Кайта келүү

Кыргыз Республикасынын  

Улуттук банк Башкармасынын  

2024-жылдын 20-мартындагы  

№ 2024-П-12/12-2-(НФКУ) 

Токтому 

 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жана Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу маселелери боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө 

 

 

Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамынын 5, 9, 40 жана 64-беренелерине ылайык, Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасы токтом кылат: 

 

1. «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелери бекитилсин (тиркелет).  

 

2. Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын төмөнкү токтомдоруна өзгөртүүлөр киргизилсин:  

1) 2004-жылдын 29-декабрындагы № 36/13 «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» Нускоону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:  

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Кыргыз Республикасынын аймагындагы коммерциялык банктардын ачык валюта позицияларынын жана баалуу металлдар боюнча ачык позицияларынын лимиттерин сактоонун тартиби жөнүндө» Нускоонун: 

- преамбуласы экинчи абзацтан кийин төмөнкү мазмундагы үчүнчү абзац менен толукталсын: 

«Бул Нускоо ачык валюта позициясын (ар бир чет өлкө валютасы жана жалпы суммасы боюнча) эсептөө жана ачык валюта позициясынын лимиттеринин сакталышын контролдоо тартиби бөлүгүндө «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишине таркатылат.»; 

2) 2005-жылдын 25-августундагы № 26/5 «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актылары жөнүндө» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин: 

жогоруда аталган токтом менен бекитилген Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик банктык отчет жөнүндө жобонун: 

1.2-пункту төмөнкү редакцияда берилсин: 

«1.2. ПРБО жөнүндө жобонун аракети Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынан (мындан ары Улуттук банк) лицензия алышкан бардык коммерциялык банктарга, анын ичинде «ислам терезесине» ээ банктарга (мындан ары банктар) таркатылат.»; 

3) 2017-жылдын 31-майындагы № 21/5 «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоону бекитүү тууралуу» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:   

жогоруда аталган токтом менен бекитилген «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоонун: 

- 1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин: 

«1. Бул Нускоо, банк ишине, анын ичинде ислам банк иши жана каржылоо принциптерине ылайык ишкердикти жүргүзгөн, ислам терезесине ээ банктардын жана «Кредиттик союздардын каржы компаниясы» ААКтын (мындан ары банк) аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларды жана бүтүмдөрдү жүзөгө ашырууда алардын ишине карата талаптарды белгилөө максатында иштелип чыккан. 

Ошол эле учурда бул Нускоонун «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелеринде көрсөтүлгөн талаптарга карама-каршы келбеген бөлүгү анын иш өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКка карата колдонулат.»; 

4) 2019-жылдын 27-декабрындагы № 2019-П-12/68-1-(НПА) «Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартибин бекитүү жөнүндө» токтомуна төмөнкү өзгөртүү киргизилсин:   

жогоруда аталган токтом менен бекитилген Банктардын операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капитал деңгээлин аныктоо тартибинин: 

- 1-пункту төмөнкү редакцияда берилсин: 

«1. Тартип, ислам банк иши жана каржылоо принциптерине ылайык операцияларды жүзөгө ашырган коммерциялык банктарды кошо алганда, коммерциялык банктардын жана «Кредиттик союздардын финансы компаниясы» ААКтын (мындан ары - банктар) операциялык тобокелдиктеринин ордун жабуу үчүн зарыл болгон капиталды эсептөө ыкмасын аныктайт.». 

3. Төмөнкүлөр күчүн жоготкон катары таанылсын:  

1) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2012-жылдын 12-сентябрындагы № 37/3 «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКсы ишин жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жөнүндө» токтому; 

2) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2017-жылдын 15-июнундагы № 2017-П-12/25-12-(НПА) «Улуттук банктын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү жана айрым ченемдик укуктук актыларын күчүн жоготкон катары таануу жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун он үчүнчү пунктчасы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 13-пункту; 

3) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2018-жылдын 15-августундагы № 2018-П-33/33-8-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун экинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 1-пункту; 

4) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2021-жылдын 28-сентябрындагы № 2021-П-33/53-10-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун төртүнчү абзацы; 

- жогоруда аталган токтомго карата тиркеменин 3-пункту; 

5) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2022-жылдын 21-декабрындагы № 2022-П-12/81-7-(НФКУ) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу» токтомунун: 

- 1-пунктунун сегизинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтом менен бекитилген тиркеменин 7-пункту; 

6) Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын 2023-жылдын 8-декабрындагы № 2023-П-12/76-1-(БС) «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын айрым ченемдик укуктук актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» токтомунун: 

- 1-пунктунун сегизинчи абзацы; 

- жогоруда аталган токтом менен бекитилген тиркеменин 7-пункту. 

4. Юридика башкармалыгы: 

- тиешелүү документтерди алган күндөн тартып 3 (үч) жумуш күнү ичинде токтомду Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын расмий интернет-сайтына жарыяласын; 

- расмий жарыялангандан кийин токтомду Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларынын мамлекеттик реестринде чагылдырылышы үчүн Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине жөнөтсүн. 

5. Токтом 2024-жылдын 1-апрелинен тартып күчүнө кирет.  

6. Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгы 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен «Кредиттик союздардын финансылык каржы компаниясы» ААКты тааныштырсын. 

7. «Башкарманын катчылыгы» 3 (үч) жумуш күнү ичинде ушул токтом менен Улуттук банктын Банк эмес уюмдарды көзөмөлдөө башкармалыгын, областтык башкармалыктарын жана Баткен областындагы өкүлчүлүгүн тааныштырсын. 

8. Токтомдун аткарылышын контролдоо Көзөмөлдөө методологиясы башкармалыгынын ишин тескөөгө алган Кыргыз Республикасынын Улуттук банк Башкармасынын мүчөсүнө жүктөлсүн. 

 

 

                 Төрага                                                                                                                                                                                                                                                 К. Боконтаев 

 

 

Кыргыз Республикасынын  

Улуттук банк Башкармасынын 

2024-жылдын 20-мартындагы  

№ 2024-П-12/12-2-(НФКУ)  

токтомуна карата тиркеме 

 

 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелери 

 

1-глава. Жалпы жоболор 

 

1. Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы (мындан ары - Улуттук банк) финансы системасынын туруктуулугун сактоо жана кредиторлордун таламдарын коргоо, берилген кредиттердин жана лизингдердин кайтарылбай калуу тобокелдиктерин басаңдатуу, «Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын (мындан ары КСФК) капиталынын белгиленген өлчөмүн колдоп туруу максатында, КСФК милдеттүү түрдө аткарууга тийиш болгон экономикалык ченемдерди жана талаптарды белгилейт.  

2. КСФК ушул Эрежелерде жана Улуттук банктын башка ченемдик укуктук актыларында белгиленген ченемдердин жана талаптардын маанилерин бузууга жол бербестен, тобокелдиктерди кошумча басаңдатуу максатында экономикалык ченемдер жана талаптар боюнча кыйла жогорулатылган талаптарды белгилөөгө укуктуу. 

3. Улуттук банк Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык КСФКга карата таасир этүү чараларын колдоно алат. 

4. Улуттук банктын кредиттик союздардан депозиттерди тартууга лицензиясы болгон шартта, КСФК үчүн төмөнкүлөр белгиленет: 

- кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.1); 

- кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери жана кредиттик союздар алдындагы башка милдеттенмелер боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.2); 

- ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4). 

