Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы

Түзүлгөн күнү: 2017-07-06

Кыргыз Республикасынын Улуттук Банк Башкармасынын

2013-жылдын 27-мартында № 9/10

токтому менен бекитилген

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында жана банктык эмес финансы-кредиттик уюмдарында кассалык операциялардын аткарылышы боюнча минималдуу талаптар жөнүндө жобо

1-Глава. Жалпы жоболор

1. Кыргыз Республикасынын аймагында нак акча жүгүртүлүшүн уюштуруу максатында Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары – Улуттук банк), банктык операцияларды жана башка бүтүмдөрдү жүзөгө ашырууда Кыргыз Республикасынын банкнота жана монета түрүндөгү (мындан ары – нак акчалар) улуттук валютасы менен кассалык операцияларды жүргүзүү боюнча минималдуу талаптарды белгилейт.

2. Бул Жобо Улуттук банктан лицензия алган жана/же иши ал тарабынан жөнгө салынган банктарга жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарына (мындан ары – ФКУ) таркатылат.

3. Жобо өзүн-өзү тейлөөчү автоматташтырылган терминалдарды (кэш-ин терминалы) эске албаганда, ФКУнын кассасы аркылуу жүргүзүлүүчү кассалык операцияларды жөнгө салат, ошондой эле айрым аралыкта орнотулган жабдууларды жайгаштыруу жана инкассациялоо жана алардын коопсуздугун камсыз кылуу боюнча тастыктоочу документтер боюнча талаптарды белгилейт.

4. (Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын 2017 жылдын 14 июнундагы № 2017-П-12/24-2-(НПА) токтомуна ылайык күчүн жоготкон катары таанылсын).

5. Кардарларды касса аркылуу тейлөөнү жүзөгө ашыруу, ошондой эле нак акчалар жана башка баалуулуктар менен операцияларды аткаруу үчүн ФКУ касса түйүндөрүн түзүшөт. ФКУнын жабдылган касса түйүндөрү, сактоо жайы жана башка жайлары Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлигинин жана Улуттук банктын 2010-жылдын 11-февралындагы №97-24-О буйругу менен бекитилген “Кыргыз Республикасында банктарды, финансы-кредиттик мекемелерди техникалык чыңдоо жана аларды коргоо боюнча бирдиктүү талаптар жөнүндө” Нускоодо белгиленген техникалык чыңдоо жана жабдуу боюнча тиешелүү талаптарга жооп берүүлөрү тийиш.

6. Баалуулуктар менен иштөөдө коопсуздукту камсыз кылуу үчүн ФКУнун кассалык бөлүмү төмөнкүдөй өзүнчө жайлардан турушу зарыл:

- сактоо жайы же сейф туруучу бөлмө;

- банкнот жана монеталар үчүн кайра эсептөө кассасы;

- кириш, чыгыш, кечки жана башка кассалар;

- өздүк буюмдарды сактоо үчүн бөлмө же шкаф.

Тиги же бул кассаларды түзүүнүн максатка ылайыктуулугу, алардын саны жана касса кызматкерлеринин саны белгиленген тартипте ФКУ тарабынан аныкталат, бул ФКУнын ички документтеринде чагылдырылууга тийиш.

7. ФКУнын сактоо жайы же сейф туруучу бөлмөсү болгон шартта, алар кеминде эки ачкыч (код) менен жабылууга жана кызмат адамдарынын мөөрү басылууга же болбосо ФКУнын ички жол-жоболоруна ылайык баалуулуктардын сакталышына жоопкерчиликтүү адамдардын колтамгасы коюлган индикатордук пломба коюлууга тийиш.

8. Кассалык документтерди тариздөө (акча чегин эске албаганда), кассалык журналдарды жүргүзүү, жүргүзүлгөн операциялар тууралуу документтердин касса кызматкерлери тарабынан толтурулушу, автоматташтырылган программаларды, компьютердик жабдууларды жана электрондук кассалык аппараттарды колдонуу менен ишке ашырылат.

2-Глава. Терминдер жана аныктамалар

9. Жободо төмөнкү терминдер жана аныктамалар колдонулат:

· Өзүн-өзү тейлөөнүн автоматташтырылган терминалы (cash-in терминал) – бул, нак жана нак эмес формадагы төлөмдөрдү коммуналдык кызматтардын, мобилдик байланыш, интернет операторлорунун дарегине накталай жана накталай эмес формада төлөмдөрдү жүргүзүү максаттарын кошо алганда, банктардын кардарларынын, карт ээлеринин, сервистерди пайдалануучулардын накталай акча каражаттарын депондоштуруу үчүн арналган терминал;

· банкноттор, монеталар – өлкөнүн мыйзамдарына ылайык чыгарылган жана жүгүртүүдөгү ар кандай нарктагы жана ар кандай түрдөгү акча белгилери;

· банкомат – нак акча каражаттарын берүү жана кабыл алуу, акча каражаттарын картка жазуу, карт ээлеринин ишке ашырган транзакциялары боюнча маалымат алуу, нак эмес төлөмдөрдү жүзөгө ашыруу жана өткөрүлгөн транзакциялардын бардык түрлөрү боюнча карт-чекти берүү үчүн арналган аппараттык –программалык комплекс. Банкомат картка ээлик кылуучу операцияларды ФКУнын ыйгарым укук чегерилген кызматкеринин катышуусуз эле, картты пайдалануу менен өз алдынча жүргүзүүсү үчүн арналган;

· валюталык баалуулуктар - нак чет өлкө валютасы, төлөм документтери жана номиналы жана (же) наркы чет өлкө валютасында туюндурулган баалуу кагаздар;

· эскилиги жеткен банкноттор – банкноттордун эскилигине баа берүүнүн бекитилген критерийлеринен тышкары чыгып кеткен кемчиликтеринен улам, накталай акча жүгүртүү үчүн жараксыз болуп калган анык банкноттор;

· жарамдуу банкноттор жана монеталар – бекитилген критерийлердин алкагында бир аз кирдеген, бузулган жана бетине жазылып калган анык банкноттор жана монеталар;

· инкассация – нак акчаларды жана башка баалуулуктарды кабыл алуу, жыйноо, жеткирүү, коштоп жүрүү, ташуу, сактоо жана өткөрүп берүү;

· касса – акчаларды жана башка баалуулуктарды сактоо, кабыл алуу жана берүү үчүн атайын жабдылган жай;

· кечки касса – ФКУнын операциялык күн бүткөндөн кийин кардарлардан жана ФКУ бөлүмдөрүнөн нак акчаларды кабыл алууну жана кайра эсептөөнү жүзөгө ашыруучу кассасы;

· кайра эсептөө кассасы – ФКУнын кардарлардан жана ФКУ бөлүмдөрүнөн кабыл алынган нак акчаларды кайра саноону, аларды таңычактоону жүзөгө ашырган кассасы;

· кириш кассасы – ФКУнын операциялык убакыт ичинде кардарлардан нак акчаларды кабыл алууну жүзөгө ашырган касса;

· чыгыш кассаы – ФКУнын операциялык убакыт ичинде кардарларга нак акчаларды берүүнү жүзөгө ашырган кассасы;

· касса китепчеси (касса журналы) – белгиленген формага ылайык түзүлгөн эсепке алуу ведомосттору, аларда баалуулуктар менен операциялар чагылдырылып, акчанын түшүшү жана берилиши эске алынган;

· касса документи – бул, акчага байланыштуу документ (кириш кассалык ордер, чыгыш кассалык ордери, накталй салууларга кулактандыруу, чек, төлөм ведомосту жана операцияларды жүргүзүү үчүн негиз болгон башка документ), ал боюнча баалуулуктарды кабыл алуу жана берүү боюнча кассалык операциялар жүзөгө ашырылат жана таризделет;

· кассалык операциялар – бул, баалуулуктарды кабыл алуу, кайра эсептөө, майда акчага айландыруу, берүү, иргөө, таңычактоо жана сактоо;

