Кайта келүү

 

Кыргыз Республикасынын  

Улуттук банк Башкармасынын  

2022-жылдын 12-октябрындагы  

№ 2022-П-12/63-1-(НПА) Токтому 

 

 

 

 

 

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын  

жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча 

нускоону бекитүү жөнүндө 

 

 

Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамынын 5, 9 жана 64-беренелерине ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат: 

 

1. Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча нускоо бекитилсин (кошо тиркелет). 

2. Төмөнкүлөр күчүн жоготкон катары таанылсын: 

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын 21-июлундагы № 18/2 «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын адекваттуулугунун жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) стандартын аныктоо боюнча» Нускоону бекитүү жөнүндө» токтому; 

2) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын 23-октябрындагы № 26/3 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү тууралуу» токтомуна карата тиркеменин IV пункту;  

3) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 10-июнундагы № 26/2 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтому; 

4) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2009-жылдын 26-августундагы № 35/4 «Улуттук банк Башкармасы тарабынан 2004-жылдын 21-июлунда кабыл алынган, Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде 2004-жылдын 23-августунда 94-04 номеринде каттоодон өткөртүлгөн № 18/2 «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын шайкештик стандарттарын аныктоо жөнүндө» нускоонун жаңы редакциясын бекитүү тууралуу» токтомго өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтому; 

5) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2012-жылдын 25-апрелиндеги № 18/9 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү тууралуу» токтомуна карата тиркеменин 4-пункту; 

6) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2012-жылдын 16-ноябрындагы № 43/1 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомуна карата тиркеменин 3-пункту; 

7) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2012-жылдын 12-декабрындагы № 48/10 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомуна карата тиркеменин 9-пункту; 

8) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2015-жылдын 15-апрелиндеги № 22/7 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын айрым токтомдоруна өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун жетинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 6-пункту; 

9) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2015-жылдын 23-декабрындагы № 78/23 «Улуттук банк Башкармасынын айрым токтомдоруна өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун үчүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 2-пункту; 

10) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2016-жылдын 27-апрелиндеги № 19/6 «Улуттук банк Башкармасынын айрым токтомдоруна толуктоолорду жана өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун төртүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 3-пункту; 

11) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2016-жылдын 15-июнундагы № 25/1 «Улуттук банк Башкармасынын айрым токтомдоруна толуктоолорду жана өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун үчүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 2-пункту; 

12) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2016-жылдын 14-декабрындагы № 48/11 «Улуттук банк Башкармасынын айрым токтомдоруна өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун төртүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 3-пункту; 

13) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын 26-апрелиндеги № 17/13 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

14) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын 15-июнундагы № 2017-П-12/25-5-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун төртүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 3-пункту; 

15) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2018-жылдын 15-августундагы № 2018-П-12/33-6-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

16) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2018-жылдын 26-декабрындагы № 2018-П-12/58-10-(НПА) «Күрөөнү өндүрүү жана кредиттөө суроолору боюнча Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун бешинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 4-пункту; 

17) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 14-мартындагы № 2019-П-12/11-1-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтому; 

18) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 10-апрелиндеги № 2019-П-12/19-3-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

19) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 28-июнундагы № 2019-П-12/34-3-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

20) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 27-декабрындагы № 2019-П-12/68-2-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

21) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2020-жылдын 23-декабрындагы № 2020-П-12/73-10-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун үчүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 2-пункту; 

22) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2021-жылдын 15-сентябрындагы № 2021-П-12/51-1-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына банктардын тобокелдиктерин тескөө жана алардын капиталы маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун үчүнчү абзацы; 

- токтомдун 4 жана 7-пункттары;  

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 2-пункту; 

23) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2021-жылдын 15-декабрындагы № 2021-П-12/70-3-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту;  

24) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын 23-мартындагы № 2022-П-12/17-4-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын бухгалтердик эсепке алуу чөйрөсүндөгү айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

25) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын 23-мартындагы № 2022-П-12/17-6-(НПА) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын ишин жөнгө салуу боюнча кошумча убактылуу чечимдери жөнүндө» токтомунда: 

- токтомдун 2-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту. 

3. Коммерциялык банктардын Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча нускоонун 7-пунктунда каралган левераж коэффициентин (К2.4) эсептөө боюнча талаптарды аткаруу мөөнөтү 2023-жылдын 1-январынан тартып белгиленсин. 

4. Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча нускоонун 21-пунктунун 2-пунктчасынын техникалык жана программалык продуктуларга байланыштуу материалдык эмес активдерди алып салуу бөлүгүн колдонуу мөөнөтү коммерциялык банктар үчүн 2024-жылдын 1-январына чейин белгиленсин. 

5. Токтом расмий жарыялангандан он беш күн өткөндөн кийин күчүнө кирет.  

6. Юридика башкармалыгы: 

- тиешелүү документтер алынган күндөн тартып 3 (үч) жумуш күнү ичинде токтомдун Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын расмий интернет-сайтында жарыяланышын камсыз кылсын;  

расмий жарыялангандан кийин токтомду Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын мамлекеттик реестринде чагылдырылышы үчүн Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине жөнөтсүн

7. Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгы токтом расмий жарыяланган күндөн кийин 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен коммерциялык банктарды, «Кыргызстан банктарынын союзу» юридикалык жактар бирикмесин, Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик өнүктүрүү банкын, «Кредиттик союздардын каржы компаниясы» ААКты, Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын түзүмдүк бөлүмдөрүн, областтык башкармалыктарын жана Баткен областындагы өкүлчүлүгүн тааныштырсын. 

8. Токтомдун аткарылышын контролдоо көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгынын ишин тескөөгө алган Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын мүчөсүнө жүктөлсүн. 

 

 

Төраганын милдетин аткаруучу  

 

З. Чокоев 

 

 

 

 

 

Кыргыз Республикасынын 

Улуттук банк Башкармасынын 

2022-жылдын 12-октябрындагы  

№ 2022-П-12/63-1-(НПА) 

токтомуна карата тиркеме 

 

 

 

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын   

жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча  

НУСКОО  

 

1-глава. Жалпы жоболор 

1. Бул нускоодо коммерциялык банктардын капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттары жана анын түзүмү аныкталган. 

Нускоо коммерциялык банктардын, анын ичинде «ислам терезесине» ээ банктардын, Мамлекеттик өнүктүрүү банкынын, ошондой эле «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын капитал түзүмүн, өздүк (регулятивдик) капиталдын минималдуу өлчөмүн жана капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги) коэффициенттерин эсептөө тартибин аныктоо, ошондой эле баланстык активдерге жана баланстан тышкаркы милдеттенмелерге тобокелдик деңгээли боюнча баа берүү ишине таркатылат. 

2. Банктын капиталы пайда алуу жана туруктуу өсүштүн камсыздоосу, кардарлардын банкка карата ишениминин гаранты катары саналат жана банк ишине мүнөздүү потенциалдуу жоготуулардын ордун жабуу үчүн кызмат кылат.  

3. Банктык көзөмөл органдары үчүн капитал, банкты олуттуу тобокелдүү жагдайлардан жана финансылык туруксуздуктан (төлөөгө жөндөмсүздүктөн) алдын алган каражат болуп саналат. Ушул себептен, банктык көзөмөл органдары банктар төлөөгө жөндөмсүздүк абалына дуушарлануусуз келип чыгышы мүмкүн болгон чыгым тартуулардын жана жоготуулардын ордун жабууга жетиштүү капиталга ээ болуусуна кызыкдар. 

4. «Капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги)» термини банктын жалпы ишенимдүүлүгүн, анын тобокелдикке дуушар болуу деңгээлин чагылдырат. Капиталды жоготуулардан жана төлөөгө жөндөмсүздүк абалынан коргоо каражаты катары чечмелөө, капитал чоңдугу жана банктын тобокелдикке дуушарлануусу ортосунда тике көз карандылыкты шарттайт, башкача айтканда, капитал чоңдугу тобокелдиктин жогорку деңгээли менен коштолгон банктык операциялардын өлчөмүнүн көбөйүүсүнө шайкеш болууга тийиш. 

 

2-глава. Капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттары 

5. Капиталдын минималдуу өлчөмү

1) банктардын (чет өлкө банктарынын филиалдарын кошо алганда) уставдык капиталынын минималдуу өлчөмү

2) өздүк (регулятивдик) капитал Биринчи деңгээлдеги капитал болуп саналат.  

6. Тобокелдик деңгээли боюнча баланстык активдерди жана баланстан тышкаркы милдеттенмелерди салмактоого негизденген капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенттери: 

а) суммардык капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (К2.1) төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

 

К2.1 = (ЧСК / (ЧРА + П * Кор))*100%,  

мында: 

ЧСК таза суммардык капитал, ал Биринчи деңгээлдеги капиталдын жана Экинчи деңгээлдеги капиталдын суммасы катары аныкталат; 

ЧРА потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабуу үчүн каралган атайы камдарды минуска чыгаруу менен тобокелдик деңгээли боюнча салмактанган баланстык активдердин жана баланстан тышкары милдеттенмелердин суммасы; 

П коммерциялык банктар үчүн (суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициентине тескери сан) 8,33 (100%:12%), системалуу мааниге ээ банктар үчүн белгиленген көрсөткүч: 

- 8,00 (100% : 12,5%) 2023-жылдын 1-январынан тартып; 

- 7,14 (100%:14%) 2024-жылдын 1-январынан тартып; 

Кор операциялык тобокелдиктердин ордун жабуу үчүн камга коюлган капитал өлчөмү. Базалык индикативдик ыкманы пайдалануу менен операциялык тобокелдиктердин ордун жабуу үчүн камга коюлган капитал Улуттук банк Башкармасынын 2019-жылдын 27-декабрындагы № 2019-П-12/68-1-(НПА) токтому менен бекитилген Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартибине ылайык эсептелет. 