5. Кредиттик союздар менен чет өлкө валютасында операцияларды жүзөгө ашырууга Улуттук банктан алынган лицензиясы болгон шартта, КСФК үчүн төмөнкүдөй лимиттер белгиленет: 

- ар бир чет өлкө валютасы боюнча таза валюта позициясы; 

- суммардык валюта позициясы. 

Ачык валюта позицияларын эсептөө тартиби Улуттук банк тарабынан аныкталат. 

6. КСФК дивиденддердин суммасын эсептөө үчүн, Финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына (мындан ары - ФОЭС) жана Улуттук банктын талаптарына ылайык эсептелген таза пайданын эң кичине өлчөмүн колдонууга тийиш. 

7. КСФК өз акционерлерине дивиденддерди төлөө үчүн Улуттук банктан уруксат алууга милдеттүү. Дивиденддерди төлөөгө Улуттук банктан уруксат алуу үчүн документтер КСФК акционерлеринин жалпы чогулушуна чейинки 10 (он) жумуш күнүнөн кечиктирилбестен Улуттук банкка берилүүгө тийиш. Документтерге дивиденддерди төлөө мөөнөтү боюнча КСФК пландары, ФОЭСке жана Улуттук банктын талаптарына ылайык эсептелген таза пайданын көрсөткүчтөрү жана дивиденддерди төлөгөндөн кийин экономикалык ченемдерди сактоо боюнча эсептөөлөр тиркелүүсү зарыл. 

Эгерде КСФКнын ишинде туруктуулугуна таасирин тийгизүүчү төмөнкү коркунучтардын бири болсо, Улуттук банк дивиденддерди төлөөгө тыюу салышы же чектөөлөрдү белгилеши мүмкүн:  

1) КСФК Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдерди жана талаптарды сактабаса; 

2) дивиденддерди төлөө Улуттук банк тарабынан белгиленген экономикалык ченемдердин жана талаптардын бузулушуна алып келет; 

3) Улуттук банктын талаптарына ылайык потенциалдуу жоготуулардын жана чыгым тартуулардын ордун жабуу үчүн резерв түзүлбөсө же жетишсиз өлчөмдө түзүлсө

4) өткөн жылдардын же отчеттук жыл ичинде чыгымдар болсо; 

5) Улуттук банктын талаптарын аткарбоо.  

2-глава. Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку  

өлчөмү (К1) 

8. Ушул Эрежелердин алкагында карыз алуучу деп кредиттик союзду же өз ара байланыштуу болгон бир нече кредиттик союзду, ошондой эле кредиттик союздун финансылык ижара (лизинг) боюнча катышуучусун же ага талап боюнча жана кредиттик союздун (үчүнчү жак катары) милдеттүү түрдө катышуусу шартында кредит берилген кредиттик союздун катышуучусун түшүнүүгө болот. 

9. Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин 25 %дан ашпаган өлчөмдө кармап туруу зарыл. 

Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

К1 = СЗ / ЧСК * 100 %, 

мында: 

СЗ - карыз алуучунун кредиттер, факторинг, финансылык ижара (лизинг), баланстан тышкаркы милдеттенмелер (кредиттик союзга жана анын катышуучусуна кредит берүүгө байланыштуу милдеттенмелер), ошондой эле маңызы боюнча кредитти алмаштыруучу болуп саналган башка каражаттар боюнча чогуу алгандагы карызынын өлчөмү. Ар башка карыз алуучулардын бардык карызы, бир карыз алуучуга карата эң жогорку тобокелдик ченемин эсептөөдө суммаланып, эгерде бир карыз алуучунун карызды кайтарбай коюусу башкасынын карызынын кайтарылбай калышына алып келсе, бирдиктүү чогуу алгандагы карыз катары каралат. Мында, ар башка карыз алуучулардын карызын кароодо, аларды бир тобокелдик катары суммалоодо карыз алуучулардын өз ара байланыштуулук деңгээлин, акча каражаттары берилген тармактын абалын, карыз алуучулардын кредиттик таржымалын, карыздын ордун жабуунун болжолдонуп жаткан шарттарын ж.б. эске алуу талап кылынат; 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы, аны эсептөө тартиби Улуттук банк Башкармасынын токтому менен бекитилген Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аныктоо боюнча Нускоого (мындан ары Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аныктоо боюнча Нускоого) ылайык аныкталат. 

10. КСФКнын таза суммардык капиталынын мааниси нөлгө барабар же терс мааниде болуп калса, анда бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми эсептелбейт жана ченем сакталбаган катары каралат. 

11. Эгерде ошол карыз алуучунун чогуу алгандагы карызынын өлчөмүнүн көбөйүүсү, бир карыз алуучуга эң жогорку тобокелдик ченеминин жол берилген маанисинин бузулушуна алып келсе, КСФК бир карыз алуучуга жана аны менен байланыштуу жактарга жана компанияларга кредиттерди жана ага теңештирилген башка активдерди, баланстан тышкаркы милдеттенмелерди берүүсүнө жол берилбейт. 

3-глава. Капиталдын жетиштүүлүгүнүн ченеми (К2) 

12. КСФКнын капиталынын жетиштүүлүгүнүн ченеми төмөнкүдөй эки коэффициент боюнча аныкталат: 

К2.1 - суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти; 

К2.2 - биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгүнүн коэффициенти. 

К2.1 жана К2.2 коэффициенти «Кыргыз Республикасынын коммерциялык банктарынын капиталынын жетиштүүлүк (шайкештик) стандарттарын аныктоо боюнча» нускоого ылайык эсептелет. 

КСФКнын капиталынын жетиштүүлүгүнүн ченеминин мааниси: 

- суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти (К2.1) кеминде 12 пайызды түзүүгө тийиш; 

- биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештик) коэффициенти (К2.2) кеминде 6 пайызды түзүүгө тийиш. 

4-глава. Кредиттик союздар алдындагы милдеттенмелер боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К3) 

13. Кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.1) төмөнкү формула боюнча эсептелет: 

К3.1 = ЧСК/ДВКС * 100%, 

мында: 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы; 

ДВКС - кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттеринин суммасы. 

14. Кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченеми (К 3.2) төмөнкү формула боюнча эсептелет: 

К3.1 = ЧСК / СДКС * 100%, 

мында: 

ЧСК - КСФКнын таза суммардык капиталы; 

СДКС - кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттеринин суммасы. 

14. Бул ченемдер, ошондой эле алардын маанилери Улуттук банктын Көзөмөл боюнча комитетинин чечими боюнча белгиленет. 

15. КСФК кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин (К3.1) отчеттук мезгил ичинде (бир айда) орточо жумалык көрсөткүчтөрдүн негизинде, ал эми кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин (К 3.2) күндөлүк негизде так сактоого тийиш. Отчеттук мезгил ичинде КСФК кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттеринин орточо жумалык маанисин жумуш күндөрүн гана эске алуу менен эсептөөгө тийиш. Бул көрсөткүчтөр орточо арифметикалык маалыматтарды эсептөө ыкмасынын негизинде эсептелинет. 

5-глава. Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4) 

16. Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) 30% төмөн болбогон деңгээлде колдоого алынып турууга тийиш. 