· кардар – ФКУнын кызматтарынан пайдаланышкан юридикалык жактар жана жеке адамдар;

· нак акчалар – жүгүртүүдөгү жана тиешелүү мамлекетте же мамлекеттер тобунда мыйзамдуу төлөм каражаты болуп саналышкан банкноттор жана монеталар түрүндөгү акча белгилери, ошондой эле жүгүртүүдөн алынып салынган жана алынып салынуучу, бирок алмаштырууга боло турган акча белгилери;

· операциялык касса – ФКУнын кардарларды бардык кассалык операциялар боюнча тейлөө кассасы;

· жоопкерчиликтүү сактоо – баалуулуктардын сакталышы, ал белгиленген тартипте жүзөгө ашырылат;

· аралыкта орнотулган жабдуулар – терминалдар, банкоматтар, автоматташтырылган өзүн-өзү тейлөөчү терминалдар жана банктык төлөм карттарын кабыл алуу жана тейлөө боюнча техникалык инфраструктураны түзгөн башка жабдуулар;

· терминал – башкы компьютер менен байланышты түзүүгө, билдирүүлөрдүн ФКУнын төлөм системасынын түйүнүнө жөнөтүлүшүн жана келип түшкөн маалыматтарды кабыл алууга өбөлгө түзгөн аппараттык - программалык комплекс;

· баалуулуктар – валюталык баалуулуктар, банкноттор, монеталар, баалуу кагаздар жана так отчеттуулук бланкалары, баалуу металлдар жана алардан жасалган буюмдар, ошондой эле баалуу буюмдар;

· эквайер – эквайренгди жүзөгө ашырууга уруксат алган ФКУ, тиешелүү төлөм системаларынын технологиясына жана ченемдик укуктук актыларга жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, өзүнүн аралыкта орнотулган жабдуулары аркылуу авторизацияларды жана транзакцияларды өткөрүү мүмкүнчүлүгүн камсыз кылган аралыкта орнотулган жабдуулардын ээси.

· эквайринг – ФКУнын иши, анда соода түйүндөрү менен аралыкта жабдууларды орнотуу жана сатылуучу товарларга, иштерге жана кызматтарга төлөм каражаты катары карттарды кабыл алуу, соода түйүндөрү менен эсептешүүлөрдү жана/же карт ээлерине нак акча каражаттарын берүүнү камсыз кылуу боюнча келишимдик мамилелер камтылат;

· улуттук валютадагы активдерге алмаштыруу боюнча операциялар – бир күндүн чегинде эсептешүүлөр менен нак акча каражаттарын нак эмес акча каражаттарына алмаштыруу боюнча операциялар.

3-Глава. Нак акчаларды кабыл алуу

10. Нак акчаларды кабыл алуу боюнча операциялар кириш касса документтеринин –кириш кассалык ордердин же накталай салууга кулактандыруунун негизинде жүзөгө ашырылат (топтом: Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2007-жылдын 25-июлундагы №36/5 токтому менен бекитилген “Төлөм документтерин толтуруу тартиби жөнүндө нускоого” ылайык толтурулган 1-тиркемеге ылайык кулактандыруу, квитанция, ордер).

11. Касса кызматкери кириш кассалык документинде бардык реквизиттердин жана банк кызматкерлери менен кардардын кол тамгаларынын бар экендигин жана туура толтурулгандыгын текшерет, нак акчалардын кириш кассалык документинде сандар жана жазуулар менен берилген сумманын дал келишине салыштырып текшерет.

12. Нак акчаларды кардарлардан кабыл алуу, кардар акчалардын кабыл алынышына көз сала алгыдай, аларды барактап, бирден кайра эсептөө аркылуу жүзөгө ашырылат.

13. Касса кызматкери нак акчалар кабыл алынгандан кийин кириш кассалык документте сандар жана жазуулар менен көрсөтүлгөн сумманы, нак акчалардын кабыл алынууга берилген суммасы менен салыштырып текшерет жана алар дал келген шартта кириш кассалык документтеринин бардык нускаларына кол коюп чыгат.

14. Кассага кабыл алынган нак акчалар касса кызматкери тарабынан касса башчысына кабыл алынган жана берилген баалуулуктарды кабыл алуу китебине касса башчысынын колун койдуруу менен жумуш күнүнүн аягында өткөрүлүп берилет.

15. Кириш кассалык документтери касса кызматкери тарабынан касса башчысына жумуш күнү аяктаганда өткөрүлүп берилет. Касса кызматкери нак акчалар өткөрүлүп берилгенге чейин алардын айкын суммасы кириш кассалык документтеринде көрсөтүлгөн суммага ылайык келишине ынанууга тийиш.

15№. Иш күнүнүн акырында келип түшкөн бардык нак акча сакталуучу жайда (сейф турган бөлмөдө) жабылууга жана сакталууга тийиш.

4-Глава. Нак акчаларды берүү

16. Касса башчысы операциялык мезгил ичинде чыгыш жана алмаштыруу операцияларын жүзөгө ашыруу үчүн нак акчалардын зарыл суммасын касса кызматкерине өткөрүп берет, мында кабыл алынган жана берилген баалуулуктарды эсепке алуу китебине кол коюсу зарыл (2-тиркеме).

17. Кассалык операциялар түздөн-түз касса башчысы, касса кызматкери тарабынан жүзөгө ашырылган шартта, кабыл алынган жана берилген баалуулуктарды эсепке алуу китебине алар тарабынан жүзөгө ашырылган операциялар тууралуу жазуулар түшүрүлбөйт (2-тиркеме).

18. ФКУнын кассаларынан акчаларды берүү чыгыш кассалык ордерлер (3-тиркеме) жана ФКУ тарабынан иштелип чыккан жана бекитилген, белгиленген формадагы акча чектери боюнча ишке ашырылат.

19. Касса кызматкери нак акчаларды берүү учурунда төмөнкүлөрдү ишке ашырат:

· банк кызматкеринин бардык реквизиттеринин жана кол тамгасынын бар экендигин текшерет;

· чыгыш кассалык документинде сандар жана жазуулар менен берилген сумманын дал келишин салыштырып текшерет;

· чыгыш кассалык документинде кардар тарабынан берилүүчү паспорттун же анын инсандыгын тастыктаган башка документтин бар экендигин текшерет;

· чыгыш кассалык документти кол коюу үчүн кардарга берет;

· нак акчалардын берүүгө даярдалган суммасын кардар саналып жаткан банкноттордун жана монеталардын санын көрүп тургудай шартта кайра санап чыгат, кардардын акча алгандыгы тууралуу кол тамгасынын бар экендиги тастыкталат, нак акчаларды берет, чыгыш кассалык документке кассанын штампынын оттискасын коет жана ага кол коет.

20. Касса кызматкери кардарга банкнотторду таңычактардын үстүндөгү накладкаларда көрсөтүлгөн сумма боюнча толук жана толук эмес таңычакта, өзүнчө корешоктор менен, айрым банкнотторду бирден, барактап санап, ал эми монталарды ярлыктарындагы жазуулары боюнча толук баштыкчалар менен, эгерде монеталар азыраак санда талап кылынса, 100 даанадан салынган пакеттерде, айрымдарын бирден санап берет.

21. Кардар, кассадан алыстабай туруп, нак акчаларды берген касса кызматкеринин көз алдында таңычактардын тууралыгын жана бүтүндүгүн, ар бир таңычакта корешоктордун санын, накладкаларда көрсөтүлгөн суммалардын тууралыгын кылдат текшерүүгө, ал эми айрым корешокторду, банкнотторду – бирден, барактап санап чыгууга, монета салынган баштыкчаларды ярлыктагы жазуулары, пакеттеги реквизиттери боюнча текшерүүгө, айрым монеталарды бирден санап чыгууга тийиш.