б) Биринчи деңгээлдеги капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (К2.2) төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

 

К2.2 = (КПУ / ЧРА) *100%, 

 

мында: 

КПУ Биринчи деңгээлдеги капитал, ал ушул Нускоонун 15-пунктуна ылайык аныкталат. 

в) Биринчи деңгээлдеги Базалык капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (К2.3) төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

 

К2.3 = (БКПУ / ЧРА) *100%, 

 

мында: 

БКПУ Биринчи деңгээлдеги Базалык капитал. 

Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары Улуттук банк) банктардын тобокелдиктерине жана системалуу маанилүүлүгүнө баа берүүлөрдүн негизинде капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенттеринин минималдуу өлчөмүн көбөйтүүгө укуктуу.  

7. Левераж (К2.4) төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

 

К2.4 = (КПУ / (СА+ЗО) *100%,  

мында: 

СА материалдык эмес активдерди жана потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга атайын камдарды минуска чыгаруу менен банктын суммардык активдери; 

ЗО ушул Нускоодо аныкталган кредиттик конверсиянын факторлорун эске алуу менен баланстан тышкаркы милдеттенмелер, ошондой эле ал боюнча банк кардарга алдын ала маалымдоосуз кайсы болбосун убакта шартсыз кайтарып алуу/жокко чыгаруу укугуна ээ жана аларга карата мындай баланстан тышкаркы милдеттенмелердин жалпы суммасынын 10% өлчөмүндө кредиттик конверсия фактору колдонулушу мүмкүн болгон милдеттенмелер. Мында, потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга камдардын суммасы баланстан тышкаркы милдеттенмелерден (кредиттик конверсия факторлору колдонулгандан кийин) өлчөнгөн баланстан тышкаркы милдеттенмелер суммасынын чегинде алынып салынат. 

8. Банктын финансылык абалынын жана ишинин туруктуулугун сактоо максатында, дивиденддерди төлөө үчүн «банк капиталынын кошумча запасын» («капитал буфери» индекси) колдоо жөнүндө талап белгиленет. «Капитал буфери» индекси, потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга атайы камдарды минуска чыгаруу менен таза суммардык капиталдын тобокелдик деңгээли боюнча салмактанган баланстык активдердин жана баланстан тышкары милдеттенмелердин суммасына карата аныкталат. Банктардын «капитал буфери» индексинин мааниси Улуттук банктын Көзөмөл боюнча комитети тарабынан белгиленет. 

9. Эгерде, төлөөгө пландаштырылган дивиденддердин суммасын эсептен чыгарууну эске алуу менен эсептелген «капитал буфери» индекси Улуттук банк тарабынан белгиленген мааниден төмөн болсо, банк дивиденддерди төлөө жөнүндө чечим кабыл алууга укугу жок.  

Дивиденддер төлөнгөндөн кийин «капитал буфери» индекси Улуттук банк тарабынан белгиленген мааниден төмөн болбоого тийиш. 

Төлөөгө пландаштырылган дивиденддердин суммасын эсептен чыгарууну эске алуу менен эсептелген «капитал буфери» индексинин мааниси сакталган шартта, бөлүштүрүлбөгөн пайданын эсебинен өз уставдык капиталын көбөйткөн учурларды эске албаганда, банк Улуттук банктан уруксат алууга тийиш. 

 

3-глава. Капитал түзүмү 

10. Капитал негизин банктын толугу менен төлөнгөн уставдык капиталы түзөт. Банктык көзөмөл боюнча Базель комитетинин стандарттарына ылайык, уставдык капитал  бул «бардык өлкөлөрдүн банк системалары үчүн жалпы катары саналган капиталдын негизги элементи; ал банктар тарабынан жарыяланган отчеттордо так чагылдырылат жана капиталдын шайкештигине рыноктук баа берүүгө негизденген база болуп саналат; ал банктын пайда алуу жана атаандашууга жөндөмдүүлүк көрсөткүчүн аныктоо үчүн чечүүчү мааниге ээ».  

11. Капиталдын курамына ал боюнча банк акционерлери тарабынан салынган каражаттарды кайтаруу боюнча милдеттенмелер жок уставдык капитал (жөнөкөй жана артыкчылыктуу акциялар) гана кирет. Акционерлер бул каражаттарды акцияларды үчүнчү жактарга өткөрүп берүү же сатуу аркылуу гана алышы мүмкүн.  

12. Банк өздүк акцияларды күрөө катары кабыл алууга укугу жок.   

13. Банктык көзөмөл максаттарында банктын иш процессинде келип чыгышы мүмкүн болгон чыгымдардын ордун жабуу мүмкүнчүлүгү капиталды түзүүчүлөрдү айырмалоочу белги болуп саналат. Ушул себептен капитал шайкештигине баа берүүдө капитал курамына айрым «капиталдык эмес» бухгалтердик эсептер камтылат (мисалы, «Потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга жалпы кам» же «Субординацияланган облигациялар жана башка карыздык милдеттенмелер»). 

14. Капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештегинин) коэффициенттерин эсептөө максатында банктык капитал Биринчи деңгээлдеги капитал жана Экинчи деңгээлдеги капитал болуп бөлүнөт.  

15. Биринчи деңгээлдеги капитал банктын күндөлүк ишинде чыгымдардын ордун жабууну камсыздоо үчүн зарыл. 

Биринчи деңгээлдеги капитал төмөнкү элементтерден турат: 

- Биринчи деңгээлдеги базалык капитал; 

- Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал. 

16. Биринчи деңгээлдеги базалык капиталдын түзүмү төмөнкү элементтерден турат: 

1) «жөнөкөй акциялар»  банк тарабынан чыгарылган, мыйзамдарда белгиленген шарттарга жооп берген жана толугу менен төлөнгөн жөнөкөй акциялар; 

2) «артыкчылыктуу кумулятивдик эмес акциялары»  банк тарабынан чыгарылган, мыйзамдарда белгиленген шарттарга жооп берген жана толугу менен төлөнгөн, банктан дивиденддердин бөлүштүрүлүшүн талап кылбаган артыкчылыктуу акциялар. 

Дивиденддерди бөлүштүрүү милдеттүү болуп саналган жагдайлар/шарттар келип чыккан учурда, мындай артыкчылыктуу акциялар жана мындай акциялар боюнча номиналдан үстөк салынган капитал Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталда же Экинчи деңгээлдеги капиталда эске алынууга тийиш. 

3) «номиналдан үстөк салынган капитал»  Биринчи деңгээлдеги базалык капиталда камтылган жөнөкөй жана артыкчылыктуу акциялардын сатуу баасы жана эмиссия жыйынтыгы боюнча алардын номиналдык наркы ортосундагы айырма. 

Номиналдан үстөк салынган капитал акционерлерге дивиденд түрүндө бөлүштүрүлбөйт жана ал банкта калат. 

Улуттук банктын кат жүзүндөгү макулдугу боюнча номиналдан үстөк салынган капитал уставдык капиталдын минималдуу өлчөмү боюнча талапты сактоо максатында гана уставдык капиталды көбөйтүүдө колдонулушу мүмкүн. 

4) «банктын келечектеги керектөөсү үчүн камдар»  келечекте жана/же күтүүсүз жагдайларга каралган, салык төлөөдөн кийин пайданын эсебинен түзүлгөн камдар; 

5) «өткөн жылдардын бөлүштүрүлбөгөн пайдасы (чыгымы)»  жарыяланган дивиденддер эсептен чыгарылып, башка капиталдык эсептерге бөлүштүрүлгөндөн кийин өткөн жылдар үчүн салык төлөнгөндөн кийинки таза пайда (чыгым) калдыгы. 

17. Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталдын түзүмүнө төмөнкү элементтер кирет: 

1) «жеке адамдар жана юридикалык жактар тарабынан салынган кошумча капитал» бул, жеке адамдар жана юридикалык жактар тарабынан төлөнгөн уставдык капиталдан үстөк салынган каражаттар. Мындай каражаттарды салуу зарылчылыгы, Улуттук банктын өздүк (регулятивдик) капиталдын (Биринчи деңгээлдеги капиталдын) минималдуу өлчөмү жана/же экономикалык ченемдер боюнча белгиленген талаптарын банк аткарбай койгон учурда жана/же алар аткарылбай калышы тобокелдиги орун алган учурда, анын ичинде Улуттук банктын талабы боюнча жана/же уставдык капиталды Улуттук банк белгилеген мөөнөткө карата көбөйтүү зарыл болгон шартта келип чыгат. Бул каражаттар банк жеке адамдар жана юридикалык жактар менен банк акциялары салынуучу каражаттарды кайтарылып алынгыс (кандай болбосун жагдайда), мөөнөтсүз, ошондой эле банк банкроттук абалга учураган шартта ошол каражаттар боюнча талаптар банктын акционерлеринин талаптары сыяктуу эле кезектүүлүктө канааттандырып берүү шартында сатып алуу эсебинен каражат салуу тууралуу келишим түзгөн шартта гана чегерилет. Кошумча капитал өлчөмү банк ушул талаптар жана ченемдер боюнча минималдуу маанини аткаруусу үчүн жетиштүү болууга тийиш. Кийинчерээк, жеке адамдар жана юридикалык жактар кошумча салган каражаттар жөнөкөй жана/же артыкчылыктуу акцияларга өзгөртүлүп, алардын ээлери сунушталган ошол каражат суммасына чыгарылган акцияларды талашсыз сатып алуу укугуна ээ болууга тийиш; 

2) «Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал критерийлерине ылайык келген, бирок Биринчи деңгээлдеги базалык капитал үчүн алгылыксыз болгон артыкчылыктуу акциялар». Бул статьяда артыкчылыктуу акциялар алардын номиналдык наркынан үстөк салынган сумманы эске алуу менен көрсөтүлөт;  

3) «капиталдын башка инструменттери» капиталдын сыяктуу эле, карыздык милдеттенме белгилерине ээ инструменттер, аларга мөөнөтсүз субординацияланган карыз кирет. 