17. Ликвиддүүлүк ченеми төмөнкү формула боюнча аныкталат: 

К4 = ЛА / О * 100% 

мында: 

ЛА - ликвиддүү активдер, ага: 

- кассадагы нак акча каражаттары; 

- эсептешүү эсептериндеги каражаттар; 

- Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети менен Улуттук банк тарабынан чыгарылган мамлекеттик баалуу кагаздар кирет. Ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөөдө бул баалуу кагаздар сыйакыны (дисконтту), сатып өткөрүлбөгөн пайданы (чыгымды) кемитүү менен эсепке алынат; 

- РЕПО-келишими боюнча сатылып алынган, жогорку ликвиддүү баалуу кагаздар; 

О - КСФКнын милдеттенмелери, ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөө үчүн аларга төмөнкүлөр кирет: 

- кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери, ошондой эле эсептөөлөрдөгү акча каражаттары; 

- кайсы болбосун башка милдеттенмелер, ошондой эле алар боюнча эсептөөлөр отчеттук күндөн кийинки 30 күн ичинде келип жеткен баланстан тышкаркы милдеттенмелер. 

18. КСФКнын милдеттенмелери боюнча камсыздоо болуп саналган кайсы болбосун ликвиддүү активдер ликвиддүү активдердин курамынан алынып салынат. 

19. Ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) эсептөөдө, КСФК кабыл алган жана кредиттик союздарга же алардын катышуучуларына сунушталган активдер боюнча камсыздоо болуп саналган депозиттер, эгерде кредитти кайтарып берүү мөөнөтү жеткенге чейин күрөөнүн алынып коюлбай тургандыгын гарантиялаган зарыл жол-жоболорго жана контролдук системасына КСФК ээ болсо, анын милдеттенмелеринин курамына кирбейт. 

20. Ликвиддүүлүк тобокелдигин азайтуу максатында КСФКнын жетекчилиги активдерди жана милдеттенмелерди күн сайын тескөөгө алып турууга тийиш. КСФК ликвиддүүлүк ченемин (көрсөткүчү) отчеттук мезгил ичинде (бир айда) орточо жумалык маалыматтардын негизинде сактоого тийиш. Отчеттук мезгил ичинде КСФК орточо жумалык ликвиддүү активдердин жана кыска мөөнөттүү милдеттенмелердин маанисин эсептөөгө тийиш (орточо жумалык маанини эсептөөдө жумуш күндөрү гана эске алынат). Бул көрсөткүчтөр орточо арифметикалык маалыматтарды эсептөө ыкмасында эсептелинет. 

21. КСФК ликвиддүүлүк тобокелдигин тескөө саясатын иштеп чыгууга тийиш, анда эң аз дегенде төмөнкүлөр камтылышы зарыл: 

- каражаттардын агылып киришин жана агылып чыгышын күн сайын эсептөөлөр жана ага мониторинг, ошондой эле ликвиддүүлүккө болгон күндөлүк керектөөлөргө жана милдеттенмелердин аткарылышынын камсыз кылынышына контролдукту жүргүзүү үчүн КСФКнын активдеринин жана милдеттенмелеринин ордун жабуу мөөнөттөрү аралыгындагы ажырымга күн сайын жүргүзүлгөн мониторинг; 

- зарыл болгон ликвиддүүлүккө болжолдоолор; 

- депозиттик базанын жана башка карыздык каражаттардын түзүмүн жана алардын туруктуулугуна баа берүүлөр; 

- ресурстардын наркы; 

- акча рыногунда карыз алуу ыкмалары; 

- активдердин сапаты; 

- баланстан тышкаркы милдеттенмелердин аткарылышы; 

- ликвиддүүлүк кризиси учурундагы пландаштыруу; 

- чет өлкө валюталарындагы ликвиддүүлүктүн тескөөгө алынышы; 

- ликвиддүүлүк тобокелдигинин тескөөгө алынышына ички контролдук; 

- жетекчилердин кароосуна сунушталуучу зарыл отчеттор. 

6-глава. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициялардын эң жогорку өлчөмү 

22. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун финансылык салымдарды жана кредиттерди кошо алганда, ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициялардын эң жогорку өлчөмү КСФКнын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 10 % ашпоого тийиш. 

23. Уюмдарга жана/же банктарга кандай болбосун инвестициялардын жалпы өлчөмү КСФКнын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 50 % ашпоого тийиш. 

24. Эгерде, КСФК кайсы болбосун уюмдун же банктын капиталына акциялар менен соода жүргүзүү максатында эмес, узак мөөнөткө инвестициялоо үчүн өзүнүн таза суммардык капиталынын 5 % ашпаган өлчөмдө инвестициялоого ниеттенсе, ал инвестициялоого чейинки 40 календардык күн ичинде бул тууралуу төмөнкү тиешелүү документтерди/маалыматтарды кошо тиркөө менен кат жүзүндө Улуттук банкка маалымдоого милдеттүү

1) инвестициялоо максаттары жана шарттары жөнүндө

2) кийинки эки жыл ичинде инвестициялоодон түшкөн кирешелердин эсебин; 

3) уюм тууралуу жалпы маалыматты (аталышын, жайгашкан ордун, уюштуруу-укуктук формасын, иш-чөйрөсүн, рынокто канча убактан бери иштеп жаткандыгын, менчик ээлери жана жетекчилери тууралуу маалымат); 

4) КСФКнын уюм же банк менен ошондой эле КСФК менен байланыштуу адамдар же аффилирленген жактар менен жалпы кызыкчылыгы бардыгы тууралуу; 

5) кайсыл бир убакытта КСФК тарабынан ошол уюмга же банкка сунушталган кредиттер жана каржылоонун башка түрлөрү, ошондой эле алардын ордунун жабылышы тууралуу маалыматтар; 

6) уюмдун акыркы эки жыл ичиндеги финансылык отчетторун (Мыйзам талабына ылайык, ал болгон болсо, тышкы аудитор тарабынан күбөлөндүрүлгөн). 

Улуттук банк өз функцияларын жүзөгө ашыруу үчүн КСФКдан кандай болбосун кошумча маалыматтарды талап кылууга укуктуу. 

25. Улуттук банк болжолдонгон инвестициялоо башталганга чейинки 10 күн мурда инвестицияларды токтотууга, ошондой эле эгерде КСФК каражаттарды инвестициялагандан кийинки төмөнкүдөй жагдайлар келип чыккан шартта, инвестициялоону токтотуу же аны чектөө тууралуу талап жөнөтүүгө укуктуу: 

- акыркы инспектордук текшерүүнүн жыйынтыгы же болбосо тышкы көзөмөлдүктүн алкагында алынган маалыматтар КСФКнын финансылык туруктуулугуна жана ишенимдүүлүгүнө же болбосо анын аманатчыларынан болуп саналышкан кредиттик союздардын жана башка кредиторлорунун таламдарына коркунучтун орун алып жатышын тастыктаса; 

- инвестициялоо, банктык Мыйзам талаптарын, Улуттук банктын жазма буйруктарын же КСФКнын Улуттук банк менен кат жүзүндө түзүлгөн келишимдеринин талабын бузуу менен операцияларды жүргүзүүнүн алгылыксыз жана кооптуу тажрыйбасына КСФКнын тартылышынан улам ишке ашырылса; 

- КСФК кандайдыр бир себептер боюнча мындай инвестицияларга мониторинг жүргүзө албаса; 

- Уюмдун же банктын, алардын кызмат адамдарынын ишкердик абройлорунун алгылыксыз экендигин тастыктаган фактылар, ошондой эле уюмдун же банктын же алардын кызмат адамдарынын буга чейинки иши кайсы бир юридикалык жактын банкрот абалында калышына же олуттуу финансылык чыгымдарга дуушар болушуна түрткү бергендигин тастыктаган фактылар Улуттук банкка маалым болсо; 

- КСФК документтерди/маалыматтарды толук эмес көлөмдө, же такталбаган маалыматтарды берген болсо. 

