№ 

п/п 

Терминдер 

Термины 

Терминдердин түшүндүрмөсү 

Разъяснения значений терминов 

кыргыз тилинде 

на кыргызском языке 

орус тилинде 

на русском языке 

кыргыз тилинде 

на кыргызском языке 

орус тилинде 

на русском языке 

1.  

Авторизация (Authorization) 

Авторизация 

(Authorization) 

Белгилүү бир адамга (жакка) кандайдыр бир аракеттерди көрүүгө укук берүү процесси. 

Маалымат технологияларында авторизациялоо аркылуу ресурстардан жана маалыматтарды иштеп чыгуу системаларынан пайдалануу укугу белгиленет жана ишке ашырылат. 

Финансылык чөйрөдө авторизациялоо банктык төлөм карттарды, кредиттик жана башка карттарды пайдалануу учурунда жүргүзүлөт. Авторизациялоо – бул, эмитенттин карт ээсине банктык төлөм картын пайдалануу менен операцияны жүзөгө ашырууга ыйгарым укуктарын же авторлугун тастыктоо жол-жобосун түшүндүрөт, анын натыйжасында жогоруда аталган эмитенттин картын пайдалануу менен түзүлгөн эсептешүү документтерин аткаруу жагында эмитенттин эквайер алдындагы милдеттенмелери келип чыгат. Авторизациялоо автоматташтырылган (терминал аркылуу) жана добуш (телефон байланышы) аркылуу ишке ашырылышы мүмкүн. Эгерде банктык төлөм картын пайдалануу менен ишке ашырылып жаткан операция боюнча эмитент жана эквайер бир эле жак болуп саналса, авторизация эмитенттин кардарга ошол операцияны ишке ашырууга уруксаты катары эсептелинет.  

Процесс предоставления определенному лицу прав на выполнение некоторых действий.  

В информационных технологиях посредством авторизации устанавливаются и реализуются права доступа к ресурсам и системам обработки данных. 

В финансовой сфере авторизация проводится при использовании банковских платежных, кредитных и иных карт. Авторизация означает процедуру подтверждения эмитентом полномочий или авторства держателя карты на проведение им операции с использованием банковской платёжной карты, в результате которой возникает обязательство эмитента перед эквайером исполнить расчётный документ, составленный с использованием карты вышеуказанного эмитента. Авторизация может быть автоматизированной (посредством терминала) и голосовой (посредством телефонной связи). В случае если по совершаемой с использованием банковской платежной карты операции эмитент и эквайер являются одним и тем же лицом, то авторизация является разрешением, предоставляемым эмитентом клиенту на совершение данной операции.  

2.  

Авторизациялык талап (банктык төлөм карттары үчүн) (Authorization request) 

Авторизационный запрос (для банковских платежных карт) (Authorization request) 

Эквайердин карт эмитентине системанын белгиленген эрежелери боюнча транзакцияны ишке ашырууга уруксат алуу талабы 

Запрос эмитенту карты на получение разрешения на проведение транзакции от эквайера по установленным правилам системы. 

3.  

Автоматташтырылган өзүн-өзү тейлөө терминалы (Cash-in) 

Автоматизированный терминал самообслуживания (Сash-in) 

Кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоочулардын дарегине төлөмдөрдү нак жана нак эмес түрдө өткөрүүнү кошо алганда, банк кардарларынын, карт ээлеринин, сервистен пайдалануучулардын нак акча каражаттарын депондоштуруу (кабыл алуу)/берүү үчүн каралган терминал.  

Терминал, предназначенный для депонирования (приема)/выдачи денежных наличных средств клиентами банков, держателями карт, пользователями сервисов, включая проведение платежей в наличной и безналичной форме в адрес поставщиков услуг. 

4.  

Электрондук акча агенти (дистрибьютор)  

(E-money agent (distributor)) 

Агент (дистрибьютор) электронных денег (E-money agent (distributor)) 

Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларына ылайык, электрондук акчаны чыгарган банк менен түзүлгөн агенттик келишимдин негизинде электрондук акчаны нак же нак эмес акча каражаттарына алмаштырган, электрондук акчаны жайылтууну ишке ашырган юридикалык жак же жеке ишкер.  

Юридическое лицо или индивидуальный предприниматель, который производит погашение (обмен) электронных денег на наличные или безналичные денежные средства, распространяет электронные деньги, на основании заключенного агентского договора с банком, выпустившим электронные деньги, в соответствии с законодательством Кыргызской Республики . 

5.  

Акча топтому 

(Monetary aggregate) 

Агрегат денежный 

(Monetary aggregate) 

Ликвиддүүлүк деңгээли боюнча классификацияланган акча массасынын аныктамасы: М0; М1; М2; М2Х. Ар бир өлкөдө акча топтомдорун аныктоонун өз алдынча критерийлери колдонулат.  

Определение денежной массы, классифицированной по степени ликвидности: М0; М1; М2; М2Х. В каждой стране существуют собственные критерии определения денежных агрегатов.  

6.  

М0 акча топтому 

(Monetary aggregate M0) 

Агрегат М0 

(Monetary aggregate M0) 

Банктардан тышкаркы нак акча Нак акча аныктамасын карагыла.  

Кыргыз Республикасында: Улуттук банктын жана коммерциялык банктардын кассаларында турган нак акча суммасын эске албаганда, Улуттук банк тарабынан жүгүртүүгө чыгарылган нак акча. 

жүгүртүүдөгү акча минус коммерциялык банктардын кассаларындагы улуттук валютадагы банкноттор жана монеталар (Банктардан тышкаркы акча аныктамасын карагыла).  

Наличные деньги вне банков. См. деньги наличные. 

в Кыргызской Республике: Выпущенные в обращение Национальным банком наличные деньги, исключая суммы наличности, находящиеся в кассах Национального банка и коммерческих банков.  

деньги в обращении минус банкноты и монеты в кассах коммерческих банков в национальной валюте. (См Деньги вне банков).  

7.  

М1 акча топтому, “тар” мааниде колдонулуучу акча 

(Monetary 

aggregate M1) 

Агрегат М1, узкие деньги 

(Monetary 

aggregate M1) 

М0 акча топтому плюс резиденттердин улуттук валютадагы которулма депозиттери (Которулма депозиттерди карагыла) 

Денежный агрегат М0 плюс переводные депозиты резидентов в национальной валюте (см. Депозиты переводные) 

8.  

М2 акча топтому, кеңири мааниде колдонулуучу акча 

(Monetary 

aggregate M2, 

Broad money) 

Агрегат М2, широкие деньги 

(Monetary 

aggregateM2, 

Broad money) 

М1 акча топтому плюс резиденттердин улуттук валютадагы мөөнөттүү депозиттери.  

Денежный агрегат М1 плюс срочные депозиты резидентов в национальной валюте.  

9.  

М2Х акча топтому, кеңири мааниде колдонулуучу акча 

(Monetary 

aggregate M2Х, Broad money) 

Агрегат М2Х, широкие деньги 

(Monetary 

aggregate M2Х, Broad money) 

М2 акча топтому плюс эсептешүү (күндөлүк) эсептер жана резиденттердин чет өлкө валютасындагы депозиттери. 

Денежный агрегат М2 плюс расчетные (текущие) счета и депозиты резидентов в иностранной валюте.  

10.  

“Кеңири мааниде колдонулуучу акча” топтому 

(Broad money) 

Агрегат «широкие деньги» 

(Broad money) 

Төлөм жана топтоо каражаты катары колдонулушу мүмкүн болгон финансылык активдер. M2, М2Х акча топтомдоруна ылайык келет. 

Финансовые активы, которые могут использоваться в качестве средства платежа и накопления наиболее полное определение денежной массы. Соответствует агрегатам M2, M2X. 

11.  

Капиталдын шайкештиги 

(Capital 

Adequacy) 

Адекватность капитала 

(Capital 

Adequacy) 

Депозиттик мекемелердин капиталынын шайкештигин өлчөөгө мүмкүндүк берген, ошондой эле депозиттик мекемелердин секторунун ишенимдүүлүгүнө жана анын туруктуулук деңгээлине жалпы баа берүүнү чагылдырган индикатор. Ал ченемдик капиталдын активдерге карата катышы катары эсептелинет. 

Индикатор, который измеряет адекватность капитала депозитных учреждений, а также отражает общую оценку надежности сектора депозитных учреждений и степень его устойчивости. Рассчитывается как отношение нормативного капитала к активам. 

12.  

Ички контролдук шайкештиги 

(Adequacy of the internal control) 

Адекватность внутреннего контроля 

(Adequacy of the internal control) 

Бул, тобокелдиктерди тескөө натыйжалуу жүзөгө ашырылып жаткандыгына бекем ишенимди камсыз кылган контролдук. Ал эми уюмдун максаттары жана милдеттери эң эле алгылыктуу жана экономикалык жактан өзүн-өзү актай алган ыкмаларда аткарылат.  

Это контроль, обеспечивающий разумную уверенность в том, что управление рисками осуществляется эффективно, а цели и задачи организации будут выполнены наиболее эффективным и экономически оправданным способом. 

13.  

Аккредитив 

(Letter of credit) 

Аккредитив 

(Letter of credit) 

Белгилүү бир акча суммасын жеке адамга же юридикалык жакка ушул документте көрсөтүлгөн шарттарга ылайык төлөп берүү тапшырмасын камтыган документ. Акчалай аккредитивдер жеке өзүнө берилген болуп саналат; ал аккредитивде көрсөтүлгөн сумманы белгилүү бир мезгил ичинде толугу менен же бөлүп-бөлүп алууга өбөлгө түзөт. 

Денежный документ, содержащий поручение о выплате определенной суммы денег физическому или юридическому лицу в соответствии с условиями, указанными в данном документе. Денежные аккредитивы являются именными; они позволяют получить указанную в аккредитиве сумму полностью или частями в течение определенного периода времени. 

14.  

Активдер 

(Assets) 

Активы 

(Assets) 

(латын тилинен алынган activus деген сөз – таасирдүү). 1) бул аларга ээлик кылуучулардын, ээ болгондордун каражаттары жумшалган, чарба жүргүзүүчү субъектке тиешелүү мүлктөрдүн жана акча каражаттардын (имарат, курулма, машиналар жана жабдуулар, материалдык запастар, банктык аманаттар, баалуу кагаздарга салымдар, патенттер, автордук укуктар ж.б.) жыйындысы. Активдер материалдык (көзгө көрүнгөн) жана материалдык эмес (көзгө көрүнбөгөн) болуп бөлүнөт. Материалдык эмес активдерге интеллектуалдык эмгектер, патенттер, башка чарба жүргүзүүчү субъекттердин карыздык милдеттенмелери, ресурстарды пайдаланууга өзгөчө укуктар кирет; 2) баланс активи – бул, чарба жүргүзүүчү субъектке тиешелүү акча түрүндөгү материалдык жана материалдык эмес баалуулуктарды, алардын курамын жана жайгаштырылышын чагылдырган, ишкананын бухгалтердик балансынын бөлүгү; 3) финансылык талап же нарктын сакталып турушун камсыз кылган каражат катары кызмат кылган менчик үлүшү.  

(От лат. activus действенный) – 1) совокупность имущества и денежных средств, принадлежащих хозяйствующему субъекту (здания, сооружения, машины и оборудование, материальные запасы, банковские вклады, вложения в ценные бумаги, патенты, авторские права и др.), в которые вложены средства владельцев, хозяев. Активы принято делить на материальные (осязаемые) и нематериальные (неосязаемые). К последним относятся интеллектуальные продукты, патенты, долговые обязательства других хозяйствующих субъектов, особые права на использование ресурсов; 2) актив баланса – часть бухгалтерского баланса предприятия, отражающая в денежном выражении материальные и нематериальные ценности, принадлежащие хозяйствующему субъекту, их состав и размещение; 3) финансовое требование или доля собственности, служащие средством сохранения стоимости. 

15.  

Кредиттерге теңештирилген активдер 

(Assets equal to credits) 

Активы, приравненные к кредитам. 

(Assets equal to credits) 

Кредиттерге теңештирилген активдер – бул, өзүндө кредиттик тобокелдикти камтыган, сом түрүндө сыяктуу эле, чет өлкө валютасындагы активдер, ошондой эле баланстан тышкаркы милдеттенмелер.  

Активы, приравненные к кредитам, – это активы, а также забалансовые обязательства, как в сомах, так и в иностранной валюте, которые несут в себе кредитный риск. 

16.  

Тобокелдик 

боюнча салмактанып алынган активдер 

(Risk-weighted assets) 

Активы взвешенные по риску 

(Risk-weighted assets) 

Тобокелдикке дуушарлануу деңгээлин жана дефолт орун алышы ыктымалдуулугун чагылдырган төмөндөтүүчү коэффициенттерди пайдалануу менен эсептелинген активдер. 

Активы, рассчитанные с использованием понижающих коэффициентов, отражающих уровень их рискованности и вероятность дефолта. 

17.  

Ликвиддүү активдер 

(Liguid assets) 

Активы ликвидные 

(Liguid assets) 

Нак акча, алтын, талап боюнча төлөнүүчү эсептердеги каражаттардын калдыгы, депозиттер (1 айга чейинки мөөнөттөгү), мамлекеттик баалуу кагаздар, коммерциялык векселдер жана банктын нак акчага жеңил айландырылуучу башка каражаттары.  