Алынган акча топтомдорунда, корешоктордо же баштыкчаларда кем чыгуулар аныкталган учурда (4-тиркеме) акт түзүлүп, ага касса кызматкеринин жана кардардын колу коюлат. Кем чыгуу касса кызматкеринин катышуусунда аныкталган шартта гана жетпей калган сумма кардарга кайтарылып берилет.

Эгерде алынган сумма кайра эсептөө кассасында өз учурунда эсептелбесе, анда ФКМ кем чыгып калган сумма үчүн жооп бербейт.

21№. Нак акчаларды берүү, ошондой эле улуттук валютадагы активдерди алмаштыруу боюнча операциялар жарактуу акчалар менен гана жүргүзүлүүгө тийиш. Эскилиги жеткен акчалар Улуттук банктын мекемелеринин кассаларына өткөрүлөт.

5-Глава. Жүгүртүү кассасынын жыйынтыктары

22. Касса кызматкерлери нак акчалар менен операцияларды жүзөгө ашырып бүткөндөн кийин касса башчысына нак акчаларды, касса документтерин (отчеттук мааалымдамаларды, кулактандырууларды, кириш жана чыгыш ордерлерин, ташып жеткирилген нак акчаларга опистерди) өткөрүп берет.

Көрсөтүлгөн документтерди кабыл алу учурунда касса башчысы төмөнкүлөрдү ишке ашырууга тийиш:

· кириш жана чыгыш документтеринин санын жана аларда чагылдырылган нак акчалардын суммасын отчеттук маалымкаттагы суммага салыштырып текшерет (5,6-тиркеме);

· китептеги жазууларды эске алуу менен (2-тиркеме) отчеттук маалымкаттарда нак акчалардын калдыктарынын суммасынын туура чагылдырылышын текшерет;

23. Касса башчысы отчеттук маалымкаттардагы маалыматтар боюнча жыйынтыкталган маалымкат түзөт (7-тиркеме) жана аны жыйынтыктарын бухгалтердик эсепке алуу маалыматтары менен салыштырып текшерет. Маалымкаттын жыйынтыктарын салыштыруулар бухгалтердик кызматкердин колу менен күбөлөндүрүлөт.

24. Бир күн ичиндеги кассалык жүгүртүүлөр салыштырып текшерилгенден кийин касса башчысы жүгүртүү кассасынын сактоо жайынын китебине (8-тиркеме) акчалардын кириш жана чыгыш суммасын жазат жана андан жүгүртүү кассасынын кийинки күнгө калдыгын чыгарат. Чет өлкө валютасын эсепке алуу китебине (9-тиркеме) валюталардын түрлөрү боюнча чет өлкө валютасынын кийинки күнгө калдыгын жазат. Касса китептерине (8 жана 9-тиркемелер) милдеттүү түрдө номер коюлууга, боолонууга жана ФКУнын мөөрү басылууга тийиш.

25. Касса документтери кийинки жумуш күнүнөн кечиктирилбестен түзүлүүгө тийиш. Ар бир күн үчүн кассалык документер менен делолорду түзүү иштери, касса башчысы же брошюралоо милдети жүктөлгөн касса кызматкери тарабынан жүргүзүлөт. Касса документтери түзүү учурунда кириш жана чыгыш кассалары боюнча өзүнчө, баланстык эсеп боюнча тандалып алынат. Касса документтеринин суммаларын китептеги (8-9 тиркемелер) маалыматтар менен салыштырып текшергенден кийин папканын алдыңкы бетине касса башчысынын жана делону түзгөн касса кызматкеринин колу коюлат.

26. Өтүп жаткан жана мурдагы календардык жыл үчүн касса документтери көзөмөлгө алынуучу акча сактоо жайына же өзүнчө сейфке касса башчысы тарабынан сакталат.

27. Касса документтери Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарында каралган учурларда жана тартипте ФКУдан алынып салынышы мүмкүн.

6-Глава. Нак акчаларды ташып жеткирүү жана инкассациялоо

28. Нак акчаларды ФКУ менен анын филиалдарынын ортосунда ташып жеткирүлөр ФКУ тарабынан өз алдынча же тиешелүү келишим түзүлгөн инкассатордук кызматты/уюмду тартуу менен уюштурулат.

Келишим түзүү учурунда ФКУ, баалуулуктарды ташуу учурунда алардын коопсуздугу жана сакталуу тобокелдиктерин, ошондой эле баалуулуктарды жоготкон учурда алардын ордун толтуруу маселелерин эске алуулары зарыл.

29. Операциялык кассаларды бекемдөө жана нак акча каражаттарын Улуттук банктан/Улуттук банкка өткөрүп берүү “Кыргыз инкассация” ЖАК (мындан ары – “КЫРГЫЗИНКАС” ЖАК) тарабынан жүргүзүлөт. Коммерциялык банктардын кассирлери тарабынан нак акча каражаттарынын Улуттук банктан/Улуттук банкка алынышы/өткөрүп берилиши, “КЫРГЫЗИНКАС” ЖАКтын инкассаторлору, баалуулуктарды алып чыккан банктын кассирин кайтарууну жана ташууну куралдын коштоосунда жүзөгө ашырат.

30. Инкассатор кызматкерлери нак акчларды ташып жеткирүү учурунда касса башчысы же касса кызматкери тарабынан ташылуучу баалуулуктарга үч нускадан турган (10-тиркеме) опись түзүлөт. Анын биринчи жана үчүнчү нускалары инкассаторго берилет. Эгерде нак акчалар касса кызматкери тарабынан ташылган болсо, анда ташылуучу баалуулуктарга опись эки нускада түзүлүп, анын биринчи нускасы көрсөтүлгөн касса кызматкерине берилип, инкассатордун жана касса кызматкеринин нак акчаларды алгандыгы тууралуу колу коюлган экинчи нускасы нак акчаларды жөнөткөн ФКУда калтырылат.

31. Инкассаторлордун касса кызматкерине ташып жеткирүү үчүн нак акчаларды берүүсү чыгыш кассалык ордери жана опистер боюнча, ал эми көрсөтүлгөн кызматкерлер тарабынан жеткирилген нак акчаларды кабыл алуу – кириш кассалык ордери боюнча жүзөгө ашырылат. Нак акчалар инкассаторлор тарабынан касса кызматкерине банкноттордун топтомдору, монета салынган баштыкчалар, банкноттор жана монеталар же нак акча салынган баштыкчалар менен берилет.

32. Инкассаторлор, касса кызматкери ташып жеткирүү үчүн банкноттордун топтомдорун корешоктордун санын, банкноттордун таңычактарынын жана пломбаларынын, клише оттискаларынын бүтүндүгүн, банкноттордун топтомдорунда жана пломбуда, клише оттискаларында зарыл реквизитердин болушун текшерүү менен банкноттордун топтомдорунун үстүңкү накладкаларындагы жазуулар боюнча, ал эми монеталар салынган баштыкчаларды – көрсөтүлгөн сумманын тууралыгын жана монета салынган баштыкчалардын жана пломбалардын бүтүндүгүн, пломбаларда жана монета салынган баштыкчалардагы ярлыктарда зарыл реквизитттердин болушун текшерүү менен баштыкчаларга тиркелген ярлыктардагы жазуулар боюнча кабыл алышат. Айрым корешоктор, банкноттор жана монеталар бирден, кайрадан санап чыгуу менен кабыл алышат.

33. Нак акча салынган баштыктарды ташуу учурунда баштыктарды коштогон ведомость түзүлөт (12-тиркеме). Нак акча каражаттары касса башчысы/касса кызматкери тарабынан пломбаланып, таңгакталган баштыктарда инкассаторлорго/касса кызматкерине берилет. Нак акча салынган баштыкка касса башчысынын/касса кызматкеринин аты-жөнү, кол тамгасы жана реквизиттери көрсөтүлгөн ярлык бекитилет. Нак акча салынган баштыктар, инкассаторлор/касса кызматкери тарабынан нак акча салынган баштыктардын ярлыктарындагы жана пломбаларындагы зарыл реквизиттердин коюлушун, баштыктардын жана пломбалардын бүтүндүгү текшерилип, нак акча каражаттары салынган баштыктарга карата ярлыктардагы коюлган кол тамгалар боюнча кабыл алынат.