26. КСФК туунду же караштуу компанияларды түзгөн шартта же сатып алган учурда Кыргыз Республикасынын «Банктар жана банк иштери жөнүндө» Мыйзамынын 26-беренесинин 5 жана 6-бөлүгүнүн жана 79-беренесинин жана Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларынын туунду же караштуу компанияларды түзүү жана/же сатып алуу тартибин аныктаган талаптары аткарылууга тийиш.  

7-глава. Кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү 

27. Кыймылсыз мүлккө (негизги каражаттарга) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү КСФКнын төлөнгөн уставдык капитал өлчөмүнүн 50 % ашпоого тийиш. 

28. Бул Эрежелердин максаттарында кыймылсыз мүлк дегенден улам, КСФКга тиешелүү же финансылык ижара келишими боюнча анын тескөөсүндө турган, негизги каражат катары пайдаланылган/пайдаланыла турган кыймылсыз мүлктү (курулуп жаткан/орнотулган кыймылсыз мүлктү кошо алганда) түшүнүү зарыл. 

29. Бардык кыймылсыз мүлктөр, ижарага алынган менчикти ыңгайлаштырууга капиталдык салымдар (операциялык жана/же финансылык ижара келишими боюнча), ошондой эле КСФКнын кыймылсыз мүлктөрүнө ээлик кылып турган жактын акцияларына же облигацияларына же болбосо мына ушундай эле карыздык милдеттенмелерине кандай болбосун салымдар кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө камтылууга тийиш. Бардык көрсөтүлгөн активдер (КСФКнын финансылык ижара келишими боюнча кыймылсыз мүлктөрүн эске албаганда) алардын баланстык наркы боюнча эсептөөгө кошулат. 

Финансылык ижара келишими боюнча КСФКнын тескөөсүндө турган кыймылсыз мүлктөр, аларга (негизги каражаттарга) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө финансылык ижара боюнча милдеттенмелердин ошол учурдагы өлчөмүн эсептен алып салуу менен баштапкы наркы боюнча камтылууга тийиш. 

30. КСФК кызматкерлер үчүн эмгек жана эс алуу шарттарын түзүүгө каралган кыймылсыз мүлккө ээ боло алат, мында ошол мүлктүн баланстык наркы кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмүн эсептөөдө эске алынышы зарыл. 

31. Кыймылсыз мүлктүн наркын кайра баалоону жүргүзүүдө анын натыйжасында кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын эң жогорку өлчөмү өзгөргөн болсо, КСФК кайра баалоодон кийинки 12 ай ичинде кыймылсыз мүлккө (негизги каражатка) инвестициялардын өлчөмүн Улуттук банктын талаптарына ылайык келтире тургандыгы тууралуу милдеттенме-катты Улуттук банкка берүүгө тийиш. 

32. Берилген кредиттер боюнча карыздын ордун жабуунун эсебине КСФК тарабынан алынган мүлк, Мыйзам талаптары сакталып жана төмөнкү шарттар аткарылган учурда, негизги каражат катары кабыл алынышы мүмкүн: 

- мүлктү негизги каражат катары кабыл алуу кыймылсыз мүлккө инвестициялардын эң жогорку өлчөмүнүн өзгөрүшүнө алып келбесе; 

- аны пайдаланууга берүү мөөнөтү 18 айдан ашпоого тийиш. 

Эгерде, жогоруда көрсөтүлгөн мүлктүн наркы КСФКнын таза суммардык капиталынын 10 % ашса, анда негизги каражат катары аны кабыл алуу чечими Директорлор кеңеши тарабынан кабыл алынышы зарыл. 

8-глава. Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин баалуу кагаздарына жана мамлекеттик эмес карыздык баалуу кагаздарга инвестиция өлчөмү 

33. КСФКнын Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин баалуу кагаздарына инвестицияларынын баланстык нарк боюнча жалпы өлчөмү анын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 25 % ашпоого тийиш. 

34. КСФКнын мамлекеттик эмес карыздык баалуу кагаздарга инвестицияларынын баланстык нарк боюнча жалпы өлчөмү, анын таза суммардык капиталынын өлчөмүнүн 10% ашпоого тийиш. 

9-глава. Концентрациялануу тобокелдигин чектөө боюнча эң төмөнкү талаптар 

35. Бир карызгердин чогуу алгандагы карызынын КСФКнын таза суммардык капиталынын 10 % барабар же андан ашкан суммасы КСФК тарабынан өзгөчө көңүл бурууну жана мындай карызгердин финансылык абалына дайыма баа берип турууну талап кылат. Чогуу алгандагы мындай карыз ири өлчөмдөгү карыз катары эсептелинет. 

36. КСФК өз кызматкерлери кредиттик союздардын мүчөсү болбошу зарыл. 

37. КСФК өз кызматкерлерине кредиттерди берүүгө укуктуу. Ошол эле учурда, КСФКнын кызмат адамдарына кредиттерди берүү «Банктын аффилирленген жана байланыштуу жактар менен операцияларына карата талаптар жөнүндө» нускоонун талаптарына ылайык келиши зарыл. 

38. КСФК кредит берген бир кызматкердин жалпы карызы 5 млн сомдон ашпоого тийиш. 

39. КСФКнын кызматкерлерине берилген кредиттердин жалпы суммасы КСФКнын таза суммардык капиталынын 10% ашпоого тийиш. 

40. КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документи КСФКнын директорлор кеңеши тарабынан бекитилүүгө тийиш. Ошондой эле КСФКнын директорлор кеңеши төмөнкүлөргө милдеттүү

- КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документинин актуалдуулугун жана КСФКнын кредиттик саясатына шайкештигин камсыз кылуу максатында, аны жыл сайын кайра карап чыгууга; 

- КСФКнын кызматкерлерге кредит берүү тартибин жөнгө салуучу ички документинин талаптарынын сакталышын камсыз кылуу боюнча КСФК башкармасынын ишин контролдоого. 