Наличные деньги, золото, остатки средств на счетах до востребования, депозиты (сроком до одного месяца), государственные ценные бумаги, коммерческие векселя и другие средства банка, легко конвертируемые в наличные деньги. 

18.  

Акция 

(Share) 

Акция 

(Share) 

Акционердик коомдун капиталына белгилүү бир үлүштүн салынгандыгын тастыктаган жана акция ээсине акционердик коомдун пайдасынан дивиденддер түрүндө пайданын бөлүгүн, ошондой эле акционердик коом жоюлган шартта, мүлктүн бөлүгүн алууга укук берген баалуу кагаз. 

Ценная бумага, свидетельствующая о внесении определенной доли в капитал акционерного общества и дающая право владельцу акции на получение части прибыли акционерного общества в виде дивидендов, а также части имущества при ликвидации акционерного общества. 

19.  

Акцепт 

(Accept) 

Акцепт 

(Accept) 

Төлөөчүнүн акча жана товардык документтерге төлөөгө макулдугу. Акцепт товарлар, кызмат көрсөтүүлөр жана аткарылган иштер үчүн эсептөөлөрдө колдонулат. Мында төлөм, товар жана кызматтарды сунуштоочулар жазып берген эсептешүү документтери боюнча төлөөчүнүн макулдугу (акцепти) менен ишке ашырылат. 

Согласие плательщика на оплату денежных и товарных документов. Акцепт применяется при расчётах за товары, услуги и выполненные работы, при которых платёж производится с согласия (акцепта) плательщика по расчётным документам, выписанным поставщиком товаров и услуг. 

20.  

Электрондук акча акцептанты 

(E-money acceptor) 

Акцептант электронных денег  

(E-money acceptor) 

Агент же электрондук акча чыгарган эмитент-коммерциялык банк менен түзүлгөн келишимге ылайык, электрондук акча менен операциялар ишке ашырылгандыгын тастыктаган документтерди тариздөө менен товарлар же кызмат көрсөтүүлөргө төлөө үчүн электрондук акчаны кабыл алган юридикалык жак же жеке ишкер. 

Юридическое лицо или индивидуальный предприниматель, который в соответствии с заключенным договором с агентом или коммерческим банком-эмитентом электронных денег принимает электронные деньги для оплаты товаров или услуг с составлением документов, подтверждающих совершение операций с электронными деньгами. 

21.  

Андеррайтер 

(Underwriter) 

Андеррайтер 

(Underwriter) 

Андеррайтер: 1) баалуу кагаздарды жайгаштыруунун гаранты; 2) камсыздандыруу тобокелдигин өзүнө алган жак.  

Андеррайтер: 1) гарант размещения ценных бумаг; 2) тот, кто принимает на себя страховой риск. 

22.  

Андеррайтинг 

(Underwriting) 

Андеррайтинг 

(Underwriting) 

Андеррайтинг – 1) андеррайтер менен түзүлгөн келишим шарттарында рынокко баалуу кагаздарды алгачкы жайгаштыруу; 2) камсыздандырууда: тобокелдикке баа берүү.  

Андеррайтинг – 1) первичное размещение ценных бумаг на рынке на условиях договора с андеррайтером; 2) в страховании: оценка риска.  

23.  

Аннуитет 

(Annuity) 

Аннуитет 

(Annuity) 

(Латын тилинен Annuitas – ар жылдык төлөм)  

узак мөөнөткө алынган насыянын (займ) түрү, кредитор ал боюнча карыздын капиталдык суммасы менен кошо пайыздардын улам төлөнүп турушун эске алуу менен белгиленген, белгилүү бир өлчөмдөгү кирешени (рентаны) жыл сайын алып турат;  

белгиленген мезгил ичинде бирдей убакыт аралыгында ишке ашырылып турган бирдей өлчөмдөгү төлөмдөр. Компенсациялык келишимдер боюнча кредиттин ордунун мезгил-мезгили менен жабылып турушун, амортизациялык фонддун түзүлүшүн, камсыздандыруу боюнча төлөмдөрдү, карыздын төлөнүшүн ж.б. мындай төлөмдөргө чегерүүгө болот; 

бирдей өлчөмдөгү төлөмдөр менен камсыздандыруу полиси. 

(От позд-лат. Annuitas – ежегодный платеж)  

вид долгосрочного займа, по которому кредитор ежегодно получает определенный доход (ренту), устанавливаемый с расчетом на постепенное погашение капитальной суммы долга вместе с процентами по нему;  

равновеликие платежи, которые производятся (получаются) в равные промежутки времени в течение датированного временного периода. К таким платежам относятся переодические погашения кредита по компенсационным соглашениям, создание амортизационного фонда, взносы по страхованию, выплаты долга и т.д.;  

страховой полис с равновеликими платежами. 

24.  

Арбитраж 

(Arbitrage) 

Арбитраж 

(Arbitrage) 

Баа айырмасынан пайда көрүү максатында, ар кайсы рыноктордо валюталарды, баалуу кагаздарды же товарларды бир эле учурда сатып алуу жана сатуу. 

Одновременная покупка и продажа валюты, ценных бумаг или товаров на различных рынках с целью получения прибыли от разницы цен. 

25.  

Банктын ассоциацияланган компаниясы 

(Associated company) 

Ассоциированная компания банка 

(Associated company) 

Банктын ассоциацияланган компаниясы – бул, банк добуш берүү укугу менен төлөнгөн акцияларынын 10%дан 50%га чейинкисине тике же кыйыр түрдө ээлик кылган жана банк ага олуттуу таасир эте алган компания.  

Ассоциированная компания банка – это компания, в которой банк прямо или косвенно владеет от 10 до 50% оплаченных акций с правом голоса и по отношению к которой банк имеет значительное влияние.  

26.  

Аудит 

(Audit) 

Аудит 

(Audit) 

Бул, чарба жүргүзүүчү субъекттердин отчетторунун, эсепке алуу системасынын тактыгын, алардын толук камтылышын жана колдонуудагы мыйзамдарга жана белгиленген ченемдерге ылайык келүүсүн аныктоо максатында, алардын бухгалтердик жана финансылык отчетторунун документтерине, баштапкы документтеринин, финансылык жана чарбалык ишине тиешелүү башка маалыматтардын эсепке алынышына көз карандысыз иликтөөлөрдү жүргүзүү. Аудит тышкы, ички, маалымат технологияларына жүргүзүлгөн аудит, адистештирилген аудит болушу мүмкүн. 

Это независимое исследование документов бухгалтерской и финансовой отчетности, учета первичных документов и другой информации о финансово-хозяйственной деятельности хозяйствующих субъектов с целью определения достоверности их отчетности, учета, его полноты и соответствия действующему законодательству и установленным нормативам. Аудит может быть внешним, внутренним, информационных технологий, специализированным. 

27.  

Аудитор 

(The auditor) 

Аудитор 

(The auditor) 

Сертификатка ээ адис, ал стандарттарга ылайык аудитордук ишти жүзөгө ашырат жана аудитордук уюмдун аудит жүргүзүүсү үчүн жоопкерчиликтүү болуп саналат. 

Сертифицированный специалист, осуществляющий аудиторскую деятельность согласно стандартам и несущий ответственность за проведение аудита аудиторской организацией. 

28.  

Аудитордук иш 

(Auditor activity) 

Аудиторская деятельность 

(Auditor activity) 

Аудиторлор/аудитордук уюмдардын бухгалтердик (финансылык) отчетторго, төлөм-эсептешүү документтерине, салык декларацияларына ж.б. финансылык милдеттенмелерге көз карандысыз текшерүүлөрдү жүзөгө ашыруу, ошондой эле башка аудитордук кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоо иши. 

Осуществление аудиторами/аудиторскими организациями деятельности по осуществлению независимых проверок бухгалтерской (финансовой) отчетности, платежно-расчетной документации, налоговых деклараций и других финансовых обязательств, а также оказанию иных аудиторских услуг. 

29.  

Аудитордук уюм 

(Audit company) 

Аудиторская организация 

(Audit company) 

Аудитордук ишти гана жүргүзгөн жана эгерде бул мамлекеттин мыйзамдарында белгиленген болсо, белгиленген тартипте ушул ишти жүзөгө ашырууга лицензия алган уюм. 

Организация, ведущая исключительно аудиторскую деятельность и получившая в установленном порядке лицензию на осуществление этой деятельности, если это установлено законодательством государства.  

30.  

Аудитордук тапшырма 

(The auditor task) 

Аудиторское задание 

(The auditor task) 

Белгиленген планды аткаруу максатында, коюлган тапшырманын чегинде аткарылууга тийиш болгон аудит үчүн тапшырма. Мисалы, ички аудит, ички контролдук системасына баа берүү боюнча баяндама, алдамчылык фактыларына иликтөөлөрдү жүргүзүү, консалтинг. Аудитордук тапшырма ошондой эле, өз ара байланыштуу бир катар максаттарга жетишүүгө багытталган бир нече тапшырмалардын дароо аткарылышын карашы мүмкүн.  

Задача для аудита, которая подлежит выполнению в рамках задания в целях выполнения плана задания. Например, внутренний аудит, обзор оценки системы внутреннего контроля, расследование фактов мошенничества, консалтинг. Аудиторское задание также может предусматривать выполнение сразу нескольких задач, направленных на достижение целого ряда взаимосвязанных между собой целей. 

31.  

Аудитордук далилдөөлөр 

(Auditor evidences) 

Аудиторские доказательства 

(Auditor evidences) 

Аудитордун пикири негизденген, анын корутундуларын тастыктаган маалымат. Баштапкы документтер жана финансылык отчеттун негизинде камтылган бухгалтердик жазуулар, ошондой эле башка булактардан алынган маалыматтар аудитордук далилдерге кирет.  

Информация, подтверждающая выводы аудитора, на которой основывается мнение аудитора. К аудиторским доказательствам относятся первичные документы и бухгалтерские записи, лежащие в основе финансовой отчетности, а также иная информация, полученная из других источников. 

32.  

Финансылык отчет жөнүндө аудитордук корутунду 

(The auditor conclusion about the financial statements) 

Аудиторское заключение о финансовой отчетности 

(The auditor conclusion about the financial statements) 

Аудитордун белгиленген формада чагылдырылган бухгалтердик отчеттордун аныктыгы жана бухгалтердик эсепти жүргүзүү тартибинин белгиленген талаптарга ылайык келүүсү тууралуу пикирин камтыган документ. Аудитордук корутунду жылдык финансылык отчеттун ажырагыс бөлүгү болуп саналат. 

Документ, содержащий выраженное в установленной форме мнение аудитора о достоверности бухгалтерской отчетности и соответствии порядка ведения бухгалтерского учета установленным требованиям. Является неотъемлемой частью годовой финансовой отчетности. 

33.  

Аудитордук кызмат көрсөтүүлөр 

(Auditor services) 

Аудиторские услуги 

(Auditor services) 

Уюмдун ишине текшерүүлөрдү жүргүзүү, бул мыйзам актыларынын жана айрым ченемдик укуктук документтердин нормаларынын бузулушуна алып келиши ыктымал болгон чарбалык жана финансылык ишке байланыштуу каталарды аныктап, табууга мүмкүндүк берет.  

Проведение проверок в организации, благодаря которым можно обнаружить ошибки, связанные с учетом хозяйственной и финансовой деятельности, наличие которых может привести к нарушению норм законодательных актов и отдельных нормативных правовых документов. 

34.  

Аукцион 

(Auction) 

Аукцион 

(Auction) 

Ачык тооруктун бир түрү, мында тоорук предмети сатуучунун көз карашы боюнча эң жогорку бааны жана/же эң эле алгылыктуу шартты сунуштаган жакка сатылат. Анда сатып алуучулар сыяктуу эле, сатуучулар да өз ара атаандашкан ушул рыноктук тоорукту уюштуруу ыкмасы адилет нарктын белгиленишин камсыз кылат. Мисалы: мамлекеттик баалуу кагаздар аукциону. 

Разновидность публичного торга, при котором предмет торга продается тому, кто предлагает наивысшую цену и/или наилучшие с точки зрения продавца условия. Этот способ рыночной организации торговли, при котором как покупатели, так и продавцы конкурируют между собой, обеспечивает установление наиболее справедливых цен. Например, бывает аукцион государственных ценных бумаг. 

35.  

Маалыматты аутентификациялоо (Authentication) 

Аутентификация информации (Authentication) 

Документте камтылган маалыматтын аныктыгын жана бүтүндүгүн тастыктоо. Аутентификация документтин түзүмүнүн жана мазмунунун же анын реквизиттеринин негизинде сыяктуу эле, маалыматты өзгөртүүнүн криптографиялык алгоритмдери аркылуу жүзөгө ашырылат. Маалыматты далилдөө аутентификациясы, кагаз түрүндөгү документтердеги кызмат адамдардын кол тамгасына же мөөрлөрүнө талдап-иликтөөлөрдү (экспертиза) жүргүзөт же болбосо электрондук цифралык кол тамганын тууралыгын текшерет. 