34. ФКУ нак акчаларды жана баштыктарды кабыл алуу касса башчысы, касса кызматкери таарбынан ушул Жободо каралган тартипте жүзөгө ашырылат. Айрылган же тешилип калган баштыктардан алынган нак акчалар касса башчысы, касса кызматкери тарабынан баштыкчаны алып чыккан инкассатордун, касса кызматкеринин көз алдында бирден, барактап кайра санап чыгуу менен кабыл алынат. Инкассаторлор тарабынан жеткирилген баштыкчалардан алынган нак акчаларды кайра саноодо ашыкча суммалар же кем чыгуулар аныкталган шартта, 3 нускада кайра эсептөө актысы (4-тиркеме), ал эми касса кызматкери тарабынан жеткирилген баштыкчадан аныкталган шартта – эки нускада түзүлөт. Кайра санап чыгуу актысынын биринчи нускасы касса документтерине, экинчи нускасы нак акчаларды жөнөткөн ФКУга жөнөтүлсө, кайра санап чыгуу актысынын үчүнчү нускасы инкассаторлорго берилет.

35. Баалуулуктарды кабыл алуу аяктагандан кийин касса башчысы/касса кызматкери жана инкассаторлор тиешелүү коштомо документтерине кол коюшат.

7-Глава. Шектүү, эскилиги жеткен/жараксыз болуп калган банкноттор жана монеталар менен иштөө боюнча минималдуу талаптар

§ 1. Шектүү, эскилиги жеткен/жараксыз болуп калган банкноттор жана монеталар менен иштөө тартиби

36. Улуттук валютанын эскилиги жеткен банкнотторун жана жараксыз болуп калган монеталарын алмаштыруу, Улуттук Банк Башкармасы тарабынан бекитилген Кыргыз Республикасынын банкнотторунун жана монеталарынын төлөм белгилери жана аларды алмаштыруу эрежелери жөнүндө жобого ылайык жүргүзүлөт.

37. Улуттук валютанын шектүү банкноттору жана монеталары менен иштөө, Улуттук Банк Башкармасы тарабынан бекитилген Улуттук валютанын шектүү банкноттору жана монеталары менен иштөө боюнча нускоого ылайык жүзөгө ашырылат.

§ 2. Банкноттордун жана монеталардын аныктыгын контролдоо үчүн касса түйүнүн техникалык жабдуу

38. Нак акчаларды кабыл алууда жана иргөөдө ФКУнун касса кызматкерлери 36-37-пункттарда көрсөтүлгөн талаптарга ылайык Кыргыз Республикасынын бонкнотторунун жана монеталарынын төлөөгө жөндөмдүүлүгүнө жана аныктыгына контролдукту жүзөгө ашырышат.

39. ФКУнун касса кызматкерлери банкноттордун аныктыгын текшерүү үчүн төмөнкү техникалык каражаттардан (эксперттик жабдуулар) турган детекторлор жана аспаптар менен камсыз кылынууга тийиш:

- лупа (кеминде 10 эсеге чоңойтуп көрсөткөн);

- чагылыштыруу жана жарык өткөрүү менен банкноттордун аныктыгын текшерүүчү аспап;

- ультра көгүлтүр жарык булагы;

- банкноттордун магнит белгилерин текшерүүчү аспап;

- өлчөөчү сызгыч;

- инфракызгылт нурларда байкалуучу белгилерди текшерүү үчүн аспап.

40. ФКУ өз касса түйүнүн төмөнкүлөр менен камсыз кылууга тийиш:

- улуттук валютанын коргоо белгилери жөнүндө маалымат берилген буклеттер жана плакаттар;

- касса операциялары жүргүзүлүүчү чет өлкө валютасынын коргоо белгилери тууралуу маалымат берилген адабияттар.

§ 3. ФКУнун касса кызматкерлерин окутуу

41. Депозиттерди кабыл алууга лицензия алган ФКУнун касса кызматкерлери төлөм каражаттарынын аныктыгын аныктоо боюнча окутуудан өтүүгө жана көз карандысыз окуу борборунун тиешелүү сертификатына ээ болууга тийиш.

42. ФКУнун касса кызматкерлерине карата коюлуучу талаптар:

- улуттук валюта банкнотторунун/монеталарынын аныктыгын текшерүү аспаптары менен иштөө тажрыйбасына ээ;

- улуттук валюта банкнотторунун негизги коргоо элементтерин билүү;

- улуттук валютанын жасалма банкнотторун/монеталарын чыгаруунун заманбап ыкмаларын, улуттук валюта банкнотторунун коргоо элементтерин имитациялоо жолдорун жана аларды аныктоо ыкмаларын билүү;

- касса ишин жана касса персоналынын ишин жөнгө салган ченемдик документтерди билүү.

8-Глава. Баалуулуктарга ревизия жүргүзүү

43. ФКУнын акча сактоо жайындагы жана кассаларындагы нак акчаларга жана бакша баалуулуктарга ревизия жүргүзүү жана аларды сактоо тартибин текшерүү төмөнкүлөр боюнча ишке ашырылат:

а) ФКУнын жана/же Улуттук банктын жетекчисинин буйруусу менен;

б) ФКУнын жетекчиси алмашылган шартта;

в) баалуулуктардын сакталышына жооп берген кызмат адамдарынын алмашуусунда/убактылуу алмашуусунда;

г) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка учурларда.

44. ФКУнын акча сактоо жайындагы жана кассаларындагы нак акчаларга жана бакша баалуулуктарга ревизия жүргүзүү Улуттук банктын Төрагасынын орун басарынын/Башкарма мүчөсүнүн колу коюлган Жолдомонун негизинде Улуттук банктын кызматкерлери тарабынан ишке ашырылат.

45. Нак акчаларга жана башка баалуулуктарга ревизия жүргүзүү кызматкерлердин ФКУнын жетекчисинин жазуу жүзүндөгү буйругу менен дайындалган курамы менен ишке ашырылат. Ревизия жүргүзүүгө баалуулуктар менен операциялардын аткарылышына байланышы жок, даярдыктан өткөн кызматкерлер тартылат, алардын бири жетекчиси болуп дайындалат. Ревизиянын туура жүргүзүлүшүн уюштурууга жана белгиленген эрежелердин аткарылышына жоопкерчилик ревизиянын жетекчисине жүктөлөт.

46. Нак акчаларга ревизия нак акчалар менен операцияларды жүзөгө ашыруу тартибин бузбагыдай жүргүзүлүүгө тийиш.

47. Ревизия нак акчалардын жана баалуулуктардын сакталышына жооп берген кызмат адамынын катышуусунда жүргүзүлөт. Кызмат адамы жок учурда ревизия жүргүзүлгөн шартта, ревизиянын бардык катышуучулары кол коюу менен актка бул тууралуу өзгөчө белгиленет. Ревизияны баштоо менен анын жетекчиси касса жайларындагы бардык акча сакталуучу жайларга текшерүү учурунда аларда баалуулуктардын бар экендигине карабастан мөөр басып чыгат, операциялык кассасынын бардык нак акчаларын жана башка баалуулуктарды өз контролдугуна алат, инкассаторлордун жоопкерчилиги астында кечки кассада жана кайра санап чыгуу кассасында нак акчалардын, баалуулуктардын жана нак акчалар салынган баштыктардын бар же жок экендигин аныктайт, эгерде бар болуп калса, аларды башка балауулуктар менен кошо кайра санап чыгат.

Ревизия бүткөнгө чейин баалуулуктардын сакталышына жооп берген кызмат адамдарга ревизиянын жетекчисинин катышуусунда гана акча сакталуучу жайга кирүүгө уруксат берилет, бул учурду нак акчаларды жана баалуулуктарды салуу же алып коюу да анын контролдугу астында гана жүзөгө ашырылат.