Субординацияланган карыз деп күрөө менен камсыздалбаган, кредиторлордун талабы боюнча мөөнөтүнөн мурда төлөнүүгө тийиш болбогон жана банк жоюлуп кеткен шартта ал боюнча талаптар кредиторлордун жана аманатчылардын бардык талаптары канааттандырылгандан кийин, бирок банктын акционерлери менен эсептешүүлөргө чейин акыркы болуп орду жабылуучу милдеттенмелерди түшүнүүгө болот. 

Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталдын банк тарабынан эмитирленген инструменттери аларга карата белгиленген критерийлерге жооп берүүгө тийиш. 

18. Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал төмөнкү капитал элементтери боюнча критерийлерге жооп берүүгө тийиш: 

1) чыгарылган жана төлөнгөн; 

2) субординацияланган, башкача айтканда бул инструменттер боюнча талаптар аманатчылардын, негизги кредиторлордун жана банктын субординацияланган карызы боюнча бардык кине коюулар канаттандырылгандан кийин акыркы кезекте канааттандырылууга тийиш;  

3) инструмент банктын/банк менен байланыштуу жактардын милдеттенмелери боюнча камсыздоо же алардын гарантиясынан болууга тийиш эмес, ошондой эле укуктук же экономикалык мамилелерде талаптарды биринчи кезекте канааттандырууга банкты милдеттендириши мүмкүн болгон кандайдыр бир талаптарда/шарттарда камтылбоосу зарыл;  

4) мөөнөтсүз, б.а. ордун жабуу күнү белгиленбөөгө тийиш;  

5) эмитент тарабынан анын демилгеси боюнча кеминде беш жылды түзгөн минималдуу мөөнөт өткөндөн кийин гана сатылып алынышы же төлөнүшү мүмкүн. Мында: 

а) банк инструментти чыгарууда анын кайра сатылып алынышын болжолдоо менен кандайдыр бир аракеттерди көрүүгө тийиш эмес; 

б) төмөнкү учурларда гана сатып алууга/төлөөгө жол берилет: 

- эгерде ошол инструмент банк капиталы үчүн ишенимдүү шарттарда алмаштырылып жатса, инструментти ошондой эле же болбосо андан алда канча сапаттуу башка инструментке алмаштырууга; 

- Улуттук банктын капитал боюнча минималдуу талаптары бузууга жол берилбесе; 

- Улуттук банктан алдын ала макулдук алынса; 

6) негизги сумманы кандай болсун түрдө төлөө (мисалы, сатып алуу же төлөп берүү аркылуу) Улуттук банктын алдын ала макулдугунун негизинде гана ишке ашырылууга тийиш жана бул учурда банктар Улуттук банк тарабынан макулдук берилет деп болжолдоого же үмүт артып күтүүгө тийиш эмес; 

7) дивиденддердин/пайыздардын төлөнүшүн тандоо укугу: 

а) банк кандай болбосун учурда дивиденддерди/пайыздарды төлөөнү жокко чыгаруу укугуна ээ болууга тийиш; 

б) дивиденддерди жана төлөмдөрдү төлөөнү жокко чыгаруу чечиминин кабыл алынышы банктын милдеттенмелерди аткара албай калышы же төлөөгө жөндөмсүздүгү катары каралууга тийиш эмес; 

в) төлөнбөгөн дивиденддердин эсебинен аларды аткаруу мөөнөтүнүн келип жетишине жараша башка милдеттенмелерди аткаруу мүмкүнчүлүгү

г) дивиденддерди/төлөмдөрдү төлөөнү жокко чыгаруу банкка карата чектөөлөрдүн белгиленишине алып келбөөгө тийиш. Мында, жөнөкөй акциялар боюнча дивиденддерди төлөөгө  да чектөөлөр белгилениши мүмкүн;  

8) эгерде мындай жогорулоо мыйзам талаптарына ылайык төлөөгө жөндөмсүздүк белгиси болуп саналса, инструментти милдеттенмелердин активдерден жогору болгон бөлүгүнө камтууга жол берилбейт;  

9) эгерде банктын Биринчи деңгээлдеги базалык капиталынын коэффициенти 5,125% чейин төмөндөсө, анда банк ошол инструменттерди жөнөкөй акцияларга конвертациялоого же алар боюнча чыгымды бөлүштүрүү аркылуу ошол инструменттерди эсептен алып салуу укугуна ээ болууга тийиш.   

Мында эсептен чыгаруу төмөнкүдөй натыйжаларга алып келиши мүмкүн:  

а) банкты жоюуда инструмент боюнча талаптарды кыскартуу;  

б) инструментти сатып алууда төлөнүүчү сумманы азайтуу;  

в) пайыздар/дивиденддер боюнча төлөмдөрдүн бөлүгүн же аларды толугу менен кыскартуу;  

10) банк да, банк ага контролдук кылган же олуттуу негизде таасир эткен байланыштуу жак да инструментти сатып ала албайт, анын ичинде банк инструментти сатып алууга (анын ичинде кредит түрүндө акча каражатын бөлүү, алдын ала төлөө жана/же башка кызмат көрсөтүүлөрдү сунуштоо аркылуу) түздөн-түз же кыйыр түрдө катышууга укугу жок.  

19. Экинчи деңгээлдеги капитал банк жоюлууга дуушар болгон жагдайда чыгымдардын ордун жабуу үчүн зарыл.  

Экинчи деңгээлдеги капитал түзүмүн төмөнкү элементтер түзөт:  

1) «өтүп жаткан жылдын пайдасы»  өтүп жаткан жылы алынган, салык төлөгөндөн кийин калган пайда;  

2) «жалпы камдар»:  

а) потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга «жалпы» камдар;  

б) кредиттерден тышкары, башка активдерден потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга «жалпы» камдар.  

Экинчи деңгээлдеги капиталда камтылууга тийиш болгон ушул камдар, кредиттик тобокелдик деңгээли боюнча салмактанган активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер наркынан максимум 1,25 пайызга чектелет.  

3) «баалуу кагаздарды кайра баалоо боюнча камдар»  сатууга жарактуу баалуу кагаздарды кайра баалоонун жыйынтыгы боюнча реализацияланбаган пайда (чыгым);  

4) «консолидациялоо учурунда чет өлкө валютасын кайрадан эсептөө боюнча камдар»  банктын чет өлкө туунду финансылык мекемелеринин отчетторун кайра эсептеп чыгууда валюта курсунун өзгөрүүсүнөн улам келип чыккан реализацияланбаган кирешелер (чыгымдар);  

5) капитал инструменттеринин жана карыздык инструменттердин бөлүгү, ал банктын Директорлор кеңешинин жазуу жүзүндө арызынын негизинде Улуттук банктан уруксат алуу менен Экинчи деңгээлдеги капитал курамына киргизилиши мүмкүн;  

6) Экинчи деңгээлдеги капиталга киргизилген (Биринчи деңгээлдеги капиталга киргизилбеген) акцияларды сатуу баасы жана эмиссия жыйынтыгы боюнча алардын номиналдык наркы ортосундагы айырма.  

20. Экинчи деңгээлдеги капитал түзүмүнө кирген инструменттер төмөнкү критерийлерге ылайык келүүгө тийиш:  

1) чыгарылган жана төлөнгөн;  

2) субординацияланган, башкача айтканда бул инструменттер боюнча талаптар аманатчылардын, негизги кредиторлордун жана банктын субординацияланган карызы боюнча бардык кине коюулар канаттандырылгандан кийин акыркы кезекте канааттандырылууга тийиш;  

3) инструмент банктын/банк менен байланыштуу жактардын милдеттенмелери боюнча камсыздоо же алардын гарантиясынан болууга тийиш эмес, ошондой эле укуктук же экономикалык мамилелерде талаптарды биринчи кезекте канааттандырууга банкты милдеттендириши мүмкүн болгон кандайдыр бир талаптарда/шарттарда камтылбоосу зарыл; 

4) төлөө мөөнөтү:  

а) минималдуу төлөө мөөнөтү кеминде 5 (беш) жылды түзүүгө тийиш;  

б) капитал инструменттерин амортизациялоо төлөө мөөнөтү келип жеткенге чейинки калган беш жыл ичинде бирдей ченемде чегерүү ыкмасында жүргүзүлөт;  

в) сатып алууга кандайдыр бир өбөлгөлөрдү караштырууга тийиш эмес;  

5) 5 (беш) жылды түзгөн минималдуу мөөнөт өткөндөн кийин жана Улуттук банк тарабынан алдын ала жактырылгандан кийин гана эмитент тарабынан сатылып алынышы же анын демилгеси боюнча орду жабылышы мүмкүн. Мында:  

а) банк инструментти чыгарууда анын кайра сатылып алынышын болжолдоо менен кандайдыр бир аракеттерди көрүүгө тийиш эмес;  

б) төмөнкү учурларда гана сатып алууга/төлөөгө жол берилет:  

- эгерде ошол инструмент банк капиталы үчүн ишенимдүү шарттарда алмаштырылып жатса, инструментти ошондой эле же болбосо андан алда канча сапаттуу башка инструментке алмаштырууга;  

- Улуттук банктын капитал боюнча минималдуу талаптары бузууга жол берилбесе;  

- Улуттук банктан алдын ала макулдук алынса;  

6) инвестор/кредитор банкроттук жана жоюлган учурларды эске албаганда, келечекте пландаштырылган төлөмдөрдүн ордун (инструменттин пайыздык кирешесин же негизги суммасын) мөөнөтүнөн мурда жабууга кандайдыр-бир укуктарга ээ эмес; 

7) банк да, банк ага контролдук кылган же олуттуу таасир тийгизген байланыштуу жак да инструментти сатып алууга укугу жок, анын ичинде банк инструментти сатып алууга түздөн-түз же кыйыр түрдө катышууга укугу жок (анын ичинде кредит түрүндө акча каражаттарын бөлүү, алдын ала төлөө жана/же башка кызматтарды сунуштоо аркылуу).  