Подтверждение подлинности и целостности информации, содержащейся в документе. Аутентификация может осуществляться как на основе структуры и содержания документа или его реквизитов, так и путем реализации криптографических алгоритмов преобразования информации. Доказательная аутентификация информации осуществляется анализом (экспертизой) подписей должностных лиц и печатей на бумажных документах или проверкой правильности электронной цифровой подписи (ЭЦП). 

36.  

Маалымат базасы 

(Data base) 

База данных 

(Data base) 

1) Талдап-иликтөөлөрдү жана эсептешүүлөрдү жүргүзүүдө колдонулган маалыматтардын жана/же көрсөткүчтөрдүн сандык маанисинин жыйындысы; 2) колдонмо программалык системаларда колдонулган перманенттик (туруктуу сакталуучу) маалыматтардын айрым бир топтому.  

1) Совокупность данных и/или числовых значений показателей, используемых при анализе и расчетах; 2) некоторый набор перманентных (постоянно хранимых) данных, используемых прикладными программными системами. 

37.  

Базистик пункт 

(Reference point) 

Базисный пункт 

(Reference point) 

Пайыздын жүздөн бир бөлүгү. Мындай бирдиктерде айырманы пайыздык чендерде өлчөө, мүнөздөө зарыл. Мисалы, эгерде пайыздык чен 6,3% - 6,5% чейин жогоруласа, ал 20 базистик пунктка өзгөргөн болот.  

Сотая часть процента. В таких единицах принято характеризовать, измерять разницу в процентных ставках. Например, если ставка процента повысилась с 6,3 до 6,5%, то она изменилась на 20 базисных пунктов 

38.  

Базалык мезгил 

(Reference period) 

Базовый период 

(Reference period) 

Өсүш арымына, өзгөрүү чегине, экономикалык индекстерди ж.б. көрсөткүчтөрдү аныктоодо баштапкы база катары кабыл алынган мезгил (жыл, чейрек, ай). 

Период (год, квартал, месяц), принимаемый за начальную точку отсчета (базу) при определении темпов роста, динамики изменения, экономических индексов и др. показателей 

39.  

Баланс 

(Balance, balance sheet) 

Баланс 

(Balance, balance sheet) 

Эки бөлүктөн турган сандык катыш, алар бири-бирине дал келүүгө тийиш, анткени ал бирдей сандагы акчанын, товардын келип түшүүсүн жана чыгымдалышын түшүндүрөт. Мисалы, товарлардын экспорту жана импорту бирдей болуп, алардын запасы сакталып турган шартта, белгилүү бир мезгил ичинде аларды өндүрүү менен керектөөнүн тең салмакта экендиги (балансы) байкалат. Баланс физикалык өлчөө жана акча формасында (нарктык өлчөө) түзүлөт. Ар түрдүү баланстар бүтүндөй өлкөнүн чарбалык ишине (бюджеттик баланс, төлөм балансы, тармактар аралык баланс), фирманын чарбалык ишине (бухгалтердик баланс, негизги каражаттар балансы, финансылык баланс), үй чарбаларына (үй-бүлөнүн кирешелери жана чыгашалар балансы, керектөө бюджети) талдап-иликтөлөрдү жүргүзүү, эсепке алуу, пландаштыруу максатында колдонулат. Эгерде, келип түшүүлөр төлөмдөр көлөмүнөн артып кетсе баланс активдүү катары эсептелинет, б.а. алгылыктуу калдык байкалат, мындай деңгээлге жетишилбесе баланс пассивдүү катары саналат. 

1) Количественное соотношение, состоящее из двух частей, которые должны быть равны друг другу, т.к. представляют поступление и расходование одного и того же количества денег, товара. Например, при равенстве экспорта и импорта товаров и сохранении их запасов наблюдается баланс их производства и потребления в течение определенного периода времени. Балансы составляются в натуральной форме (в физическом измерении) и в денежной форме (в стоимостном измерении). Самые разнообразные балансы используются в целях анализа, учета, планирования хозяйства всей страны (бюджетный баланс, платежный баланс, межотраслевой баланс), хозяйства, фирмы (бухгалтерский баланс, баланс основных средств, финансовый баланс), домашнего хозяйства (баланс доходов и расходов семьи, потребительский бюджет). Баланс считают активным, если поступления опережают и превышают платежи, т.е. наблюдается положительный остаток. В противном случае баланс называют пассивным. 

40.  

Баланстык отчет 

(Balance sheet) 

Балансовый отчет 

(Balance sheet) 

Фирманын белгилүү бир мезгил ичиндеги активдери, пассивдери жана өздүк капиталынын таза наркы тууралуу жыйынтыкталган отчет; фирманын бухгалтердик балансы. 

Сводный отчет об активах, пассивах и чистой стоимости собственного капитала фирмы на определенный период; бухгалтерский баланс фирмы. 

41.  

Банкноттор (нак акча) 

(Banknote) 

Банкноты (наличные деньги) 

(Banknote) 

(англис тилинен bank-note) - өлкө мыйзамдарына ылайык жүгүртүүгө чыгарылган банктык билеттер, ар кандай нарктагы акча белгилери. Жасалма акча жасоочулук үчүн мыйзам боюнча жазаланат. Банкоттор жана монеталар борбордук банктын шартсыз милдеттенмеси катары таанылат жана анын баардык активдери менен камсыз кылынат.  

(англ. bank-note) – банковские билеты, денежные знаки разного достоинства, выпускаемые в обращение согласно законодательству страны. Их подделка и противоправное изготовление преследуются по закону. Банкнота и монета признаются безусловными обязательствами центрального банка и обеспечиваются всеми его активами. 

42.  

Банктык кепилдик 

(Bank guarantee) 

Банковская гарантия 

(Bank guarantee) 

Банк-гаранттын өз кардарынын акчалай милдеттенмесин аткаруусу үчүн кепилдиги; кардар мөөнөтүндө төлөбөй койсо, ал үчүн банк төлөөгө тийиш. Кепилдик тиешелүү камсыздоо алдында берилет. 

Поручительство банка-гаранта за выполнение денежных обязательств своего клиента; при неуплате клиентом в срок это сделает банк. Выдается под соответствующее обеспечение. 

43.  

Банктык кредиттер 

(Bank credit) 

Банковские кредиты 

(Bank credit) 

Кайтарып берүү жана кредиттик пайыздарды төлөө шарттарында банк тарабынан белгилүү бир мөөнөткө сунушталган акча каражаттары.  

Денежные средства, предоставленные банком на определенный срок на условиях возвратности и оплаты кредитного процента. 

44.  

Банктык депозит 

(Bank deposit) 

Банковский депозит 

(Bank deposit) 

Финансы-кредит мекемеси тарабынан төлөөгө жөндөмдүүлүк, мөөнөтүндө төлөө жана кайтарып берүү шарттарында келишим боюнча алынган акча каражаттарынын суммасы.  

Сумма денежных средств, получаемая финансово-кредитным учреждением по договору на условиях платности, срочности и возвратности. 

45.  

Банктык аманат 

(Bank deposit) 

Банковский вклад 

(Bank deposit) 

Финансы-кредит мекемеси тарабынан төлөөгө жөндөмдүүлүк, мөөнөтүндө төлөө жана кайтарып берүү шарттарында башка жактардан келишим боюнча кабыл алынган акча каражаттарынын суммасы. Аманаттар мөөнөттүү жана талап боюнча төлөнүүчү болуп бөлүнөт. Талап боюнча төлөнүүчү аманаттар сактоо мөөнөтүн көрсөтүүсүз, ал эми мөөнөттүү аманаттар – белгилүү бир мөөнөткө салынат.  

Сумма денежных средств, принятая финансово-кредитным учреждением по договору от другого лица на условиях возвратности, платности, срочности. Вклады бывают срочные и до востребования. Вклады до востребования вносятся без указания срока хранения, а срочные вклады – на определенный срок. 

46.  

Банк тутуму 

(Banking system) 

Банковская система 

(Banking system) 

Бири-бири жана тышкы чөйрө менен өз ара иш алып барган, иши тиешелүү мыйзамдар аркылуу жөнгө салынган банктардын ж.б. кредиттик мекемелердин топтому. 

Совокупность банков и других кредитных учреждений, взаимодействующих друг с другом и внешней средой и регулируемых соответствующим законодательством. 

47.  

Банктык операциялар 

(Banking operations) 

Банковские операции 

(Banking operations) 

Банктар тарабынан акча каражаттарын, баалуу кагаздарды тартуу жана жайгаштыруу, эсептешүүлөрдү жүзөгө ашыруу боюнча жүргүзүлгөн операциялар. Алар төмөнкүлөргө бөлүнөт: а) банктар алар аркылуу колдо болгон финансылык ресурстарды жайгаштыра алган активдүү операцияларга, б.а. кредит берүү, баалуу кагаздарды сатып алуу; б) банктар алар аркылуу финансылык ресурстарды топтогон пассивдүү операцияларга, б.а. аманаттарды тартуу, кийинчерээк активдүү каражаттар катары колдонуу үчүн баалуу кагаздарды сатуу; в) кызматтарды сунуштоо, тапшырмаларды аткаруу, ортомчулук операцияларын жана мыйзамдарда жол берилген башка кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоолор. 

Операции, проводимые банками по привлечению и размещению денежных средств, ценных бумаг, осуществлению расчетов. Различают: а) активные операции, посредством которых банки размещают имеющиеся у них финансовые ресурсы, т.е. предоставление кредита, покупка ценных бумаг; б) пассивные операции, посредством которых банки формируют финансовые ресурсы, т.е. привлечение вкладов, продажа ценных бумаг для последующего использования в качестве активных средств; в) оказание услуг, выполнение поручений, посреднические операции и др. услуги, разрешенные законодательством. 

48.  

Банк-банкрот 

Банк-банкрот 

Белгиленген тартипте банкрот катары таанылган банк. 

Банк, признанный в установленном порядке банкротом. 

49.  

Банкроттук 

Банкротство 

Юридикалык жактын төлөөгө жөндөмсүздүгү, б.а алган милдеттенмелеринин ликвиддүү активдерден ашып кетиши кесепетинен бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фондуларга милдеттүү төлөмдөрдү камсыз кыла албаган жагдайды кошо алганда, өз кредиторлорунун акчалай милдеттенмелери боюнча негиздүү талаптарын мыйзамда жана келишимдерде белгиленген мөөнөттөрдө канааттандырууга жөндөмсүздүгү. 

Неплатежеспособность юридического лица, т.е. неспособность в полном объеме в установленные законом или договором сроки удовлетворить обоснованные требования своих кредиторов по денежным обязательствам, включая неспособность обеспечить обязательные платежи в бюджет и внебюджетные фонды, вследствие превышения взятых на себя обязательств над его ликвидными активами. 

50.  

Жөнөтүүчү банк 

(Settlement bank) 

Банк-отправитель 

(Settlement bank) 

Төлөм системасынын катышуучусу болуп саналган жана төлөм документтерин же билдирүүлөрдү демилгелеген банк. 

Банк, являющийся участником платежной системы и инициирующий платежный документ или сообщение. 

51.  

Алуучу банк (Beneficiary bank) 

Банк-получатель (Beneficiary bank) 

Төлөм системасынын катышуучусу болуп саналган жана төлөм документтерин же билдирүүлөрдү алуучу банк. 

Банк, являющийся участником платежной системы и получающий платежный документ или сообщение. 

52.  

Төлөөчү банк (Payer bank) 

Банк-плательщик (Payer bank) 

1) Системанын каттодон өткөрүлгөн катышуучусу, ал кардардын көрсөтмөсү боюнча акча каражаттарын бул банкта ачылган анын эсебинен акча каражаттарын алуучунун эсебине которууну жүзөгө ашырат. 

2) Аталган алуучудан тике дебеттөө формасындагы төлөмдөрдү өткөрүүгө төлөм документтери келип түшкөндө төлөөчүнүн банк эсебинен акча каражаттарын алып салуу аркылуу тике дебеттөө формасында төлөмдөрдү өткөрүү жөнүндө төлөөчү менен макулдашма (келишим) түзгөн төлөөчүнүн эсеби ачылган банк. 

1) Зарегистрированный участник системы, осуществляющий по указанию клиента перевод денежных средств с его счета, открытого в этом банке, на счет получателя денежных средств. 

2) Банк, в котором открыт счет плательщика, заключивший соглашение (договор) с плательщиком о проведении платежей в форме прямого дебетования путем списания денежных средств с банковского счета плательщика при поступлении платежных документов на проведение платежей в форме прямого дебетования от указанного получателя.  

53.  

Банк-корреспондент 

(Correspondent bank) 

Банк-корреспондент 

(Correspondent bank) 

Банк-резиденттин тапшырма берүү келишиминин негизинде атайы ачылган корреспонденттик эсеп же банк-корреспонденттердин үчүнчү банктагы эсептери аркылуу төлөмдөрдү жана эсептешүүлөрдү жүзөгө ашырган банк. 

Банк, выполняющий на основе договора поручения банка-резидента, платежи и расчеты через специально открытые корреспондентские счета или через счета банков-корреспондентов в третьем банке. 