41. КСФК концентрациялануу тобокелдигин кошо алганда, тобокелдиктерди тескөө боюнча саясатын иштеп чыгууга жана аны сактоого тийиш. Концентрациялануу тобокелдигин тескөө боюнча саясатта (мындан ары - саясат) эң аз дегенде төмөнкү маселелер эске алынышы зарыл: 

- кредиттик союздардын катышуучуларын кайра каржылоо үчүн кредиттик союздарды кредиттөөдө, КСФК катышуучулардын билдирмелерине жараша концентрациялануу тобокелдигин идентификациялоого жана тескөөгө алууга, ошондой эле катышуучулардын берилген кредиттерди максаттуу пайдаланышына мониторинг жүргүзүүгө тийиш; 

- КСФК кредиттик союздарды кредиттөөдө, кредиттик союздардын каражаттары багытталуучу экономиканын ар кандай тармактарынын өз ара байланыштуулугун эске алышы зарыл; 

- кредиттик союздардын бир эле тармакка (тармак ичиндеги чакан тармакка) багытталган кредиттери боюнча кредиттик союздарда орун алган тобокелдиктин концентрациялануусу бардык берилген кредиттердин салыштырма салмагында каралууга тийиш; 

- КСФК күрөөнүн ар кандай түрлөрүнүн өлчөмүнө баа бериши зарыл. Концентрациялануу тобокелдиги КСФКнын кредиттер боюнча күрөөлүк камсыздоонун бир эле түрүнө ыкташынан улам келип чыгат; 

- кредиттик союздун катышуучусу менен финансы лизинги боюнча операцияларды жүзөгө ашырууда КСФК, өз ара байланыштуу жактардын тобун бир кардар катары кароосу зарыл, мында өз ара байланыштуу жактардын тобуна сунушталган активдердин ар кандай түрлөрүнүн бардык суммасы чыгарылып, бир тобокелдик катары каралат; 

- концентрациялануу тобокелдиги кредиттердин төлөө мөөнөтүнө жана графигине, регионго (областка), күрөөлүк камсыздоонун түрүнө жана көлөмүнө, валютанын түрүнө жараша диверсификацияланууга тийиш; 

- концентрациялануу тобокелдигин тескөөдө КСФК, өз ишиндеги тобокелдиктерди диверсификациялоонун натыйжалуулугуна баа бериши зарыл. 

42. КСФКнын Директорлор кеңеши жана башкармасы, анын ишинин бардык багыттарындагы концентрациялануу тобокелдиги жөнүндө маалыматка ээ болушу зарыл. Концентрациялануу тобокелдигин өлчөө системасында иштин ар кандай багытында келип чыгышы мүмкүн болгон концентрациялануу тобокелдигине дуушарлануу мүмкүнчүлүктөрү чогуу каралышы зарыл. КСФК концентрациялануу тобокелдигин аныктоо үчүн, эң аз дегенде төмөнкү позицияларды өлчөп көрүшү зарыл: 

а) КСФК тарабынан салынган/сунушталган каражаттардын өлчөмдөрү

- активдердин белгилүү бир түрүнө, анын ичинде валюталар боюнча; 

- бир карыз алуучуга; 

- республиканын белгилүү бир областына (аймагына); 

- валюталардын түрлөрү боюнча. 

б) милдеттенмелердин белгилүү бир түрлөрүнүн өлчөмү, анын ичинде валюталар боюнча; 

в) күрөөлөрдүн ар кандай түрлөрүнүн өлчөмүнө

43. КСФКда концентрациялануу тобокелдигин чектөө системасы жөнгө салынууга тийиш. Ал КСФК үчүн жол берилген концентрациялануу тобокелдигинин чектүү өлчөмүн аныктап, мезгил-мезгили менен кароого алынып турушу зарыл. КСФКда эң аз дегенде концентрациялануу тобокелдигинин төмөнкүдөй чектөөлөрү белгилениши зарыл: 

- бир карыз алуучунун суммардык чогуу алгандагы карызынын эң жогорку өлчөмү

- бир карызгердин таза суммардык капиталдагы кредиттеринин жана башка карыздарынын салыштырма салмагы. КСФК тарабынан белгиленген чектөө мааниси ушул Эрежелерде камтылган ченемдердин маанисин бузууга тийиш эмес; 

- активдердин айрым түрлөрү бардык активдердин суммасынан салыштырмалуу салмакта; 

- ишкердиктин бир түрүнө (экономика тармагына) салынган инвестициялардын, кредиттердин бардык активдерден салыштырма салмакта; 

- республиканын белгилүү бир областына (регионуна) жумшалган инвестициялардын, кредиттердин жана аларга теңештирилген активдердин бардык активдерден салыштырма салмакта; 

- активдер жана милдеттенмелер боюнча валюталардын түрлөрүнө жараша; 

- КСФК тарабынан өз карыз алуучуларына сунушталган он ири кредит жана аларга теңештирилген активдер КСФК сунуштаган бардык кредиттерден салыштырма салмакта; 

- КСФК тарабынан ага байланыштуу жактарга сунушталган кыйла ири он кредит жана аларга теңештирилген активдер КСФК сунуштаган бардык кредиттерден салыштырма салмакта; 

- кыйла ири он каржылоо булагы КСФКнын бардык милдеттенмелеринин суммасынан салыштырма салмакта; 

- кредиттер боюнча күрөөлүк камсыздоонун айрым бир түрлөрү бардык күрөөлүк камсыздоолордун суммасынан салыштырма салмакта. 

44. КСФК эн аз дегенде, ай сайын концентрациялануу тобокелдигинин деңгээлине бардык келип чыгуу формалары боюнча көз салып, түптөлгөн жагдайга талдап-иликтөөлөрдү жүргүзүп, тобокелдикти тескөө ишин пландаштырууга тийиш, алар (аналитикалык отчеттор, таблицалар, графиктер жана диаграммалар) КСФКнын директорлор кеңешине жана башкармасына сунушталышы зарыл.  

КСФКнын директорлор кеңеши жана башкармасы концентрациялануу тобокелдигин тескөө саясатын мезгил-мезгили менен кароого алып турушу зарыл. 

10-глава. Экономикалык ченемдердин сакталышына тиешелүү маалыматтарды, мезгил-мезгили менен берилүүчү жана башка отчетторду берүү тартиби жана мөөнөттөрү 

45. КСФКнын, кредиттик союздардын ишин талаптагыдай жөнгө салууну камсыз кылуу максатында, КСФК экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы, кредит портфелинин сапатына тиешелүү маалыматтарды, мезгил-мезгили менен берилүүчү отчетторду, ошондой эле зарылчылыкка жараша башка кошумча маалыматтарды Улуттук банкка берип турууга тийиш. Мындан тышкары Улуттук банктын талабына ылайык, маалыматтар талап кылынышы мүмкүн. 

46. КСФК күн сайын саат 9.00 гө чейин, 5-тиркеменин 14-бөлүгүнө ылайык, өткөн операциялык күндүн акырына карата абал боюнча мөөнөттүү депозиттер боюнча тобокелдиктин максималдуу өлчөмүнүн ченеминин (К3.2) сакталышы жөнүндө отчетту Улуттук банкка электрондук түрдө берүүгө тийиш. 

КСФКнын жетекчисинин кол тамгасы менен күбөлөндүрүлгөн бул отчет Улуттук банкка кагаз жүзүндө да берилет. 

47. Отчеттук мезгил аяктагандан кийинки 10 жумуш күнү ичинде КСФК ай сайын төмөнкү отчетторду берип турууга тийиш: 

а) Мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчеттун 14-бөлүгүнө (мындан ары - ПРО) ылайык, мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчеттун курамында КСФКнын экономикалык ченемдерди жана талаптарды сакташы жөнүндө маалыматтар; 

б) КСФКнын проблемалуу кредиттери жана лизингдери жөнүндө маалыматтар, ушул Эрежелерге карата 2-тиркемеге ылайык; 

в) КСФКнын кредиттери жана лизингдери жөнүндө маалыматтар, ушул Эрежелерге карата 3-тиркемеге ылайык; 

г) проблемалуу кредиттер боюнча карыздардын ордун жабуунун эсебине баланска кабыл алынган башка менчик (кыймылсыз мүлк) боюнча маалымат, ушул Эрежелерге карата 4-тиркемеге ылайык; 

д) ПРО, ушул Эрежелердин 5-тиркемесине ылайык. 