21. Таза суммардык капиталдын, Биринчи деңгээлдеги капиталдын, Биринчи деңгээлдеги базалык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенттерин жана левераж коэффициентин эсептөөгө чейин Биринчи деңгээлдеги базалык капиталдан төмөнкү элементтер эсептен чыгарылат: 

1) өтүп жаткан жыл ичиндеги чыгымдар; 

2) кардарлардын санын жана кызмат көрсөтүү чөйрөсүн арттырууга багытталган техникалык жана программалык продукттар (мисалы, биометрикалык идентификациялоо үчүн, смарт контракттар ж.б.) менен байланыштуу активдерди эске албаганда, материалдык эмес активдер, алар төмөнкү талаптарга ылайык келет: 

- чечим жаңыча болууга же учурдагы сунуштардан кыйла айырмаланып турууга же болбосо учурдагы технологияларды жаңыча пайдалануу сунушталууга тийиш, алар рынокту изилдөөлөр жана технологиянын негизги мүнөздөмөлөрүн салыштыруу менен тастыкталат; 

- чечим кардарларга анык тике же кыйыр пайда алууну сунуштоого (мисалы, жогору коопсуздукту тастыктаган техникалык тапшырма, тейлөө сапаты, продукциянын натыйжалуулугу, сапаты, кыйла төмөн баалар, жогоруда айтылгандардын айкалышы) жана зарыл учурларда банктын сандык баа берүүлөргө салыштырма талдап-иликтөөсү менен бекемделүүгө тийиш. 

Техникалык тестирлөөнүн жыйынтыктары бар болсо, алар Улуттук банкка жеткиликтүү болууга тийиш. Альтернатива катары көз карандысыз үчүнчү тараптан аталган чечимдин техникалык ишенимдүүлүгүнүн тастыктамасы берилиши мүмкүн.  

Аталган техникалык жана программалык продукттар банк тарабынан баланстык наркы боюнча эске алынууга тийиш. 

3) башка консолидацияланбаган банктарга жана финансы-кредит уюмдарына, ошондой эле финансы эмес уюмдарга инвестициялар (акциялар же капиталда үлүштүк катышуу түрүндө). Эгерде банк ушул уюмдарга Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталды же Экинчи деңгээлдеги капиталды инвестициялаган болсо, бул инвестициялар тиешелүү капиталдан алынып салынууга тийиш; 

4) убакыт айырмаларына байланыштуу мөөнөтү жылдырылган салыктык активдерди эске албаганда, Финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарынын (ФОЭС) 12-стандартынын негизинде эсептелген, келечекте алынуучу кирешеден көз каранды болгон, мөөнөтү кийинкиге жылдырылган бардык салыктык активдер. Мөөнөтү кийинкиге жылдырылган салыктык активдер, эгерде ФОЭСтин 12-стандартынын шарттары аткарылса, мөөнөтү кийинкиге жылдырылган салыктык милдеттенмелер менен бирге эсепке алынышы мүмкүн; 

5) өздүк акцияларга тике же кыйыр инвестициялар. Банк акцияларды сатып алгандан кийин аларды сатып өткөрүү үчүн акцияларды сатуу жөнүндө алдын ала келишим түзсө жана өздүк акцияларды сатып алуу чечими кабыл алынган күнгө чейинки беш жыл ичинде банктын иши чыгым тартуусуз жүзөгө ашырылган шартта, банк өздүк акцияларын аларды кийинчерээк кыйла жогору баада сатуу үчүн гана сатып алуу укугуна ээ. Банк бул акцияларды алар сатылып бүткүчө эсептен чыгарып турат. 

Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталды эсептөөдө банктар бирдей ыкманы пайдалануу менен инвестицияларды өзүнүн Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал эсебинен чыгарууга жана өзүнүн Экинчи деңгээлдеги капиталын эсептөөдө алардын өздүк Экинчи деңгээлдеги капиталына инвестицияларды чыгарууга тийиш. 

Банктын капиталдык позициясынын жасалма көбөйүшүнө алып келген капиталдык өз ара кайчылаш ээлик кылуу толук көлөмдө алынып салынууга тийиш. Банктар башка банктардын, башка финансы жана камсыздандыруу уюмдарынын капиталына мындай инвестициялар үчүн «алып салууга тиешелүү ыкманы» колдонууга тийиш. Мында, алып салуу, ал банктын өзү тарабынан чыгарылган учурда, ал үчүн капитал ушул сыяктуу эле квалификациялануучу капиталдын ошол эле компонентине карата колдонулууга тийиш дегенди түшүндүрөт. 

22. Биринчи деңгээлдеги капиталдын жана таза суммардык капиталдын отчеттук мезгилден кийинки айдын 1ине карата абал боюнча мааниси капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын жана Улуттук банк тарабынан белгиленген башка экономикалык ченемдерди жана талаптарды эсептөө үчүн колдонулат. Мааниси отчеттук мезгил ичинде күндөлүк же ар жумалык негизде аныкталган экономикалык ченемдерди эсептөөдө банктын отчеттук айдын 1ине карата абал боюнча таза суммардык капиталынын жана ал юридикалык жактар жана жеке адамдар тарабынан отчет түзүү күнүнө карата белгиленген тартипте салынган шартта кошумча капиталдын суммардык мааниси колдонулат.   

 

4-глава. Баланстык активдерге тобокелдик  

деңгээли боюнча баа берүү 

23. Ушул Нускоонун алкагында капиталдын жетиштүүлүгүнө (шайкештигине) баа берүү кредиттик тобокелдикке, башкача айтканда, активдин ар кандай түрлөрүнө тиешелүү жана кардардын активди толук же жарым-жартылай камсыз кылууга мүмкүн эместиги боюнча тобокелдикке, ошондой эле ушул Нускоонун 6-пунктунун «а» пунктчасына ылайык суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициентин эсептөө жагында операциялык тобокелдикке карата жүргүзүлөт

24. Баланстык активдердин ар кандай түрлөрү  кредиттик тобокелдиктин ар башка деңгээлине ээ. Алсак, мисалы, банктын кассасында турган нак акча кредиттик салууларга же негизги каражаттарга инвестицияларга салыштырмалуу активдердин дээрлик тобокелдиксиз түрү болуп саналат. Кредиттик тобокелдик деңгээлине жараша бардык баланстык активдер жети категорияга бөлүнөт (төмөнкүнү караңыз). Мында, аларга ылайык баланстык активдер тигил же бул категорияга кирген негизги критерийлерден болуп: өнөктөштүн түрү, трансферттик тобокелдик көз карашынан алганда өнөктөштүн өлкөлүк таандыгы, активди камсыз кылуу, гарантиялар жана активдин аракеттенүүсүнүн узактыгы саналат.  

25. Кредиттик тобокелдик деңгээлине, ошондой эле айрым өнөктөштөр/контрагенттердин түрүнө жараша баланстык активдер төмөнкү категорияларга бөлүнөт: 

1) 1-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли - 0%):  

а) Кыргыз Республикасынын, ЕАЭБге жана Экономикалык кызматташуу жана өнүктүрүү уюмуна мүчө мамлекеттердин жана Standard & Poor's рейтинг агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ мамлекеттердин банкноттору жана монеталары. 

Эскертүү: Экономикалык кызматташуу жана өнүктүрүү уюму (мындан ары Уюм). Аталган Уюмга мүчө мамлекеттердин тизмеси www.oecd.org. расмий сайтында жайгаштырылган. 

б) Улуттук банкка коюлган талаптар;  

в) Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине коюлган талаптар (Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети чыгарган баалуу кагаздар жана башка талаптар);  

г) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ болгон же Уюмга мүчө болушкан мамлекеттердин борбордук (улуттук) банктарына талаптар;  

д) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ болгон же Уюмга мүчө болушкан мамлекеттердин өкмөттөрүнө талаптар (Өкмөттөр тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар); 

е) Кыргыз Республикасынын улуттук валютасында туюндурулган жана өзүнчө депозиттик эсепте жайгаштырылган камсыздоого ээ активдер (же алардын бөлүгү).  

Эскертүү: Улуттук банк Башкармасынын 2004-жылдын 21-июлундагы № 18/3 токтому менен бекитилген «Активдерди классификациялоо жана потенциалдуу чыгымдардын жана жоготуулардын ордун жабууга каралган камга тиешелүү чегерүүлөр жөнүндө» жобого ылайык.   

ж) ЕАЭБге жана Уюмга мүчө болушкан мамлекеттердин, ошондой эле Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ болгон мамлекеттердин валюталарында туюндурулган жана өзүнчө депозиттик эсепте жайгаштырылган камсыздоого ээ активдер (же алардын бөлүгү);   

з) Улуттук банк тарабынан эмитирленген аффинаждалган өлчөнгөн куймалар түрүндөгү алтын;  

2) 2-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли - 10%):  

а) Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан чыгарылган баалуу кагаздардын күндөлүк рынок баасы боюнча камсыз болгон активдер (же алардын бөлүгү);  

б) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болушкан мамлекеттердин өкмөттөрү тарабынан чыгарылган баалуу кагаздардын күндөлүк рынок баасы боюнча камсыздалган активдер (же алардын бөлүгү);  

3) 3-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли 20%):  

а) Кыргыз Республикасынын банктары жана башка финансы-кредит уюмдары менен эсептешүүлөрдөгү акча активдери;  

б) стандарттык куймалардагы алтын жана башка сертификатталган баалуу металлдар;  

в) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктердин бири тарабынан берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болушкан мамлекеттердин банктары жана башка финансы-кредит уюмдары менен эсептешүүлөрдөгү акча активдери;  

г) Кыргыз Республикасынын банктарына жана башка финансы-кредит уюмдарына карата талаптар жана бул институттардын гарантияларына негизделген бардык активдер;   

д) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү, суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктердин бири тарабынан берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болушкан, отчет берүүчү банкка карата аффилирленген уюм болуп саналбаган мамлекеттердин банктарына жана башка финансы-кредит уюмдарына карата талаптар жана бул институттардын гарантияларына негизделген бардык активдер;  

4) 4-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли 50%):  

а) жеке адамдарга бир үй-бүлөгө турак жай сатып алуу же куруу үчүн берилген жана ушул турак жай боюнча биринчи күрөө менен гарантияланган кредиттер. Аталган категорияга бул үйдө же квартирада жашоого ниеттенген, б.а. турак жайды (же анын бөлүгүн) башка максаттарда (сатуу, ижарага берүү ж.б.) пайдаланбай турган жактарга берилген ссудалар гана кирет. 