48. Контролдук кайра эсептөө үчүн нак акча ревизиянын жетекчиси тарабынан алынат. Жараксыз таңычакталган жана накладкалары (ярлыктары) туура эмес толтурулган акча топтомдорун жана баштыкчаларын кайрадан бирден, барактап эсептөөгө туура келет.

49. Сактоо жайларында жайгашкан нак акчаларды жана башка баалуулуктарды кайра эсептөөдөн кийин, ревизиялаган жактар болгон баалуулуктарды китептердин (8,9-тиркемелер) жана күндөлүк баланстын маалыматтары менен салыштырып текшерүүнү жүзөгө ашырышат.

50. ФКУнын жеткечисинин буйруусу менен кассалык операцияларды жүргүзүүнүн тартибин, нак акчаларды сактоо, ташып жеткирүү жана инкассациялоо эрежелерин текшерүүлөр ишке ашырылат.

51. Нак акчаларды ревизиялоонун же кассалык операцияларды жүргүзүү тартибин текшерүүнүн натыйжалары, актыларга (11-тиркеме) ревизияга катышкан ар бир кызматкердин жана баалуулуктардын сакталышына жооптуу кызмат адамдарынын колун койдуруу менен таризделет.

52. Нак акчаларды ревизиялоонун же кассалык операцияларды жүргүгзүү тартибин текшерүүнүн натыйжалары боюнча, ФКУнын жетекчиси тарабынан аныкталган кемчиликтерди четтетүү чаралары колдонулат.

9-Глава. Терминалдарды, банкоматтарды жана автоматташтырылган өз алдынча тейлөө терминалдарын жайгаштыруу боюнча минималдуу талаптар

§ 1. Терминалдарды жана банкоматтарды жайгаштырууга карата минималдуу талаптар

53. Эквайер терминалдарды жана банкоматтарды орнотууда жана туташтырууда жабдууларды (тышкы же ички камералардын, атайын күзгүлөр жана экрандар, корголгон клавиатуралардын ж.б. болушу) бузууга, иштен чыгарууга же уурдоого байланыштуу тобокелдиктерге жол бербөө боюнча бардык чараларды көрүүгө тийиш. Терминалдарды жана банкоматтарды орнотуу үчүн жай тандап, аларды орнотуу жана туташтыруу, ошондой эле алардын коопсуздугун камсыз кылуу жана алдамчылыкка жол бербөө жоопкерчилиги эквайерге жүктөлөт.

54. Эквайер терминал жана/же банкомат орнотулган жер же ал жабылгандыгы тууралуу Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген мөөнөттө жана тартипте Улуттук банкка маалымдоого тийиш.

55. Эл аралык төлөм системаларынын карттарын тейлеген терминалдарды жана банкоматтарды орнотууда жана туташтырууда, аталган системалардын жабдууларды коргоо жана алдамчылыкка бөгөт коюу боюнча талаптары аткарылууга тийиш.

56. Банкомат анын техникалык мүнөздөмөлөрүнө (кеңсе ичинде, дубалга ж.б.) жооп берген жерлерге жайгаштырылууга жана аларды бузууга, иштен чыгарууга жана уурдоого байланыштуу тобокелдиктерге жол бербегендей орнотулууга жана бекемделүүгө тийиш.

57. Карт ээлери банкомат жана терминал аркылуу өз эсебинен акча каражаттарын чыгарууда ар бир транзакция ишке ашырылгандан кийин милдеттүү түрдө карт-чектери берилүүгө тийиш. Жабдууда чек кагазы жок учурда, карт ээси транзакцияны аяктаганда чейин чек кагазы жок экендиги тууралуу маалымдалууга тийиш. Карт-чек транзакция ишке ашырылгандыгынын тастыктамасы болуп саналат.

§ 2. Автоматташтырылган өз алдынча тейлөө терминалын (кэш-ин терминалдары) жайгаштырууга жана бекемдөөгө карата минималдуу талаптар

58. Кэш-ин терминалды жалпыга жеткиликтүү жерде орноткон эквайер аны бузуу, иштен чыгаруу же уурдоого байланыштуу тобокелдиктерге жол бербөө боюнча бардык чараларды көрүүгө тийиш.

59. Эквайер кэш-ин терминал орнотулган жер же ал жабылгандыгы тууралуу Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында белгиленген мөөнөттө жана тартипте Улуттук банкка маалымдоого тийиш.

60. Кэш-ин терминал анын техникалык мүнөздөмөлөрүнө ылайык келген жерлерге жайгаштырылууга жана купюраларды кабыл алуучу жайга санкциясыз кирүү, ошондой эле аны бузууга, иштен чыгарууга жана уурдоого байланыштуу тобокелдиктерге жол бербегендей бекемделүүгө тийиш. Кэш-ин терминалы орнотулуучу жерди тандоо жана бекемделиши үчүн анын ээси жоопкерчилик тартат.

61. Пайдалануучулар кэш-ин терминалы аркылуу эсепти толтурууда, акча каражаттарын төлөөдө жана которууда ар бир транзакция ишке ашырылгандан кийин милдеттүү түрдө чек берилүүгө тийиш. Жабдууда чек кагазы жок учурда, пайдалануучу транзакцияны аяктаганда чейин чек кагазы жок экендиги тууралуу маалымдалууга тийиш. Чек транзакция ишке ашырылгандыгынын тастыктамасы болуп саналат.

§ 3. Банкоматтарды инкассациялоого карата минималдуу талаптар

62. Банкоматты акча белгилери менен толтуруу, ошондой эле аларды банкоматтан алып салуу эквайер тарабынан өз алдынча же болбосо эквайер инкассациялоо операцияларын аткарууга келишим түзгөн инкассациялоо кызматы/уюм тарабынан жүргүзүлөт.

63. Банкоматты акча белгилери менен толтуруу, ошондой эле аларды банкоматтан алуу эквайердин ички жол-жоболоруна ылайык же эквайер менен тиешелүү уюм ортосунда түзүлгөн инкассациялоо операцияларын аткаруу келишиминин негизинде жүзөгө ашырылат. Банкомат нак акча менен зарылчылыкка жараша толтурулат.

64. Банкоматтын ишине мониторинг, анын акча менен толтурулушун камсыздоо эквайер өзү же аны менен тиешелүү келишим түзгөн процессинг борбору тарабынан жүзөгө ашырылууга тийиш. Келишимде эквайерге операциянын жүргүзүлгөндүгү жөнүндө маалымдоо убактысы жана тартиби каралууга тийиш.

65. Банкоматты инкассациялоо өз учурунда, анын нак акчаларды кабыл алуу, берүү боюнча үзгүлтүксүз ишин гарантиялаган мөөнөттө жүзөгө ашырылууга тийиш. Банкоматты өз учурунда инкассациялоо жоокерчилиги эквайерге же эквайер аны менен инкассациялоо операцияларын аткарууга келишим түзгөн уюмга жүктөлөт.

66. Банкоматтын кассетасынан нак акча каражаттарын алуу/кассетаны толтуруу, ФКУнун кеминде эки адамдан турган касса кызматкерлери тарабынан тиешелүү актыларды жана отчетторду түзүү, ошондой эле ар бир кассетанын пломбасынын бүтүндүгүн/пломба басылгандыгын текшерүү аркылуу жүргүзүлөт. Банкоматтан алынган акча каражаттарын бирден барактап санаганда ашык же кем чыккан учурда, эки нускада акт түзүлөт.

67. Банкоматты инкассациялоо инкассаторлор же эквайердин касса кызматкери тарабынан коопсуздукту жана нак акча салынган кассеталардын сакталышын камсыз кылган адамдардын коштоосунда жүргүзүлүүгө тийиш. Мында банкоматтарды тейлеген жана техникалык колдоо көрсөткөн персоналга инкассацияга катышууга жол берилбейт.

