ыйгарым укуктарын Банктын башкармасына берүүгө жол берилбейт. 

11. Банктын Директорлор кеңешинин ыйгарым укуктары, регламенти жана чечимдерди кабыл алуу жол-жобосу Банктын уставы менен аныкталат. 

21-берене. Банктын Директорлор кеңеши 

1. Банктын байкоочу органы болуп Банктын Директорлор кеңеши саналат, ал Акционердин алдында фидуциардык жоопкерчилик тартат. 

2. Банктын Директорлор кеңеши төрагадан жана 6 башка мүчөдөн турат. 

3. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Кыргыз Республикасынын Премьер-министри тарабынан 3 жылдык мөөнөткө дайындалат жана кийинки мөөнөттөргө дайындалышы мүмкүн. 

4. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Банкта туруктуу иштебейт. 

5. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрү Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык банктардын кызмат адамдарына коюлуучу бардык талаптарга жооп беришет, болгону алардын дайындалышы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан бекитүүгө жатпайт. 

6. Директорлор кеңешинин 3төн ашпаган мүчөсү Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттары, калган мүчөлөрү - Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан көрсөтүлөт. 

7. Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнүн ыйгарым укуктары Директорлор кеңешинин көпчүлүк мүчөлөрүнүн сунуштары боюнча Кыргыз Республикасынын Премьер-министринин чечими менен мөөнөтүнөн мурда токтотулушу мүмкүн. Банктын Директорлор кеңешинин мүчөсүнүн ыйгарым укуктары токтотулган күндөн тартып 2 айлык мөөнөттө Кыргыз Республикасынын Премьер-министри ушул Мыйзамга ылайык Кеңештин жаңы мүчөсүн дайындайт. 

8. Банктын Директорлор кеңешинин өзгөчө компетенциясына анын ишинин төмөнкү маселелери кирет: 

1) Банктын жылдык отчетун бекитүү

2) Банк тарабынан облигация чыгаруу жөнүндө чечим кабыл алуу жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык баалуу кагаздарды чыгаруунун тартибин аныктоо; 

3) бүтүм түзүү тууралуу чечим кабыл алынган күндөн мурунку, акыркы отчеттук күнгө карата Банктын өздүк каражатынын (капиталынын) баланстык баасынын 10 жана андан ашык пайызын түзгөн мүлктү Банктын алышына, башкалардын ээлик кылуусуна беришине же берүү мүмкүндүгүнө байланышкан бүтүмдү же өз ара байланышы бар бир нече бүтүмдү жактыруу жөнүндө чечим чыгаруу; 

4) Банктын операциялык жана инвестициялык ишинин негизги тобокелдиктерин аныктоо, бул тобокелдердин чектик деңгээлин белгилөө, ошондой эле аларды башкарууну уюштуруу; 

5) Банктын кирешелеринин жана чыгымдарынын финансылык планын (бюджет), резервдерди жана фонддорду түзүүнүн тартибин, ошондой эле пайданы, резервдерди жана фонддорду пайдалануунун тартибин бекитүү

6) Банктын ички контролунун адекваттуу жана натыйжалуу тутумун түзүү жана сактоо; 

7) Банктын регламентин жана ишинин эрежелерин жана анын катышуучу банктар, кредиторлор жана башка үчүнчү жактар менен болгон өз ара аракеттерин бекитүү

9. Банктын Директорлор кеңешинин бардык чечимдери корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү арызга ылайык кабыл алынат: 

1) Банктын Директорлор кеңеши ар бир финансылык жыл башталганга чейин 1 ай калгандан кечиктирбестен Акционерге корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндө арыздын долбоорун берет; 

2) корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндө арызда ушул финансылык жыл жана андан кийинки түздөн-түз келүүчү эки финансылык жылдын ар бири үчүн Банк боюнча төмөнкү маалыматтар келтирилет: 

а) ушул Мыйзамда белгиленген максаттардын алкагында Банктын максаттары; 

б) иштин жүргүзүлүүчү мүнөзү жана масштабы; 

в) өздүк капиталдын активдердин топтомуна катышы; 

г) бухгалтердик эсеп саясаты; 

д) иштин максаттуу көрсөткүчтөрү жана башка көрсөткүчтөр, ал боюнча Банктын иши бааланышы, анын максаттары менен салыштырылышы мүмкүн; 

е) мамлекетке бөлүштүрүү үчүн арналган салыктарды төлөгөндөн кийин жылдык пайданын суммасын же үлүшүн баалоо менен бирге жылдык дивидендди аныктоо үчүн кабыл алынган принциптер жөнүндө арыз; 

ж) ушул финансылык жылдын ичинде Банк тарабынан Акционерге берилүүчү маалыматтын түрү

3) Директорлор кеңеши финансылык жыл башталганга чейин 14 күн калгандан кечиктирбестен корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү арыздын долбоору боюнча Акционер тарабынан жасалган ар кандай сын-пикирлерди карайт. 

4) корпоративдик ниеттенүүлөр жөнүндөгү акыркы арыз финансылык жылдын башталышына карата же башталганга чейин Акционерге берилет жана андан ары Банктын расмий веб-сайтына жарыяланат. 

10. Ушул Мыйзам жана Банктын уставы менен каралган Банктын Директорлор кеңешинин ыйгарым укуктарын Банктын башкармасына берүүгө жол берилбейт. 

11. Банктын Директорлор кеңешинин ыйгарым укуктары, регламенти жана чечимдерди кабыл алуу жол-жобосу Банктын уставы менен аныкталат. 