48. КСФК белгилүү бир мезгил ичиндеги иши жөнүндө ПРОну 1-тиркемеде келтирилген форматтарга ылайык, белгиленген мөөнөттө сунуштайт. ПРО электрондук форматта, андан кийин кагаз жүзүндө берилет. 

49. ПРОнун жыйынды курамы, аны берүү мезгили, форматы жана мөөнөттөрү ушул Эрежелердин 1-тиркемесинде келтирилген. 

50. ПРО формаларын толтурууда төмөнкү талаптар аткарылууга тийиш: 

а) маалымат сом эквивалентинде көрсөтүлүшү зарыл. Мында чет өлкө валютасындагы маалыматтарды камтыган отчеттор Улуттук банктын отчеттук датага карата расмий курсу боюнча улуттук валютадагы эквивалентте чагылдырылууга тийиш; 

б) операциялар отчеттук мезгилдеги бухгалтердик жана баланстан тышкаркы эсептин маалыматтарынын негизинде чагылдырылууга тийиш; 

в) отчет мамлекеттик жана расмий тилде берилет; 

г) отчет электрондук форматта, андан кийин кагаз жүзүндө берилет. 

51. КСФК жетекчилиги ПРОдо чагылдырылган маалыматтардын аныктыгы үчүн толук жоопкерчилик тартат. 

52. Улуттук банк тарабынан ПРО боюнча кандайдыр бир сын-пикирлер жок болгон учурда же болбосо отчет Улуттук банктын сын-пикирлерине ылайык берилгенден кийин, ПРО Улуттук банк тарабынан кабыл алынган катары саналат. 

53. 31-декабрга карата абал боюнча ПРО жылдык болуп саналат жана ушул Эрежелердин 1-тиркемесинде көрсөтүлгөн мөөнөттө Улуттук банкка берилет. Тышкы аудиттин жыйынтыгы боюнча, эгерде жылдык ПРОдо өзгөртүүлөр болсо, кайсы бөлүккө киргизилгендигин түшүндүрүү менен өзгөртүүлөр киргизилген отчеттук формалар берилет. Түзөтүлгөн отчеттор көз карандысыз аудитордук компаниянын корутундусун алгандан кийин 15 жумуш күн ичинде Улуттук банкка берилет. 

54. Кандайдыр бир карама-каршылыктар, каталар орун алган, ПРО формалары толук берилбеген же туура эмес толтурулган учурда, Улуттук банктын ыйгарым укуктуу түзүмдүк бөлүмү КСФКга отчетту төмөнкү мөөнөттө корректировкалоо зарылдыгы жөнүндө билдирет: 

- күн сайын берилүүчү отчеттор - 2 жумуш күнү ичинде; 

- айлык отчеттор - 5 жумуш күнү ичинде. 

55. ПРО отчетторун өз убагында бербеген учурда КСФК ПРОнун өз убагында берилбешинин себеби тууралуу жазуу жүзүндө түшүндүрмө берүүгө милдеттүү

56. Отчеттордо анык эмес маалыматтар системалуу түрдө берилген жана белгиленген мөөнөттөр бузулган учурда, КСФКга карата Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларында жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган таасир этүү чаралары колдонулушу мүмкүн. 

57. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчет ушул Эрежелердин 6-тиркемесинин формасы боюнча жалпыга маалымдоо каражаттарында мамлекеттик тилде, ал эми зарыл болгон учурда расмий тилде жарыяланууга тийиш. 

58. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө отчет ар бир чейрек аяктагандан кийин 30 күн ичинде жарыяланууга тийиш. 

59. КСФК чейректик отчетту кеңири жайылтуу жана колдонуучуларга жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу максатында, экономикалык ченемдердин жана талаптардын аткарылышы жөнүндө чейректик отчетторду жарыялоо үчүн жалпыга маалымдоо каражаттарын тандайт. 

60. Басылманын көчүрмөсү тиркелген басылма жөнүндө маалымат жарыялангандан кийин 3 жумуш күн ичинде Улуттук банкка берилүүгө тийиш. 

61. КСФКнын финансылык отчету (финансылык абал жөнүндө отчет, жыйынды киреше жөнүндө отчет, акча каражаттарынын кыймылы жөнүндө отчет, өздүк капиталдагы өзгөрүүлөр жөнүндө отчет, финансылык отчетко эскертүүлөр, өткөн жылдын ушул эле мезгилине карата финансылык абал жөнүндө отчет) Улуттук банктын финансылык отчетту түзүү, жарыялоо жана берүү боюнча талаптарына ылайык Улуттук банкка берилет. 

11-глава. Экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышын контролдоо 

62. КСФК тарабынан экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышын Улуттук банктын ыйгарым укуктуу түзүмдүк бөлүмү контролдойт. 

63. КСФК тарабынан күн сайын/жума сайын эсептелип турган экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы КСФКнын бухгалтердик балансынын негизинде кайсы болбосун датага карата абал боюнча текшерилиши мүмкүн. 

64. КСФК тарабынан ушул Эрежелерде белгиленген экономикалык ченемдер жана талаптар сакталбагандыгы, маалыматтар берилбегендиги же такталбаган жана/же толук эмес маалымат берилгендиги, экономикалык ченемдердин аткарылышы жөнүндө отчетторду жарыялоо мөөнөттөрүнүн сакталбагандыгы фактылары аныкталса, ошондой эле иште башка бузууларга жол берилсе, Улуттук банк КСФКга карата Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы жөнүндө» конституциялык Мыйзамына, Кыргыз Республикасынын «Банктар жана банк иштери жөнүндө» Мыйзамына жана Улуттук банктын тиешелүү ченемдик укуктук актыларына ылайык таасир этүү чараларын колдонот.  

65. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына, Улуттук банктын ченемдик укуктук актыларына, анын ичинде Улуттук банктын токтомдоруна, буйруктарына, буйрууларына, нускоолоруна, жазма буйруктарына, жана башка документтерге, ошондой эле талаптарга каршы келген аракеттерге жол берүү же аракеттенбей коюу, иштеги кемчилик катары таанылат. 

  

 

 

  

  

  

  

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин жөнгө салуу эрежелерине карата 

1-тиркеме 

КСФКнын мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчетунун  

КУРАМЫ 

№ 

Бөлүк 

Аталышы 

Мезгилдүүлүгү 

Берүү мөөнөттөрү 

Берүү форматы 

 

КСФК жөнүндө базалык маалымат 

Ай сайын жана өзгөртүү киргизүүдө 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

  

КСФКнын директорлор кеңешинин жана башкармасынын мүчөлөрү жөнүндө маалыматтар 

Жылына бир жолу жана өзгөрүү киргизүүдө 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

  

КСФКнын айрым кызмат адамдары жөнүндө маалымат 

Жылына бир жолу жана өзгөрүү киргизүүдө 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

1-бөлүк 

Баланстык отчет 

А. Активдер 

Б. Милдеттенмелер 

В. Капитал 

Г. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер 

Д. КСФКнын башка активдерин жана милдеттенмелерин чечмелөө 

Ж. КСФКнын активдерин жайгаштыруу 

И. КСФКнын өлкөлүк белгиси боюнча милдеттенмелерин тартуу 

К. КСФКнын өлкөлүк белгиси боюнча милдеттенмелерин тартуу (чет өлкө валютасында) 

Л. Капиталды өлкөлүк белгиси боюнча тартуу 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«xlsx» 