68. Банкоматты инкассациялоодо ал ачылган учурга карата банкоматтагы акча каражаттар калдыгы жөнүндө отчетту жана банкоматка акча белгилери менен жаңы кассеталар жүктөлгөнү жөнүндө отчетту банкоматтан милдеттүү түрдө басып чыгаруу зарыл. Бул отчетторго инкассация жүргүзүп жаткан адамдар тарабынан кол коюлууга тийиш.

69. Банкоматты инкассациялоо жол-жобосунда милдеттүү түрдө банкоматтарды инкассациялоо үчүн ачкычтарды/паролдорду сактоо жана аларды пайдалануу шарттарын жөнгө салган нормалар камтылууга, ошондой эле алардын сакталышы үчүн жоопкерчилик белгиленүүгө тийиш.

§ 4. Кэш-ин терминалын инкассациялоого карата минималдуу талаптар

70. Кэш-ин терминалын инкассациялоо анын ээсинин касса кызматкерлери же инкассациялоо жөнүндө келишим түзүлгөн инкассатордук кызмат/уюм аркылуу жүргүзүлөт.

71. Анын акча белгилери менен толтурулушун кошо алганда, кэш-ин терминалынын ишине мониторинг, кэш-ин терминалынын ээси же аны менен түзүлгөн тиешелүү келишимдин негизинде процессинг борбору тарабынан жүзөгө ашырылууга тийиш. Келишимде кэш-ин терминалдын ээсинин анын абалы жана инкассация жүргүзүү убактысы жана тартиби каралуусу абзел.

72. Кэш-ин терминалын инкассациялоо өз убагында, анын үзгүлтүксүз ишин камсыз кылган мөөнөттө жүзөгө ашырылууга тийиш. Кэш-ин терминалын өз убагында инкассациялоо үчүн жоопкерчилик анын ээсине же ал инкассациялоо боюнча операцияларды аткарууга келишим түзгөн уюмга жүктөлөт.

73. Кэш-ин терминалды инкассациялоо инкассаторлор же терминал ээсинин касса кызматкерлери тарабынан коопсуздукту жана нак акча каражаттардын сакталышын камсыз кылган адамдардын коштоосунда жүргүзүлүүгө тийиш. Мында кэш-ин терминалдарын тейлеген жана техникалык колдоо көрсөткөн персоналга инкассацияга катышууга жол берилбейт.

74. Кэш-ин терминалынан алынган нак акча суммасы жөнүндө маалымат кагаз бетине басылып чыгарылууга тийиш.

75. Кассеталардагы пломбанын бүтүндүгүн алдын ала текшерүү менен кэш-ин терминал кассеталарын ачуу, ошондой эле кассеталардагы нак акчаны бирден барактап саноо тиешелүү актыларды жана отчетторду түзүү менен кеминде эки касса кызматкери тарабынан жүргүзүлүүгө тийиш.

76. Кэш-ин терминалынан алынган нак акчаларды бирден барактап кайра эсептеп чыгууда суммасы ашыкча же кем чыккан шартта, эки нускада кайра эсептеп чыгуу актысы түзүлөт.

“Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында

жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарында

кассалык операцияларды ишке ашыруу боюнча

минималдуу талаптар жөнүндө” жобого карата

1-тиркеме


№ кириш кассалык ордери
	Дебет	суммасы
Кимден

Кириш түрү	Кредит


Суммасы жазуу менен

Көрсөтүлгөн документ

Салуучунун кол тамгасы	___________________________

Контролер	Бухгалтер	Кассир

“Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарында кассалык операцияларды ишке ашыруу боюнча минималдуу талаптар жөнүндө” жобого карата

2-тиркеме

(ФКМдин аталышы)

кабыл алынган жана берилген акча каражаттарын (баалуулуктарды)

эсепке алуу

китеби

____________________________________________

(аты-жөнү)

Бул китептеги жазуулар аны толук пайдаланып бүткөнгө чейин жүргүзүлөт

күнү	КИРИШ
күнү	Кимден кабыл алынган (кассирдин аты-жөнү)	Документтердин саны	Суммасы сандар жана жазуу менен	Өткөрүп бергендиги жөнүндө тил кат

күнү	Чыгыш
күнү	Кимге берилген (кассирдин аты-жөнү)	Документтердин саны	Суммасы сандар жана жазуу менен	Алгандыгы тууралуу тил кат

(ФКМдин аталышы)

Күбөлөндүргөн жазуу

Жыйынтыгында бул китепте номер коюлган жана көктөлгөн барактар камтылган

_______________________________

______________________________________________________

(саны жазуу менен көрсөтүлөт)

____________________ _______________ _______________________

(кызматтын аталышы) (өздүк кол тамгасы) (аты-жөнү)

____________________________ _____________________ _______________________________

(кызматтын аталышы) (өздүк кол тамгасы) (аты-жөнү)

«________»_______________________20__ж.

“Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында

жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарында

кассалык операцияларды ишке ашыруу боюнча

минималдуу талаптар жөнүндө” жобого карата

3-тиркеме

№ чыгыш кассалык ордер

	Дебет	суммасы
берилсин
банктын аталышы
Чыгымдын түрү	Кредит


Суммасы жазуу менен
Төлөмдүн багыты
Көрсөтүлгөн документ


Ордерде көрсөтүлгөн сумманы алдым ______________________
	(алуучунун кол тамгасы)
Контролер	Бухгалтер	Кассир

“Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарында

жана банктык эмес финансы-кредит уюмдарында

кассалык операцияларды ишке ашыруу боюнча

минималдуу талаптар жөнүндө” жобого карата

4-тиркеме

№ ____ АКТ

200 __ж. “___” _______ ___________ш.

Банкноттор топтомун бирден алып тыкыр текшерүүдө/ баштыкка салынган төмөнкү номиналдар менен монеталарды кайрадан эсептөөдө_______________________________________________________________

_______________________________________________________________________________ (кассирдин аты-жөнү, банкноттор боюнча кыскача жазылган маалымат кагаз, бандероль, боолонгон пломбалар, пластиктен жасалган өзү бекитүүчү пломба, логотип түшүрүлгөн пакет, монеталар боюнча кыскача жазылган маалымат)

_______________________________________________________________________________

(эгерде боолонгон пломба бузулса, пластиктен жасалган өзү бекитүүчү пломба же логотип менен пакет, керектүүсүнүн алды сызылсын)

алынган __________________________________________________________________

кассир тарабынан_______________________________________________________________________

катышуусунда __________________________________________________________________

(кардардын аты-жөнү)

табылган:

№	Жараксыздык белгилери	Банкноттор жана монеталар номиналы	Банкноттор жана монеталар саны	Суммасы	Төлөмдүк эмес банкноттор №№	Эскертүү
1.	Жетпей калганы
2.	Ашыкчасы
3.	Төлөмдүк эмес
4.	Шектүү
	Жыйынтыгында

Туура келбеген суммасы жазуу менен _______________________________________

Акча топтомдорунун жана корешокторунун таңгакчасы/баштыгы болуп ________________________________________________________________________________ (жараксыз болуп калган, жараксыз болбогон)

Тиркеме (бар болсо көрсөтүлсүн):

1. ___________ баштыкка логотип менен пакет/ монеталар боюнча кыскача жазылган маалымат;

2. ___________ банкноттор боюнча кыскача жазылган маалымат кагаз;

3. ___________ бандероль;

4. ___________ боолонгон пломбалар/пластиктен жасалган өзү бекитүүчү пломба;

5. ___________ пломбанын эки тарабынан көрүнүшү (аталышы, коду жана номери).