54.  

“Ислам терезесине” ээ банк 

Банк, имеющий «исламское окно» 

Талапка ылайык лицензиясы болгон шартта, тиешелүү бөлүмдүн («ислам терезесинин») алкагында ислам банк иши жана каржылоо принциптерине ылайык кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштаган банк. 

Банк, предоставляющий услуги в соответствии с исламскими принципами банковского дела и финансирования в рамках соответствующего подразделения («исламского окна») при наличии соответствующей лицензии. 

55.  

Банктык төлөм карты (карт) (Bank payment card (card)) 

Банковская платёжная карта (карта) 

(Bank payment card (card)) 

Терминалдар же башка жабдуулар аркылуу товарларды, кызмат көрсөтүүлөрдү сатып алуу, улуттук жана чет өлкө валюталарында нак акча каражаттарын алуу боюнча операцияларды жүргүзүүгө анын ээсине мүмкүндүк берген төлөм инструменти, ошондой эле анын ээсине банктык эсепте турган акча каражаттарын тескөө, анын ичинде карт ээси менен эмитент ортосунда түзүлгөн келишимге жана Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларына ылайык, эмитентте ачылган, ээси көрсөтүлбөгөн металл эсебинде жайгаштырылган баалуу металлдарды эсепке алуу жана алар менен операцияларды ишке ашыруу үчүн банктык эсептен пайдалана алуу каражаты. Карт эмитент тарабынан пластик карты сыяктуу эле, электрондук түрдө чыгарылат (интернет аркылуу коопсуз сатып алууларды ишке ашыруу үчүн каралган виртуалдык карт). Карт менен операциялар, банктык эсепте (дебеттик) турган өздүк акча каражаттар боюнча калдыктардын же болбосо банктык эсепте акча каражаттар жетишсиз болгон шартта же жок учурда (овердрафт, кредиттик) банктык эсеп келишимине ылайык эмитент тарабынан сунушталган кредиттин чегинде карт ээси тарабынан ишке ашырылат. Карт эмитенттин менчиги болуп саналат, ал карт ээсине келишим шарттарына ылайык колдонууга берилет.  

Банктык төлөм карттар төмөнкүчө классификацияланат: 

жүргүзүлгөн эсептешүүлөрдүн түрлөрү боюнча: кредиттик жана дебеттик карттар; 

колдонуу мүнөзү боюнча: өздүк жана корпоративдик; 

маалыматтарды картка жазуу ыкмасы боюнча: магниттик жана смарт-карттар; 

аймактык таандыгы боюнча: банктар тарабынан бир нече мамлекеттердин аймагында тейленген эл аралык карттар; бир мамлекеттин бардык банктары тарабынан тейленген улуттук карттар; бир мамлекеттин бир же бир нече банктары тарабынан тейленген локалдык карттар. 

Платежный инструмент, позволяющий ее держателю проводить операции по покупке товаров, услуг, получению наличных денежных средств в национальной и иностранной валютах, через терминалы или иные устройства, а также средство доступа к банковскому счету для управления ее держателем денежными средствами, находящимися на банковском счете, в том числе для учета и совершения операций с драгоценными металлами, размещенных на обезличенном металлическом счете, открытом у эмитента, в соответствии с законодательством Кыргызской Республики и договором между держателем карты и эмитентом. Карта может быть выпущена эмитентом как на физическом носителе, так и в электронном виде (виртуальная карта, не имеющая физического носителя и предназначенная для совершения безопасных покупок в интернете.). Операции по карте производятся держателем карты в пределах остатка собственных денежных средств, имеющихся на банковском счете (дебетовая), или кредита, предоставляемого эмитентом в соответствии с договором банковского счета при недостаточности или отсутствии на банковском счете денежных средств (овердрафт, кредитная). Карта является собственностью эмитента и предоставляется в пользование держателю карты в соответствии с условиями договора. 

Банковские платежные карты классифицируются: 

по виду проводимых расчетов: кредитовые и дебетовые карты; 

по характеру использования: персональные и корпоративные; 

по способу записи информации на карту: магнитные и смарт-карты; 

по территориальной принадлежности: международные, обслуживаемые банками на территории нескольких государств; национальные, обслуживаемые всеми банками одного государства; локальные, обслуживаемые одним или несколькими банками одного государства. 

56.  

Банктык агенттик түйүн (Banking agent net) 

Банковская агентская сеть (Banking agent net) 

Өзүндө эсептешүү банкын жана алар ортосунда түзүлгөн агенттик келишимдин негизинде банктык кызмат көрсөтүүлөрдүн айрым түрлөрүн сунуштоо боюнча ишкердикти жүзөгө ашырган чекене агенттерди камтыган система. 

Система, включающая в себя расчетный банк и розничных агентов, осуществляющих деятельность по предоставлению отдельных видов банковских услуг на основании заключенных между ними агентских договоров.  

57.  

Банк эсеби 

(Banking account) 

Банковский счет (Banking account) 

Депозитти (банктык аманатты) кабыл алуу жана/же кредит берүү, ошондой эле банктык тажрыйбада иш жүгүртүүнүн багыттары колдонулган жана Кыргыз Республикасынын мыйзам актыларында, банктык эсепти тейлөө боюнча келишимде каралган кардарды тейлөөгө байланыштуу банк тарабынан операцияларды ишке ашыруу боюнча банк менен кардар ортосунда келишимдик мамилелерди чагылдыруу ыкмасы. 

Способ отражения договорных отношений между банком и клиентом по приему депозита (банковского вклада) и/или выдаче кредита, а также по совершению банком операций, связанных с осуществлением банковского обслуживания клиента, предусмотренного договором по обслуживанию банковского счета, законодательством Кыргызской Республики и применяемыми в банковской практике обычаями делового оборота. 

58.  

Электрондук акчаларды эсепке алуу боюнча банктык эсеп  

(Banking account of E-money accounting) 

Банковский счет по учету электронных денег  

(Banking account of E-money accounting) 

Банк тарабынан ачылган эсеп, ал чыгарылган электрондук акча боюнча акча каражаттар суммасын чегерүү жана электрондук акчанын ордун жабуу үчүн аларды эсептен алып салуу операцияларын ишке ашырууда гана пайдаланылат.  

Счет, открытый банком, который используется только для проведения операций по зачислению суммы денежных средств по выпущенным электронным деньгам, и по списанию денежных средств для погашения электронных денег.  

59.  

Банктык терминал/ Банктык төлөм карттарын кабыл алуу үчүн терминал 

(Bank terminal/ Terminal for bank payment card acceptance) 

Банковский терминал/ Терминал для приема банковских платежных карт (Bank terminal/ Terminal for bank payment card acceptance) 

Карттан маалыматтарды чечмелеп көрүүгө, аларды топтоштуруп, жөнөтүүгө жана тиешелүү төлөм системасынын карты боюнча ишке ашырылган операциялар тууралуу маалыматтарды кабыл алууга өбөлгө түзгөн электрондук жабдуу. 

Электронное устройство, позволяющее считывать информацию с карты, формировать, отправлять и принимать сообщения об операциях с картой в (из) соответствующей платежной системе.  

60.  

Банкомат (Automatic teller machine (ATM)) 

Банкомат 

(Automatic teller machine (ATM)) 

Нак акча каражаттарын берүү жана/же кабыл алуу, акча каражаттарын картка жазуу, карт ээси тарабынан өткөрүлгөн транзакциялар боюнча маалыматтарды алуу, нак эмес төлөмдөрдү жүзөгө ашыруу жана өткөрүлгөн транзакциялардын бардык түрлөрү боюнча карт-чектерди берүү үчүн каралган аппараттык-программалык комплекс. Банкомат банктык жабдуу болуп саналат жана ал коммерциялык банктын ыйгарым укуктуу кызматкеринин катышуусуз эле, карт ээсинин картты колдонуу менен операцияларды өз алдынча ишке ашыруусу үчүн каралган. 

Аппаратно-программный комплекс для выдачи и/или приема наличных денежных средств, записи денежных средств на карту, получения информации по совершенным транзакциям держателем карты, осуществления безналичных платежей и выдачи карт-чека по всем видам произведенных транзакций. Банкомат является банковским оборудованием и предназначен для самостоятельного совершения держателем операций с использованием карты без участия уполномоченного работника коммерческого банка. 

61.  

Банктык топ 

(Banking group) 

Банковская группа 

(Banking group) 

Кыргыз Республикасындагы банктык топ, бул: 

- Улуттук банктан лицензия алган банктан, анын туунду жана/же караштуу компанияларынан, ошондой эле алардын аффилирленген жактарынан турган топ; 

- Кыргыз Республикасынын аймагында түзүлгөн банктык холдингдик компаниялардан, Улуттук банктан лицензияланган банк болуп саналган туунду жана/же караштуу компаниялардын биринен турган топ; 

- банкты кошо камтыган, банк жана/же финансылык ишкердикти жүргүзүшкөн юридикалык жактардын тобу. Бир эле юридикалык жак же жеке адам өз алдынча же башка жактар менен биргелешип аларга контролдукту жүзөгө ашырат.  

Банковская группа в Кыргызской Республике: 

- группа, состоящая из банка, лицензируемого Национальным банком, и его дочерних и/или зависимых компаний, а также их аффилированных лиц; 

- группа, состоящая из банковской холдинговой компании, созданной на территории Кыргызской Республики, одной из дочерних и/или зависимых компаний которой является банк, лицензируемый Национальным банком; 

- группа юридических лиц, занимающихся банковской и/или финансовой деятельностью, которая также включает банк, контроль над которыми осуществляет одно и то же юридическое или физическое лицо, единолично или совместно с другими лицами. 

62.  

Банктык холдинг 

(Banking holding) 

Банковский холдинг 

(Banking holding) 

Банктык холдинг – банктардын (туунду кредиттик уюмдардын) акцияларынын контролдук топтомуна ээлик кылган жана кабыл алынып жаткан чечимдерди аныктоо мүмкүнчүлүгүнө ээ болгон акционердик коом (негизги кредиттик уюм). 

Банковский холдинг – это акционерное общество (основная кредитная организация), владеющее контрольным пакетом акций банков (дочерних кредитных организаций) и обладающее возможностью определять принимаемые ими решения 

63.  

Кыргыз Республикасындагы банктык холдингдик компания 

(Banking holding company) 

Банковская холдинговая компания в Кыргызской Республике 

(Banking holding company) 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, башкы компания банктык холдингдик компания болуп эсептелет. Ал эми банк анын туунду компаниясынан же туунду компаниясынын биринен болуп саналат. 

Согласно законодательству Кыргызской Республики банковской холдинговой компанией считается материнская компания, дочерней компанией или одной из дочерних компаний которой является банк. 

64.  

Баалуу кагаздардын документсиз формасы 

(Paperless securities) 

Бездокументарная форма ценных бумаг 

(Paperless securities) 

Баалуу кагаз формасы (түрү), эмиссиясы жана аларга ээлик кылуу укугу кагаз жүзүндө тастыктоону чыгаруусуз, эсептерде жазуу жүзүндө чагылдырылат. Мындай баалуу кагаздардын ээси баалуу кагаздарга ээлик кылуучулардын реестриндеги жазуулардын, ал эми баалуу кагаздарды депондоштуруу учурунда – депо эсеби боюнча жазуулардын негизинде аныкталат. 

Форма ценных бумаг, эмиссия и право владения которыми фиксируется в виде записи на счетах, без выпуска каких-либо подтверждений в бумажном виде. Владелец таких ценных бумаг устанавливается на основании записи в реестре владельцев ценных бумаг, а в случае депонирования ценных бумаг – на основании записи по счету депо. 

65.  

Нак эмес акча 

(Non-cash) 

Безналичные деньги 

(Non-cash) 

Банктык эсептердеги акча каражаттары. 

Денежные средства на банковских счетах. 

66.  

Нак эмес төлөм 

(Non-cash payment) 

Безналичный платеж (Non-cash payment) 

Төлөөчүнүн банктык эсептен өлкөнүн мыйзам актыларында белгиленген формада акча каражаттарын которуу жолу менен акчалай милдеттенмесин аткаруусу. 

Исполнение денежного обязательства путём перевода плательщиком с банковского счета денежных средств в форме, установленной законодательством страны. 

67.  

Нак эмес эсептешүү 

(Non-cash settlement) 

Безналичный расчет 

(Non-cash settlement) 

Акча жүгүртүү формасы, мында акча каражаттарды жүгүртүү нак акчаны пайдалануусуз, сунушталган төлөм документине ылайык төлөөчүнүн эсептешүү эсебинен эсептеп алып, алуучунун эсептешүү эсебине чегерүү аркылуу жүзөгө ашырылат. Эсептешүү төлөмдү жыйынтыктоочу катары саналат. 

Форма денежного обращения, при которой движение денежных средств происходит без участия наличных денег, путём списания денежных средств с расчётного счёта плательщика и зачисления их на расчётный счет получателя согласно представленным платежным документам. Расчет является завершением платежа. 

68.  