2-бөлүк 

Пайда жана чыгым тууралуу отчет 

А. Пайыздык кирешелер 

Б. Пайыздык чыгашалар 

В. Пайыздык эмес кирешелер 

Г. Пайыздык эмес чыгашалар 

Д. Башка операциялык жана административдик чыгашалар 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

3-бөлүк 

Капиталдын түзүмү 

A. Капиталдын түзүмүндөгү өзгөрүүлөр 

B. КСФКнын акциялары жана башка баалуу кагаздары жөнүндө маалымат 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

4-бөлүк 

Бөлүштүрүлбөгөн пайданын өзгөрүүсү 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

5-бөлүк 

Баалуу кагаздар портфели 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

6-бөлүк 

Мөөнөтү өтүп кеткен жана реструктуризацияланган кредиттер боюнча маалымат 

А. Мөөнөтү өткөн активдер жөнүндө маалымат 

B. Реструктуризацияланган кредиттер боюнча маалымат 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

10 

7-бөлүк 

Активдерди жана баланстан тышкаркы милдеттенмелерди тобокелдик деңгээли боюнча классификациялоо 

Ай сайын  

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

11 

8-бөлүк 

РППУдагы өзгөрүүлөр 

А. РППУнун эсебинен эсептен алынып салынган жана кайтарылып берилген (мурда эсептен алынып салынган) активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер жөнүндө маалыматтар 

Б. Кредиттик союздардын кредиттери жана финансылык ижарасы боюнча РППУдагы өзгөрүүлөр 

В. Кредиттик союздардын кредиттеринен айырмаланган активдер жана баланстан тышкаркы милдеттенмелер боюнча РППУдагы өзгөрүүлөр 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

12 

 

9-бөлүк 

Ири тобокелдиктер жөнүндө маалымат 

Ай сайын  

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

13 

10-бөлүк 

КСФКнын банктарда жайгаштырылган депозиттери жөнүндө маалымат 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

14 

11-бөлүк 

Аффилирленген жактар жөнүндө маалыматтар 

А. Аффилирленген жактар менен операциялар тууралуу маалыматтар 

Б. Аффилирленген жактар менен операциялар тууралуу жалпы маалыматтар 

В. КСФКнын аффилирленген жактары жөнүндө маалыматтар 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

15 

12-бөлүк 

КСФКга байланыштуу жактар менен операциялар тууралуу маалыматтар 

А. КСФКга байланыштуу жактар менен активдүү операциялар тууралуу кыскача маалыматтар 

Б. КСФКга байланыштуу жактар менен операциялар тууралуу жалпы маалыматтар 

В. КСФКнын кызмат адамдарынын жакын туугандары тууралуу маалымат 

Г. КСФК менен байланыштуу башка жактар тууралуу маалыматтар 

Д. КСФКнын кызмат адамдары жана алардын жакын туугандары же КСФК менен байланыштуу башка адамдар контролдукка ээ болгон юридикалык жактар жөнүндө маалыматтар 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

16 

13-бөлүк 

Активдердин/милдеттенмелердин ордун жабуу мөөнөтү 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

17 

14-бөлүк 

Экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы жөнүндө маалымат 

 

 

 

 

 

А. Кредиттик союздардын мөөнөттүү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин сактоо боюнча күндөлүк отчет (K3.2) 

Б. Кредиттик союздардын талап боюнча төлөнүүчү депозиттери боюнча тобокелдиктин эң жогорку өлчөмүнүн ченемин ченемин сактоо жөнүндө отчет (К3.1) 

B. Ар бир уюмга же банкка кандай болбосун инвестициянын эң жогорку өлчөмү 

Күн сайын 

 

 

 

Күн сайын, кийинки иш күнү саат 9:00гө чейин 

«.xlsx» 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

Ай сайын 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

18 

15-бөлүк 

Башка маалымат 

А.Активдер 

Б. Баланстан тышкаркы милдеттенмелер 

B. Капитал жана капиталдын шайкештигинин коэффициенттери 

Ай сайын 

 

 

 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

19 

16-бөлүк 

Башка маалыматтар 

А. Жыл башынан берки активдердин жана милдеттенмелердин орточо мааниси 

Б. КСФКнын иши жөнүндө 

В. КСФКнын персоналы жөнүндө 

Г. Колдонуудагы кредиттер жана депозиттер боюнча эң жогорку жана эң төмөнкү пайыздык чендер боюнча маалымат 

Ай сайын 

 

 

 

Отчеттук мезгил аяктагандан кийин 10 жумуш күнү ичинде 

«.xlsx» 

 

 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

2-тиркеме 

КСФКнын проблемалуу кредиттери жана лизингдери жөнүндө 20__-жылдын «__» _______ карата абал боюнча 

МААЛЫМАТТАР/ СВЕДЕНИЯ 

 о проблемных кредитах и лизингах ФККС по состоянию на «___» __________ 20__ г./ 

миң сом/%/тыс сомов/% 

КСнын аталышы(*)/ 

Наименование КС(*)/  

Чогуу алгандагы кредиттик карыздын суммасы/Сумма совокупной кредиторской задолженности 

Классификация 

Отчеттук мезгил ичиндеги ордун жабуу суммасы/Сумма погашения за отчетный период 

Жыл башынан бери отчеттук күнгө карата өсүп жаткан төлөө суммасы /Сумма погашения по нарастающей с начала года на отчетную дату 

Кабыл алынган күрөөлүк камсыздоонун түрү/ Вид принятого залогового обеспечения/ 

Күрөөлүк камсыздоонун суммасы /Сумма залогового обеспечения/ 

Реструктуризациялоо суммасы/Сумма реструктуризации 

Реструктуризациялоо шарттары/Условия реструктуризации 

Кредитти кайтарып алуу иш-чараларынын аткарылышынын күндөлүк статусу (отчеттук мезгил ичинде)/Текущий статус исполнения мероприятий (за отчетный период) по возврату кредита 

Кредиттин негизги суммасы/ 

Основная сумма кредита 

Пайыздар/ 

Проценты 

реструктуризациялаганга чейин/до реструктуризации 

реструктуризациялагандан кийин/после реструктуризации 

Кредиттин негизги суммасы/ 

основная сумма кредита 

Пайыздар/ 

Проценты 

Кредиттин негизги суммасы/ основная сумма кредита  

Пайыздар/ 

проценты 

Кредиттин негизги суммасы/Основная сумма кредита 

Пайыздар/ Проценты  

10 

11 

12 

13 

14 

15 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

(*) Маалымат региондорго топтоо менен ар бир кредиттик союз боюнча көрсөтүлөт/Информация указывается в разрезе каждого кредитного союза с группировкой по регионам. 

 

 

 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин 

жөнгө салуу эрежелерине карата 

3-тиркеме 

КСФКнын кредиттери жана лизингдери жөнүндө 20__-жылдын «__» _______ карата абал боюнча 

МААЛЫМАТТАР/ СВЕДЕНИЯ 

о кредитах и лизингах ФККС по состоянию на «___» __________ 20__ г./ 

саны/миң сом/%/шт//тыс сомов/%. 