Эгерде бул кредиттерди төлөө мөөнөтү 30 күндөн ашык мөөнөткө өткөрүлүп жиберилсе жана/же реструктуризацияланган болсо, анда алар кредиттик тобокелдиктин 100% деңгээлиндеги 5-категорияда көрсөтүлөт. 

б) Улуттук банк тарабынан эмитирленген аффинаждалган өлчөнгөн алтын куймаларды эске албаганда, өлчөнгөн куйма түрүндө алтын жана башка сертификатталган баалуу металлдар;  

в) коммерциялык банктар тарабынан мамлекеттик программалар, анын ичинде банктардын өз каражаттарынын эсебинен айыл чарбасын жана экспортко багыт алган жана импортту алмаштыруу жагында иш алып барган ишканаларды каржылоого байланыштуу, ошондой эле республиканын экономикасын өнүктүрүүгө көмөктөшүүгө багытталган башка мамлекеттик программалар боюнча берилген кредиттер. 

Эгерде бул кредиттердин мөөнөтү 90 күндөн ашык өткөрүлүп жиберилсе жана/же кайталап реструктуризацияланган болсо, анда алар 100% кредиттик тобокелдик деңгээлине ээ 5-категорияда көрсөтүлөт.  

Эскертүү: мамлекеттик программаларга республикалык бюджеттен жарым-жартылай/толугу менен каржыланган же республикалык бюджеттин каражаттарынын эсебинен пайыздык чендерди субсидиялоо аркылуу, анын ичинде мамлекет тарабынан түзүлгөн уюмдар менен биргеликте каржылоо; эл аралык келишимдерге жана макулдашууларга ылайык мамлекеттер аралык (өкмөттөр аралык) долбоорлорду жүзөгө ашыруунун алкагында программалар.  

5) 5-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли - 100%):  

а) 1-категорияга кирбеген банкноттор жана монеталар;  

б) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн узак мөөнөттүү, суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктердин бири тарабынан берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болбогон мамлекеттердин өкмөттөрүнө жана борбордук банктарына карата талаптар (бул мамлекеттердин өкмөттөрү тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар жана башка талаптар); 

в) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн узак мөөнөттүү, суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктердин бири тарабынан берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болбогон мамлекеттердин банктары жана башка финансы-кредит уюмдары менен эсептешүүлөрдөгү акча активдери;  

г) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн эмес узак мөөнөттүү, суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктердин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болуп саналган мамлекеттердин отчет берүүчү банкка аффилирленген уюм болуп саналган банктарына жана башка финансы-кредит уюмдарына талаптар;  

д) Standard & Poor's рейтингдик агенттиги тарабынан берилген «А» деңгээлинен төмөн узак мөөнөттүү, суверендүү кредиттик рейтингге же Japan Credit Rating Agency (JCR), Fitch Ratings, Dominion Bond Rating Service (DBRS) жана Moodys Investors Service рейтингдик агенттиктеринин бири аркылуу берилген бирдей рейтингге ээ же Уюмга мүчө болуп саналбаган мамлекеттердин банктарына жана башка финансы-кредит уюмдарына талаптар;  

е) коммерциялык, керектөө, ипотекалык жана 4-категорияда көрсөтүлгөндөн тышкары башка кредиттер;  

ж) банктын негизги каражаттары жана башка менчиги;  

з) инвестициялар жана ушул Нускоонун 21-пунктунун 3-пунктчасында каралган эсептеп алып салууларды минуска чыгаруу менен финансылык катышуу;  

и) 1, 2, 3, 4, 6 жана 7-категорияларга кирбеген башка активдер;  

6) 6-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли - 150%):  

- ЕАЭБге мүчө-мамлекеттердин валютасындагы кредиттерди кошпогондо, ошондой эле 4-категорияда көрсөтүлгөндөрдөн тышкары чет өлкө валютасында коммерциялык, керектөө, ипотекалык жана башка кредиттер;  

7) 7-категория (кредиттик тобокелдик деңгээли - 200%):  

- жеке адамдарга жана жеке ишкерлерге улуттук валютада кредит берүү учурунда номиналдык жылдык чени 30% же андан ашык болгон кредиттер.   

26. Баалуу кагаздарга салымдар сыйлыкты (дисконтту) жана ишке ашырылбаган пайданы (чыгым тартууну) минуска чыгаруу менен салмактанып алынат.    

27. Алууга каралган чегерилген пайыздардын суммасы активдер салмактануучу тобокелдик деңгээли боюнча салмактанып алынат. Мисалы, айрым адамдарга бир үй-бүлөгө турак жайды сатып алуу же куруу үчүн жана ушундай турак жай боюнча биринчи күрөө менен камсыздандырылган кредиттер кредиттик тобокелдиктин 50% деңгээли боюнча салмактанып алынат. Демек, аталган кредиттер боюнча алууга каралган пайыздар кредиттик тобокелдиктин 50% деңгээли боюнча да салмактанып алынат. 

 

5-глава. Тобокелдик деңгээли боюнча баланстан тышкаркы милдеттенмелерге баа берүү 

28. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер да айрым шарттар орун алган учурда, кредиттик тобокелдик түшүнүгүн камтыйт (23-пунктту караңыз). Мында, мисалы банктын кардардын атынан гарантияларды берүүсү белгилүү бир жагдайлар келип жеткен учурда, жөнөкөй кредитти берүүгө трансформацияланышы мүмкүн.  

29. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер боюнча тобокелдиктин өлчөмү баланстан тышкаркы милдеттенмелердин номиналдык наркын кредиттик конверсиянын факторунун тиешелүү пайыздык көлөмүнө көбөйтүү жолу менен аныкталат. Келип чыккан маанилер баланстан тышкаркы милдеттенмелердин баланстык эквиваленти болуп саналат жана 4-главага  ылайык кредиттик тобокелдик деңгээлине жараша салмактанып алынат. 

30. Ушул Нускоо аркылуу баланстан тышкаркы милдеттенмелер үчүн кредиттик корверсиянын факторлорунун төмөнкү пайыздык өлчөмдөрү аныкталат: 

1) орточо тобокелдик (кредиттик конверсия фактору  50%): 

а) белгилүү бир бүтүмгө байланыштуу баланстан тышкаркы милдеттенмелер (мисалы, курулуш долбоорунда подрядчик өз милдеттенмелерин аткарбаган учурда, буйрутмачыга чыгым тартуунун ордун толтуруп берүүнү кепилдеген аккредитив жана башка ушул сыяктуу милдеттенмелер); 

б) соодалык операцияларга байланыштуу өзүн-өзү жоюучу кыска мөөнөттүү милдеттенмелер (мисалы, товарларды жүктөө менен камсыз кылынган документардык аккредитив); 

2) толук тобокелдик (кредиттик конверсия фактору 100%): 

а) кредиттерди берүүгө милдеттенмелер;  

б) тике кредиттик алмаштыруучулар (мисалы, кредиттер боюнча жалпы гарантиялар, камдык аккредитивдер, акцептөө боюнча гарантиялар), башкача айтканда, эгерде, анын атынан гарантиялар же аккредитив берилген банктын кардары контракттык макулдашуу же ушул сыяктуу негизде аванс түрүндө үчүнчү тарапка берилген каражатты төлөп бере албаса, банктын үчүнчү тарапка каражаттарды төлөп берүү боюнча юридикалык милдеттенмесин түшүндүргөн документ (аталышына көз карандысыз); 

в) кийинчерээк сатып алуу шарты менен сатуу жөнүндө келишим жана контрагенттин белгилүү учурларда активди кайтарып берүү укугу менен активдерди сатуу; 

г) активдерди сатып алуу боюнча милдеттенмелер;   

д) мурдагы категорияларга кирбеген бардык калган башка баланстан тышкаркы милдеттенмелер. 

31. Банк кардарга алдын ала билдирүүсүз кайсыл болбосун убакта шартсыз кайтарып алуу/жокко чыгаруу укугуна ээ баланстан тышкаркы милдеттенмелерге карата 10% өлчөмүндө кредиттик конверсия фактору колдонулат. 

32. Валюталык курстар жана пайыздык чендерге байланыштуу (мисалы, форварддык контракттар, пайыздык своптор, опциондор жана ушуга окшош инструменттер) баланстан тышкаркы милдеттенмелер өзгөчө көңүл бурууну талап кылат. Мында, өнөктөштөр контракт боюнча өз милдеттенмелерин аткарбаган учурда, банктар өзүн мындай милдеттенмелердин толук номиналдык наркына эмес, акча каражаттарынын агымынын (оң наркы менен контракттар боюнча) ордун жабуунун потенциалдык наркын гана түзгөн кредиттик тобокелдикке дуушарланышат. Кредиттик эквиваленттердин өлчөмдөрү контракттардын мөөнөттөрүнө жана тигил же бул финансылык инструменттердин негизин түзгөн пайыздык чендердин жана валюта курстарынын өзгөрүүсүнө жараша белгиленет. 