22-берене. Банктын башкармасы 

1. Банктын башкармасы Банктын коллегиялуу аткаруучу органы болуп саналат. Банктын башкармасынын курамына Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын 4 мүчөсү кирет. 

2. Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын Директорлор кеңеши тарабынан кызмат ордуна дайындалат жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан бекитилүүгө жатат. Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын Директорлор кеңеши тарабынан кызмат ордунан бошотулат. 

3. Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банкта туруктуу негизде иштешет жана "Кыргыз Республикасындагы банктар жана банк иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык банктардын кызмат адамдарына колдонулуучу бардык талаптарды канааттандырышы керек. Жогоруда айтылгандарга карабастан башкарманын бир дагы мүчөсү бир эле учурда Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты, Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн мүчөсү же министрликтин же башка мамлекеттик органдын кызмат адамы болбошу керек. 

4. Банктын башкармасынын мүчөлөрүнө сыйакынын же башка төлөмдөрдүн өлчөмүн Банктын Директорлор кеңеши бекитет. 

5. Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын башкармасынын төрагасынын сунушу боюнча Банктын Директорлор кеңеши тарабынан ыйгарым укугун аткаруудан мөөнөтүнөн эрте бошотулушу мүмкүн. Эгер көрсөтүлгөн адамдар ыйгарым укуктарын мөөнөтүнөн эрте токтотушса, ушул Мыйзамда жана Банктын уставында белгиленген тартипте Банктын башкармасынын жаңы мүчөлөрү дайындалат. 

6. Банктын башкармасы Банктын уставынын негизинде иштейт, анда Банктын Банктын башкармасынын ыйгарым укугу, регламенти, жыйналыштардын мөөнөтү, чакыруу жана өткөрүү тартиби, ошондой эле чечим кабыл алуу тартиби белгиленет. 

7. Банктын башкармасынын жыйналышында протокол жазылат, ал Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнө, Банктын ички контролдоо кызматынын жана аудитордук уюмдардын мүчөлөрүнө алардын талаптары боюнча берилет. 

8. Банктын башкармасынын төрагасы анын ишин жетектейт. Банктын башкармасынын төрагасына Банктын ишиндеги маселелер боюнча оперативдүү жана аткаруу-тескөөчү чечимдерди кабыл алууга, Банктын атынан келишимдерди (макулдашууларды) түзүүгө, ошондой эле Банктын уставына ылайык башка ыйгарым укуктарды пайдаланууга ыйгарым укук берилген. 

9. Банктын башкармасынын Банктын уставында каралган ыйгарым укуктарын Директорлор кеңешине өткөрүп берүүгө жол берилбейт. 

22-берене. Банктын башкармасы 

1. Банктын башкармасы Банктын коллегиялуу аткаруучу органы болуп саналат. Банктын башкармасынын курамына Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын 4 мүчөсү кирет. 

2. Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын Директорлор кеңеши тарабынан кызмат ордуна дайындалат жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан бекитилүүгө жатат. Банктын башкармасынын төрагасы жана Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын Директорлор кеңеши тарабынан кызмат ордунан бошотулат. 

3. Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банкта туруктуу негизде иштешет жана Кыргыз Республикасынын Банк кодексине ылайык банктардын кызмат адамдарына колдонулуучу бардык талаптарды канааттандырышы керек. Жогоруда айтылгандарга карабастан башкарманын бир дагы мүчөсү бир эле учурда Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты, Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн мүчөсү же министрликтин же башка мамлекеттик органдын кызмат адамы болбошу керек. 

4. Банктын башкармасынын мүчөлөрүнө сыйакынын же башка төлөмдөрдүн өлчөмүн Банктын Директорлор кеңеши бекитет. 

5. Банктын башкармасынын мүчөлөрү Банктын башкармасынын төрагасынын сунушу боюнча Банктын Директорлор кеңеши тарабынан ыйгарым укугун аткаруудан мөөнөтүнөн эрте бошотулушу мүмкүн. Эгер көрсөтүлгөн адамдар ыйгарым укуктарын мөөнөтүнөн эрте токтотушса, ушул Мыйзамда жана Банктын уставында белгиленген тартипте Банктын башкармасынын жаңы мүчөлөрү дайындалат. 

6. Банктын башкармасы Банктын уставынын негизинде иштейт, анда Банктын Банктын башкармасынын ыйгарым укугу, регламенти, жыйналыштардын мөөнөтү, чакыруу жана өткөрүү тартиби, ошондой эле чечим кабыл алуу тартиби белгиленет. 

7. Банктын башкармасынын жыйналышында протокол жазылат, ал Банктын Директорлор кеңешинин мүчөлөрүнө, Банктын ички контролдоо кызматынын жана аудитордук уюмдардын мүчөлөрүнө алардын талаптары боюнча берилет. 

8. Банктын башкармасынын төрагасы анын ишин жетектейт. Банктын башкармасынын төрагасына Банктын ишиндеги маселелер боюнча оперативдүү жана аткаруу-тескөөчү чечимдерди кабыл алууга, Банктын атынан келишимдерди (макулдашууларды) түзүүгө, ошондой эле Банктын уставына ылайык башка ыйгарым укуктарды пайдаланууга ыйгарым укук берилген. 

9. Банктын башкармасынын Банктын уставында каралган ыйгарым укуктарын Директорлор кеңешине өткөрүп берүүгө жол берилбейт.