Кассир _______________ Касса башчысы_____________________

Кардар/инкассатор____________________________________________

5-тиркеме

_________________________________

(ФКУнын аталышы)

МААЛЫМКАТ

Кириш кассасынын кассиринин кабыл алынган акчалардын суммасы жана ага келип түшкөн акчага байланыштуу документтер жөнүндө

20____ж. ________________үчүн

№	Жооптуу аткаруучулардын аты-жөнү	Бардык кириш документтеринин саны	Кириш суммасы	Контролердун же жооптуу аткаруучунун кол тамгасы

Бардыгы болуп _________________________________________________

Бардыгы болуп бир күн ичинде _________________________________________________

(кабыл алынган акчалардын суммасы жазуу менен)

___________________________________________________________________________

Касса башчысы ________________________________________________________

Кириш кассасынын кассири ____________________________________________________

6-тиркеме

_____________________

(ФКУнын аталышы)

МААЛЫМДАМА

Чыгыш кассасынын кассиринин берилген акчалардын суммасы жана отчет алдында алынган сумма жөнүндө

20__ж. «___» ____________үчүн

Чыгыш кассалык операцияларын контролдоочу кызматкерлердин аты-жөнү	Документтердин саны	Чыгым суммасы	Контролёрдун кол тамгасы






Бардыгы болуп

___________________________________________________________________

Касса башчысына өткөрүлүп берилген акча калдыгынын суммасы (жазуу менен)

Кассир_________________ Касса башчысы _____________________

7-тиркеме

___________________________________________________________________________________

(финансы-кредит мекемесинин аталышы)

Кассалык жүгүртүүлөр жөнүндө жыйынтыкталган маалымдама

20___ж. <<____>>_______________үчүн

	Документтердин саны	Суммасы
Бир күн ичиндеги кириш
Бир күн ичиндеги чыгыш

Касса башчысы______________________

Бухгалтердик журнал менен_________________________________салыштырылып текшерилген

Бухгалтер______________________________

8-тиркеме

(ФКУнын аталышы)

20__жыл үчүн кассалык жүгүртүү баалуулуктарын жана башка баалуулуктарды эсепке алуу

КИТЕБИ

Башталган 20___ж. “___” _______________

Аяктаган 20___ ж. “___”_______________

Бул китептеги жазуулар аны толук пайдаланып бүткөнгө чейин жүргүзүлөт.

20____ж. ______________________айы

Банк кассасындагы акча каражаттары	Эсептин №№	_____________калдык		_________калдык
Улуттук валюта		Валюта түрү	С У М М А С Ы	Валюта түрү	С У М М А С Ы
КИРИШ
ЧЫГЫШ
КАЛДЫГЫ
























Жетекчи Башкы бухгалтер Касса башчысы		Кол тамгасы Кол тамгасы Кол тамгасы		Кол тамгасы Кол тамгасы Кол тамгасы

(ФКУнын аталышы)

Күбөлөндүргөн жазуу

Жыйынтыгында бул китепте номерленген жана көктөлгөн барактар камтылган

________________________________________

______________________________________________________________

(саны жазуу менен көрсөтүлөт)

№ ________ тартып № ________ чейин кошо алганда

Жетекчи

Башкы бухгалтер (бухгалтер)

Касса башчысы

20_____ж. «________»_______________________

9-тиркеме

______________________________________________________________________________________

(ФКУнын аталышы)

чет өлкө валютасынын жана чет өлкө валютасы боюнча төлөм документтеринин болушун эсепке алуу

КИТЕБИ

Башталган 20__ ж. “___” _______________

Аяктаган 20__ ж. “___”_______________

Бул китептеги жазуулар аны толук пайдаланып бүткөнгө чейин жүргүзүлөт

Месяц____________________20___г.

Валютанын аталышы	___калдык Суммасы ( номинал боюнча)	___калдык Суммасы ( номинал боюнча)	___калдык Суммасы ( номинал боюнча)	___калдык Суммасы( номинал боюнча)	___калдык Суммасы ( номинал боюнча)	___калдык Суммасы ( номинал боюнча)
АКШ доллары
Евро
Орус рубли
Француз франкы
Швейцария франкы
Япон йени
Англия фунт стерлинги.














Бардыгы болуп № эсеби боюнча

Жетекчи_____________ _______________ _______________

Башкы бухгалтер _____________ _______________ _______________

Касса башчысы _____________ _______________ _______________

( кол тамгасы ) ( кол тамгасы ) ( кол тамгасы )

(ФКУнын аталышы)

Күбөлөндүргөн жазуу

Жыйынтыгында бул китепте номерленген жана көктөлгөн барактар камтылган

___________________________

__________________________________________________

(саны жазуу менен көрсөтүлөт)

№ ________тартып № ________ чейин кошо алганда

Жетекчи

Башкы бухгалтер

Касса башчысы

20__ ж. <<________>>_______________________

10-тиркеме

№ ОПИСЬ

Баалуулуктарды ташып жеткирүүгө 20_ж. "___"______________

ФКУ - жөнөтүүчүнүн аталышы_____________________________________________

___________________________________________________________________________

ФКУ-алуучунун аталышы_______________________________________________

___________________________________________________________________________

Кассадан улуттук валютадагы жарамдуу/эскилиги жеткен банкнотторду

___________________________________________________________аркылуу жөнөтөбүз

(кызматы, аты-жөнү)

Аталган баалуулуктарды тиешелүү эсептерге чегерүүнү жана алардын алынгандыгын тастыктоону суранабыз.

Улуттук валютанын аталышы жана наркы	Суммасы	Баштыктардын саны	Баштыктар- дын номери	Пломбирдин номери
Банкноттор 1 сом 5 сом 10 сом 20 сом 50 сом 100 сом 200 сом 500 сом 1000 сом 5000 сом
Жыйынтыгында
Жүгүртүүдөгү монеталар 10 тыйын 50 тыйын 1 сом 3 сома 5 сом 10 сом
Жыйынтыгында
Тыйындар 1 тыйын 10 тыйын 50 тыйын
Жыйынтыгында
Бардыгы болуп

(суммасы жазуу менен)

Баалуулуктарды төмөнкү инкассаторлор кабыл алышты:

(Аты-жөнү) ____________________

Тил кат

20_ ж. "____"________________ описте көрсөтүлгөн

(кызматы, аты-жөнү)

аркылуу жөнөтүлгөн баалуулуктар ________________________________________________________________суммасында

(суммасы сандар жана жазуу менен)

______________________________________________________________________ кабыл алынды,

Баалуулуктарды кабыл алуу текшерүү менен жүргүзүлгөн

___________________________________________________________________________

(көрсөтүлсүн: барактап, бирден, ярлыктардагы жазуулар боюнча, таңычактар жана

корешоктор боюнча)

Жетекчи________________________________________________________ (кол тамгасы)

(ФКМдин аталышы)

Башкы бухгалтер Кол тамгасы

Касса башчысы Кол тамгасы

Баалуулуктарды өткөрүп беришти

Инкассаторлор: Кол тамгалары:

11-тиркеме

АКТ

Биз, төмөндө кол коюучулар, ФКУдын жетекчиси _________________________________

_________________________ башкы бухгалтер _____________________________________

Кассалык операциялар бөлүмүнүн начальниги ( касса башчысы ) ______________________________________________________

___________________________жана ревизиялык комиссиянын курамына кирген банк кызматкерлери,___________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

кызматы, аты-жөнү

20__ ж. "___"__________№- буйруктун негизинде,

20__ж. "___"____________карата абал боюнча

операциялык кассанын нак акчасына жана сактоо жайынын башка баалуулуктарына ревизия жүргүздүк ______________________________________________________________________

жана төмөнкүлөрдү белгиледик:

Жүгүртүү кассасынын нак акчасына жана баалуулуктарга жүргүзүлгөн ревизиянын натыйжалары.

Эсеп №№	Баалуулуктардын аталышы	Болушу	Сактоо жайынынкитеби боюнча	Баланс боюнча	Кем чыгуу	Ашыкча-сы

Операциялык кассанын нак акчасы текшерилди: банкноттор

____________________________________сом __________________тыйын суммасында

№№ баланстан тышкаркы эсептеги эске алынган баалуулуктар жана документтер баракталып жана бирден текшерилди (эсеп номерлери көрсөтүлсүн).