Бул баскычта валюта курстары жана пайыздык чендерге байланыштуу бардык контракттар үчүн банктар, учурда анын рыноктук наркына көз карандысыз ага ылайык потенциалдуу тобокелдик контракттардын ар бир түрү боюнча эсептелинген ыкманы пайдаланышы мүмкүн. Кредиттик эквиваленттин өлчөмүн эсептөө үчүн ар бир инструменттин базалык (номиналдык) наркын инструменттин мүнөзүнө жана анын колдонуу мөөнөтүнө жараша белгиленген конверсиондук коэффициенттердин бирине (кредиттик конверсия фактору) көбөйтүү зарыл. 

33. Алтын менен келишилген бүтүмдөрдө колдонулат, кредиттик конверсия факторлору валюта курстарына байланыштуу контракттарга карата колдонулуучу факторлорго окшош. 

34. Бул Нускоо аркылуу валюталык курстарга жана пайыздык чендерге байланыштуу баланстан тышкаркы милдеттенмелер үчүн кредиттик конверсия факторлорунун төмөнкү пайыздык өлчөмдөрү аныкталат: 

 

Контракттардын колдонуу мөөнөтү 

Пайыздык контракттар 

Валюталык контракттар 

1 жылдан аз 

0,5% 

2% 

1 жылдан 2 жылга чейин  

1,0% 

5% 

Ар бир кийинки жылга 

+1,0% 

+3% 

 

6-глава. Капиталдын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аткаргандыгы тууралуу отчетту толтуруу жана берүү тартиби  

35. Капиталдын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аткаргандыгы тууралуу отчет Улуттук банктан лицензия алышкан коммерциялык банктардын жана финансы-кредит уюмдардын Бухгалтердик эсепке алуунун эсептер планына ылайык, банктын бухгалтердик балансынын негизинде түзүлөт.  

36. Отчеттун статьялары ири жана кылдат такталган болуп бөлүнөт (мисалы, ири 20-статья эки 20.1 жана 20.2-кылдат такталган статьяларга бөлүнөт). Кылдат такталган статьяларда кредиттик тобокелдиктин тигил же бул категорияга таандыгына жараша баланстык активдердин (баланстан тышкаркы милдеттенмелердин) мааниси көрсөтүлөт. Ири статьяларда көрсөтүлгөн маанилер кылдат такталган статьялардын суммаларынын мааниси болуп саналат. 

37. Отчеттун көпчүлүк статьяларынын аталышы Улуттук банктан лицензия алышкан коммерциялык банктарда жана финансы-кредит уюмдарында Бухгалтердик эсепке алуунун эсептер планындагы айрым эсептердин жана эсептер тобунун аталыштарына толугу менен шайкеш келет. Бирок айрым статьяларды толтуруу айрым өзгөчөлүктөргө ээ. Алсак, ушул Нускоого карата тиркеменин «Баалуу кагаздар портфели» (130-230-статьялар) бөлүгүнүн ар бир статьясында алардын классификациялангандыгына карабай, баалуу кагаздардын тиешелүү түрүнүн номиналдык наркы дисконтту/сый акыны жана адилет наркты корректировкалоону эске алуу менен чагылдырылат. Мисалы, «Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети жана/же Улуттук банк тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар» деп аталган 130-статьяда, амортизацияланган нарк боюнча баалануучу баалуу кагаздар; пайда жана чыгым аркылуу адилет нарк боюнча баалануучу баалуу кагаздар; пайда жана чыгым аркылуу адилет наркы боюнча бааланган баалуу кагаздар; башка жыйынды киреше аркылуу адилет нарк боюнча баалануучу баалуу кагаздар катары классификациялануучу, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети жана/же Улуттук банк тарабынан дисконтту/сый акыны жана адилет наркты корректировкалоону эске алуу менен чыгарылган баалуу кагаздардын номиналдык наркынын суммасы көрсөтүлөт.  

«Кредиттер жана лизингдер» (240-360-статьялар) бөлүгүнүн ар бир статьясында кредиттердин тиешелүү түрү боюнча ссудалык карыз суммасы дисконтту эсептен алып салуу менен чагылдырылат. 

38. Капиталдын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарынын аткарылышы жана аларды эсептөө тууралуу маалымат, банктар тарабынан Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчеттун курамында ай сайын берилет.  

 

7-глава. Дивиденддер 

39. Дивиденддер  бул, мыйзам талабына ылайык акционерлер ортосунда бөлүштүрүлүүчү банктын таза пайдасынын бөлүгү

Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик өнүктүрүү банкынын дивиденддери Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик өнүктүрүү банкы жөнүндө» мыйзамында каралган тартипте бөлүштүрүлөт. 

40. Дивиденддер суммасын эсептөө үчүн банк ФОЭСке жана пруденциалдык талаптарга ылайык эсептелген таза пайданын ичинен эң эле төмөн чоңдугун пайдаланууга тийиш. 

41. Банк Башкармасы (же болбосо тиешелүү орган) аудитордук корутундунун негизинде, банктын Директорлор кеңешине жана акционерлердин жыйынына аны кароого алуу жана тиешелүү баа берүү үчүн кеминде төмөнкү факторлорду берүүгө тийиш: 

а) капитал жетиштүүлүгү (шайкештиги) жана анын өзгөрүү тенденциялары; 

б) Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдердин аткарылышы; 

в) банктын кирешелеринин номиналдык жана реалдуу деңгээли (инфляциянын деңгээлин эске алуу менен) жана алардын өзгөрүү тенденциялары; 

г) банктын өнүгүү келечеги; 

д) экономикалык шарттардын жана инфляция деңгээлинин таасирлери. 

42. Акциялар боюнча дивиденддер финансылык жылдын жыйынтыгы боюнча чегерилет жана төлөнүп берилет. 

Эскертүү: Финансылык жыл катары 1-январдан тартып 31-декабрды кошо алгандагы мезгил аралыгы саналат. 

43. Банк Улуттук банктан акционерлерге дивиденддерди төлөө үчүн уруксат алууга милдеттүү. Дивиденддерди төлөөгө Улуттук банктан уруксат алуу үчүн документтер банк акционерлеринин жалпы жыйынына чейин беш жумуш күнүнөн кечиктирбестен Улуттук банкка берилүүгө тийиш. Документтерге банктын дивиденддерди төлөө мөөнөттөрү боюнча планы, ФОЭСке жана пруденциалдык талаптарга ылайык эсептелген таза пайда көрсөткүчү жана экономикалык ченемдерди сактоо боюнча эсептер, ошондой эле пландаштырылган дивиденддерди төлөө суммасын эске алуу менен эсептелген «капитал буфери» индекси тиркелүүгө тийиш.  

Банктын туруктуулугуна, ошондой эле кредиторлордун жана аманатчылардын кызыкчылыктарына коркунуч пайда болгон учурда, ошондой эле төмөнкү учурларда Улуттук банк дивиденддердин төлөнүшүнө тыюу салышы же чектөөлөрдү белгилеши мүмкүн: 

а) бул Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдердин бузулушуна алып келсе;   

б) банктын капиталынын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенттеринин мааниси Улуттук банк белгилеген минималдуу чектерден төмөн болсо;  

в) «капитал буфери» индекси дивиденддер төлөнгөндөн кийин Улуттук банк белгилеген минималдуу маанилерден төмөн болсо;  

г) Улуттук банктын талаптарына ылайык потенциалдуу жоготуулардын жана чыгымдардын ордун жабууга камдар түзүлбөсө же жетишсиз өлчөмдө түзүлгөн учурда;  

д) банк мурдагы жылдар үчүн жана/же отчеттук жыл үчүн орду жабылбаган чыгымдарга ээ болсо;  

е) бул банктын финансылык абалынын начарлашына алып келсе;  

ж) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка учурларда.  

Эгерде, Банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, чечим кабыл алган жана дивиденддерди төлөө учурунда төлөөгө кудуретсиздик белгилерине ээ болсо же аталган белгилер дивиденддерди төлөө натыйжасынан улам пайда болсо, анда банк акциялар боюнча дивиденддерди төлөө (жарыялоо) жөнүндө чечим кабыл алууга укуктуу эмес. 

Эгерде, артыкчылык берилген акциялар боюнча дивиденддерди төлөө жөнүндө чечим кабыл алынбаса, анда Банк жөнөкөй акциялар боюнча дивиденддерди төлөө (жарыялоо) жөнүндө чечим чыгарууга укугу жок. 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын ____-________ токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүгү (шайкештиги) стандарттарын аныктоо боюнча  

нускоого карата тиркеме  

Активдер 

(миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Кредиттик 

тобокелдик, % 

Орточо алынган маани 

10 

Банкноттор жана монеталар 

  

10.1 

  

  

0% 

  

10.2 

  

  

10% 

10.3 

  

  

20% 

10.4 

  

  

50% 

10.5 

  

  

100% 

20 

Эсептешүүлөрдөгү акча активдери 

  

20.1 

  

  

0% 

  

20.2 

  

  

10% 

20.3 

  

  

20% 

20.4 

  

  

50% 

20.5 

  

  

100% 

30 

Улуттук банктагы корреспонденттик эсеп 

  

0% 

  

40 

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарындагы корреспонденттик эсептер 

  

40.1 

  

  

0% 

  

40.2 

  

  

10% 

40.3 

  

  

20% 

40.4 

  

  

50% 

40.5 

  

  

100% 

50 

КМШ өлкөлөрүнүн коммерциялык банктарындагы корреспонденттик эсептер 

  

50.1 

  

  

0% 

  

50.2 

  

  

10% 

50.3 

  

  

20% 

50.4 

  

  

50% 

50.5 

  

  

100% 

60 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары, чет өлкө банктарындагы корреспонденттик эсептер 

  

60.1 

  

  

0% 

  

60.2 

  

  

10% 

60.3 

  

  

20% 

60.4 

  

  

50% 

60.5 

  

  

100% 

70 

Алтын жана башка баалуу металлдар 

  

70.1 

  

  

0% 

  

70.2 

  

  

10% 

70.3 

  

  

20% 

70.4 

  

  

50% 

70.5 

  

  

100% 

80 

Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарындагы банктар аралык депозиттер  

  

80.1 

  

  

0% 

  

80.2 

  

  