Эталондук портфель (Бенчмарк) 

(Benchmark Portfolio 

Benchmark) 

Эталонный портфель (Бенчмарк) 

(Benchmark Portfolio 

Benchmark) 

Эталондук инвестициялык портфель – бул, эл аралык камдарды тескөөнүн нейтралдуу теориялык портфели, ал инвестициялардын реалдуу түрлөрүндө түзүлүп, рынокто оңой ишке ашырылат. Эталондук портфель инвестициялык активдер үчүн түзүлүп, активдердин (инвестициялардын түрлөрүнүн) топтомун жана түзүмүн ошондой эле, инвестициялык актив үчүн максималдуу мөөнөттүүлүктү жөнгө салат. Айрым учурда эталондук портфелдин ордуна бенчмарк колдонулат. 

Эталонный инвестиционный портфель – это нейтральный теоретический портфель управления международными резервами, который построен на реальных видах инвестиций и является легко реализуемым на рынке. Эталонный портфель создается для инвестиционных активов и регламентирует набор и структуру активов (видов инвестиций) и максимальную срочность для инвестиционного актива. Иногда вместо эталонного портфеля используется бенчмарк.  

69.  

Биржа 

(Exchange) 

Биржа 

(Exchange) 

Дайыма иштеп турган дүң рыногунун негизги формасы. 

Основная форма регулярно функционирующего оптового рынка. 

70.  

Бонддор 

(Bonds) 

Бонды 

(Bonds) 

Макулдашылган мөөнөттө (айрым учурда акыркы мөөнөт макулдашылбай да калат) финансылык ресурстарды алуу үчүн чыгарылган, белгиленген пайыздык чендеги жана номиналдык наркы боюнча төлөнүүчү карыздык баалуу кагаздар (облигациялар). 

Долговые ценные бумаги (облигации) с фиксированной процентной ставкой, выпущенные для получения финансовых ресурсов на оговоренный срок (иногда конечный срок не оговаривается) и погашаемые по номинальной стоимости. 

71.  

Брокерлер 

(Brokers) 

Брокеры 

(Brokers) 

Инвесторлордун, кардарлардын финансылык активдер менен операцияларын уюштурган, аткарган жана сатып алуучулар менен сатуучуларды бири-бирине көздөштүргөн агенттер. 

Агенты инвесторов, которые организуют, исполняют операции клиентов с финансовыми активами и сводят между собой покупателей и продавцов. 

72.  

Бэк-офис 

(Back Office) 

Бэк-офис 

(Back Office) 

Уюмдун финансы рынокторунда ишке ашырылган операциялар боюнча эсептешүүлөрдү жүзөгө ашыруучу түзүмдүк бөлүмү. 

Структурное подразделение организации по осуществлению расчетов по операциям на финансовых рынках. 

73.  

Бэк тестирлөө 

(Back-testing) 

Бэк тестирование 

(Back-testing) 

Иликтөөгө алынып жаткан жагдайдын (валюта курсу, пайыздык чендер ж.б.) өзгөрүүсүн мурдатан топтолуп келген маалыматтар боюнча тесттен өткөрүү аркылуу түзүлгөн үлгүнүн шайкештигин текшерүү процесси. 

Процесс проверки адекватности построенной модели путем тестирования по историческим данным динамики изучаемого признака (курсов валют, процентных ставок и т.д.). 

74.  

Бюджет 

(Budget) 

Бюджет 

(Budget) 

Экономикалык субъекттин белгилүү бир мезгил ичиндеги, адатта жыл ичиндеги кирешелер жана чыгашаларынын ведомосту. Көпчүлүк учурда бюджет колдо болгон жана чыгымдалуучу акча каражаттарынын санын, алардын өз ара ылайык келүүсүн эсепке алуу үчүн түзүлөт. Мындан тышкары, берилген жана кеткен убакыт салыштырылган убакыт бюджети да түзүлөт. Бюджет, балансташууну, экономикалык ресурстардын кириш жана чыгыш бөлүгүнүн дал келүүсүн текшерүүнүн негизги инструменти болуп саналат. Экономикалык субъектке, анын акча каражаттарына жараша бюджет түзүлөт. Бюджеттер мамлекеттик, регионалдык, жергиликтүү (муниципалдык), үй-бүлө (керектөө) бюджеттерине бөлүнөт. Бул жерде ишканалардын, фирмалардын кирешелер жана чыгашалар балансынын формасында түзүлгөн бюджеттери да эске алынган. 

Ведомость доходов и расходов экономического субъекта за определенный период времени, обычно за год. Чаще всего бюджет составляется для учета количества располагаемых и расходуемых денежных средств и их взаимного соответствия, но существуют и бюджеты времени, в которых сопоставляется располагаемое время и расходуемое. Бюджет является основным инструментом проверки сбалансированности, соответствия прихода и расхода экономических ресурсов. В зависимости от экономического субъекта, применительно к денежным средствам которого составляется бюджет, различают государственный, региональный, местный (муниципальный), семейный (потребительский) бюджеты. Правомерно говорить и о бюджете предприятия, фирмы, составленном в форме баланса доходов и расходов. 

75.  

Мамлекеттик бюджет 

(State budget) 

Бюджет государственный 

(State budget) 

Мамлекеттик кирешелердин келип түшүү булактарын жана каражаттардын чыгымдалышы багыттарын көрсөтүү менен белгилүү бир мезгил аралыгына, көбүнчө бир жылга түзүлгөн, мамлекеттин кирешелер жана чыгашалардын расмий күчкө ээ болгон сметасы. Мамлекеттик бюджет өкмөт тарабынан түзүлүп, жогорку мыйзам чыгаруу органы тарабынан кабыл алынат.  

Имеющая официальную силу смета доходов и расходов государства на определенный период времени, чаще всего на год, составленная с указанием источников поступления государственных доходов и направлений расходования средств. Государственный бюджет составляется правительством, утверждается и принимается высшими законодательными органами. 

76.  

Бюджет тартыштыгы 

(Budget deficit) 

Бюджетный дефицит 

(Budget deficit) 

Бюджеттин чыгаша бөлүгүнүн киреше бөлүгүнөн ашып кетиши. 

Превышение расходной части бюджета над доходной. 

77.  

Бюджет профицити 

(Budget surplus) 

Бюджетный профицит 

(Budget surplus) 

Бюджет боюнча кирешелердин чыгашадан артышы.  

Превышение доходов по бюджету над расходами.  

78.  

Дүң капиталдык салымдар 

(Gross capital investment) 

Валовые капиталовложения 

(Gross capital investment) 

Өнөр жайы, айыл чарбасы жана өндүрүштөн башка тармактын жаңы ишканаларын куруу жана иштеп жаткан ишканаларды реконструкциялоо, кеңейтүү жана техникалык кайра жабдуу аркылуу негизги фондуларды өзгөртүп түзүүгө инвестиция жумшоо. 

Вклад инвестиций в воспроизводство основных фондов путем строительства новых и реконструкции, расширения и технического перевооружения действующих предприятий промышленности, сельского хозяйства и отраслей непроизводственной сферы. 

79.  

Ички дүң өнүм (ИДӨ) 

(Gross domestic product) 

Валовый внутренний продукт 

(Gross domestic product) 

Мамлекеттин аймагында экономиканын бардык тармактарында колдонулган өндүрүш факторлорунун улуттук тиешелүүлүгүнө көз карандысыз керектөө, экспорттоо жана топтоо үчүн жыл ичинде өндүрүлгөн бардык түпкү товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн (б.а. түздөн-түз керектөө үчүн каралгандардын) рыноктук наркы. ИДӨнү эсептөөдө төмөнкүдөй үч ыкма колдонулат: 1) экономикадагы бардык кирешелерди: эмгек акыны, капиталга пайыздарды, пайданы жана рентаны суммалоо аркылуу; 2) бардык өндүрүштүк чыгашаларды: керектөөнү, инвестицияларды, товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү мамлекеттик сатып алууларды, ошондой эле таза экспортту суммалоо аркылуу; 3) бардык кошумча наркты суммалоо аркылуу эсептелинет.  

Рыночная стоимость всех конечных товаров и услуг (то есть предназначенных для непосредственного употребления), произведённых за год во всех отраслях экономики на территории государства для потребления, экспорта и накопления, вне зависимости от национальной принадлежности использованных факторов производства. Существует три метода расчета ВВП: 1) путем суммирования всех доходов в экономике: заработной платы, процентов на капитал, прибыли и ренты; 2) путем суммирования всех произведенных расходов: потребления, инвестиций, государственных закупок товаров и услуг, а также чистого экспорта; 3) путем суммирования всех добавленных стоимостей.  

80.  

Дүң тышкы карыз 

(Gross external debt) 

Валовый внешний долг 

(Gross external debt) 

Бул, резиденттердин белгилүү бир күнгө карата резидент эместер алдында орун алган шартсыз милдеттенмелеринин төлөнбөгөн суммасын түшүндүрөт. Ал келечекте белгилүү бир учурда (учурларда) пайыздардын жана/же негизги карыздын карыз алуучу (карыз алуучулар) тарабынан төлөнүшүн талап кылат.  

Представляет собой невыплаченную сумму текущих безусловных обязательств резидентов перед нерезидентами на определенную дату, который требует выплаты (выплат) заемщиком (заемщиками) процентов и/или основного долга в определенный момент (моменты) в будущем. 

81.  

Валюта 

(Currency) 

Валюта 

(Currency) 

1) Өлкөнүн акча бирдиги; 

1) Денежная единица страны;  

82.  

Улуттук валюта 

(National currency) 

Валюта национальная 

(National currency) 

Мамлекет тарабынан чыгарылган, биринчи кезекте ошол мамлекеттин аймагында жүгүртүлгөн валюта. 

Валюта, выпускаемая данным государством и имеющая хождение в первую очередь на территории данной страны. 

83.  

Чет өлкө валютасы 

(Foreign currency, Foreign exchange) 

Валюта иностранная 

(Foreign currency, Foreign exchange) 

Башка өлкөнүн акча бирдиги. 

Денежная единица другой страны. 

84.  

Валюта биржасы 

(Exchange) 

Валютная биржа 

(Exchange) 

Валюта рыногунун чет өлкө валютасында тооруктарды уюштуруу жана өткөрүү боюнча утурумдук жана жөнгө салынган кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштаган субъекти. 

Субъект валютного рынка, предоставляющий на регулярной и упорядоченной основе услуги по организации и проведению торгов иностранной валютой. 

85.  

Валюта куржуну 

(Currency basket) 

Валютная корзина 

(Currency basket) 

Белгилүү бир катыштагы валюталар топтому, алар айкын улуттук же эл аралык жамааттык валюталардын валюта курсун аныктоо үчүн колдонулат. 

Набор валют в определенной пропорции, который используется для определения валютного курса конкретной национальной или международной коллективной валюты. 

86.  

Валюта позициясы 

(Currency position) 

Валютная позиция 

(Currency position) 

Талаптар жана милдеттенмелер ортосунда ар бир валюта боюнча суммалардагы айырма. Валюта позициясы ачык жана жабык болушу мүмкүн. 

Разница между требованиями и обязательствами по суммам в разрезе каждой валюты. Валютная позиция может быть открытой и закрытой.  

87.  

Валюталык интервенция 

(Currency intervention) 

Валютная интервенция 

(Currency intervention) 

Өлкөнүн борбордук банкынын чет өлкө валюталарын сатып алуу же сатуу аркылуу валюта рыногуна жана валюта курсуна максаттуу таасир этүүсү. 

Целенаправленное воздействие центрального банка страны на валютный рынок и валютный курс, осуществляемое путем продажи или покупки банком иностранной валюты. 

88.  

Валюталык котировка 

(Currency quotation) 

Валютная котировка 

(Currency quotation) 

Колдонуудагы мыйзам нормаларына жана калыптанган тажрыйбага ылайык, чет өлкө валюталарынын курсун белгилөө. 

Установление курса иностранных валют в соответствии с действующими законодательными нормами и сложившейся практикой. 

89.  

Валюталык опцион 

(Currency option) 

Валютный опцион 

(Currency option) 

Белгилүү бир мезгил аралыгында катталган курс боюнча валюталардын мерчемдүү суммасын сатып алуу же сатууга укук берген контракт. Опциондо катталган курс аткаруу баасы деп аталат. Бул, опциондун сатып алуучусу/сатуучусу валютаны сатып алуу же сатуу укугуна ээ болгон курс.  

Контракт, дающий право купить или продать фиксированную сумму валюты по фиксированному курсу в течение определенного периода времени. Курс, зафиксированный в опционе, называется ценой исполнения. Это тот курс, по которому покупатель/продавец опциона имеет право купить или продать валюту. 

90.  

Валюталык операциялар 

(Exchange operations) 

Валютные операции 

(Exchange operations) 

Чет өлкө валюталарын нак жана нак эмес формада пайдалануу байланыштуу операциялар. Валюталык операциялар валюталарды дароо берүү (“спот”) шарттарында жана мөөнөттүү бүтүмдөр формасында, б.а. келечекте валюталарды бүтүмгө келишилген учурда орун алып турган курс боюнча (“форвард”) сатуу менен ишке ашырылат.  

Операции, связанные с использованием иностранной валюты в наличной и безналичной форме. Валютные операции осуществляются на условиях немедленной поставки валют («спот») и в форме срочных сделок, т.е. поставка валюты в будущем по курсу, существовавшему на момент заключения сделки («форвард»). 