Кассанын нак акча калдыгы толугу менен баракталып _______суммасында текшерилди. Көрсөтүлгөн сумманын болушу кириш жана чыгыш документтерге туура келген.________________________ сом _______________ тыйын суммасында,

таңгакчалар, корешоктор жана ярлыктагы жазуулар боюнча, барактап жана

бирден текшерүүдө_______________сом ________ тыйын суммасында банкноттордун болушу.

Акчалардын болушу кассалык журнал боюнча калдыкка туура келген (туура келбеген).

II. Белгиленген сын-пикирлер: _______________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№№ ачкычтар өткөрүлүп берилген______________________________________________________

Темир мөөр ______________________________________________________

Аталышы көрсөтүлсүн

Ревизияга катышкандардын кол тамгасы : _____________________________________________________

_____________________________________________________

(аты-жөнү жана кол тамгасы)

Жетекчи ______________________

Башкы бухгалтер ______________________

Касса башчысы ______________________

12-тиркеме

Акча салынган баштык менен кошо берилүүчү №__коштомо ведомость


Кимден	Банк мекемесинин аталышы				ДЕБЕТ	Суммасы
					Эсеп №
Алуучу	Банк мекемесинин аталышы
накталай					КРЕДИТ
					эсеп №
_________эсебине чегерүү үчүн					эсептерден чек менен	Жалпы
Алуучуунун банкы		Банк			______ карата тизме боюнча
Суммасы жазуу жүзүндө, сом					жүгүртүүдө

Ишкананын (уюмдун) жетекчиси					Кассир
Көрсөтүлгөн сумма толугу менен кабыл алынды					Кассир
20_____”__”_____________А К Т					Контролдоочу
Баштыкты ачып, ага салынгандарды эсептеп чыкканда:						опер. түрү
накталай				чек менен		төлөм багыты.
кем чыкканы				кем чыкканы		Банктын №
артып калганы				артып калганы
төлөөгө жараксыздары				жараксыз болуп калгандары		Банк өкүлүнүн кол тамгасы
жасалма акчалар						Кассир
Кассир		Контролдоочу		Кардардын өкүлү		Контролдоочу

Акча салынган баштык менен кошо берилүүчү №__коштомо ведомость


Кимден	Банк мекемесинин аталышы				ДЕБЕТ	Суммасы
					эсеп №
Алуучу	Банк мекемесинин аталышы
накталай					КРЕДИТ
					эсеп №
Эсепке чегерүү үчүн					эсептерден чек менен	Жалпы
Алуучунун банкы		Банк			______ карата тизме боюнча
Суммасы жазуу жүзүндө, сом					жүгүртүүдө

Ишкананын (уюмдун) жетекчиси					Кассир
Көрсөтүлгөн сумма толугу менен кабыл алынды					Кассир
20_____”__”_____________А К Т					Контролдоочу
Баштыкты ачып, ага салынгандарды эсептеп чыкканда						опер. түрү
накталай		төлөм багыты.			Чек менен	төлөм багыты.
кем чыкканы	Банктын №				кем чыкканы	Банктын №
артып калганы					артып калган
төлөөгө жараксыздары					жараксыз болуп калгандары	Банк өкүлүнүн кол тамгасы
жасалма акчалар						Кассир
Кассир		Контролдоочу	Кардардын өкүлү			Контролдоочу

Акча салынган баштык менен кошо берилүүчү №__коштомо ведомосттун көчүрмөсү


Кимден	Банк мекемесинин аталышы				ДЕБЕТ	Суммасы
					эсеп №
Алуучу	Банк мекемесинин аталышы
накталай
					эсеп №
Эсепке чегерүү үчүн			эсептерден чек менен		эсептерден чек менен	жалпы
Алуучунун банкы		______ карата тизме боюнча			______ карата тизме боюнча
Суммасы жазуу жүзүндө, сом		жүгүртүүдө			жүгүртүүдө

Ишкананын (уюмдун) жетекчиси					Кассир
Көрсөтүлгөн сумма толугу менен кабыл алынды					Кассир
					Контролдоочу
ТИЛ КАТ						опер. түрү
пломбаланган № баштыкка карата				төлөм багыты.		төлөм багыты.
Баштыкка салынган акчаны инкассатор кабыл алды.					Банктын №	Банктын №

Инкассатор						Банк өкүлүнүн кол тамгасы
	Кол тамгасы (түшүнүктүү салынсын				Мөөрү	Кассир
						Контролдоочу

13-тиркеме

Улуттук валютаны иргөө, таңгактоо эрежелери

Бардык банктарда улуттук валютаны иргөө жана таңычак кылып таңуунун ушул жободо белгиленген бирдиктүү тартиби кабыл алынган. ФКУгы нак акча каражаттары, валютаны иргөө жана таңгактоо талаптарына ылайык, ФКУдын сактоо жайларында/сейф бөлмөлөрүндө сакталат.

Кассирлер кассага кабыл алынган банкнотторду наркы боюнча ылгоого, андан кийин жүгүртүүгө жарактуу, эскилиги жеткен жана кемтиги бар деп бөлүүгө тийиш.

Наркы боюнча ылгоодон өткөн жарактуу жана эскилиги жеткен банкнотторду кассир өзүнчө топтоп таңгактайт.

Бирдей нарктагы банкноттордун ар бир 100 барагы, ак тилке оң жагына келгидей абалда, сериялары жана номерлери сыртында жазылган тескери оролгон корешокторго топтолот жана таңычактарды таңгактоо ыкмасына жараша стандарттуу кайчылаш же туурасынан айлантып бандеролдонот (кендир жип менен же полиэтилен баштыгына). Эскилиги жеткен банкноттордун корешокторунун бандеролдорунда “Эскилиги жеткен” деген сөздөр менен штамп коюлат.

Банкнотторду таңгактоо үчүн стандарттуу бандеролдордо төмөнкү реквизиттер чагылдырылууга тийиш:

- банк мекемесинин аталышы;

- банкнотторду эсептеген, иргеген жана таңгактаган кассирдин аты-жөнү көрсөтүлгөн штамп (код).

Нак акчанын ар бир 10 корешогунан (1 корешокто – 100 барак) таңычак түзүлөт (бир эле номиналдагы 1000 банкнот бир таңычакта), анын үстүнкү бетине банк мекемесинин логотибин коюу менен бекитилген үлгүдөгү картондон жасалган кагаз (накладка) чапталат.

Жүгүртүүгө жарактуу монеталар номиналы боюнча өлчөнүп, касса кызматкерлери трабынан тигиштери бүтүн, эч кандай айрыгы жок баштыкчаларга таңгакталат. Ар бир баштыкчанын оозу кендир жиптер менен кынтыксыз оролуп бекемделет. Жиптердин түбүнө пломба жана ярлык көрсөтүлгөн белги чапталат. Кап тигүүчү машинкалар бар болгон учурда, баштыкчалардын оозу ярлыктар менен бирге тигилет. Банкноттордун, таңычактардын үстүнкү бетине жана монеталар салынган баштыкчалардын ярлыгына кандайча ыкмада таңгакталганына карабастан төмөнкүлөр көрсөтүлөт:

1) Банктын аталышы менен штамп же коддун номери;

2) банкноттордун/монеталардын номиналы;

3) банкноттордун/монеталардын суммасы;

4) банкноттордун/монеталардын саны;

5) таңгакталган күн;

6) касса кызматкеринин аты-жөнү менен штамп же коду;

7) касса кызматкеринин кол тамгасы;

8) кемтиги бар монеталар баштыкчасынын ярлыгына “кемтиги бар” жазуусу жана эскилиги жеткен акчалар таңычагына “эскилиги жеткен” жазуусу менен штамп;

9) чыгарылыш номери.