10% 

80.3 

  

  

20% 

80.4 

  

  

50% 

80.5 

  

  

100% 

90 

КМШ өлкөлөрүнүн банктарындагы жана финансылык уюмдарындагы банктар аралык депозиттер 

  

90.1 

  

  

0% 

  

90.2 

  

  

10% 

90.3 

  

  

20% 

90.4 

  

  

50% 

90.5 

  

  

100% 

100 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары чет өлкө банктарындагы жана финансылык уюмдардагы банктар аралык депозиттер 

  

100.1 

  

  

0% 

  

100.2 

  

  

10% 

100.3 

  

  

20% 

100.4 

  

  

50% 

100.5 

  

  

100% 

110 

7 күнгө чейин кыска мөөнөттүү банктар аралык жайгаштыруулар 

  

110.1 

  

  

0% 

  

110.2 

  

  

10% 

110.3 

  

  

20% 

110.4 

  

  

50% 

110.5 

  

  

100% 

120 

РЕПО-макулдашуулар боюнча операциялар 

  

120.1 

  

  

0% 

  

120.2 

  

  

10% 

120.3 

  

  

20% 

120.4 

  

  

50% 

120.5 

  

  

100% 

Баалуу кагаздар портфели 

 (миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Кредиттик 

тобокелдик, % 

Орточо алынган маани 

130 

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети жана/же Улуттук банк тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар 

  

130.1 

  

  

0% 

  

130.2 

  

  

10% 

130.3 

  

  

20% 

130.4 

  

  

50% 

130.5 

  

  

100% 

140 

Жергиликтүү бийлик органдары тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар 

  

140.1 

  

  

0% 

  

140.2 

  

  

10% 

140.3 

  

  

20% 

140.4 

  

  

50% 

140.5 

  

  

100% 

150 

КМШ өлкөлөрүнүн өкмөттөрү тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар 

  

150.1 

  

  

0% 

  

150.2 

  

  

10% 

150.3 

  

  

20% 

150.4 

  

  

50% 

150.5 

  

  

100% 

160 

КМШ өлкөлөрүнүн өкмөттөрүнөн тышкары, чет өлкөлөрдүн өкмөттөрү тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар 

  

160.1 

  

  

0% 

  

160.2 

  

  

10% 

160.3 

  

  

20% 

160.4 

  

  

50% 

160.5 

  

  

100% 

170 

Кыргыз компанияларынын карыздык баалуу кагаздары 

  

170.1 

  

  

0% 

  

170.2 

  

  

10% 

170.3 

  

  

20% 

170.4 

  

  

50% 

170.5 

  

  

100% 

180 

КМШ өлкөлөрүнүн компанияларынын карыздык баалуу кагаздары 

  

180.1 

  

  

0% 

  

180.2 

  

  

10% 

180.3 

  

  

20% 

180.4 

  

  

50% 

180.5 

  

  

100% 

190 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары, чет өлкө компанияларынын карыздык баалуу кагаздары 

100% 

190.1 

  

  

0% 

  

190.2 

  

  

10% 

190.3 

  

  

20% 

190.4 

  

  

50% 

190.5 

  

  

100% 

200 

Кыргыз компаниялардын капиталдык баалуу кагаздары 

  

200.1 

Кыргыз Республикасынын банктарынын жана финансы мекемелеринин капиталдык баалуу кагаздары (20%га жетпеген) 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

200.2 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

0% 

  

200.3 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

10% 

200.4 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

20% 

200.5 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

50% 

200.6 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

100% 

210 

КМШ өлкөлөрүнүн компанияларынын капиталдык баалуу кагаздары 

  

210.1 

КМШ өлкөлөрүнүн банктарынын жана финансы мекемелеринин капиталдык баалуу кагаздары (20%га жетпеген) 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

210.2 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

0% 

  

210.3 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

10% 

210.4 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

20% 

210.5 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

50% 

210.6 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

100% 

220 

Кыргыз Республикасынын жана КМШ өлкөлөрүнүн компанияларынын амортизацияланбай турган капиталдык баалуу кагаздары 

  

220.1 

Кыргыз Республикасынын жана КМШ өлкөлөрүнүн банктарынын жана финансы мекемелеринин амортизацияланбай турган капиталдык баалуу кагаздары (20%га жетпеген) 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

220.2 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү  

  

0% 

  

220.3 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

10% 

220.4 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

20% 

220.5 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

50% 

220.6 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

100% 

230 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары, чет өлкө компанияларынын капиталдык баалуу кагаздары 

  

230.1 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары, чет өлкө банктарынын жана финансы мекемелеринин капиталдык баалуу кагаздары (20%га жетпеген) 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

230.2 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

0% 

  

230.3 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

10% 

230.4 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

20% 

230.5 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

50% 

230.6 

Капиталдык баалуу кагаздардын калган бөлүгү 

  

100% 

Кредиттер жана лизингдер  

(миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Кредиттик 

тобокелдик, % 

Орточо алынган маани 

240 

Кыргыз Республикасынын банктарына кредиттер 

  

240.1 

  

  

0% 

  

240.2 

  

  

10% 

240.3 

  

  

20% 

240.4 

  

  

50% 

240.5 

  

  

100% 

240.6 

  

  

150% 

240.7 

  

  

300% 

250 

КМШ өлкөлөрүнүн банктарына жана финансы уюмдарына кредиттер  

  

250.1 

  

  

0% 

  

250.2 

  

  

10% 

250.3 

  

  

20% 

250.4 

  

  

50% 

250.5 

  

  

100% 

250.6 

  

  

150% 

250.7 

  

  

300% 

260 

КМШ өлкөлөрүнөн тышкары, чет өлкө банктарына жана финансы уюмдарына кредиттер 

  

260.1 

  

  

0% 

  

260.2 

  

  

10% 

260.3 

  

  

20% 

260.4 

  

  

50% 

260.5 

  

  

100% 

260.6 

  

  

150% 

260.7 

  

  

300% 

270 

Мамлекеттик секторго кредиттер 

  

270.1 

  

  

0% 

  

270.2 

  

  

10% 

270.3 

  

  

20% 

270.4 

  

  

50% 

270.5 

  

  

100% 

280 

Мамлекеттик эмес секторго кредиттер 

  

280.1 

  

  

0% 

  

280.2 

  

  

10% 

280.3 

  

  

20% 

280.4 

  

  

50% 

280.5 

  

  

100% 

280.6 

  

  

150% 

280.7 

  

  

200% 

280.8 

  

  

300% 

290 

Жеке адамдарга жеке максаттарына кредиттер 

  

290.1 

  

  

0% 

  

290.2 

  

  

10% 

290.3 

  

  

20% 

290.4 

  

  

50% 

290.5 

  

  

100% 

290.6 

  

  

150% 

290.7 

  

  

200% 

290.8 

  

  

300% 

300 

Мамлекеттик секторго ипотекалык кредиттер 

  

100% 

310 

Мамлекеттик эмес секторго ипотекалык кредиттер 

  

100% 

310.1 

  

  

150% 

310.2 

  

  

200% 

310.3 

  

  

300% 

320 

Жеке адамдарга ипотекалык кредиттер 

  

320.1 

  

  

50% 

320.2 

  

  

100% 

320.3 

  

  

150% 

320.4 

  

  

200% 

Кредиттер жана лизингдер (уландысы)/башка активдер 

(миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Кредиттик тобокелдик, % 

Орточо алынган маани  

330 

Мамлекеттик секторго курулушка кредиттер 

  

330.1 

  

  

0% 

  

330.2 

  

  

10% 

330.3 

  

  

20% 

330.4 

  

  

50% 

330.5 

  

  

100% 

340 

Мамлекеттик эмес секторго курулушка кредиттер 

  

340.1 

  

  

0% 

  

340.2 

  

  

10% 

340.3 

  

  

20% 

340.4 

  

  

50% 

340.5 

  

  

100% 

340.6 

  

  

150% 

340.7 

  

  

200% 

340.8 

  

  

300% 

350 

Жеке адамдарга курулушка кредиттер 

  

350.1 

  

  

0% 

  

350.2 

  

  

10% 

350.3 

  

  

20% 

350.4 

  

  

50% 

350.5 

  

  

100% 

350.6 

  

  

150% 

350.7 

  

  

200% 

350.8 

  

  

300% 

360 

Капиталдык ижарага кредиттер 

  

360.1 

  

  

0% 

  

360.2 

  

  

10% 

360.3 

  

  

20% 

360.4 

  

  

50% 

360.5 

  

  

100% 

360.6 

  

  

150% 

360.7 

  

  

200% 

360.8 

  

  

300% 

361 

Мушарака, мудараба келишимдери боюнча сунушталган каржылоо 

  

400% 

370 

Негизги каражаттар 

  

100% 

380 

Банктын башка менчиги 

  

100% 

390 

Консолидацияланбаган банктарга инвестициялоо жана финансылык катышуу 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

400 

Банктардан тышкары, консолидацияланбаган финансы уюмдарга инвестициялоо жана финансылык катышуу 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

410 

Консолидацияланбаган финансылык эмес мекемелерге инвестициялоо жана финансылык катышуу 

  

100% 

420 

Алууга чегерилген пайыздар  

  

420.1 

  

  

0% 

420.2 

  

  

10% 

420.3 

  

  

20% 

420.4 

  

  

50% 

420.5 

  

  

100% 

420.6 

  

  

150% 

420.7 

  

  

200% 

420.7-1 

  

  

300% 

420.8 

  

  

400% 

430 

Башка активдер 

  

430.1 

Материалдык эмес активдер 

  

Капитал эсебинен алып салуу 

  

430.2 

Башка активдердин калган бөлүгү 

  

100% 

440 

Бардыгы болуп баланстык активдер (10-430-статьяларынын суммасы) 

  

450 

Бардыгы болуп 1-категория боюнча 

0% 

  