91.  

Валюталык тобокелдик 

(Currency risk) 

Валютный риск 

(Currency risk) 

Курстун өзгөрүүсүнүн натыйжасында активдердин/милдеттенмелердин чет өлкө валютасында туюндурулган наркынын өзгөрүүсүнөн улам чыгымдардын келип чыгышы тобокелдиги. 

Риск получения убытков вследствие изменения стоимости активов/обязательств, выраженных в иностранной валюте, в результате изменения курсов. 

92.  

Валюта рыногу 

(Foreign exchange market) 

Валютный рынок 

(Foreign exchange market) 

Чет өлкө валюталарын сатып алуу/сатуу боюнча операциялар ишке ашырылган рынок. Экономикалык маңызы боюнча бул – валюта сыяктуу өзгөчө товарга карата талап менен сунуш салмактанган акча рыногунун сектору. Багыты жана уюштуруу формасы боюнча бул – суроо-талап менен сунуштун негизинде улуттук жана чет өлкө валютасын эркин сатуу-сатып алуу мүмкүнчүлүгүн камсыз кылган атайы институттардын жана механизмдердин өз ара аракеттенүүсүнүн жыйындысы. 

Рынок, на котором осуществляются операции по покупке/продаже иностранных валют. По экономическому содержанию – это сектор денежного рынка, на котором уравновешиваются спрос и предложение на такой специфический товар, как валюта. По своему назначению и организационной форме – это совокупность специальных институтов и механизмов, которые во взаимодействии обеспечивают возможность свободно продать-купить национальную и иностранную валюту на основе спроса и предложения. 

93.  

Валюталык своп 

(Currency swap) 

Валютный своп 

(Currency swap) 

Негизги сумманы жана пайыздарды эске алуу менен макулдашылган мөөнөттө бир валютадагы акча агымын башка валютадагы эквиваленттүү суммага алмашуу боюнча операцияларды жүргүзүүгө тараптарды милдеттендирген финансылык контракт. 

Финансовый контракт, обязывающий стороны произвести операции по обмену на оговоренный срок денежного потока в одной валюте на эквивалентную сумму в другой валюте с учетом процентов и основной суммы. 

94.  

Валюталык своп-операция 

Валютная своп-операция 

Бир валюта белгилүү бир убакыттан кийин бүтүмгө келишилген учурда катталган курс боюнча ошол эле суммада аны кайтара сатып алуу шарттарында сатылган операция.  

Операция, в которой одна валюта продается на условиях ее обратного выкупа в той же сумме через определенное время и по курсу, зафиксированному в момент сделки. 

95.  

Валюталык эсептер 

(Currency swap) 

Валютные счета 

(Currency swap) 

Жеке адамдардын, юридикалык жактардын жана мамлекеттик мекемелердин чет өлкө валюталары жайгаштырылган банктык эсептер.  

Банковские счета, на которых размещается иностранная валюта физических и юридических лиц, государственных учреждений. 

96.  

Валюта курсу 

(Exchange rate) 

Валютный курс 

(Exchange rate) 

Бир өлкөнүн акча бирдигинин башка өлкөнүн акча бирдигинде туюндурулган баасы 

Цена денежной единицы одной страны, выраженная в денежных единицах другой страны 

97.  

Варрант 

(Warrant) 

Варрант 

(Warrant) 

Белгилүү бир мезгил аралыгында финансылык инструменттердин катталган суммасын сатып алуу/сатуу укугуна кепилдик берген баалуу кагаз. 

Ценная бумага, гарантирующая право купить или продать фиксированную сумму финансовых инструментов в течение определенного периода. 

98.  

Верификациялоо 

(Verification) 

Верификация 

(Verification) 

Верификациялоо – 1) текшерүү, контролдоо, мисалы, бухгалтердик отчетторду баштапкы документтер менен салыштырып текшерүү, кардарлар менен такташуу аркылуу банктык жазуулардын тууралыгын текшерүү; 2) аныктыгын же тууралыгын тастыктоо. 

Кыргыз Республикасынын “Терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легалдашытрууга (изин жашырууга) каршы аракеттенүү жөнүндө” мыйзамына (мындан ары – ПФТ/ОД) ылайык, верификациялоо дегенден улам, тактоо же ички контролдукту жүзөгө ашыруу максатында маалыматтарды берген жактар аркылуу ишке ашырылган идентификациялоонун текшерилүүгө тийиш болгон натыйжаларын тактоо жана текшерүү боюнча иш-чараларды түшүнүү зарыл. 

Верификация – 1) проверка, контроль, например, сверка бухгалтерской отчетности с первичными документами, проверка правильности банковских записей путем контактов с клиентами; 2) подтверждение подлинности или правильности. 

В соответствии с Законом КР «О ПФТ/ОД под верификацией понимаются мероприятия по уточнению или надлежащей проверке результатов идентификации, осуществляемые лицами, представляющими сведения, в целях осуществления внутреннего контроля. 

99.  

Аманатчы 

(Depositor) 

Вкладчик 

(Depositor) 

Аманатчы – бул, банк менен тиешелүү келишимди түзгөн жана банкка акчалай сумманы салган же анын атына үчүнчү жактан банкка акчалай сумма келип түшкөн адам. 

Вкладчик – это лицо, которое имеет соответствующий договор с ФКУ и внесло денежную сумму в банк или на имя которого поступила денежная сумма в банк от третьего лица. 

100.  

Мөөнөттүү аманаттар 

(Time deposit) 

Вклады срочные 

(Time deposit) 

Юридикалык жактардын жана жеке адамдардын алдын ала белгиленген, бирок, эрежедегидей эле 1 айдан кем болбогон мөөнөткө жайгаштырылган акча каражаттары.  

Денежные средства юридических и физических лиц, помещенные на хранение на заранее определенный срок, но, как правило, не менее одного месяца. 

101.  

Баалуу кагаз ээси 

(Holder of securities) 

Владелец ценной бумаги 

(Holder of securities) 

Баалуу кагаз менчик укугунун негизинде таандык болгон адам. 

Лицо, которому ценная бумага принадлежит на праве собственности. 

102.  

Электрондук цифралык кол тамганын ээси (Owner of electronic digital signature) 

Владелец электронной цифровой подписи (Owner of electronic digital signature) 

Электрондук цифралык кол тамгасы аркылуу өз укугун тастыктаган жеке адам же юридикалык жак. 

Физическое или юридическое лицо, подтверждающее электронной цифровой подписью свои права.  

103.  

Маалымат ээси 

(Accessibility of information) 

Владелец информации (Accessibility of information) 

Маалымат алуу, берүү жана аны пайдалануу укугун аныктаган маалымат ээси. 

Собственник информации, который определяет права доступа, передачи и использования информации.  

104.  

Эсеп ээси  

(Account holder) 

Владелец счета 

(Account holder) 

Өлкөнүн мыйзам актыларына ылайык банктык эсеп келишимин түзгөн жеке адам же юридикалык жак, жеке ишкер.  

Физическое или юридическое лицо, индивидуальный предприниматель, заключивший договор банковского счета в соответствии с законодательством страны.  

105.  

Тышкы карыз 

(External debt) 

Внешний долг 

(External debt) 

Белгилүү бир күнгө карата чет өлкө кредиторлорунун алдында өздөштүрүлгөн жана төлөнбөгөн тышкы насыялардын (займ) жана башка карыздык милдеттенмелердин суммасы (капиталда катышууга байланыштуу милдеттенмелерден жана туунду финансылык инструменттерден тышкары). 

Сумма освоенных и непогашенных внешних займов и других долговых обязательств перед иностранными кредиторами на определенную дату (кроме обязательств, связанных с участием в капитале, и производных финансовых инструментов). 

106.  

Жалпы тышкы карыз 

(Total External Debt) 

Внешний долг общий 

(Total External Debt) 

Экономиканын бардык секторлорунда кредиттер жана насыялар (займ) боюнча айкын милдеттенмелердин орду жабылбаган калдыгы.  

Остаток непогашенных фактических обязательств по кредитам и займам всех секторов экономики. 

107.  

Сырттан карыз алуу 

(Foreign (external) loan) 

Внешние заимствования 

(Foreign (external) loan) 

Резидент эместерден толук же жарым-жартылай алынган карыздык каражаттар. 

Заимствование средств, получаемых полностью или частично от нерезидентов. 

108.  

Офистен тышкары банкинг 

(Branchless banking) 

Внеофисный банкинг 

(Branchless banking) 

Банк жана агент ортосунда түзүлгөн агенттик келишимдин негизинде чекене банктык кызмат көрсөтүүлөрдүн айрым түрлөрүн банктын атынан сунуштоо ыкмасы, ал банктарга өз кызмат көрсөтүүлөрүн банктын имаратынан тышкары да сунуштоого өбөлгө түзөт. 

Организованный на основании агентского договора между банком и розничным агентом способ предоставления от имени банка отдельных видов розничных банковских услуг, позволяющий банкам предлагать свои услуги вне помещений банков.  

109.  

Финансылык отчетко тышкы аудит 

(External audit of the financial statements) 

Внешний аудит финансовой отчетности 

(External audit of the financial statements) 

Уюмдун бухгалтердик эсепке алуусуна жана финансылык (бухгалтердик) отчетуна аудитордун (аудитордук уюмдун) көз карандысыз текшерүүнү жүргүзүүсү. Финансылык (бухгалтердик) отчеттун тактыгы жана анын бухгалтердик эсеп боюнча мыйзамдарда белгиленген стандарттарга ылайык жүргүзүлгөндүгү тууралуу пикирди билдирүү тышкы аудиттин максаты болуп саналат.  

Независимая проверка бухгалтерского учета и финансовой (бухгалтерской) отчетности организации аудитором (аудиторской организацией). Целью внешнего аудита является выражение мнения о достоверности финансовой (бухгалтерской) отчетности и соответствии ведения бухгалтерского учета установленным законодательством стандартам. 

110.  

Ички аудит 

(Internal audit) 

Внутренний аудит 

(Internal audit) 

Уюмдагы ички контролдук системасынын шайкештигин текшерүү жана баа берүү үчүн уюмдун ичинде жүзөгө ашырылган көз карандысыз эксперттик функция. 

Независимая экспертная функция, осуществляемая внутри организации для проверки и оценки адекватности системы внутреннего контроля организации. 

111.  

Ички контролдук 

(The internal control) 

Внутренний контроль 

(The internal control) 

Башкаруу процессинин бардык деңгээлиндеги чаралар системасы, ал уюм алдыга койгон максаттарына натыйжалуу жетише тургандыгына жана бардык ченемдик-мыйзамдык актыларды сактаган шартта, алдыга коюлган тапшырмаларды чече алышына бекем ишенимди камсыз кылат. Тобокелдиктерди тескөө жана алдыга коюлган максаттарга жана милдеттердин аткарылышына жетишүү ынанымын бекемдеген жетекчиликтин ж.б. тараптардын кандай болбосун көргөн аракеттери.  

Система мер на всех уровнях процесса управления, который обеспечивает разумную уверенность в том, что организация эффективно достигнет своих целей и решит поставленные задачи при соблюдении всех нормативно-законодательных актов. Любые действия руководства и других сторон по управлению рисками и повышению вероятности достижения поставленных целей и выполнения задач. 

112.  

Улуттук банктын бир күндүк кредити 

(IntradaycreditofNBKR) 

Внутридневной кредит НБКР 

(Intraday credit of NBKR) 

Улуттук банк тарабынан коммерциялык банктарга төлөм системасынын иш үзгүлтүксүздүгүн камсыз кылуу үчүн зарыл акча каражаттарын берүү максатында операциялык күн ичинде, бир нече саатка күрөө алдында улуттук валютада пайызсыз негизде берилген кредит. 

Кредит Национального банка в национальной валюте на беспроцентной основе, в течение операционного дня на несколько часов под залог в целях предоставления коммерческим банкам необходимых денежных средств для обеспечения бесперебойности работы платежной системы. 

113.  

Кайтарымдуулук 

(Reflexivity) 

Возвратность 

(Reflexivity) 

Бул, финансылык принцип, акча аркылуу ишке ашырылган мамилелер принциби. Ага ылайык карыз алуучу убактылуу пайдаланууга алган акча каражатын милдеттүү түрдө өз учурунда кредиторго, каражат ээсине кайтарып берүүгө тийиш. 

Принцип финансовых, денежных отношений, согласно которому кредитные средства, полученные заемщиком во временное пользование, подлежат обязательному и своевременному возврату кредитору, владельцу средств. 

114.  

Өзгөрүлмөлүүлүк 

(Volatility) 

Волатильность 

(Volatility) 

Алмашуу курсу, пайыздык чендер, биржалык котировкалар сыяктуу рыноктук индикаторлордун өзгөрүү деңгээли 

Степень изменчивости рыночных индикаторов, таких как обменный курс, процентные ставки, биржевые котировки 

115.  

Кайтарым төлөм 

(Chargeback) 

Возвратный платеж 

(Chargeback ) 

Анын корреспонденттик эсебине жаңылыш чегерилген сумма боюнча жыйынтыктоочу эсептешүүнү жүргүзүүдөн кийин банк-алуучу тарабынан кайтарылган төлөм.  