 

№ 

КСнын аталышы, карыз алуучунун аты-жөнү/Наименование КС, ФИО заемщика 

Аймагы/ Регион  

Лицензия берилген датасы/Дата выдачи лицензии 

Орду жабылган кредиттер /Погашенные кредиты  

КК тарабынан колдонуудагы кредиттерге карата жактырылган кредиттин баштапкы суммасы /Первоначальная сумма кредита, одобренного КК на действующие кредиты  

% чен/% ставка  

Кредиттин калдыгы, сом/ Остаток кредита, сом   

Ордун жабуу датасы/ Дата погашения 

Кредиттин максаты/ Цель кредита 

Кредитти классификациялоо/Классификация кредита 

РППУнун суммасы /Сумма РППУ 

Мөөнөтүндө төлөбөй коюу, күндөрдө/ Просрочка в днях  

Реструктуризациялардын саны /Количество реструктуризаций 

Күрөөлүк камсыздоо(*)/Залоговое обеспечение в % 

Күрөөнүн түрү  /Вид залога 

Өткөрүлүүчү иш-чара/Проводимые мероприятия 

Саны/Количество  

Суммасы/Сумма   

№ 

Датасы  /Дата 

Суммасы/Сумма 

Негизги сумма боюнча /По основной сумме  

% боюнча/ по %  

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

 

18 

19 

20 

21 

КСФКнын кызматкерлерине кредиттер /Кредиты сотрудникам ФККС  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

КСнын кредиттери жана лизингдери (*)/Кредиты и лизинги КС(*)  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

(*) Маалымат региондорго топтоо менен ар бир кредиттик союз боюнча көрсөтүлөт/Информация указывается в разрезе каждого кредитного союза с группировкой по регионам. 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

4-тиркеме 

Проблемалуу кредиттер боюнча карыздардын ордун жабуунун эсебине баланска кабыл алынган башка менчик (кыймылсыз мүлк) боюнча маалыматтар/ Информация по прочей собственности (недвижимое имущество), принятой на баланс в счет погашения задолженности по проблемным кредитам/ 

%/миң сом/%/тыс сомов 

 

№ 

Кредиттик союздун аталышы /Наименование кредитного союза 

Кредит берилген датасы/ Дата выдачи кредита 

ордун жабуу датасы /Дата погашения 

Пайыздык чен/ Процентная ставка 

Берилген кредиттин суммасы /Сумма выданного кредита  

Күрөөнүн аталышы, жайгашкан жери жана ээсинин аты-жөнү/ Наименование, месторасположение залога и наименование владельца/ 

Кредит берүү учурундагы күрөөнүн бааланган наркы/ Оценочная стоимость залога на момент выдачи кредита 

КСФКнын башка менчик боюнча кабыл алынган күрөө предметинин эсебинен жүргүзүлгөн карыздар боюнча ордун жабуулар жөнүндө маалымат/ Информация о погашениях по задолженности, осуществляемой за счет предмета залога, принятого на прочую собственность ФККС 

Мүлктү КСФКнын балансына кабыл алгандан кийин кредит боюнча карыздын калдыгы/ачык аукциондо сатуу /Остаток задолженности по кредиту после принятия имущества на баланс ФККС/продажи с публичных торгов 

КСФК күрөө предметинин менчикке кабыл алган датасы/ Дата принятия ФККС предмета залога в собственность 

Кыймылсыз мүлктү КСФКнын балансына соттон тышкары / ыктыярдуу түрдө кабыл алуу /Принятие недвижимости на баланс ФККС во внесудебном порядке / добровольно/ 

Кыймылсыз мүлктү соттун чечими боюнча КСФКнын балансына кабыл алуу/ Принятие недвижимости на баланс ФККС по решению суда 

Карызды төлөөдө кабыл алынган башка мүлктүн абалы / Состояние иного имущества, принятого в оплату долга 

КСФК балансында көрсөтүлгөн (РППУ кемитүү менен)/ Числится на балансе ФККС (за минисом РППУ) 

РППУ башка мүлк боюнча/ РППУ по прочей собственности  

Эскертүү (мисалы, банк тарабынан көрүлгөн чаралар)/ Примечание (например, меры предпринимаемые банком) 

Кредиттин жалпы орду жабылган бөлүгү/ Всего погашенная часть кредита 

Кредиттин негизги суммасы боюнча /По основной сумме кредита 

Чегерилген пайыздар боюнча /По начисленным процентам 

Чегерилген айып пулдар боюнча/По начисленным штрафам 

Карызды кайтарып алуудагы чыгашалар боюнча/По расходам по возврату долга 

Күрөө предмети КСФКнын балансына кабыл алынган нарк/ Стоимость по которой принят предмет залога на баланс ФККС 

Негизги сумма жөнүндө чечим (миң сом) /Решение по основной сумме (тыс.сом 

Пайыздар, айыптар, туумдар боюнча чечим (миң сом)/Решение по процентам, штрафам, пеням (тыс.сом) 

Күрөөнү сунуштаган карыз алуучунун ссудалык карызынын калдыгы (миң сом) /Остаток ссудной задолженности заемщика, передавшего залог (тыс.сом 

КСФК балансында кыймылсыз мүлктү кабыл алгандан кийин сатып өткөрүү /Реализация после принятия недвижимости на баланс ФККС 

Кийин сатып алуу менен ижарага алуу/ Аренда с последующим выкупом 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) /(тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналында (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

номиналы (миң)/в номинале (тыс.) 

(миң сом) / (тыс.сом) 

Датасы /Дата 

Жаңы ээсинин аты-жөнү /ФИО нового владельца 

Номиналдык наркы боюнча сатуудан түшкөн сумма (миң)/ Сумма от реализации в номинале (тыс.) 

Сатуудан түшкөн сумма (миң сом)/ Сумма от реализации (тыс.сом) 

Ижарачынын аты-жөнү /ФИО арендатора 

Ижаранынмөөнөтү /Срок аренды/ 

Ижарадан алынган сумманын номиналы (миң)/ Поступившая сумма от аренды в номинале (тыс.) 

Ижарадан түшкөн сумма (миң сом)/ Поступившая сумма от аренды (тыс.сом)/ 

Баланстык наркы (миң сом) /Балансовая стоимость (тыс.сом) 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

33 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

10 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

11 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

12 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

13 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

14 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

15 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

16 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

17 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

18 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

19 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

20 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

21 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

22 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

23 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

 

 

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

  

Жыйынтыгында/Итого 

  

  

  

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

  

  

 

 

  

  

 

 

 

 

  

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

5-тиркеме 

 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын мезгил-мезгили менен берилүүчү регулятивдик отчету 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААКтын ишин  

жөнгө салуу эрежелерине карата 

6-тиркеме 

 

«Кредиттик союздардын финансылык компаниясы» ААК тарабынан  

20__-жылдын «___» __________ карата абал боюнча  

20__ -жылдын ___________________ чейреги ичинде  

экономикалык ченемдердин жана талаптардын сакталышы жөнүндө 

маалымат 

 

Экономикалык ченемдердин жана талаптардын аталышы 

Ченемдиин белгиленген мааниси 

Ченемдин айкын мааниси 

Бир карыз алуучуга тобокелдиктин эң жогорку өлчөмү (К1) 

25%дан жогору эмес 

 

Суммардык капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (К2.1) 

12% кем эмес 

 

Биринчи деңгээлдеги капиталдын жетиштүүлүгүнүн (шайкештигинин) коэффициенти (К2.2) 

6%дан кем эмес 

 

Ликвиддүүлүк ченеми (көрсөткүчү) (К4) 

30%дан кем эмес