460 

Бардыгы болуп 2-категория боюнча 

10% 

470 

Бардыгы болуп 3-категория боюнча 

20% 

480 

Бардыгы болуп 4-категория боюнча 

50% 

490 

Бардыгы болуп 5-категория боюнча 

100% 

491 

Бардыгы болуп 6-категория боюнча 

150% 

492 

Бардыгы болуп 7-категория боюнча 

200% 

492.1 

Бардыгы болуп 8-категория боюнча 

300% 

493 

Мушарака, мудараба келишимдери боюнча сунушталган каржылоо 

400% 

500 

Бардыгы болуп капитал эсебинен алып салуулар  

  

  

Баланстан тышкаркы милдеттенмелер 

 (миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Кредиттик конверсия фактору, % 

Кредиттик тобокелдик, %  

Орточо алынган маани 

510 

Кредиттерди берүүгө милдеттенмелер  

 

 

510.1 

 

 

100% 

0% 

 

510.2 

 

 

100% 

10% 

510.3 

 

 

100% 

20% 

510.4 

 

 

100% 

50% 

510.5 

 

 

100% 

100% 

520 

Кредиттер жана баалуу кагаздар боюнча жалпы гарантиялар, камдык аккредитивдер жана гарантиялар 

 

 

520.1 

 

 

100% 

0% 

 

520.2 

 

 

100% 

10% 

520.3 

 

 

100% 

20% 

520.4 

 

 

100% 

50% 

520.5 

 

 

100% 

100% 

530 

Белгилүү бир бүтүмдөргө байланыштуу милдеттенмелер 

 

 

530.1 

 

 

50% 

0% 

 

530.2 

 

 

50% 

10% 

530.3 

 

 

50% 

20% 

530.4 

 

 

50% 

50% 

530.5 

 

 

50% 

100% 

540 

Тоорук бүтүмдөрүнө байланыштуу милдеттенмелер 

 

 

540.1 

 

 

50% 

0% 

 

540.2 

 

 

50% 

10% 

540.3 

 

 

50% 

20% 

540.4 

 

 

50% 

50% 

540.5 

 

 

50% 

100% 

550 

Кийинчерээк сатып алуу менен сатуу жөнүндө макулдашуулар 

 

 

550.1 

 

 

100% 

0% 

 

550.2 

 

 

100% 

10% 

550.3 

 

 

100% 

20% 

550.4 

 

 

100% 

50% 

550.5 

 

 

100% 

100% 

560 

Активдерди сатып алуу боюнча милдеттенмелер 

 

 

560.1 

 

 

100% 

0% 

 

560.2 

 

 

100% 

10% 

560.3 

 

 

100% 

20% 

560.4 

 

 

100% 

50% 

560.5 

 

 

100% 

100% 

570 

Валюталык операциялар 

 

 

570.1 

1 жылга жетпеген 

 

 

 

 

 

2% 

20% 

 

 

 

2% 

100% 

570.2 

1 жылдан 2 жылга чейин 

 

 

 

 

 

5% 

20% 

 

 

 

5% 

100% 

570.3 

ар бир кийинки жылга 

 

 

 

 

 

 

20% 

 

 

 

 

100% 

580 

Пайыздык чен менен операциялар 

 

 

580.1 

1 жылга жетпеген 

 

 

 

 

 

0,5% 

20% 

 

 

 

0,5% 

100% 

580.2 

1 жылдан 2 жылга чейин 

 

 

 

 

 

1% 

20% 

 

 

 

1% 

100% 

580.3 

ар бир кийинки жылга 

 

 

 

 

 

 

20% 

 

 

 

 

100% 

590 

Башка баланстан тышкаркы милдеттенмелер 

 

 

590.1 

 

 

100% 

 

590.2 

 

 

100% 

 

590.3 

 

 

100% 

 

595 

Банк аларга ылайык, кардарга алдын ала маалымдоосуз кайсы болбосун убакта шартсыз кайтарып алуу/жокко чыгаруу укугуна ээ милдеттенмелер  

10% 

100% 

600 

Бардыгы болуп, баланстан тышкаркы милдеттенмелер (510-595-ст.суммасы) 

 

 

610 

Бардыгы болуп, потенциалдуу жана лизинг жоготууларынын жана чыгымдардын ордун жабууга атайын камдар (мындан ары чыгымдардын ордун жабууга атайын кам) 

 

 

 

610.1 

Баланстык активдер боюнча чыгымдардын ордун жабууга атайын кам 

 

 

 

610.2 

Баланстан тышкаркы милдеттенмелер боюнча чыгымдардын ордун жабууга атайын кам 

 

 

 

620 

Бардыгы болуп, чыгымдардын ордун жабууга каралган атайын камдарды минуска чыгаруу менен тобокелдик деңгээли боюнча салмактанган баланстык активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер (440-ст. плюс 600-ст., минус 610-ст.) 

 

 

 

Субординацияланган карыз 

(миң сом) 

№ 

Статьялар 

Баланс боюнча 

Үлүшү, % 

Орточо алынган маани  

 

630 

Мөөнөтсүз субординацияланган карыз 

  

  

  

640 

Калган төлөө мөөнөтү 5 жылдан жогору 

  

100% 

650 

Калган төлөө мөөнөтү 4 жылдан 5 жылга чейин  

  

80% 

660 

Калган төлөө мөөнөтү 3 жылдан 4 жылга чейин  

  

60% 

670 

Калган төлөө мөөнөтү 2 жылдан 3 жылга чейин 

  

40% 

680 

Калган төлөө мөөнөтү 1 жылдан 2 жылга чейин  

  

20% 

690 

Калган төлөө мөөнөтү 1 жылга жетпеген 

  

0% 

  

700 

Бардыгы болуп 

  

 

Капитал жана капитал жетиштүүлүгүнүн 

(шайкештигинин) коэффициенттери 

 (миң сом) 

№ 

Статьялар 

Суммасы 

  

Биринчи деңгээлдеги капитал (өздүк капитал) 

 

 

Биринчи деңгээлдеги базалык капитал 

 

710 

Жөнөкөй акциялар 

 

720 

Артыкчылыктуу кумулятивдик эмес акциялар (Биринчи деңгээлдеги базалык капиталга камтуу үчүн алгылыктуу) 

 

730 

Номиналдан үстөк салынган капитал  

 

740 

Банктын келечектеги керектөөлөрү үчүн камдар 

750 

Өткөн жылдардын бөлүштүрүлбөгөн пайдасы (чыгымы) 

760 

(-) Өтүп жаткан жыл ичиндеги чыгым 

770 

(-) Материалдык эмес активдер (430.1-ст.) 

780 

(-) Башка консолидацияланбаган банктарга жана финансы-кредит уюмдарына, ошондой эле финансылык эмес уюмдарга инвестициялар (акциялар же капиталда үлүштүк катышуу түрүндө) (200.1 - 230.1-ст, 390-ст., 400-ст.) 

790 

(-) Кийинкиге калтырылган салыктык активдер 

800 

(-) Банктын өздүк акцияларына тике же кыйыр инвестициялар 

810 

Бардыгы болуп, Биринчи деңгээлдеги базалык капитал (710-800-ст. суммасы) 

 

Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал 

 

820 

Жеке адамдар жана юридикалык жактар тарабынан салынган кошумча капитал  

830 

Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал критерийлерине ылайык келген, бирок Биринчи деңгээлдеги базалык капитал үчүн алгылыксыз болгон артыкчылыктуу акциялар 

840 

Капиталдын башка инструменттери: мөөнөтсүз субординацияланган карыз (630-ст.) 

850 

(-) Өздүк Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталга тике же кыйыр инвестициялар  

860 

(-) Консолидацияланбаган банктардын Биринчи деңгээлдеги кошумча капиталына жана финансы-кредит уюмдарынын жана финансылык эмес уюмдардын капиталына инвестициялар (колдонулса) 

870 

Бардыгы болуп, Биринчи деңгээлдеги кошумча капитал (820-860-ст.суммасы) 

880 

Бардыгы болуп, Биринчи деңгээлдеги капитал (810-ст. жана 870-ст. суммасы) 

 

Экинчи деңгээлдеги капитал 

 

890 

Өтүп жаткан жыл ичиндеги пайда  

900 

Жалпы камдар (камтуу үчүн алгылыктуу): 

а) потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга «жалпы» камдар;  

б) кредиттерден тышкары, башка активдерден потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабууга «жалпы» камдар 

910 

Баалуу кагаздарды кайра баалоо боюнча камдар 

920 

Консолидациялоо учурунда чет өлкө валютасын кайра эсептеп чыгуу боюнча камдар 

 

920.1 

Пайданы теңдештирүү үчүн камдар 

920.2 

Инвестициялар боюнча келип чыгышы ыктымал болгон тобокелдиктердин орду жабууга кам 

930 

Капиталдын бөлүгү жана Экинчи деңгээлдеги капиталга камтуу үчүн Улуттук банк тарабынан колдоого алынган карыздык инструменттер 

940 

Экинчи деңгээлдеги капиталга камтылган (Биринчи деңгээлдеги капиталда камтылбаган) акциялардын сатуу баасы менен алардын эмиссия жыйынтыгы боюнча номиналдык наркы ортосундагы айырма 

950 

(-) Өздүк Экинчи деңгээлдеги капиталга тике же кыйыр инвестициялар  

960 

(-) Консолидацияланбаган банктардын Экинчи деңгээлдеги капиталына жана финансы-кредит уюмдарынын жана финансылык эмес уюмдардын капиталына инвестициялар (колдонулса) 

970 

Бардыгы болуп, Экинчи деңгээлдеги капитал (890-960-ст. суммасы)  

980 

Бардыгы болуп, таза суммардык капитал (880-ст. жана 970-ст. суммасы) 

990 

Суммардык капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (980-ст./(620-ст.+П*Кор)) 

 

1000 

Биринчи деңгээлдеги капитал жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (880-ст./620-ст.) 

 

1010 

Биринчи деңгээлдеги базалык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (810-ст./620-ст.)