Платёж, возвращаемый банком-получателем платежа после проведения окончательного расчёта по ошибочно зачисленной сумме на его корреспондентский счёт.  

116.  

Көмөкчү финансылык компаниялар 

(Financial Auxiliaries) 

Вспомогательные финансовые компании 

(Financial Auxiliaries) 

Резидент болуп саналган, негизинен финансылык ортомчулукка тыгыз байланыштуу иш менен алектенген, бирок өздөрү ортомчу ролунда иш алып барбаган квазифинансылык компаниялар. 

Квазифинансовые компании, являющиеся резидентами, которые в основном занимаются деятельностью тесно связанной с финансовым посредничеством, но сами не выступают в роли посредника. 

117.  

Баалуу кагаздардын экинчилик рыногу 

(Secondary market of securities) 

Вторичный рынок ценных бумаг 

(Secondary market of securities) 

Баалуу кагаздардын биринчилик рыногуна мурда чыгарылган баалуу кагаздар жүгүртүлгөн рынок, башкача айтканда бул рынокто кайсы бир убакта сатып алынган баалуу кагаздар сатылып алынат жана сатылат. 

Рынок, на котором обращаются ценные бумаги, ранее выпущенные в обращение на первичном рынке ценных бумаг, то есть на этом рынке покупаются и продаются уже купленные однажды ценные бумаги. 

118.  

Пайда алуучу 

(Beneficiary) 

Выгодоприобретатель 

(Beneficiary) 

Пайда алуучу – 1) бенефициар, кандайдыр бир нерседен пайда көргөн, кандайдыр бир киреше алган адам; 2) ишенип берилген менчиктен киреше алган адам; 3) анын пайдасына аккредитив ачылган адам; 4) камсыздандыруучу тарабынан камсыздандыруу суммасын алуучу катары белгиленген адам.  

Кыргыз Республикасынын “Терроризмди каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (изин жашырууга) каршы аракеттенүү жөнүндө” мыйзамынын чегинде пайда алуучу (бенефициардык менчик ээси) катары, акча каражаттарына же мүлккө менчик укугуна ээ жана кардар тарабынан анын атынан жана/же анын эсебинен акча каражаттары же мүлк менен операцияны (бүтүм) ишке ашырган же болбосо түпкүлүгүндө келип анын пайдасына акча каражаттары же мүлк менен операция (бүтүм) ишке ашырылган адам таанылат. 

Выгодоприобретатель – 1) бенефициар, лицо, пользующееся выгодой от чего-либо, получающее какие-либо доходы; 2) лицо, получающее доходы с доверительной собственности; 3) лицо, в пользу которого открыт аккредитив; 4) лицо, назначенное страхователем на случай своей смерти в качестве получателя страховой суммы по личному страхованию. 

В рамках законодательства Кыргызской Республики по противодействию финансирования терроризма и легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, выгодоприобретателем (бенефициарным собственником) признается лицо, обладающее правом собственности на денежные средства или имущество, и от имени и/или за счет которого клиентом совершается операция (сделка) с денежными средствами или имуществом, либо лицо, в пользу которого в конечном итоге совершается операция (сделка) с денежными средствами или имуществом.  

119.  

Гарант 

(Guarantor) 

Гарант 

(Guarantor) 

Башка жактардын карызы же аткарылбай калган милдеттенмелери үчүн жоопкерчиликти өзүнө алган жак. Гарант, башкы карызгер берген негизги гарантиядан айрымаланып, орун алган карыз же башка жактардын жол берген аракети үчүн кошо жоопкерчилигин тартат.  

Лицо, принимающее на себя ответственность за долги или невыполнение обязательств другими лицами. Гарант несет вторичную ответственность за долги или действия других лиц в отличии от основной гарантии, которую, главным образом, предоставляет основной должник 

120.  

Гиперинфляция 

(Hyperinflation) 

Гиперинфляция 

(Hyperinflation) 

Өтө жогорулап кеткен инфляция, ал коомдук өндүрүшкө кыйратуучу кесепетин тийгизип, өлкөнүн экономикалык туруктуулугун коркунуч алдында калтырат.  

Чрезвычайно высокая инфляция, которая оказывает разрушительное воздействие на общественное производство и начинает угрожать экономической стабильности страны. 

121.  

Мамлекеттик карыз 

(Public debt) 

Государственный долг 

(Public debt) 

Мамлекеттин тышкы жана ички кредиторлор алдындагы карызынын суммасы, ал тышкы мамлекеттик карыз жана ички мамлекеттик карыз болуп бөлүнөт.  

Сумма задолженности государства внешним и внутренним кредиторам. Различают внешний государственный долг и внутренний государственный долг. 

122.  

Мамлекеттик казына векселдери 

(Treasury Bills) 

Государственные казначейские векселя 

(Treasury Bills) 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн жана башка мамлекеттердин мамлекеттик кыска мөөнөттүү дисконттук баалуу кагаздары.  

Краткосрочные государственные дисконтные ценные бумаги Правительства Кыргызской Республики и других государств. 

123.  

Мамлекеттик казына облигациялары 

(TreasuryObligations) 

Государственные казначейские облигации 

(Treasury Obligations) 

Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн жана башка мамлекеттердин пайыздык кирешеси (купону) менен документсиз сыяктуу эле, документ (кагаз) формасында чыгарылган мамлекеттик узак мөөнөттүү баалуу кагаздары.  

Долгосрочные государственные ценные бумаги Правительства Кыргызской Республики и других государств с процентным доходом (купоном), выпускаемые как в бездокументарной, так и документарной (бумажной) формах.  

124.  

Мамлекеттик баалуу кагаз 

(Government security) 

Государственная ценная бумага 

(Government security) 

Мамлекеттин ыйгарым укуктуу органдары анын эмитенти катары иш алып барган баалуу кагаз.  

Ценная бумага, эмитентом которой выступают  

уполномоченные органы государства. 

125.  

Мамлекеттик ишкана 

(Public Enterprise) 

Государственное предприятие 

(Public Enterprise) 

Мамлекеттик башкаруу органдарынын контролдугу астында турган финансылык эмес же финансылык ишкана катары аныкталат. Мында ишканага контролдук шайлоо жолу аркылуу, ал эми зарылчылык келип чыкса, тиешелүү директорлорду дайындоо менен ишкананын жалпы саясатын белгилөө жөндөмдүүлүгү катары аныкталат.  

Определяется как нефинансовое или финансовое предприятие, которое находится под контролем со стороны органов государственного управления, при этом контроль над предприятием определяется как способность устанавливать общую политику предприятия путем выбора, при необходимости, соответствующих директоров.  

126.  

Мамлекеттик тышкы карыз 

(Public External Debt) 

Государственный внешний долг 

(Public External Debt) 

Өлкөнүн мамлекеттик башкаруу секторунун жана акча-кредиттик жөнгө салуу органдарынын ссуда жана насыялар (займдар) боюнча иш жүзүндө төлөнбөгөн милдеттенмелеринин калдыгы.  

Остаток непогашенных фактических обязательств по ссудам и займам сектора государственного управления и органов денежно-кредитного регулирования страны. 

127.  

Мамлекеттик сектор 

(Public Sector) 

Государственный сектор 

(Public Sector) 

Буга мамлекеттик башкаруу сектору, борбордук банк, мамлекеттик ишканалар жана уюмдар болуп саналган депозиттик мекемелер секторунун ж.б. секторлордун курамындагы түзүмдөр кирет, алар мамлекеттик ишкана жана уюмдар болуп саналат.  

Включает сектор государственного управления, центральный банк и те структуры в составе сектора депозитных учреждений и других секторов, которые являются государственными предприятиями и организациями. 

128.  

Грант 

(Grant) 

Грант 

(Grant) 

Бекер берилген финансылык же техникалык жардам. Мында акча же башка сарптоолор жардам алуучу тарабынан кайтарылбайт.  

Финансовая или техническая помощь, предоставляемая в виде дара, когда деньги или другие затраты не подлежат возмещению получателем помощи.  

129.  

Грант-элемент 

(Grant Element) 

Грант-элемент 

(Grant Element) 

Кредиттин/насыянын (займдын) жеңилдетилген шарттарда берилгендигинин көрсөткүчү, ал кредиттин/насыянын (займдын) номиналдык наркы менен карызды тейлөө боюнча карызгерден кармалып калуучу болочоктогу дисконттолгон төлөмдөрдүн суммасы ортосундагы айырманын, насыянын (займдын) номиналдык наркына карата катышы катары эсептелинет.  

Показатель льготности кредита/займа, рассчитываемый как отношение разности между номинальной стоимостью кредита/займа и суммой дисконтированных будущих платежей по обслуживанию долга, причитающихся с заемщика, к номинальной стоимости займа. 

130.  

Валюталоо күнү 

(Value date) 

Дата валютирования 

(Value date) 

Келишилген бүтүм боюнча эсептешүү күнү. 

Дата расчетов по заключенной сделке. 

131.  

Айкын убакыт ыргагында эсептешүүлөрдүн гросстук системасы 

(Real-time gross settlement system) 

Гроссовая система расчетов в режиме реального времени (Real-time gross settlement system) 

Банктар аралык мөөнөттүү жана ири төлөмдөрдүн өткөрүлүшүн, ошондой эле айкын убакыт ыргагында жеке негизде ар бир төлөм боюнча жыйынтыктоочу эсептешүүнүн жүзөгө ашырылышын камсыз кылган жол-жоболордун, эрежелердин, технологиялардын жана техникалык инфраструктуранын жыйындысы. 

Совокупность процедур, правил, технологий и технической инфраструктуры, обеспечивающая проведение межбанковских срочных и крупных платежей и осуществление окончательного расчета по каждому платежу на индивидуальной основе в режиме реального времени. 

132.  

Карызды төлөө күнү 

(Maturity date (final)) 

Дата погашения долга 

(Maturity date (final)) 

Түзүлгөн келишимге ылайык карыздык милдеттенме төлөнүүгө тийиш болгон күн.  

Дата, на которую долговое обязательство должно быть погашено согласно заключенному соглашению. 

133.  

Төлөм системасында иштеп чыгуу күнү (Processing Date) 

Дата обработки в платежной системе 

(Processing Date) 

Төлөм системага кабыл алынууга тийиш болгон күн. Эгерде, иштеп чыгуу күнү төлөм сунушталган күндөн кийин белгиленсе, төлөмдү иштеп чыгуу күнү келип жеткенге чейин ал системада контролдук алдында сакталып турат. Эгерде бул күн төлөмдө көрсөтүлбөсө, анда система бул күндү төлөм берилген күнгө барабар катары кароого алат.  

Дата, в которую платеж должен быть принят в платежную систему. В случае если дата обработки следует после даты представления платежа, то система хранит платеж под контролем до наступления даты обработки. Если эта дата не указана в платеже, то система рассматривает эту дату как равную дате представления платежа. 

134.  

Эсептешүү күнү (Settlement Date) 

Дата расчета (Settlement Date) 

Акыркы эсептешүү жүргүзүлүүгө тийиш болгон күн. 

Дата, в которую должен быть проведен окончательный расчет. 

135.  

Бүтүм күнү 

(Settlement date) 

Дата сделки 

(Settlement date) 

Бүтүмгө келишилген күн. 

День, в который происходит заключение сделки. 

136.  

Баалуу кагаздардын эмиссия күнү 

(Date of securities emission) 

Дата эмиссии ценных бумаг 

(Date of securities emission) 

Баалуу кагаздарды жүгүртүүгө чыгаруу күнү. 

День выпуска ценных бумаг в обращение.  

137.  

Капиталдын кош леверажы (левериджи) 

(Double Leveraging of Capital) 

Двойной левераж (леверидж) капитала 

(Double Leveraging of Capital) 

Байланыштуу экономикалык субъекттер тарабынан капиталды биргелешип пайдаланышы, мисалы бир депозиттик мекемеге ошол эле топко кирген башка депозиттик мекеменин капиталына үлүштүк катышуу инструменти тиешелүү болсо, анткени эки түзүм тең капиталдын ошол эле бир фондусуна таянуу менен иш алып баргандыктан, капиталдын кош леверажы орун алган катары эсептелинет.  

Совместное использование капитала связанными экономическими субъектами. Например, если одному депозитному учреждению принадлежат инструменты долевого участия в капитале другого депозитного учреждения той же группы, считается, что имеет место двойной леверидж капитала, поскольку деятельность обеих структур опирается на один и тот же фонд капитала. 

138.  

Дебеттик банктык төлөм карты (Debit card) 

Дебетовая банковская платежная карта (Debit card) 

1) Ал боюнча операциялар банктык эсептеги каражаттар калдыгынын чегинде карт ээси тарабынан ишке ашырыла турган карт.  

2) карт ээсине анын депозиттик мекемедеги эсебинде турган акча каражаттардын эсебинен түздөн-түз сатып алуулар үчүн төлөөгө мүмкүндүк берген карт. 

1) Карта, операции по которой производятся держателем в пределах остатка средств, имеющихся на банковском счете. 

2) карта, дающая возможность держателю оплачивать покупки напрямую за счет денежных средств на его счете в депозитном учреждении. 

139.  

Дебеттик-кредиттик банктык төлөм карты (Debet-credit card) 

Дебетно-кредитная банковская платежная карта (Debet-credit card) 

Ал боюнча операцияларды карт ээси эмитент тарабынан сунушталган кыска мөөнөттүү кредиттин чегинде жүзөгө ашырган карт, ал кардарга анын эсебиндеги суммадан жогору суммага, ошондой эле эмитент менен карт ээси ортосунда түзүлгөн келишимде аныкталган суммага жана шарттарда төлөмдөрдү жүзөгө ашырууга мүмкүндүк берет.  

Карта, операции по которой производятся держателем карты в пределах предоставления эмитентом краткосрочного кредита, который дает возможность клиенту осуществлять платежи сверх суммы, имеющейся на счете клиента, в пределах сумм и на условиях, определенных договором между эмитентом и держателем карты. 

140.  

Дебеттик төлөм (Debit payment) 

Дебетовый платеж (Debit payment) 

Акча каражаттарын алуучу демилгечи болуп саналган төлөм. 

Платеж, инициатором которого является получатель денежных средств. 

141.  

Банк эсебин ачуусуз акча которуу 

(Money transfer without opening of bank account) 

Денежный перевод без открытия банковского счета (Money transfer without opening of bank account) 

Акча каражаттарын которуу, улуттук же чет өлкө валюталарында нак акча каражаттарды жеке адамдан кабыл алуу жана Кыргыз Республикасында же анын чегинен тышкары акча которуу системасы аркылуу көрсөтүлгөн жеке адамга (алуучуга) өткөрүп берүү жолу менен банк тарабынан жүзөгө ашырылган банктык операция 

Перевод денежных средств, банковская операция, которая осуществляется банком путем принятия от физического лица наличных денежных средств в национальной или иностранной валюте и дальнейшей передачи указанному физическому лицу (получателю) в Кыргызской Республике или за ее пределами через систему денежных переводов. 

142.  

Дебитордук карыз 

(Accounts receivable) 

Дебиторская задолженность 

(Accounts receivable) 

Карызгер болуп саналган башка ишканалардан, фирмалардан, ошондой эле жарандар тарабынан ишканага, фирмага, компанияга, уюмга төлөнүп берилүүчү карыздын суммасы. 

Сумма долгов, причитающихся предприятию, фирме, компании, организации со стороны других предприятий, фирм, а также граждан, являющихся их должниками. 

143.  

Девальвация 

(Devaluation) 

Девальвация 

(Devaluation) 

Улуттук валютанын чет өлкө валюталарына карата же катталган валюта курсу ыргагында эл аралык валюталык бирдиктерге карата курсунун төмөндөөсү. 

Снижение курса национальной валюты по отношению к иностранным валютам или международным валютным единицам при режиме фиксированного валютного курса. 

144.  

Акча 

(Money) 

Деньги 

(Money) 

Бул мамлекеттин аймагында таанылган мыйзамдуу төлөм каражаты. Ал, жүгүртүү каражаты, топтоо каражаты жана эсепке алуу бирдиги катары колдонулушу мүмкүн.  

Законное средство платежа, признанное на территории государства. Используется в качестве средства обращения, накопления и единицы учета. 

145.  

Нак акча 

(Cash, Currency) 

Деньги наличные 

(Cash, Currency) 

Кагаз акча (банкноттор) жана монеталар түрүндөгү акча каражаттары. 

Денежные средства в виде бумажных денег (банкнот) и монет. 

146.  

Нак эмес акча 

(Quasi money, Near money) 

Деньги безналичные 

(Quasi money, Near money) 

Депозиттерди тартууга лицензияга ээ банктардагы жана банктык эмес финансы-кредит мекемелериндеги депозиттер, ошондой квазиакчалар (мисалы, векселдер, депозиттик сертификаттар). 

Депозиты в банках и небанковских финансово-кредитных учреждениях, имеющих лицензию на привлечение депозитов, и квази-деньги (векселя, депозитные сертификаты).  

147.  

Акча базасы 

(Monetary base) 

Денежная база 

(Monetary base) 

Жүгүртүүдөгү акча плюс депозиттик корпорациялардын борбордук банктагы улуттук валютадагы камдары. 

Деньги в обращении плюс резервы депозитных корпораций в центральном банке в национальной валюте. 

148.  

Өлкөнүн акча бирдиги 

(Monetary unit) 

Денежная единица страны 

(Monetary unit) 

Өлкөдө мыйзам негизинде белгиленген акча белгиси, өлкөнүн акча системасынын акчалай өлчөө бирдиги болуп саналган негизги элементи. 

Законодательно установленный в стране денежный знак, основной элемент денежной системы страны, являющийся единицей денежного измерения.  

149.  

Акча системасы 

(Monetary system) 

Денежная система 

(Monetary system) 

Өлкөнүн акча белгилеринин, акча бирдиктеринин, акча эмиссиясынын эрежелеринин жана жүгүртүү формаларынын, өлкөдө мыйзамдык негизде белгиленген акча мамилелеринин жыйындысы. 

Совокупность денежных знаков страны, денежных единиц, правил эмиссии и формы обращения денег, денежных отношений, законодательно установленных в стране. 

150.  

Акча каражаттары 

(Monetary funds) 

Денежные средства 

(Monetary funds 

Мамлекеттин, ишканалардын, калайык-калктын нак жана нак эмес формадагы акчалары.  

Деньги государства, предприятий, населения в наличной и безналичной формах.  

151.  

Акча мультипликатору 

(Monetary multiplier) 

Денежный мультипликатор 

(Monetary multiplier) 

Акча-кредит системасына салынган аманаттардын көбөйүүсүнүн же кыскарышынын натыйжасында акча сунушунун бир акча бирдигине канчалык өсөрүн же кыскарышын көрсөткөн сандык коэффициент. Акча мультипликатору акча массасынын акча базасына карата катышы катары эсептелинет. 

Числовой коэффициент, показывающий во сколько раз возрастет либо сократится денежное предложение в результате увеличения либо сокращения вкладов в кредитно-денежную систему на одну денежную единицу. Денежный мультипликатор рассчитывается как отношение денежной массы к денежной базе. 

152.  

Жүгүртүүдөгү акча 

(Currency in circulation) 

Деньги в обращении 

(Currency in circulation) 

Өлкөнүн мыйзамдык негизде аныкталган эмиссиялык борбору тарабынан чыгарылган банкноттор жана монеталар. Кыргыз Республикасында – бул Улуттук банктын жүгүртүү кассасындагы банкнотторду жана монеталарды эске албаганда, Улуттук банк тарабынан чыгарылган банкноттор жана монеталар. 

Банкноты и монеты, выпущенные законодательно установленным эмиссионным центром страны. В Кыргызской Республике – это выпущенные Национальным банком КР банкноты и монеты минус банкноты и монеты в оборотной кассе Национального банка КР.  

153.  

Банктардан тышкаркы акча (М0) 

(Money outside banks (М0)) 

Деньги вне банков (М0) 

(Money outside banks (М0)) 

Жүгүртүүдөгү акча минус коммерциялык банктардын кассаларындагы улуттук валютадагы банкноттор жана монеталар. 

Деньги в обращении минус банкноты и монеты в национальной валюте в кассах коммерческих банков.  

154.  

Чегериле элек акча каражаттары 

(Funds afloat) 

Деньги в пути 

(Funds afloat) 

Ошол ишканага тиешелүү, бирок анын эсептешүү эсебине чегериле элек акча каражаттары. 

Денежные средства, принадлежащие данному предприятию, но еще не зачисленные на его расчетный счет. 

155.  

Акча рыногу 

(Money Market) 

Денежный рынок 

(Money Market) 

Катышуучулар чөйрөсү алкагында кредиттер жана баалуу кагаз түрүндө кыска мөөнөткө каражаттарды берүү жана алуу ишке ашырылган рынок. 

Рынок, на котором имеет место предоставление и получение средств в форме кредитов и ценных бумаг на короткий срок в пределах круга участников. 

156.  

Акча рыногу 

Денежный рынок  

(Money market) 

Кредиттер жана баалуу кагаздар формасында кыска мөөнөттүү ресурстар рыногу  

Рынок краткосрочных ресурсов в форме кредитов и ценных бумаг  

157.  

Акча-кредит саясаты 

(Monetary policy) 

Денежно-кредитная политика (ДКП) 

(Monetary policy) 

Борбордук банктын акча сунушун, банк тутумунан экономикага келип түшкөн кредиттик агымдарды жана акча рыногундагы пайыздык чендерди жөнгө салуу аркылуу анын негизги максатына жетишүү үчүн багытталган саясат. 

Политика центрального банка, направленная на достижение своей основной цели посредством регулирования предложения денег, кредитных потоков, поступающих из банковской системы в экономику и ставки процента денежного рынка. 

158.  

Депозиттик мекемелер 

(Deposit Takers) 

Депозитные учреждения 

(Deposit Takers) 

Борбордук банкты эске албаганда, негизги иши депозиттерди кабыл алуу менен аларды өз атынан андан ары жайгаштыруудан көрүнгөн финансылык корпорациялар. 

Финансовые корпорации, за исключением центрального банка, основная деятельность которых заключается в приеме депозитов и последующем размещении этих средств от своего имени. 

159.  

Депозиттер 

(Deposits) 

Депозиты 

(Deposits) 

Финансы-кредит мекемеси тарабынан башка жактардан өз учурунда кайтаруу, төлөөгө жөндөмдүүлүк, мөөнөтүндө төлөө шарттарында келишим боюнча кабыл алынган акча каражаттардын суммасы. Депозиттер мөөнөттүү жана талап боюнча төлөнүүчү депозиттерге бөлүнөт. 

Сумма денежных средств, принятая финансово-кредитным учреждением по договору от другого лица на условиях возвратности, платности, срочности. Депозиты бывают срочные и до востребования. 

160.  

Депозит (аманат) 

(Deposit) 

Депозит (вклад) 

(Deposit) 

Депозит – бул, финансы-кредит мекемеси тарабынан убагында кайтаруу, төлөөгө жөндөмдүүлүк, мөөнөтүндө төлөө шарттарында башка жактардан келишим боюнча тартылган акча каражаттарынын суммасы. Депозиттер мөөнөттүү жана талап боюнча төлөнүүчү болуп бөлүнөт. 

Депозит – это сумма денежных средств, принятая финансово-кредитным учреждением по договору от другого лица на условиях возвратности, платности, срочности. Депозиты бывают срочные и до востребования. 

161.  

Депозиттик база 

(Depositorybase) 

Депозитная база 

(Depository base) 

Жеке адамдардын жана юридикалык жактардын атынан коммерциялык банктарда талап боюнча төлөнүүчү депозиттерге жана мөөнөттүү депозиттерге жайгаштырылган, ошондой эле депозиттерди тартуу укугуна ээ башка финансы-кредит мекемелериндеги депозиттерге салынган каражаттардын жыйындысы. 

Совокупность средств, размещенных в коммерческих банках от имени физических и юридических лиц в депозиты до востребования и срочные депозиты, а также депозиты других финансово-кредитных учреждений, имеющих право на привлечение депозитов. 

162.  

М2Х камтылуучу депозиттер 

(Deposits included in M2X) 

Депозиты, включаемые в М2Х 

(Deposits included in M2X) 

Өкмөттүн жана резидент эместердин депозиттерин эске албаганда, жеке адамдардын жана юридикалык жактардын, ошондой эле башка финансы-кредит мекемелеринин депозиттери. 

Депозиты физических и юридических лиц, а также депозиты других финансово-кредитных учреждений, при этом исключаются депозиты Правительства и депозиты нерезидентов. 

163.  

Талап боюнча төлөнүүчү депозиттер 

(Demand deposits) 

Депозиты до востребования 

(Demand deposits) 

Бул, финансы-кредит мекемесинде аманат келишими боюнча акча каражаттарын сактоо жана топтоо үчүн ачылган жана эсеп ээси ишкердикти жана/же үчүнчү жактар менен мына ушундай эле иш чөйрөсүн жүзөгө ашыруусуна байланыштуу эсептешүүлөр үчүн каралбаган депозит. Талап боюнча төлөнүүчү депозиттин каражаттары аманатчынын биринчи эле талабы боюнча төлөнүп берилет. 

Депозит до востребования – это депозит, открытый в финансово-кредитном учреждении для хранения и накопления денежных средств по договору вклада и не предназначенный для расчетов, связанных с осуществлением владельцем счета предпринимательской и/или подобной деятельности, с третьими лицами. Средства с депозита до востребования выплачиваются по первому требованию вкладчика. 

164.  

Которулма депозиттер 

(Claim deposits) 

Депозиты переводные 

(Claim deposits) 

Төлөмдөрдү жүзөгө ашырууда түздөн-түз колдонулушу мүмкүн болгон, айыптык төлөм төлөөсүз жана кандайдыр бир чектөөлөрсүз баштапкы талап боюнча номиналга ылайык алмаштырыла турган депозиттер (эсептешүү эсептериндеги акча каражаттар).